אידישע וועלט פארומס

[align=center] [/align]

די מארקפלאץ האט געווירבלט מיט מענטשן, יונגע און אלטע. די קולות פון די סוחרים האבן זיך געמישט מיט די שמועסעריי פון די קונים. אויב מען האט צוגעלייגט אן אויער האט מען געקענט הערן גריכיש און אראמיש פון פארשידענע דיאלעקטן.
די גרוכן פון זיסע פרוכטן, געזויערטע גרינסן, און פרישע לעדער האבן זיך געהויבן פון די טישלעך. אין געפלאכטענע קוישלעך האבן געשיינט פארהאניגטע טייטלען און געקליבענע איילבירטן, און זייערע ריחות האבן געצויגן הונגעריגע קונדן. די סוחרים האבן זיך נישט אזוי אפט פארזאמלט זינט די אויפברויז און טראגעדיעס אין ירושלים, דעריבער האבן זיך די קונים געאיילט צו טוען זייערע געשעפטן ביז ווי לאנג די מארק האט אנגעהאלטן.

רוב אינעם מארקפלאץ זענען געווען באדינער, ווייבער, קעכער, און שקלאפן, די וועלכע האבן געטראגן די פאראנטפארטליך פון פירן די הויז ווערטשאפטן און איינקויפן לעבנס-באדערפענישן פאר זייער שטובער. אבער צווישן די אלע זענען אויך געווען סתם צוקוקער און ליידיג-גייער וועלכע האבן געוואלט שמועסן פאליטיק, שרייען מיינונגען, דעבאטירן לאנדס ענינים, און באוויינען טראגעדיעס. אויב האט מען געזוכט נייעסער איבער די סטאטוס פונעם אויפשטאנד אין מודיעין, אדער די רעאקציע פון די הערשער צו די רעוואלט, איז מען געקומען צום מארקפלאץ.

צווישן די פארזאמלטע האבן שפאצירט צוויי פריינט און געשמועסט אין גריכיש. איינער איז געווען די יונגסטע זוהן פון אן איינפלוסרייכע העלעניזירטע משפחה, מתיוונים פאר עטליכע דורות, און שטייערמאנער פאר די גריכישע הערשער פון ירושלים. דער צווייטער איז געווען דער בכור פון א פאמיליע ניי-געקומענע צום רייכן קלאס, נאר עטליכע יאר פריער ארויפגעקומען פון אלעקסאנדריע. די צוויי האבן זיך באקענט אין גימנאזיום וואו זיי האבן פארברענגט עטליכע שעה א טאג, און זיי האבן שנעל אנגעבינדן א פריינטשאפט נאכדעם וואס דער עלטערער, סילענוס, איז געווארן באיינדרוקט פון דעם יונגערן, אבער קלוגן, פאטרוקלוס.

"קען זיין דארט, ביים לעצטן טיש?" האט סילענוס אנגעוויזן אויף אן עק פונעם מארקפלאץ וואו א סוחר האט פארקויפט גרויסע שטיקער לעדערהויט.

"איך האף אזוי. די אנדערע פארקויפער האבן מיר נישט געוואלט העלפן, זאגנדיג אז דאס וואס איך זוך איז צו ספעציעלאזירט און אז עס איז נישט ווערד דאס געלט," האט פאטרוקלוס באדויערט אז ער האט נאכנישט מצליח געווען.

סילענוס האט געוואלט העלפן זיין פריינט פאטרוקלוס מיט זיין זוכעניש פאר די ספעציעלע פארמעט וואס איז געווען זייער שווער צו טרעפן פאר א גוטע פרייז. די פארמעט האט פאטרוקלוס געדארפט ווייל ער האט געארבעט אויף א פארשלאג צו בויען א גרויסן טעאטער נעבן ירושלים וואס וואלט געברענגט טויזנטער צו שוי שפילן און קולטור פייערונגען. ער איז נאך געווען יונג און אומערפארן, אבער ער האט פלייסיג געארבעט זיך צו פארבעסערן אין די פעלד פון ארכיטעקטור.ער האט געוואלט אז זיין פארשלאג זאל מאכן א רושם אויף זיינע לערער, דערפאר האט ער געוואלט נאר נוצן א בעהאנדלטע פארמעט און נישט די ביליגערע פאפירוס, אדער די געווענליכע ליים, צו צייגן די פלענער פאר דעם טעאטער.

פאטרוקלוס איז שוין געווען א שטודענט פון ארכיטעקטור פאר א לענגערע צייט, און זיינע לערער האבן אים געזעהן אלץ א גוטע תלמיד, ערנסט און שטיל. פארקערט ווי זיין נאמען, וועלכע איז געווען נאך די איליאדישע העלד פאטרוקלוס, האט ער נישט געהאט אין זיך קיין העלדישע פערזענליכקייט שטריכן. ער האט זיך אוועקגעהאלטן פון געפעכטן און קעמף, און האט נישט מצליח געווען אין דיסקוס שפיל אדער אנדערע גימנאזיום אקטיוויטעטן. אלץ דער עלטסטער זוהן האבן זיינע עלטערן האבן אים שטענדיג געשטופט צום גימנאזיום, וועלנדיג אז ער זאל איינמאל קענען זיין א מיליטערישע פירער אדער רעגירונגס באאמטער, אבער וויפיל ער האט פרובירט איז ער אלץ געבליבן דין ווי א לאקש און שוואך ווי א זומער ווינטל. זיינע מוסקלען האבן זיך נישט געוואלט בויען, און פיזישע איבונגען און קאמף-טרענירונג האבן אים אלץ געלאזט צוביילט און בלוי. זיינע עלטערן האבן אפילו געלאזט מאכן פאר אים א פאנצער געאייגנט פאר א מיליטערישע העלד, מיט א טייערע שילד וואס האט געהאט בילדער איינגעקריצט פון העראישע מאמענטן אין גריכישע מיטאלאגיע. כאטש די גריכישע רעגירונגס באאמטע אין ירושלים האבן נישט געהאט אזא טייערע פאנצער פאר זיך, האבן זיינע עלטערן אלץ געוואלט איבערגריכן די גריכן. זיי האבן זיך געוואלט אריינרוקן אין די געזעהלשאפט פון די הערשער, און האבן זיך געלאזט קאסטן כדי צו געפעלן די העלענישע פירער.

אבער פאטרוקלוס האט נישט געוויזן קיין נייגונג צו העלדישע אקטן אדער אקטיוויטעטן. ביז סילענוס האט אים נישט גענומען אונטער זיין פליגל האט ער בכלל נישט מצליח צו מאכן זיין איינדרוק אין געזעהלשאפט. אין אקאדעמיע, אבער, האט ער זיך יא אויסגעצייכנט איבער די בעסטע שטודענטן. ער האט געקענט רעדן שעות איבער די פילאזאפיע און מאטעמאטיק פון פיטהאגאראס, און ער האט געהאט אסאך וויסנשאפט איבער די ארכיטעקטור פון גריכישע, עגיפטישע, און פערסישע סטרוקטורן. ער האט שטודירט פאר לאנגע טעג די געבוי קונץ פון בינינים און טעמפלען אין אטען, און טעאטער אויפבוי אין דעלפי. ער האט געוואוסט צו רעדן און שרייבן איבער אלע העלעניסטישע היסטאריעס און פילאזאפיעס. דאס אלעס האט נישט באפרידיגט זיינע עלטערן וועלכע האבן נאר געוואלט דערגרייכן די העלעניסטישע ידעאל פון פיזישע אויפבוי און העראישע דרייסטקייט. זיי האבן אים נישט אפענערהייט פארגעהאלטן, אבער ער האט נאך אלץ געפילט אז שטילעהייט האלטן זיי אים פאר אן אנטוישונג. זיי האבן געוואלט א העלדיש קינד, מיט די הארץ פון א לייב און די געוואוקס פון הערקולעס. פארטרוקלוס האט זיך געטרייסט אז ווייניגסטס איז ער נישט אזא אנטוישונג צו זיין פאמיליע ווי זיין יונגערע ברודער טעמיסטאקלוס.

פאטרוקלוס האט באשלאסן אז ער וועט מוזן מאכן פאר זיך א נאמען צווישן די גריכישע פירער פון ירושלים. פארדעם האט ער געארבעט שווער אויף זיין ארכיטעקטור פארשלאג צו בויען א טעאטער וואס זאל קאנקורירן מיט די גרויסקייט, פונקליכקייט, און שיינקייט ווי די דעלפישע טעאטער. סילענוס, וועלכער האט נישט געהאט קיין סך אינטערעסע אין ארכיטעקטור, האט אבער פארט געוואלט העלפן זיין פריינט אין זיין פראיעקט, און אים באגלייט אין זיין זוכעניש פאר די אויסגעארבעטע פארמעט.

ער האט געוואלט העלפן פאטרוקלוס שטייגן אין די וועלט, און ער האט געהאט די איינפלוס דאס צו טוען. זיין משפחה איז שוין געווען אזוי מתוונ'יש אז מען האט זיי קוים געקענט דערקענען אלץ אידן. זיי האבן געהאט א סך פארבינדונגען און אייפלוסן, און זיי האבן צוזאמען געארבעט מיט די גריכישע אינסטאנצן צו זאמלען די שטייערן פון די אידן. זיי האבן געהאט אזעלכע שטארקע פארבינדונגען צווישן די גריכן און די אידן אז אפילו ווען אנטיוכוס אפיפנס, קעניג פונעם סלאוקידישער אימפעריע, האט איבערגענומען יהודה פון די תלמיישע אימפעריע, האבן זיי נישט פארלוירן זייער פאסטנס אלץ שטייערמאנער. זייערע פארבינדונגען און ערפארונג זענען געווען נויטיג פאר א סטאבילע איבערגאנג צווישן די אלטע פירער און די נייע, און דעריבער זענען זיי פארבליבן אויף זייערע זיצן. פאטרוקלוס' עלטערן האבן שטארק גענאסן פון די פריינטשאפט צווישן זייער זוהן און סילענוס, און האבן אפט ערמוטיגט ביידע צו פארברענגן אינאיינעם.

"פארמעט?" האט סילענוס געפרעגט דעם סוחר אנשטאט זיין שטילן פריינט.

"נאר לעדער, דיק און שטארק," האט יענער געענטפערט אן געדולד.

"וויפיל איז דאס אויסצוארבעטן פאר א ספעציעלע פראיעקט?" האט סילענוס געפארשט.

"איך בין נישט קיין ספעציאליזירטע פאכמאן. נאר לעדער. דאס איז דאס," האט זיך דער סוחר אוועקגעדרייט ווען ער האט געזעהן אז זיי זענען נישט קיין ערנסטע קונדן.

"וואו קענען מיר יא טרעפן אזא איינעם?" האט פאטרוקלוס נישט געוואלט אויפגעבן.

"שמעון הסלמי האנדלט דערין, "האט דער סוחר געענטפערט.

"יא, דאס ווייסן מיר, אבער שמוען הסלמי האט זיך אנגעברענגט דאס טויט ווען ער האט געלאזט מל'ן זיין זוהן. די גאנצע משפחה איז געהאנגן געווארן, און יעצט איז נישט דא ווער עס זאל אונז בעארבעטן די פארמעט," האט סילענוס געזאגט אן קיין געפיל.

פאטרוקלוס איז געווארן אביסל אומבאקוועם פון סילענוס' ווערטער, אבער ער האט גארנישט געזאגט.

דער סוחר האט אויסגעזעהן שאקירט פון די נייעס איבער שמעון און זיין משפחה ווייל ער האט נאכנישט געהערט וואס עס האט אים באטראפן. אבער זיין איבערראשונג האט נישט אנגעהאלטן צו לאנג. יעדן טאג האט מען געהערט אזעלכע נייעס, ווי טאטעס, מאמעס און זייערע פיצלעך, זענען געהאנגן געווארן צוזאמען פאר זייער אידישקייט.

"דער אבישי פון יבנה, דער סופר, האסטו שוין פרובירט צו פרעגן וואו ער באקומט זיין מאטעריאל?" האט דער סוחר זיך געוואלט ארויסזעהן פון דעם שמועס.

"אים קען מען נישט געפונען. זיינע שכנים זאגן אז ער אנטלאפן צו די צפון וועלדער ווען מען האט פארברענט זיין וואוינוג פארן שרייבן רעליגיעזע טעקסטן," האט סילענוס געזאגט.

"נישט דא נאך איינער אין ירושלים וואס קען מיר העלפן דערין?" האט פאטרוקלוס געפרעגט אין פארצווייפלונג.

דער סוחר האט זיך אפגעשאקלט פון זיי ווען ער האט געזעהן אז זיי זענען נאר קונדן פון אינפארמאציע, און ער האט זיך געוואנדן צו אנדערע וועלכע האבן געוויזן מער אינטערעסע אין זיינע פראדוקטן.

סילענוס און פאטרוקלוס האבן פארלאזט דעם מארקפלאץ און זיך געוואנדן אהיים. ווען סילענוס האט געזעהן ווי אפגעפאטשט פאטרוקלוס' פנים איז געווען, האט ער אים געלאדנט פאר א מאלצייט צו זיך אין שטוב.

"מיינע עלטערן זענען היינט די גאסטגעבער פאר גענעראל קלעאנדער און זיינע סאלדאטן. קום אויך צו אונז פארן אווענדמאל," האט סילענוס געזאגט.

פאטרוקלוס האט אנגענומען די איינלאדענונג און זיי האבן זיך געוואנדן צו די טייערע פאלאצן אין ירושלים וואו די רייכע זענען געווען קוואטירט. ווי זיי האבן זיך דערנעטערט צום וואוינונג האבן זיי געהערט א הויכע, שארפע שטימע וואס האט זיך געצויגן צווישן די גאסן און אפגעקלינגן פון די ווייסע שטיינערנע ווענט. זיי האבן נישט געקענט הערן פונקטליך וואס יענער האט געזאגט, אבער עס איז אלץ קלארער געווארן מיט יעדע טריט נענטער.

"קערט אייך צוריק פון אייערע פאלטשע און שלעכטע וועגן! איר זעהט נישט וואס איר האט אנגעבראכט? טויטע קינדער דערהאנגן אויף די העלזער פון זייערע מאמעס! אונזערע יונגע בחורים דערשטאכן אין די גאסן! וויאזוי האט איר געקענט צוקוקן די פארשוועכונג פון אונזער מקדש, און די פארשקלאפונג פון אונזערע טעכטער?!!"

"א גאסן פרעדיגער אין אונזער געגנט?" האט זיך סילענוס געוואונדערט, " פארוואס האט מען אים נאכנישט אפגעשטעלט? וואס זוכט א פאנאטיקער צווישן אונזערע גאסן?"

פאר פאטרוקלוס האט זיך געדאכט אז ער האט דערקענט די שטימע, אבער עס איז אים נאר גענצליך קלאר געווארן ווען ער איז געקומען צום אפענעם הויף וואו דער "פאנאטיקער" איז געשטאנען. די פנים פון זיין יונגערן ברודער טעמיסטאקלוס האט זיך באוויזן פאר זיי, זיינע קליידער צוריסן אין טרויער, נישט ווי די קליידער צו וואס ער איז געווען געוואוינט אין די עלעגאנטע הויז פון זיינע עלטערן. זיין אנטוען פלעגט זיין פון די טייערסטע און שענסטע סחורה, און ער האט זיי געטראגן מיט שטאלץ אויף זיין שטארק געבויטן קערפער. טעמיסטאקלוס האט יא פארמאגט די פיזישע געבוי פון א גריכישע העלד, און ער האט ליכטיגע האר מיט וואס זיינע עלטערן האבן שטאלצירט. פאר א צייט איז ער געווען די טרייסט פון זיינע עלטערן, אז ער וועט קענען האבן אן אילוסטרע מיליטערישע קאריערע, צו קעמפן פאר די גריכן, אנשטאט דער שוואכער פארטרוקלוס. אבער טעמיסטאקלוס האט פארלאזט די וועגן פון זיינע עלטערן, און זיך אנגעשלאסן אין די רעבעלן וועלכע האבן זיך באהאלטן אין די בערג נעבן מודיעין.

טעמיסטאקלוס איז געשטאנען אין צענטער פון די הויף וואס האט געפירט צו די רייכסטע הייזער אינעם געגנט, די הויז פון סילענוס' עלטערן איינע פון זיי. ער האט געשריגן אבער זיין קול וואס איז געווען שארף און שיין. די זעלבע שטימע וואס האט געפלעגט זינגען גריכישע פאעזיע און געזאנג, האט יעצט געשריגן אין ווייטאג.

"איר האט אפגעלאזט ברית מילה, איר האט פארשוועכט דעם שבת, און איר האט פארקוקט בשעת מען האט אויסגע'שחט'ן אייערע ברידער און שוועסטער! ווי קענט איר בלייבן שטיל אין אייערע באקוועמע הייזער?!!"

סילענוס האט זיך געוואנדן צו פאטרוקלוס,"איז דאס נישט דיין ברודער, טעמיסטאקלוס?"

"ער רופט זיך היינט יאיר," האט פאטרוקלוס געענטפערט אין א שטילן קול.

"סיי וויאזוי ער רופט זיך היינט, מוז ער זיך אפטראגן פון דא. ער לייגט אונז אלע אין געפאר מיט זיינע ווערטער," האט סילענוס נערוועזערהייט געזאגט. ער האט זיך אומגעקוקט און געזעהן אז די פארזאמלטע האבן זיך צוביסלעך געמערט, און פון די פענסטער און הויפן האט מען געקענט זעהן נאך נייגעריגע געזיכטער. סילענוס איז געווארן מער און מער אנגעצויגן, פארכטנדיג זיך אז דער גענעראל קלעאנדער וועט צוזעהן דעם שפעקטאקל.

"פאטרוקלוס!" האט יאיר זיך פלוצלינג אנגערופן ווען ער האט געזעהן זיין ברודער, "דו האסט א געוואלדיגע קאפ וואס דו וואלטסט געקענט נוצן פאר תורה. דו וואלסט געקענט זיין פון די גרעסטע תלמידי חכמים, א פירער פון אידן. אבער דו פארקוקסט דעם אמת פאר א פאלטשן לעבן!"

פאטרוקלוס איז פאררויטלט געווארן פון זיין ברודער'ס רייד.

"לאז איבער די געזעהלשאפט פון די מערדער פון דיינע ברידער און שוועסטער, און ווער א קעמפער פאר ג-ט!"

"האלט דיינע ווערטער!" האט סילענוס זיך צושריגן. "די קעמפער פון וועלכע דו רעדסט זענען פאררעטער און פאנאטיקער!"

"קנאת ה' איז נישט פאנאטישקייט!" האט יאיר צוריקגעווארפן מיט אייפער, "די גענעראלן פון אנטיוכוס האבן אונז אנגעגריפן, פארשוועכט אלעס וואס איז אונז הייליג, און איינגעפירט געזעצן קעגן אונזער תורה וועלכע זיי האבן ענטצווינגן אויף אונז מיט פייער און מארד. איז דאס נישט פאנאטישקייט!?"

סילענוס איז שיעור ארויסגעשפרינגן פון זיין הויט פון די ווערטער. די ווערטער האבן פארדינט טויט אונטער גריכישע געזעץ.
ער האט געקוקט אויף פאטרוקלוס צו זעהן אויב ער וועט שטיל מאכן זיין ברודער און אים ארויספירן פון דארט, אבער פאטרוקלוס איז געשטאנען אין פארלעגענהייט נישט וויסנדיג וואס צו טוען מיט זיין ברודער און זיין קנאות.

סילענוס איז צוגעגאנגן צו איינע פון די סאלדאטן, ארויסגענומען דעם קסיפוס, א קורץ-שווערד, פון זיין שייד און עס געהויבן הינטערן רוקן פון דעם פייערדיגן יאיר. פאטרוקלוס האט געזעהן די דעהויבענע שווערד אין די האנט פון סילענוס געוואנדן צום רוקן פון זיין ברודער. ער האט נישט געוואוסט וואס עס איז איבערגעקומען, אבער ער געשטופט זיין ברודער ארויס פון די האנט גרייכונג פון סילענוס' שווערד. יאיר איז געפאלן פון דעם שטופ, און די שווערד איז געקומען גלייך פאר פאטרוקלוס' האלז. עס האט אים דורכגעשטאכן און דערשטוקט. און אין זיין לעצטע אטעם האט ער זיך געוואונדערט פארוואס זיין לעבן האט זיך געענדיגט אזוי פרי, און צי ער וואלט אמאל געקענט טרעפן דעם העלד אין זיך וואס ער האט אזוי לאנג געזוכט.



[align=center] דער שרייבער ווארט אויף אייער פידבעק! גיבט אפ אייער רעיטינג אויפ'ן ארטיקל, און לאזט אייך הערן דא אינעם אשכול. [/align]

זייער שיין אין געשמאק

א פאעטישער שרייבער, אראפגעמאלן לעבעדיג די שווערע צייטן פון די ערליכע אידן בימי המתיוונים.

די מעשה האט א פיינע ענד, סאיז נאר געשריבן זייער רייך און אביסל טיעף, וועלן מיר ווארטן דער שרייבער זאל אריינשיקן זיין ענטפער און איך וועל ארויס לייגן מיטן פארמעסט ניק.

הערליכע שפראך.. מיט א קונץ אריינצולייגן אין זייטיגע פרטים די מאורעות הזמן, מסירות נפש פון די יודן וכדו'.

גאר גוט געשריבן. עכט רייך. און געשמאק צום ליינען! הנאה געהאט. שכוח.

ממש לעיבעדיג אראפגעשפילט

איינס האט געשריבן: ווייס איך יא ווער דער שרייבער איז, אי מלכא את, אמאי לא קאתית לגבאי עד האידנא? דו האסט טייערע סחורה און דו לאזט אונז דא אן אונז הנאה צו געבן פון דיינע ווערק משכ׳ן יאר היתכן לעשות כן בישראל?! זאפארט פאק אויס דיין טישל און פארקויף אונז דיינע סחורה!

איך מיין אז פונעם זעין די אנדערע קאמענטארען, און וויפיל ניקס האבען געוועלט אויף די שטימען דאהי ווערסאס ביי די אנדערע מער געפילישע ארטיקלען, קען מען זייער גוט פארשטיין די פראפעסיאנאלע שרייבער פון די דאזיגע ארטיקל פארוואס ער איז אונז נישט מזכה מיט נאך ארטיקלען, ווייל דא דרייען זיך נישט דווקא די גרויסע מבינים אין שרייבעריי, אזויווי מען האט אויך געזען ביי די לעצטע פארמעסט ווען א געפילישע קרעטשמערישע סטייל ארטיקל האט געוואנען איבער די מייסטער ארבעט פונעם גאר פראפעסיאנאלער שרייבער @יענג2020, איז פארוואס זאל די שרייבער אריינלייגען לאנגע שעות אין א פראפעסיאנאלער שרייבעריי ארט ווען ס'ווערט אפילו נישט רעספעקטירט און אויסגענוצט (ד. ה. אז רוב ליינער האבען מסתמא בכלל נישט טיף אריינגעטראכט אין דער ארטיקל צו מיטפילען די מעשה און ארויסנעמען פון דעם וואס מען קען באמת ארויסנעמען פון דעם)?

כאניש וואס צו טון האט געשריבן: רב פנימחדשות
די קונסט פון א גוטע שרייבער צו ארויסברענגען א געלונגענע ארטיקל אז נישט די ארט פון שרייבעריי וכדו',
די קונסט איז א ארטיקל וואס איז צוענד, דראמאטיש, קלאר און פליסיג.
אויב ווען מ'לייענט די ערשטע שורה ווער איך נישט נייגעריג וואס גייט שטיין ווייטער, אדער אויב דארף מען איבערלייענען א פאראגראף 3 מאל צו כאפן פון וואס דער שרייבער רעדט, דאן איז דאס נישט מהנה דעם לייענער אפי' אויב ס'איז גאר טאלאנטפול און ארטיסטיש געשריבן.

א גיטע שרייבער איז איינער וואס קען נעמען נושא וואס איז נישט אינטערעסאנט און עס מאכן אינטערסאנט, א אמת'ע פארמעסט וואלט געווען ווען מען געט פאר יעדעם די זעלבע נושא אויף וואס צושרייבן און מען וועלט ווער עס איז די בעסטע.