עס איז מיר א חידוש עצום אייער צוגאנג צו פסק הלכה אין הלכות מוקצה.
די קאמען דינאמינעטאר וואס איך זעה ביי די "אייגענארטיגעהלכות וואס איר האט מעגליך נישט געוואוסט"
די אייגענארטיגקייט איז: א "נארמאלע השתמשות" וואס איר האט א "לומדות" עס צו מדמה זיין צו א כלל וואס איז מפורש לאיסור.
ווי איך פארשטיי די מורי הוראה פון וועם איך האב מקבל געווען תורה בעת עסקי מהלכות שבת, וואלטן זיי צוגעגאנגן צו אזא שאלה, בערך אזוי: ווען מען קען מחלק זיין צווישן דעם משל, מיט מה שמפורש לאיסור, אז עס איז נישט ממש דומה, און עס איז אויך נישט ממש דומה צו די צד ההיתר, איז נישט פארהאנן א סבה להחמיר בהלכות מוקצה וועלכע איז א דרבנן, ובכגון דא כוחא דהתירא עדיף. און די רגע וואס דו שרייבסט "עס איז א שאלה" ווייל דו ביסט נישט גענוג קאנפידענד אז עס איז ממש דומה למה שמפורש לאיסור, אין די שפירסט סאבקאנטשעסלי דעם שוועריקייט צו אויפקומען אויף א נארמאלע זאך וואס מענטשן טוען און עס האט שטארקע נטיות להיתר, איז גאָר א שטארקע אינדיקעיטאר אז דאס זאל למעשה זיין א היתר גמור
למשל אוועק לייגן גארבעדזש איז מותר, דעריבער מעג מען אפשאקלען די טיש מיט שמוץ, און דו שרייבסט אליינס (דאס וואס איך האב געמאכט בּאָלד) דעם צד ההיתר, נאר די פירסט אויס אז עס איז "נישט קלאר" ווייל דו האסט א צד אז עס איז מער דומה צו ממש דעם איסור. די זעלבע מיטן פעמפער, וואס איז אינגאנצן נישט דומה למה שמפורש לאיסור
איך האב נישט ג'חזר'ט געהעריג הלכות שבת אין די לעצטע צוויי יאר, במילא גיי איך נישט אריין גיין אין א דיון אויף די משל, אבער די כלליות'דיגע צוגאנג דארפט איר איבערטראכטן, על אף פוטפוטי דאורייתא טבין אפילו עס נישט ממש הלכה למעשה, דאס איז אלעס פיין אין כולל, אבער איידערן גיין משוגע מאכן א ציבור אידן אז "אפשר איז עס א שאלה" דארף מען אויך קענען די יסודות המסתעף פון דיני ואהבת לרעך כמוך, און זיכער מאכן אז מען ברענגט נישט אנדערע אידן לידי צער, דרכי'ה דרכי נועם וכל נתיבותי' שלו'
איך האב בעצם הנאה פון די דיונים, איך האף איר וועט עס נישט אננעמען אלץ סתם א קריטיקירער
זייער שיין. לאמיר אראפלייגן מיינע צוויי צענט.
ראשית איז פארשטענדליך, ולמותר לציין, אז קיינער זאל זיך נישט פארלאזן אויף א אנאנימער אייוועלט ניק להקל או להחמיר, יעדער זאל פרעגן זיין לאקאלע''ר דיין, ואני לא בא רק לעורר ולהעיר הלב פון מענטשן וואס זענען נישט אזוי באהאוונט אין די הלכות, מ'זאל וויסן אויף וואס צו פרעגן, און זאכן וואס מ'האט קיינמאל נישט געטראכט אז ס'קען זיין כרוך בשאלה.
שנית, די אשכול איז אויך געאייגנט צו מעורר זיין א דיון כדת של תורה, ווי יעדער זאגט וויאזוי ס'זעהט אים אויס די סוגיא והנימוקים, מ'פרעגט און מ'ענטפערט, והבוחר יבחר.
איך שרייב אויף זאכן אז ס'איז א שאלה, נישט ווייל איך בין נישט גענוג קאנפידענט צו זאגן מפורש לאיסור, נאר ווייל איך ווייס אז אויף א יעדע זאך איז דא פוסקים ואס פסק'ענען לאיסור און פוסקים וואס זאגן אויף להיתר, ווי למשל ביי די שאלה פון די גארבעט''ש קען, עיין אוצר הלכות ותמצא שמביא אוסרים ומתירים ולבסוף נוטה להתיר, משא''כ הרב פאלק זצ''ל ווען ער פלעגט זעהן אזא גארבעט''ש קע''ן ביי איינעם אינדערהיים פלעגט ער מוחה זיין צוליב מוקצה, און אזוי ווייטער און ווייטער בלי שיעור, ממילא איז נישט שייך צו שרייבן א דבר ברור, ועכ''פ איז דא ביי דעם חששות, און אפשר לוינט זיך פאר מ'לייגט צו א זעקסטע קוגל אויף שבת שירה וואס געפאלט אויף ר''ח, צו ארויסנעמען די קע''ן פאר שבת און לכבוד שבת שירה וועט מען זיך פירן כהני תנאי...
הרבה דרכים לתורה, ס'איז דא מענטשן וואס האבן א ספעציעלע הנאה פון הערן א פרישע דין, א פרישע הלכה, א פרישע שאלה, מה חידוש היה בביהמ''ד היום וכו'' און זיי האבן הנאה צו מסביר זיין פאר די קינדער ביי די סעודה א קאמפליצירטע דין אין הל' שבת און מהיום והלאה זיך פירן אזוי, און פאר די מענטשן קען די אשכול זיין שטארק געאייגענט, אויב איינער פילט אז מ'פאקט אים סתם ארויף דא פרישע הלכות וואס שטייט נישט אין ערגעץ דאן מיין איך נישט אים.
א פערקיולעיטער מוקצה מחחת גופו? אין ערגסטן פאל א בסיס לאיסור והיתר וואס מ'איז דן צו די וואסער הייסט די עיקר כלפי די עלעקטעריסיטי צו נישט
איך האב אמאל געפרעגט א דיין זיך צו באנוצן מיט א קליינטשיגע פערקיולעיטער וואס מ'דארף עס אויפהייבן אויף אריינצוגיסן די וואסער צום גלעזל, און ער האט געענטפערט להיתר
די פערקולעיטאר פון וואס דו רעדסט האט א הייסע אייזן אדער ס'זיצט אויף א הייסע בעיס ?
אן קיין בעיס (מיט א בעיס איז לכאו' סך מער פראבלעמאטיש אלץ בישול, כיבוי וכו')
אינטרעסאנט. מיר א חידוש. חוץ אויב מ'וועט זאגן אזוי ווי פארשלאפן טענה'ט אז ס'ווערט נישט הייס ווי א גחלת.
אני הק' פארשטיי וכן ראיתי, אז די שלהבת איז די עיקר פון די כלי ולכן אויב דאס איז מוקצה מחמת גופו איז די כלי וואס איז איין שטיק א חלק דערפון ודינו כמותו, אבער ס'זעהט אויס די דיין האלט אז די חלק וואס האלט די וואסער איז די עיקר וממילא אין דינו רק ככשמל''א. ס'וועט זיין נוגע ביי טילטול לצורך מקומו.
א פערקיולעיטער מוקצה מחחת גופו? אין ערגסטן פאל א בסיס לאיסור והיתר וואס מ'איז דן צו די וואסער הייסט די עיקר כלפי די עלעקטעריסיטי צו נישט
איך האב אמאל געפרעגט א דיין זיך צו באנוצן מיט א קליינטשיגע פערקיולעיטער וואס מ'דארף עס אויפהייבן אויף אריינצוגיסן די וואסער צום גלעזל, און ער האט געענטפערט להיתר
די פערקולעיטאר פון וואס דו רעדסט האט א הייסע אייזן אדער ס'זיצט אויף א הייסע בעיס ?
אן קיין בעיס (מיט א בעיס איז לכאו' סך מער פראבלעמאטיש אלץ בישול, כיבוי וכו')
אינטרעסאנט. מיר א חידוש. חוץ אויב מ'וועט זאגן אזוי ווי פארשלאפן טענה'ט אז ס'ווערט נישט הייס ווי א גחלת.
אני הק' פארשטיי וכן ראיתי, אז די שלהבת איז די עיקר פון די כלי ולכן אויב דאס איז מוקצה מחמת גופו איז די כלי וואס איז איין שטיק א חלק דערפון ודינו כמותו, אבער ס'זעהט אויס די דיין האלט אז די חלק וואס האלט די וואסער איז די עיקר וממילא אין דינו רק ככשמל''א. ס'וועט זיין נוגע ביי טילטול לצורך מקומו.
יעצט נאכגעקוקט. אין פסקי תשובות ס' רע''ט ובס' ש''ח ברענגט ער צאם די אוסרים ומתירין.
מ'האב מיר דן געווען איבער די חלק הטילטול מה''צ פון די לעדל גארבעט''ש קע''ן וואס מ'קען זאגן סברות לכאן ולכאן. לאמיר יעצט ארומרעדן איבער אנדערע חלקים פון די שאלה.
ראשית, ווער זאגט אז א גארבעט''ש קע''ן איז בכלל מוקצה ? וואס ליגט בדרך כלל אין א גארבעט''ש קע''ן ? לאמיר אריינקריכן אין א גארבעט''ש קע''ן פון א חסידישע שטוב.
יעדע איינס פון די זאכן איז בעצם תלוי בשאלה אויב ס'בכלל מוקצה (אויסער ביינער פון פיש, וואס איז נישט אזוי מצוי) און מ'וועט עס אויסשמועסן בהמשך הזמן, אבער למעשה כהיום זענען מענטשן זיך אינגאנצן מקצה פון דעם, און ס'שווער צו טרעפן איינער וואס וועט אפילו בדוחק ארויסנעמען א שטיקל פלייש פון גארבעט''ש צו עסן, אדער א פלאסטיק קאפ אויב ער איז דורשטריג. וממילא קען מען עס רואיג באטיטלען אלץמוקצה מחמת גופואוןמוקצה מחמת מיאוס. בדוחק אויב איינער וויל מקיל זיין קען ער עס רעכענען פאר א סניף אז א גארבעט''ש איז נישט מוקצה.
נעקסט, ס'איז געווען וואס האבן געוואלט טענה'ן, אריינגערעכנט@יכולתיאז אפשר איז עס גאר א נארמאלע דרך טילטול צו ארויסשלעפן די לעדל, כ'מיין אז ס'איז שווער צו זאגן אזוי. אבער עכ''פ אויב איז די גארבעט''ש געלעגן אין די לעדל בשעת בין השמשות און ס'איז נישט געלעגן א דבר היתר דארט, איז עס א בסיס לדבר האסור און די גאנצע לעדל איז מוקצה.(יש לדון מדינא דבסיס בדלתות הבית בס' רע''ז, אבל אין הנידון דומה לראיה מכמה טעמים)
נאך איין נידון וועט מען אויסשמועסן ובזה נסיים, ס'איז דא א צד צו זאגן אז פונקט וואס ס'איז דא די היתר פון גרף של רעי ארויסצוטראגן די מיסט, כמו כן זאל מען מעגן מטלטל זיין א גרף של רעי כדי צו קענען אריינלייגן אהין די מיסט. מ'טרעפט אזא געדאנק אין מאירי מס' שבת דף מ''ז, אבער ס'ווערט בכלל נישט געברענגט אין הלכה וקשה לסמוך על זה. אבער צומאכן די לעדל נאכ'ן אריינלייגן די מיסט איז לכאורה יא דא די היתר פון גרף של רעי.
עכ''פ לדינא, יש להאריך יותר, אבער כ'מיין מ'קען זאגן אז המחמיר תבא עליו ברכה, און ווער ס'וויל מצרף זיין אלע סניפים להיתר ולהקיל יש לו על מי לסמוך.
איך האב געפרעגט א חשובע דיין, האט ער מיר געזאגט אז די בעסטע וועג איז אז די קען זאל זיין ליידיג בין השמשות (וכן אני נוהג). און אויף די חזו"א וואס האלט אז אויב א זאך באלאנגט דארט קען עס ווערן א בסיס אפילו אינמיטן שבת האט ער מיר עפעס גענטפערט וואס איך געדענק נישט אויפן מינוט.
יכולתיהאט געשריבן:↑מיטוואך פעברואר 21, 2024 11:55 am
איך האב געפרעגט א חשובע דיין, האט ער מיר געזאגט אז די בעסטע וועג איז אז די קען זאל זיין ליידיג בין השמשות (וכן אני נוהג). און אויף די חזו"א וואס האלט אז אויב א זאך באלאנגט דארט קען עס ווערן א בסיס אפילו אינמיטן שבת האט ער מיר עפעס גענטפערט וואס איך געדענק נישט אויפן מינוט.
גייען מיר ווייטער דורכטוהן די הלכות פון האלטן א קינד וואס האלט א מוקצה.
ווי שוין געשמועסט האבן חז''ל אראפגעשטעלט א כלל אז אויב האט די קינד א מוקצה וואס מ'דארף חושש זיין אז די טאטע וועט צוקומען עס אליינס צו האלטן, ווי למשל עני טייערע זאך וכו'', איז אסור פאר די טאטע צו האלטן די קינד אפילו אויב די קינד וויינט-יש לו געגועין.
ביי די דין איז דא א מחלוקת ראשונים. ס'איז דא וואס האלטן (רש''י ועוד) אז אפילו נאר אנכאפן א קינד וואס האלט א מוקצה איז אסור ווייל ס'קען צוקומען אז די טאטע וועט איבערנעמען די מוקצה פון זיינע הענט און מאכן א געהעריגע טילטול.
יישר כח פאר אלע וויוער''ס און לייקער''ס, אופס... קיינער האט נישט געלייקט, סאו אלע וויוער''ס, גיימיר זיך ריקן ווייטער און אריינגיין אין די פארצווייגטע סוגיא פון בסיס.
קודם וועט מען אראפשטעלן עטליכע יסודות.
חז''ל האבן געזאגט אז נישט נאר וואס ס'איז אסור צו ריקן א מוקצה אין שבת, נאר ס'איז אויך אסור צו מטלטל זיין א חפץ וואס ליגט אונטער א מוקצה-האלט אונטער א מוקצה אום שבת און דאס ווערט אנגערופן בסיס.
דאס נישט סתם א גזירת הכתוב, נאר ירדו לסוף דעתו של אדם, אז פונקט ווי א מענטש איז זיך מקצה פון א דבר אסור איז ער זיך אויך מקצה פון די זאך וואס האלט אויף זיך די מוקצה-די פלאץ וואו די מוקצה ליגט.
ממילא וועגן דעם איז דער בסיס נאר מוקצה אויב ס'איז געוועןמניח, ד. ה. אז ער האט עס אראפגעלייגט דארט מיט א כוונה אז ס'זאל ליגן דארט שבת, אויב ס'איז געוועןשכח, ער האט פארגעסן די חפץ דארט שבת איז עס נישט מוקצה.
ס'איז דא א שיטה פוןרבינו תםוואס גייט נאך ווייטער, אז אפילו אויב איינער האט אראפגעלייגט א דבר מוקצה ערגעץ אויפ'ן פלאן אז ס'זאל ליגן דארט שבת, אבער נישט אויף גאנץ שבת, דהיינו ער האט געפלאנט אז די מוקצה וועט באיזה אופן שהוא אראפגיין פון די פלאץ וואו ס'ליגט באמצע שבת, איז יענע זאך אויך נישט קיין בסיס און מ'מעג עס מטלטל זיין.
די שיטתר''תווערט געברענגט איןשו''עאלץ א יש אומרים, און מ'מעג זיך נאר פארלאזן דערויף במקום פסידא.
למשל. אויב איינער האט א ספעציעלע טישל וואו ער האלט די שבת לעכט, און ער האט געפלאנט אז שבת צופרי וועט ער אראפשאקלען די לייכטער און ריקן די טיש עס צו קענען נוצן פאר א קידוש וואס ער מאכט ביי זיך אין שטוב, איז עס נאר מותר במקום פסידא ווען ער האט נישט קיין צווייטע ברירה.
פאריגע הלכה האבן מיר געלערנט איבער שיטתר''תאז בסיס לחצי שבת הייסט נישט קיין בסיס ווייל די מענטש האט נישט מקצה געווען פון זיך די חפץ וואס גייט האלטן די מוקצה פאר גאנץ שבת.
לפי די שיטה פרעגן דיאחרוניםא הארבע קושיא. פארוואס גייט עס נישט אויך פארקערט ? לאמיר זאגן א מענטש ווייסט אז ס'גייט ליגן א מוקצה אויפ'ן טיש שבת, לעכט וכדומה, ער וויל אבער קענען ריקן די טיש מאכט ער זיכער אז די חלות זאל שוין ליגן דארט ביים זמן אז ס'זאל זיין א בסיס לאיסור והיתר און זיין מותר צו ריקן שבת. די חלות גייט דאך נישט ליגן דארט ביז די לעכט לעשט זיך אויס און ס'איז ס''ה א בסיס להיתר פאר עטליכע שעה, נו אויב אזוי זאל עס ווייטער זיין א בסיס ואסור בטילטול ??
די אמת איז אז דיפרי מגדיםהאלט טאקע אזוי, אז א בסיס להיתר דארף ליגן דארט מינימום אזוי לאנג ווי די בסיס לאיסור איז נאך דארט. אבער מ'טרעפט נישט די חידוש און כמעט קיין שום צווייטע פוסק, נו, וואסי פשט ??
זעהט זיך אויס אז בדיני בסיס פעלט נישט אויס אז די טיש זאל זיין א בסיס פאר ביידע סיי לאיסור און סיי להיתר, ס'איז גענוג אז די דבר היתר נעמט אוועק פון די חלק האיסור פאר אפאר מינוט בשעת בין השמשות, און מ'קוקט עס אן אז די מענטש איז זיך נישט מקצה פון יענע חפץ ווייל ער ווייסט אז ער פארמאגט דארט א דבר היתר.
מ'האלט מיר אינמיטן די סוגיא פון בסיס, לאמיר ממשיך זיין.
אין די ראשונים ווערט געברענגט אז די מענטשן וואס לייגן ארויף א חלה אויף די לייכטער כדי צו קענען מטלטל זיין טוהן נישט גוט און ס'איז אסור צו טוהן, די שאלה איז נאר פארוואס.
דיריב''שלערנט אז די שלהבת-פלאם פון די לעכט איז אייביג חשוב'ער וויבאלד מ'דארף עס האבן פאר סעודות שבת און ממילא איז עס א בסיס לדבר אסור, ווייל די דין איז דאך אז ביי א בסיס לדבר אסור והיתר דארף די היתר זיין חשוב'ער ווי די דבר אסור כדי ס'זאל זיין מותר לטלטל.
אבער דימג''אהאלט אז פשט איז אז א זאך וואס איז דירעקט געמאכט צו האלטן א געוויסע זאך איז ער ע''כ א בסיס פאר אים און ס'וועט נישט העלפן צו לייגן א דבר היתר, ממילא דא איז די לייכטער געמאכט צו האלטן די לעכט און נישט קיין חלות איז ער א ריכטיגער בסיס פאר אים.
דיגדולי האחרונים(שועה''ר, משנ''ב) פסק'ענען ווי דימג''אאון באמת די עצם ווארט פון די מג''א איז משמע אויף אסאך פלעצער (שיטת הרז''ה בבסיס) אז דאס איז די געדאנק פון בסיס און די הקצאה וואס א מענטש האט דערפאר.
לפי זה איז אסור צו ריקן די טאץ וואס האלט די לייכטער דורך ארויפלייגן א חלה אדער א ספר מבעוד יום וויבאלד ס'איז נישט געמאכט דערפאר, נאכדערצו וואס כהיום זענען לייכטער סתם אזוי מוקצה מחמת חסרון כיס און ס'איז שווער צו זאגן אז עפעס אנדערש איז מער חשוב. די זעלבע וועט אויך זיין ביי חנוכה לעכט.
געוויסע היינטיגע פוסקים זאגן נאכמער אז אויב א מענטש האט א ספעציעלע טישל ווי ער האלט די לייכטער איז די טישל אויך א בסיס וואס ס'איז אסור צו ריקן אפילו מיט א דבר היתר.
דאס איז ידוע לכל אז אויב א זאך איז געווען א בסיס לאיסור והיתר בשעת בין השמשות ווערט עס נישט מוקצה. די מענטש האט זיך נישט מקצה געווען פון יענע חפץ.
כדי ס'זאל נישט זיין א בסיס לדבר אסור מוז אבער די היתר זיין מער ווערט ווי די דבר אסור, אויב ס'איז ווייניגער ווערט איז עס יא מוקצה.
אפילו אויב א זאך איז א בסיס לאיסור ולהיתר איז לכתחילה אסור צו מטלטל זיין יענע זאך מיט די איסור אויף דעם, נאר מ'דארף עס אראפשאקלען, ווייל לכתחילה איז טילטול מן הצד אויך אסור. אויב ס'נישט שייך אראפצושאקלען יענע זאך מאיזה סיבה שהוא, אדער אויב מ'האט מורא אז ס'קען זיך צוברעכן וכדומה, דאן מעג מען עס מטלטל זיין ווי לאנג ס'איז לצורך דבר ההיתר.
די מציאות איז גאר נוגע, ווי מ'וועט געבן עטליכע משלים אויף דעם, ולכן איז ראטזאם צו מסדר זיין פאר שבת אז מ'זאל נישט דארפן ריקן עפעס וואס האט מוקצה אויף זיך, ווי למשל אויפ'ן בילד-אז ס'זאל נישט ליגן מוקצה אויף די טיר פאר שבת.
כ'פלעג אלץ האבן די מנהג אז אויב כ'פאר אוועק אויף שבת האלט איך אלעס וואס כ'האב מיטגעברענגט אין מיין רענצל דורכאויס שבת. כ'האב נישט געוואלט גארנישט איבערלאזן בטעות סאו כ'האב גארנישט ארויסגענומען פון די רענצל.
מיין בערזל מיט סעלפאון איז געלעגן אין די סויטקעיס צוזאמען מיט די וועש און שבת'דיגע טלית, און אזוי האב איך מיך באנוצט מיט די רענצל דורכאויס שבת ביז כ'האב מיך געכאפט אז כ'ווייס נישט וואס איז מער ווערט, די מוקצה אדער די דברים המותרים, נו, אויב אזוי האב מיר א הארבע מוקצה שאלה.
א סעלפאון איז א כלי שמלאכתו לאיסור, און כלים שמלאכתם לאיסור איז בעצם נישט מוקצה שבת, ווייל מ'קען זיך באנוצן דערמיט לצורך גופו אדער לצורך מקומו, ס'איז נאר אסור בטילטול צוליב די גזירה וואס נחמי' האט געלייגט צו מטלטל זיין כלים, און ממילא איז דא אסאךפוסקיםוואס האלטן אז ס'מאכט נישט קיין בסיס ווייל מ'איז זיך נישט מקצה דערפון. אבער דיפרי מגדיםאון אנדערע האלטן אז ס'מאכט יא א בסיס ווייל מ'איז זיך מקצה פון די עיקר השתמשות דערפון.
לדינא זאל מען מאכן זיכער אז מ'לייגט זיך נישט אריין אין די שאלה, אבער בדיעבד אויב מ'דארף וויכטיג עפעס וואס איז געווען א בסיס פאר א כלי שמלאכתו לאיסור קען מען מקיל זיין און עס נוצן.
