ברכות
קיינער מיניש מיטהאלטן די שיעור, אבער פאר אונזער אייגענע שטופ העמיר פארצייכענען מתחילת מסכת ברכות על הסדר..
די משנה פרעגט ווען סאיז התחלת זמן קרי״ש של ערבית(באזירט אויפן פסוק ובשכבך ובקומך אז מברויך ליינען קרי״ש ווען מלייגצעך..) און זאגט אז סאיז פון ווען כהנים וואס זענען געוועזן טמא און האבן זיך געטובלט מעגן צוריק אנהייבן צו עסן תרומה (היינו צאת הכוכבים ומילתא אגב אורחא קמ״ל..)
רש״י ווארפט אריין אז די וואס דאווענען מעריב פרי זענען טאקע נישט יוצא קרי״ש און מיט דעם וואס זיי ליינען איבער די ערשטע פרשה ביי קרי״ש שעל המטה זענען זיי יוצא (ר״ת און די ר״י זאגן אז קרי״ש פון מעריב איז די עיקר און דאס וואס אונז דאווען מיר פרי איז ווייל אונז נעמיר נישט אן ווי די משנה לגבי התחלת זקרי״ש..)
אויף ע״ב איז דא 6 שיטות אויף התחלת זקרי״ש, משעה שהכהנים טובלים, נכנסין לאכול בתרומתן (אזוי די משנה), שבנ״א נכנסין לאכול פתן בערב שבת, עני נכנס לאכול פתו, קידש היום בערבי שבתות, רוב בנ״א נכנסין להסב (בימות החול וי״א בער״ש)
און סוף זמןאיז לר״א עד סוף אשמורה ראשונה (ווייל ער האלט ובשכבך מיינט די זמן וואס מלייגצעך) חכמים זאגן ביז חצות (עכט קוקט מען כל זמן שכיבה, ועשו סייג לדבריהם, אויף דף ד׳ ע״ב זאגט די גמ׳ אויף דעם וכל העובר על דברי חכמים חייב מיתה, ווייל סאיז שכיח אונס שינה אדער צו לאזן הערן אז מעריב איז נישט קיין רשות) און ר״ג זאגט ביזן עלות.
ג.
אשמורה ראשונה איז 4 שעה אריין אין די נאכט (ווייל ר״א האלט אז ג׳ משמרות הוי הלילה) און ער זאגט די לשון אשמורה צו לאזן הערן אז די משמרות איז א זאך וואס קען ווערן מיטגעהאלטן אויף דער וועלט, ביי די ערשטע משמורה ברימען די קעמלעך, ביי די צווייטע שרייען די הינט און ביי די דריטע איז תינוק יונק משדי אמו ואשה מספרת עם בעלה.
לויט 1 וועג געשעהן די זאכן נאכן ערשטע משמורה, אינמיטן די צווייטע, און פאר די דריטע, לויט די אנדערע וועג איזעס נאך די ערשטע, צווייטע און דריטע (און דאס וואס ער שמועסט אויס נאך די דריטע משמורה איז אויב א מענטש שלאפט בבית אפל זאל ער וויסן ווען סאיז התחלת זקרי״ש; תו׳ לייגט שוין צו אז ביז וואס ווען וואו העט שוין זיין משיכיר..)
ריב״ש משמי׳ דרב זאגט אז ביי יעדע משמורה שרייט כביכול ווי א לייב און זאגט אוי שהחרבתי את ביתי והגליתי את בני לבין האומות.
ברענגט די גמ׳ א ברייתא אז ר׳ יוסי איז אמאל גייענדיג אויפן וועג אריין אין א חורבה דאווענען און ביים ארויסקומען האט אים אלי׳ הנביא אפגעווארט און געפרעגט פארוואס עריז אריין אין א חורבה, האטער געענטפערט אז ערט געוואלט דאווענען אן ווערן געשטערט, האט אים אלי׳ הנביא געזאגט אז ער וואלט געדארפט דאווענען א תפלה קצרה (הביננו) און ערט אים געפרעגט וואס ער האט געהערט אינעם חורבה, האט ר״י געענטפערט אז ערט געהערט א בת קול וואס קלאגט ווי א יונה און זאגט אוי להם לבנים שהחרבתי את ביתי והגליתים לבין האומות, האט אליהו הנביא געזאגט אז דאס איז 3 מאל יעדן טאג און יעדעס מאל יודן זאגן יהא שמי׳ רבא זאגט דער באשעפער כעין הנ״ל..
(תו׳ ווארפט אריין אז דאס וואס מזאגט קדיש אין ארמיש איז וועגן דעיס איז געוועזן די רעדענדע שפראך און מהאט געוואלט די עמי הארצים זאלן אויך פארשטיין..)
האט ר׳ יוסי געזאגט אז דעמאלטס האטער זיך דערלערנט 3 הלכות, מ׳טאר נישט אריינגיין אין א חורבה (מפני החשד ומיירי בתרי ופריצי, מפולת ומיירי בתרי וכשירי, מזיקין ומיירי בחורבה חדתי ותרי כשירי ובמקומן חיישינן או מיירי בחד וכגון שעומד במדבר), ממעג דאווענען אויפן וועג און מ׳דאווענט הביננו.
צוריק צו משמורות הלילה; רבי האלט סאיז פארהאן 4 משמרות און ר׳ נתן האלט 3, רבי האלט אז ווי באלד דוד המלך איז אויפגעשטאנען ביי חצות און סשטייט קדמו עיני אשמורות מיינט עס אז ביי חצות אינאך דא 2 משמורות ביז צופרי און ר״נ האלט אז מלכים שטייען דאך אויף בג׳ שעות, ממילא איז נאך דא ביי חצות 8 שעה (היינו 2 משמורות) צו שלאפן, 6 פון די נאכט און די ערשטע 2 פונעם טאג.
די משנה פרעגט ווען סאיז התחלת זמן קרי״ש של ערבית(באזירט אויפן פסוק ובשכבך ובקומך אז מברויך ליינען קרי״ש ווען מלייגצעך..) און זאגט אז סאיז פון ווען כהנים וואס זענען געוועזן טמא און האבן זיך געטובלט מעגן צוריק אנהייבן צו עסן תרומה (היינו צאת הכוכבים ומילתא אגב אורחא קמ״ל..)
רש״י ווארפט אריין אז די וואס דאווענען מעריב פרי זענען טאקע נישט יוצא קרי״ש און מיט דעם וואס זיי ליינען איבער די ערשטע פרשה ביי קרי״ש שעל המטה זענען זיי יוצא (ר״ת און די ר״י זאגן אז קרי״ש פון מעריב איז די עיקר און דאס וואס אונז דאווען מיר פרי איז ווייל אונז נעמיר נישט אן ווי די משנה לגבי התחלת זקרי״ש..)
אויף ע״ב איז דא 6 שיטות אויף התחלת זקרי״ש, משעה שהכהנים טובלים, נכנסין לאכול בתרומתן (אזוי די משנה), שבנ״א נכנסין לאכול פתן בערב שבת, עני נכנס לאכול פתו, קידש היום בערבי שבתות, רוב בנ״א נכנסין להסב (בימות החול וי״א בער״ש)
און סוף זמןאיז לר״א עד סוף אשמורה ראשונה (ווייל ער האלט ובשכבך מיינט די זמן וואס מלייגצעך) חכמים זאגן ביז חצות (עכט קוקט מען כל זמן שכיבה, ועשו סייג לדבריהם, אויף דף ד׳ ע״ב זאגט די גמ׳ אויף דעם וכל העובר על דברי חכמים חייב מיתה, ווייל סאיז שכיח אונס שינה אדער צו לאזן הערן אז מעריב איז נישט קיין רשות) און ר״ג זאגט ביזן עלות.
ג.
אשמורה ראשונה איז 4 שעה אריין אין די נאכט (ווייל ר״א האלט אז ג׳ משמרות הוי הלילה) און ער זאגט די לשון אשמורה צו לאזן הערן אז די משמרות איז א זאך וואס קען ווערן מיטגעהאלטן אויף דער וועלט, ביי די ערשטע משמורה ברימען די קעמלעך, ביי די צווייטע שרייען די הינט און ביי די דריטע איז תינוק יונק משדי אמו ואשה מספרת עם בעלה.
לויט 1 וועג געשעהן די זאכן נאכן ערשטע משמורה, אינמיטן די צווייטע, און פאר די דריטע, לויט די אנדערע וועג איזעס נאך די ערשטע, צווייטע און דריטע (און דאס וואס ער שמועסט אויס נאך די דריטע משמורה איז אויב א מענטש שלאפט בבית אפל זאל ער וויסן ווען סאיז התחלת זקרי״ש; תו׳ לייגט שוין צו אז ביז וואס ווען וואו העט שוין זיין משיכיר..)
ריב״ש משמי׳ דרב זאגט אז ביי יעדע משמורה שרייט כביכול ווי א לייב און זאגט אוי שהחרבתי את ביתי והגליתי את בני לבין האומות.
ברענגט די גמ׳ א ברייתא אז ר׳ יוסי איז אמאל גייענדיג אויפן וועג אריין אין א חורבה דאווענען און ביים ארויסקומען האט אים אלי׳ הנביא אפגעווארט און געפרעגט פארוואס עריז אריין אין א חורבה, האטער געענטפערט אז ערט געוואלט דאווענען אן ווערן געשטערט, האט אים אלי׳ הנביא געזאגט אז ער וואלט געדארפט דאווענען א תפלה קצרה (הביננו) און ערט אים געפרעגט וואס ער האט געהערט אינעם חורבה, האט ר״י געענטפערט אז ערט געהערט א בת קול וואס קלאגט ווי א יונה און זאגט אוי להם לבנים שהחרבתי את ביתי והגליתים לבין האומות, האט אליהו הנביא געזאגט אז דאס איז 3 מאל יעדן טאג און יעדעס מאל יודן זאגן יהא שמי׳ רבא זאגט דער באשעפער כעין הנ״ל..
(תו׳ ווארפט אריין אז דאס וואס מזאגט קדיש אין ארמיש איז וועגן דעיס איז געוועזן די רעדענדע שפראך און מהאט געוואלט די עמי הארצים זאלן אויך פארשטיין..)
האט ר׳ יוסי געזאגט אז דעמאלטס האטער זיך דערלערנט 3 הלכות, מ׳טאר נישט אריינגיין אין א חורבה (מפני החשד ומיירי בתרי ופריצי, מפולת ומיירי בתרי וכשירי, מזיקין ומיירי בחורבה חדתי ותרי כשירי ובמקומן חיישינן או מיירי בחד וכגון שעומד במדבר), ממעג דאווענען אויפן וועג און מ׳דאווענט הביננו.
צוריק צו משמורות הלילה; רבי האלט סאיז פארהאן 4 משמרות און ר׳ נתן האלט 3, רבי האלט אז ווי באלד דוד המלך איז אויפגעשטאנען ביי חצות און סשטייט קדמו עיני אשמורות מיינט עס אז ביי חצות אינאך דא 2 משמורות ביז צופרי און ר״נ האלט אז מלכים שטייען דאך אויף בג׳ שעות, ממילא איז נאך דא ביי חצות 8 שעה (היינו 2 משמורות) צו שלאפן, 6 פון די נאכט און די ערשטע 2 פונעם טאג.
ס'אשאד זיך צו טענה'ן דערויף!
