די ניגון אויף בני היכלא (לכאורה אויך פון בני יששכר) האב איך שוין געהערט אויף עטליכע פלעצער: מונקאטש, דינוב, וואדריזש (נוסח קיוויאשד) און טאהש און איבעראל זינגט מען עס אנדערש.
די "שרף" פון טאהש איז געווען א תלמיד פונעם צמח דוד און זיין זון ר' אלימלך האט זיך געדרייט ביים שם שלמה, אזוי איז אנגענומען ניגוני דינוב קיין טאהש
אין טאהש זינגט מען נאר די 'מזמור לדוד' נישט 'בני היכלא'
ס'דא א ניגון וואס ר' הערשל'ע מ'קרעטשניף (היינט די יארצייט) האט ארויפגעלייגט אויף די ווערטער "פארו עלי ופארי עליו". דאס איז נתחבר געווארן דורכ'ן מונקאטש'ע רב אין די כ' אדער ל' יארן
בריך שמיה זייער זייער ענליך צו א דזיקובע ניגון הרה"ק רבי אליעזר צו באבוב זינגט עס אויך עפעס אזוי האב איך געהערט ברוך אלוקינו איז די שבת שלום ומבורך אין נאדבורנא די מקור האב איך פארגעסין ?
בריך שמיה זייער זייער ענליך צו א דזיקובע ניגון הרה"ק רבי אליעזר צו באבוב זינגט עס אויך עפעס אזוי האב איך געהערט ברוך אלוקינו איז די שבת שלום ומבורך אין נאדבורנא די מקור האב איך פארגעסין ?
און סדר שנה אחרונה און אין דחו"ש שטייט אז זייענדיג קראנק די לעצטע לג בעומר פאר די פטירה האט ער געבעטן מ'זאל זינגן די בר יוחאי וואס ער האט געהערט אין מירון. קוקט אויס אז ער פלעגט געווענדליך נישט זינגן די ניגון. אפשר איז נישט געווען קיין ספעציעלע ניגון.
און סדר שנה אחרונה און אין דחו"ש שטייט אז זייענדיג קראנק די לעצטע לג בעומר פאר די פטירה האט ער געבעטן מ'זאל זינגן די בר יוחאי וואס ער האט געהערט אין מירון. קוקט אויס אז ער פלעגט געווענדליך נישט זינגן די ניגון. אפשר איז נישט געווען קיין ספעציעלע ניגון.
קען זיין א נישט איך זעה נאר אסאך חצרות אפשר כמעט אלע האבון געהאט געזינגען נישט די וואס מזינגט היינט צו טאגס איז אינטערסאנט וואס מהאט געזינגען פאר די
בריך שמיה זייער זייער ענליך צו א דזיקובע ניגון הרה"ק רבי אליעזר צו באבוב זינגט עס אויך עפעס אזוי האב איך געהערט ברוך אלוקינו איז די שבת שלום ומבורך אין נאדבורנא די מקור האב איך פארגעסין ?
עפעס האב איך געהערט א איינע פון די מונקאטש רביים האט עס געהרט אין נאדבורנא און נישט געהאט געקענט מבית אבותיו איינער ווייסט וואס איך מיין ? זאל ער ברענגין די פרטים
פון שמן למאור {ד"ת ושיחות של אדמו"ר מדינוב} חודש כסלו
ס'איז וויכטיג צו פארשטיין געוויסע נקודות ווען מ'שמועסט ארום איבער מונקאטש'ער ניגונים און זייערע מקורות. (קען שטארק נוגע זיין אין אנדערע חצירות אויך)
1 - די הייליגע מנחת אלעזר זי"ע איז געווען א גרויסע מומחה אין עניני נגינה און נוסחאות, ער האט געקענט, און ער האט געטוהן אין דעם, אזוי ווי זיין זיידע רביה"ק בעל שם שלמה זי"ע. משא"כ רביה"ק בעל דרכי תשובה האט נישט עוסק געווען צופיל אין די ענינים, דאס איז איינער פון די סיבות פארוואס די מנחת אלעזר זי"ע האט זיך נישט געלאזט גרינג טרייסטן נאך די פטירה פונעם זיידן, ונפשו קשורה בנפשו.
האמור לעיל ברענגט צו דעם אז טראץ דעם וואס די מנחת אלעזר האט עוסק געווען אין די ענינים, און ס'איז מסתבר צו זאגן אז ער האט געוואלט וויסן די מקור פון די ניגונים, קען אבער מעגליך זיין אז ער האט נישט געהאט פון ווי צו וויסן, די זיידע האט שוין נישט געלעבט, די טאטע האט נישט עוסק געווען דערין און דעריבער האט עכר נישט געהאט אלע מקורות.
2 - אין מונקאטש - פונקט ווי רוב חסידות'ן זיינס גלייכן - האט דער עולם עפ"י רוב בכלל נישט געטון אין די ענינים פון די ניגונים, מ'האט געוואוסט וועלכע ניגונים די רב זינגט, מ'האט דאס מיט געזינגען און נאך געזינגען, מ'האט געוואוסט אז ס'איז א "ניגון הידוע" אדער "ניגון המקובל" אבער מ'האט נישט געהאט צופיל אינטערעסע צו וויסן פונקטלעך פון ווי ס'קומט.
3 - די ניגונים וואס מ'האט געזינגען יעדן שבת און יעדן יו"ט די זעלבע ברוב עם הדרת מלך, האט דער עולם געוואוסט אז דאס איז די ניגון המקובל וואס מ'זינגט אויף דעם שטיקל, משא"כ ווען ס'קומט צו אנדערע ניגונים ווי אהבה וגאולה וכדו' קען מען נישט ברענגן קיין ראי' אז איך האב געהערט פון דעם אדער פון יענעם אלטן איד אז מ'האט געזינגן דאס אדער יענץ, ווייל אפילו אויב יענער איז אן איש מהימן און ער האט טאקע געהערט ביים מנחת אלעזר זינגען דעם ניגון מיינט דאס נאך בכלל נישט אז דאס איז וואס מ'האט אלעמאל געזינגען, ס'איז שטארק מעגליך אז א וואך שפעטער אדער א יאר שפעטער האט מען בכלל געזינגען אן אנדערע ניגון.
4 - ווען מ'זאגט אז דער אדער יענער ניגון איז פון בני יששכר (וה"ה צאנז, ראפשיץ רוזין וכדו') מיינט דאס נישט אז דער ניגון האט די בני יששכר זי"ע געמאכט. ס'מוז ניטאמאל זיין אז ער איז דער ערשטער וואס האט עס געזינגען, ס'מיינט סך הכל אז ער האט עס געזינגען, ס'איז נישטא קיין מקור אז די בני יששכר איז געווען א מחבר ניגונים, ס'זענען געווען ניגונים וואס זענען געווען מקובל אז ער האט דאס געזינגען אדער מ'האט דאס געזינגען ביי אים.
5 - געציילטע ניגונים זענען יא דא וואס האט אין מונקאטש אינדערהיים נאך געהאט א מקור, בעיקר טאקע די ניגונים פונעם בני יששכר.
6 - אויף ווי ווייט מען ווייסט האט די מנחת אלעזר זי"ע נישט מחבר געווען קיין ניגונים בכלל, ניגונים פון מנחת אלעזר מיינט אז מ'האט דאס ביי אים געזינגען, און ס'זענען דא אסאך אזעלכע ניגונים, נאר רוב פון זיי זענען פארגסען געווארן.
ישראל אהרן האט געשריבן:
ביידע האט מען געזינגען מיט'ן כל מקדש ניגון הידוע
די כל מקדש הידוע אליינס איז נישט אזוי קלאר פונקטלעך ווען און וויפיל מ'האט דאס געזינגען, ווארשיינליך נישט מער ווי איין יאר כל מקדש, ווייל ביים נעקסטן יאר איז געווען א פרישע היה עם פיפיות וואס דאס איז געווארן דער כל מקדש ניגון. אפשר האט דער ספעציפישער כל מקדש געהאלטן אביסל לענגער, אבער ס'איז זיכער נישט געווען די איינציגסטע כל מקדש ניגון.
בנוגע צו די ניגוני אהבה און גאולה און די זעלבע זאך מיט בר יוחאי אום ל"ג בעומר אדער דעם צווייטן טאג סוכות ביים ציון הקדוש פונעם דרכי תשובה, מ'האט געזינגען א שטייטע ניגון התעוררות - כל מקדש סטייל - ס'האט נישט געהאט איין באשטימטע ניגון, אמאל דאס און אמאל יענץ, הצד השוה שבהן איז אז זיי זענען געווען ניגוני התעוררות.
רבותינו האט געשריבן:
בריך שמיה זייער זייער ענליך צו א דזיקובע ניגון הרה"ק רבי אליעזר צו באבוב זינגט עס אויך עפעס אזוי האב איך געהערט ברוך אלוקינו איז די שבת שלום ומבורך אין נאדבורנא די מקור האב איך פארגעסין ?
די ניגון בריך שמיה וואס מ'זינגט שבועות ביינאכט ביים שולחן הטהור שטאמט פון רביה"ק בעל בני יששכר.
די ניגון ברוך אלוקינו וואס מ'זינגט שבועות בייטאג נאך די אקדמות דרשה, איידער מ'הייבט אן זאגן די אקדמות שטאמט אויך פונעם הייליגן בני יששכר. מונקאטש האט נישט געדארפט אנקומען קיין נדבורנא צו הערן א דינוב'ער ניגון. די ניגון האט נאך א שטיקל שטייטע פאל וואס מ'זינגט נישט אין נדבורנא.
ס'איז וויכטיג צו פארשטיין געוויסע נקודות ווען מ'שמועסט ארום איבער מונקאטש'ער ניגונים און זייערע מקורות. (קען שטארק נוגע זיין אין אנדערע חצירות אויך)
1 - די הייליגע מנחת אלעזר זי"ע איז געווען א גרויסע מומחה אין עניני נגינה און נוסחאות, ער האט געקענט, און ער האט געטוהן אין דעם, אזוי ווי זיין זיידע רביה"ק בעל שם שלמה זי"ע. משא"כ רביה"ק בעל דרכי תשובה האט נישט עוסק געווען צופיל אין די ענינים, דאס איז איינער פון די סיבות פארוואס די מנחת אלעזר זי"ע האט זיך נישט געלאזט גרינג טרייסטן נאך די פטירה פונעם זיידן, ונפשו קשורה בנפשו.
האמור לעיל ברענגט צו דעם אז טראץ דעם וואס די מנחת אלעזר האט עוסק געווען אין די ענינים, און ס'איז מסתבר צו זאגן אז ער האט געוואלט וויסן די מקור פון די ניגונים, קען אבער מעגליך זיין אז ער האט נישט געהאט פון ווי צו וויסן, די זיידע האט שוין נישט געלעבט, די טאטע האט נישט עוסק געווען דערין און דעריבער האט עכר נישט געהאט אלע מקורות.
2 - אין מונקאטש - פונקט ווי רוב חסידות'ן זיינס גלייכן - האט דער עולם עפ"י רוב בכלל נישט געטון אין די ענינים פון די ניגונים, מ'האט געוואוסט וועלכע ניגונים די רב זינגט, מ'האט דאס מיט געזינגען און נאך געזינגען, מ'האט געוואוסט אז ס'איז א "ניגון הידוע" אדער "ניגון המקובל" אבער מ'האט נישט געהאט צופיל אינטערעסע צו וויסן פונקטלעך פון ווי ס'קומט.
3 - די ניגונים וואס מ'האט געזינגען יעדן שבת און יעדן יו"ט די זעלבע ברוב עם הדרת מלך, האט דער עולם געוואוסט אז דאס איז די ניגון המקובל וואס מ'זינגט אויף דעם שטיקל, משא"כ ווען ס'קומט צו אנדערע ניגונים ווי אהבה וגאולה וכדו' קען מען נישט ברענגן קיין ראי' אז איך האב געהערט פון דעם אדער פון יענעם אלטן איד אז מ'האט געזינגן דאס אדער יענץ, ווייל אפילו אויב יענער איז אן איש מהימן און ער האט טאקע געהערט ביים מנחת אלעזר זינגען דעם ניגון מיינט דאס נאך בכלל נישט אז דאס איז וואס מ'האט אלעמאל געזינגען, ס'איז שטארק מעגליך אז א וואך שפעטער אדער א יאר שפעטער האט מען בכלל געזינגען אן אנדערע ניגון.
4 - ווען מ'זאגט אז דער אדער יענער ניגון איז פון בני יששכר (וה"ה צאנז, ראפשיץ רוזין וכדו') מיינט דאס נישט אז דער ניגון האט די בני יששכר זי"ע געמאכט. ס'מוז ניטאמאל זיין אז ער איז דער ערשטער וואס האט עס געזינגען, ס'מיינט סך הכל אז ער האט עס געזינגען, ס'איז נישטא קיין מקור אז די בני יששכר איז געווען א מחבר ניגונים, ס'זענען געווען ניגונים וואס זענען געווען מקובל אז ער האט דאס געזינגען אדער מ'האט דאס געזינגען ביי אים.
5 - געציילטע ניגונים זענען יא דא וואס האט אין מונקאטש אינדערהיים נאך געהאט א מקור, בעיקר טאקע די ניגונים פונעם בני יששכר.
6 - אויף ווי ווייט מען ווייסט האט די מנחת אלעזר זי"ע נישט מחבר געווען קיין ניגונים בכלל, ניגונים פון מנחת אלעזר מיינט אז מ'האט דאס ביי אים געזינגען, און ס'זענען דא אסאך אזעלכע ניגונים, נאר רוב פון זיי זענען פארגסען געווארן.
ישראל אהרן האט געשריבן:
ביידע האט מען געזינגען מיט'ן כל מקדש ניגון הידוע
די כל מקדש הידוע אליינס איז נישט אזוי קלאר פונקטלעך ווען און וויפיל מ'האט דאס געזינגען, ווארשיינליך נישט מער ווי איין יאר כל מקדש, ווייל ביים נעקסטן יאר איז געווען א פרישע היה עם פיפיות וואס דאס איז געווארן דער כל מקדש ניגון. אפשר האט דער ספעציפישער כל מקדש געהאלטן אביסל לענגער, אבער ס'איז זיכער נישט געווען די איינציגסטע כל מקדש ניגון.
בנוגע צו די ניגוני אהבה און גאולה און די זעלבע זאך מיט בר יוחאי אום ל"ג בעומר אדער דעם צווייטן טאג סוכות ביים ציון הקדוש פונעם דרכי תשובה, מ'האט געזינגען א שטייטע ניגון התעוררות - כל מקדש סטייל - ס'האט נישט געהאט איין באשטימטע ניגון, אמאל דאס און אמאל יענץ, הצד השוה שבהן איז אז זיי זענען געווען ניגוני התעוררות.
רבותינו האט געשריבן:
בריך שמיה זייער זייער ענליך צו א דזיקובע ניגון הרה"ק רבי אליעזר צו באבוב זינגט עס אויך עפעס אזוי האב איך געהערט ברוך אלוקינו איז די שבת שלום ומבורך אין נאדבורנא די מקור האב איך פארגעסין ?
די ניגון בריך שמיה וואס מ'זינגט שבועות ביינאכט ביים שולחן הטהור שטאמט פון רביה"ק בעל בני יששכר.
די ניגון ברוך אלוקינו וואס מ'זינגט שבועות בייטאג נאך די אקדמות דרשה, איידער מ'הייבט אן זאגן די אקדמות שטאמט אויך פונעם הייליגן בני יששכר. מונקאטש האט נישט געדארפט אנקומען קיין נדבורנא צו הערן א דינוב'ער ניגון. די ניגון האט נאך א שטיקל שטייטע פאל וואס מ'זינגט נישט אין נדבורנא.
ריכטיג איך האב טאקע פארמעקט מיין תגובה ייש"כ פאר מיטטיילען די אינפערמאציע טייל מיט נאך ס'קומט דאך באלד ב סיון לאמיר הערן מער
ווי אזוי פלעגט זיין ביים מנחת אלעזר זי"ע פלעגט זיין אזא זאך אז מהאט געדארפט האבון במשך השנה איינער זאל מחבר זיין א נייעם ניגון ווי למשל ביי די ימים נוראים צו פאר די הקפות ? אא"וו ?
