א צווייטער האט געשריבן:
אוראייניקל האט שיין מסביר געווען אז זייער טענה איז געווען אז ס'איז נישט מסתבר אז דער אייבערשטער זאל געבן א גאנצע לאנד פאר איין מענטש און דער אייבערשטער האט דאך געזאגט לך ולזרעך אתננה ממילא וויבאלד לוט איז יעצט במקום זרעך באלאנגט עס אויך פאר אים, אבער די טענה איז נישט געווען אלס דין ירושה נאר אז ער אלס יורש איז 'זרעך', ודו"ק .
פארוואס אויב ער ירשנ'ט זאל ער ווערן גערופן זרעך?
אז דער אייבערשטער האט געזאגט זרעך מוז דאך עס עפעס מיינען און קינדער האט ער נישט, האבן זיי געהאלטן אז עס מיינט דער יורש.
פון וועם ברענגט ער דאס נאך? ליתי ספר וחזי.
אוראייניקל האט געשריבן:
יא.ערגעץ אין די מפרשי רש"יהאב איך געזען מיט א הוספה, אז ס'איז נישט מסתבר אז מ'גיבט א לאנד פאר איינעם אליינס, נאר הקב"ה האט עס געגעבן אויף איינמאל פאר אברם און זיינע יורשים.
זה לשון המהר"ל ב'גור אריה'.
ולוט יורשו. אף על גב שמי שגוזל אביו גם כן גזילה איכא, דבר זה שאני,שאין הקב"ה נותן ארץ בכללה לאיש יחיד אלא לו ולזרעו, ולפיכך היה לוט רוצה גם כן להחזיק בארץ מפני שהוא יורשו.
ואם תאמר אחר שידעו שהקב"ה נתן הארץ לאברהם אם כן ידעו גם כן מה שכתיב (לעיל יב, ז) "לזרעך אתן את הארץ",ואין לוט קרוי זרעו, אין זה קשיא, כי סבור היה שההבטחה לא תתקיים באברהם, שאפשר להבטחה שתשתנה על ידי שום חטא (ברכות ד. ), ואם כן מה שאמר "לזרעך אתן הארץ" - לא נתקיים שיהיה הארץ לזרעו, אבל מכל מקום הארץ יהיה לו בודאי, שהיו אומרים שכבר זכה בארץ כשבא לארץ, ומאחר שזכה בו - שוב ליכא למימר שלא תתקיים ההבטחה.
דהיינו לוט האט געהאלטן אז די הבטחה אז אאע"ה וועט האבן קינדער וועט נישט מקויים ווערן, אבער הבטחת הארץ איז שוין מקויים געווארן, און היות די סברא זאגט אז מגיבט נישט קיין לאנד פאר א יחיד, איז ע"כ דער יורש בכלל דעם מתנה.
געווען א חידוש פאר מיר, לערנענדיג די פרשה, אין תרגום יונתן שטייט אז פרעה וואס איז געווען בזמן אברהם, איז געווען א זון פון נמרוד.
הרה"ק אדמו"ר הר"ר בונם זצלה"ה מפרשיסחא אמרשבאם הגוי קורא על ישראל דברי זלזול, והישראל עונה לגוי לעומתו הרי הוא מאריך את הגלות רח"ל, עכ"ד ..היפוך הכת הידועה שאינם יכולים לסבול הכניעה וסבלות הגלות..
הרה"ק אדמו"ר הר"ר בונם זצלה"ה מפרשיסחא אמרשבאם הגוי קורא על ישראל דברי זלזול, והישראל עונה לגוי לעומתו הרי הוא מאריך את הגלות רח"ל, עכ"ד ..היפוך הכת הידועה שאינם יכולים לסבול הכניעה וסבלות הגלות..
דן מיינט על שם די פלאטץ ווי דן גייט באקומען ירושת הארץ? ער איז דאך נאכנישט געווען געבוירן
אולי בשעת משה האט עס געשריבן אין די תורה האט מען שוין געהאט געמאכט די גורל ווי יעדע שבט זאל ירשענען (בפשטות האט מען עס געמאכט הערשט נאכן אריינגיין אין ארץ כנען)
דן מיינט על שם די פלאטץ ווי דן גייט באקומען ירושת הארץ? ער איז דאך נאכנישט געווען געבוירן
אולי בשעת משה האט עס געשריבן אין די תורה האט מען שוין געהאט געמאכט די גורל ווי יעדע שבט זאל ירשענען (בפשטות האט מען עס געמאכט הערשט נאכן אריינגיין אין ארץ כנען)
עיין רש"י בראשית ב פסוק י"ד דברי המתחיל כוש ואשור ועיין בתלמוד בבלי כתובות דף י' עמוד ב' ושם תמצא לקח
אפאר הערות וואס כ׳האב געטראכט אינמיטן לערנען דעם פרשה
אשר עשו בחרן זאגט רש״י עשו היינו קנו, אינטערסאנט אז שפעטער אין פסוק ביי מלכי צדק זאגט רש״י אויך פארקערט קונה שמים וארץ שע״י שעשאן קנאן
והכנעני אז בארץ, רש״י זאגט הי׳ הולך וכובש וכו׳ עתיד אני להחזירה וכו׳ די ערשטע רש״י אין בראשית ברענגט אז שאם יאמרו וכו׳ איז פשט אז די כנענים האבן עס געהאט אבער דער אייבעשטער האט עס אוועקגענומען און דא שטייט אז בעצם האט עס באלאנגט צו זרעו של שם נאר כנען איז גאר דער גנב און ווען די אידן קומען שפעטער זענען עס זיי פשוט צוריק
אין פסוק אשר אראך, מ׳זעהט נישט אז דער אייבעשטער זאל אים זאגן גיי קיין כנען, און אויב יא וויאזוי האט ער געמעגט גיין קיין מצרים. רש״י זאגט שאמר ללכת לכנען ועכשיו משיאו לצאת, אינטערסאנט אז די גאנצע זאך זעהט מען נישט אין פסוק
וויאזוי האט אברהם אבינו געמעגט אראפגיין קיין מצרים אויב האט ער געוויסט אז ס׳וועט זיין א פראבלעם מיט די כושים, אפשר בלית ברירה וועגן די הונגער און ער האט געוראכט ער וועט לייגן אינעם תיבה
רד״ה ויעל אברם נגבה שארץ מצרים לדרומה של אר״י כמו שמוכיח במסעות וכו׳ לכאורה איז דאך עס בפירוש געווען אין פסוק יעצט, וירד אברם מצרימה איז דאך פשט אז מצרים איז דרום
והכנעני והפריזי, זעה איך מ׳האט שוין דא געפרעגט, וואו האבן זיי זיך שוין אריינגעשטיפט די נאז אין ירושה ווען אברהם אבינו לעבט נאך און בכלל קען ער נאך האבן קינדער
די וואך זעהט מען די ענין פון תחיית המתים… ווייל תרח איז דאך שוין געשטארבן מכח רשעים בחייהם, און איינמאל ער האט תשובה געטון איז ער צוריקגעקומען
לזרעך נתתי זאגט רש״י אמירתו של הקב״ה כאילו היא עשוי׳, רש״י האט פריער געזאגט ביי הרימותי אז דאס קען מיינען לשון הווה הגם ס׳איז לשון עבר
איך מוז דא שרייבן אפאר שורות וואס איז ארויפגעקומען נאכן לערנעם דעם עמוד יומי.
בפשטות ווען מ׳לערנט די פסוק איז אברהם אבינו געווען אלט 75 ווען ער איז ארויס פון חרן, שפעטער איז ער אנגעקומען קיין מצרים און ארויס פון דארט מיט א גרויס פארמעגן צוזאמען מיט לוט.
מיט די גרויס פארמעגן האט זיך אנגעהויבן א מריבה און לוט האט אפגעצויגן קיין סדום וואס אברהם אבינו איז אים געקומען ראטעווען, פון דארט האט אברהם געזאגט אדנ-י אלוקים מה תתן לי וכו׳ און שפעטער די ברית בין הבתרים וואס אברהם האט געזאגט אדנ-י אלוקים במה אדע כי אירשנה.
1) ווען די אידן זענען ארויס פון מצרים שטייט מקץ 430 יאר, די 400 איז פון ווען יצחק איז געבוירן און די 30 מוז זיין בין הבתרים אויב אזוי איז אברהם געוועזן נאר 70 ביי בב״ה
2) די גמ׳ אין מס׳ ברכות זאגט אז אברהם אבינו איז געווען דער ערשטער צו רופן דעם אייבערשטען אדון און די גמ׳ ברענגט די פסוק פון בב״ה און נישט פון פארדעם, זאגט תוס׳ אז אין מוקדם ומאוחר
(הגם די גמ׳ פסחים זאגט אין מוקדם קען מען נישט זאגן בפרשה אחת ווייל אויב יא קען מען נישט זאגן כלל ופרט, קען מען זאגן אז תוס׳ איז לשיטתם אין פסחים אז אין געוויסע פעלער וועט מין בפרשה אחת אויך זאגן אין מוקדם)
אויב אזוי דאס איז קלאר אז ברית בין הבתרים איז שלא במקומו.
3) די גמ׳ אין מס׳ שבת זאגט אז די קליינע שטאט ווי לוט האט געוואלט אנטלויפן אמלטה נ״א איז געווען אלט 51 יאר און סדום 52, די גמ׳ זאגט אז נאר האלב איז געווען דארט רואיג, ווייל די ערשטע 26 יאר זענען זיי געווען אדער משועבד אונטער די 4 קעניגן אדער פארפירט\מלחמה געהאלטן.
קומט דאך אויס אז פון ווען אברהם אבינו האט מלחמה געהאלטן ביז דאס איבערדרייען איז געווען 26 יאר, נו, ווי אלט איז אברהם געוועזן ביים איבערדרייען? 99, ווייל דעמאלטס האבן די מלאכים אויך געמאלדן כעת מועד ולשרה בן, קומט אויס אז ביי מלחמה מיט די קעניגן איז אברהם אבינו געווען…. 73!!
(תוס׳ אין שבת לערנט אז בעצם איז אברהם יא געווען 75 און די איבריגע 2 יאר שלוה איז געווען פארדעם)
דא ווערט די זאך קאמפלעצירט, ווען אברהם אבינו איז געווען 73 איז ער נאכנישט ארויס פון חרן, נו אויב אזוי וואס טוט לוט אין סדום.
נאכנישט פארטיג,
4) די גמ׳ אין מס׳ ע״ז זאגט אז די וועלט שטייט 6000 יאר, די ערשטע 2 תוהו, די נעקסטע 2 תורה און די לעצטע 2 ימות המשיח, ווען האט זיך אנגעהויבן תורה, זאגט די גמ׳ ואת הנפש אשר עשו בחרן, און דאס איז געווען ווען אברהם אבינו איז געווען 53!!
תוס׳ שטעלט זיך תיכף וואס הייסט 53 די פסוק זאגט דאך בפירוש 75, זאגט תוס׳ אז ס׳געווען צוויי יציאות פון חרן.
איז לכאורה לפי״ז קען מען אפשר זאגן אז פונקט ווי מ׳טרעפט אז אברהם אבינו האט געהאט 2 יציאות אזוי אויך ביי לוט, לוט איז מעגליך די ערשטע מאל אויך ארויס צוזאמען מיט אברהם, פון דארט קיין סדום און אברהם אבינו האט אים געראטעוועט, נאכדעם זענען זיי צוריק קיין חרן און צוריק ארויס און פון דארט מצרים און פון דארט איז לוט געגאנגען נאכאמאל קיין סדום ביז ער האט געדארפט מאכן פליטה ביים איבערדרייען.
למעשה די גרויסע חידוש איז אז גאנץ פרשת לך לך איז שלא על פי סדר, די ערשטע איז געווען ואת הנפש אשר עשו בחרן, נאכדעם ברית בין הבתרים, נאכדעם מלחמת המלכים און נאר נאכדעם צוריק צום אנפאנג פרשה אז אברהם אבינו איז ארויס פון חרן (צום צווייטן מאל)
================= אבער למעשה טענה׳ט@מושך חסדאז תוס׳ ברכות מיינט ״מינימום״ 73 ווייל די עיקר ציל איז צו זאגן אז עס איז געווען נאך ברית בין הבתרים און תוס׳ אין שבת וויל בעיקר רעדן די פונקליכקייט פון די 26 יאר פון סדום זענען זיי מבאר אז בעצם איז אברהם שוין געווען 75 ביי מלחמת המלכים אויב אזוי שטימט די לוט פרשה הערליך שיין.
========= שו״מ אז די מפרשים פרעגן שוין טאקע אויף תוס׳ אז 73 שטימט נישט.
ואברם בן חמש שנים וגו'. וקשה שהרי ברית בין הבתרים היה לאחר יציאתו מחרן ובפ' בא אל פרעה קרא דויהי מקץ שלשים שנה וגו' שיש שלשים שנה מברית בין הבתרים עד שנולד יצחק ואברהם היה בן מאת שנה כשנולד יצחק וא"כ לא היה אברהם בין הבתרים כי אם בן שבעים. וצ"ל ששתי יציאות היו בפעם ראשונה כשהיה בן שבעים וילך אתו לוט ובאותה שעה נשבה לוט ואברהם כבש המלכים ומיד היתה ברית בין הבתרים כי כן נמי פירש"י גבי אחר הדברים האלה כל מקום שנא' אחר סמוך והיינו מיד שכבש המלכים ונמצא שלא היה כי אם בן שבעים באותו שנה ואחר ברית בין הבתרים חזר לחרן ושהה שם חמש שנים ויצא ועל אותה יציאה קא מהדר קרא ואברהם בן חמש שנים וגו' וכן מצאתי בסדר עולם בפי' וזה לשונו אבינו אברהם היה בהפלגה בן מ"ח שנה וכשדבר הקב"ה עמו בין הבתרים היה בן שבעים שנה שנאמר ויהי מקץ וגו' חזר ובא לו לחרן ועשה שם חמש שנים שנאמר ואברם בן חמש שנים ושבעים שנה בצאתו מחרן נמצא מהפלגה ועד שיצא אברהם מחרן כ"ז שנה עכ"ל. ואיציאה שניה קאי:
אבער ס׳שווער ווייל די גמ׳ אין ע״ז זאגט דאך אז אברהם אבינו איז געווען נ״ב און תוס׳ ענטפערט צוויי יציאות, לויט דעם דעת זקנים איז געווען 3 יציאות, בן נ״ב בן ע׳ ובן ע״ה
אויך איז שווער אז לוט האט זיך צוטיילט פון אברהם נאך די גאנצע מריבה און שפעטער זיך צוריק פאראייניגט און שפעטער נאכאמאל קיין סדום.
