אלעס דרייט זיך- שבעה כוכבי לכת
א גוטן מיינע טייערע חברים פה אייוועלט!
היינט וועלען מיר בעזר השם כאפן א ספעיס שאטל ארויף צו דער אטמאספער, ווי מיר וועלען זיך אביסל אומקוקען אויף די גייענדיגע שטערנ'ס, אדער ווי חז"ל רופען עס די שבעה כוכבי לכת. אנדערש ווי די אנדערע שטערנ'ס וואס בלייבן אויף איינפלאץ און ווערן דערפאר אנגערופען כוכבי שבת.
מיר וועלען בעיקר ארום רעדען איבער די פאקטן ארום די 7 שטערנ'ס, א שטייגער ווי די גרויסקייט און דער ווייטקייט.
די 7 שטערנ'ס זענען ווי פאלגענד. שבתאי צדק מאדים חמה נוגה כוכב לבנה אדער וויאזוי מען רופט עס בקיצור שצ''ם חנכ''ל.
די מפרשים ברענגען א רמז אויף דער פסוק אין פרשת בראשית ויעש אלקים את שני המארת הגדלים את המאור הגדל לממשלת היום ואת המאור הקטן לממשלת הלילה ואת "ה"כוכבים די "ה" פון הכוכבים טוט מרמז זיין אויף די 5 כוכבי לכת אחוץ די שמש מיט דער ירח וואס שטייט קלאר אין פסוק.
ווי געשריבען וועלען מיר דא רעדן איבער די טריקענע פאקטן, ווער ס'וויל וויסען מער איבער ווי אזוי דער זון דרייט זיך, און וויאזוי זוממער מיט ווינטער ארבעטען, קענען ליינען מיין ארטיקעל וואס איז געשריבען געווארן בפרוס הפסח העבר @עלינו לטובה. כי בחודש האביב יצאת ממצרים - מוציא אסורים בכושרות
אונז גייען זיי אויסרעכענען לויט דער סדר פון דער וואס איז דערנענסטע צו דער זון וואס לפי זה מאכט עס גאר א קליין רינגעל ארום דער זון, צו דער וואס איז ווייטער פון דער זון וואס מאכט א גרעסערע @רינגל .
סאיז וויכטיג צובאטאנען אז כאטש במשך הדורות איז געווען אסאך צדדים לכאן ולכאן צו דער זון דרייט זיך ארום דער ערד אדער דער ערד דרייט זיך ארום דער זון, איז אבער למעשה געווארן אנגענומען די לעצטע פאר הונדרעט יאר אז דער וועלט איז דער וואס דרייט זיך. ביידע שיטות זענען אויסגעהאלטן ע"פ התורה. ממילא וועלען מיר דא אויך גיין מיט דער מהלך.
קיינער זאל מיר ביטע נישט קומען שרייען פון דער פסוק והוא כחתן יוצא מחפתו אדער פון מוציא חמה ממקומה וכדומה ווייל די אלע פסוקים קען מען פשוט זאגן אז דאס איז ווי אזוי סקוקט אויס פאר דער מענטש.
ווי אזוי מען קען זעהן אויף דאס בילד, דרייען זיי זיך אלע ארום א פולע צירקעל ארום דער זון. ווען א שטערן מאכט א פולע צירקעל איז דאס יאר. (אונזער יאר ווערט געמאסטען לויט דער ערד וואס נעמט 365 טעג צומאכן די פולע צירקל אבער איעדע פלאנעט האט איר אייגענע יאר)
בשעת ס'צירקלט ארום דרייט זיך עס אויך ווי א דריידל, איין פולע דריי איז א טאג. (ביי אונז איז א טאג 24 שעה ווייל אזוי לאנג נעמט עס פאר דער ערד, אבער איעדע פלאנעט האט איר אייגענע טאג)
א קליינע משל קען מען דאס ממחיש זיין מיט א קאטען קענדי מאשין. מען דרייט די שטעקן א פולע רינג ארום דער מאשין, אבער בשעת מעשה דרייט מען אויך דער שטעקן ארום און ארום ווי רבי אלימלך בידערמאן זאגט.
כוכב איז די נענסטע פון אלע כוכבי לכת וואס דרייט זיך ארום דער זון.
ס'ווערט אויך אנגערופען כוכב חמה.
ס'נעמט פאר כוכב 88 טעג צומאכן א פולע צירקעל ארום די זון. (אנדערש פון דער כדור הארץ וואס סנעמט 365 טעג ווי מען וועט באלד זעהן.)
כוכב איז ווייט פון דער זון מיט 36 מיליאן אין עוורידש. אמאל איז עס אזוי נאנט ווי 29 מיליאן און אמאל ווייט 43 מיליאן.
די כוכב האט נישט קיין אייגענע לבנה אזוי ווי אנדערע האבן.
וויבאלד דאס איז זייער נאנט צו דער זון קען די Temperature זיין אזוי הייס ווי 800 Fahrenheit.
אויסער דעים וואס סדרייט זיך ארום אין א צירקעל ארום די זון איינמאל אין 88 טעג ווי געוויזען אין די ערשטע בילד אויבען, דרייט זיך עס אויך שטייטער הייט ארום, ווי א דריידל ארום זיך אליינס אזוי ווי בואי בשלום, דאס נעמט 59 טעג. אזוי ווי די ערד דרייט זיך ארום א יעדע 24 שעה.
כוכב איז זייער קליין. די circumference (דאס הייסט א לאנגע בענדל ארום און ארום איר בויך) איז 9 און האלב טויזענט מייל. די ערד איז 24 טויזענט ווי שפעטער געשריבען.
מלאים זיו ומפיקים "נגה"
נגה איז דער צווייטער אין דער ריייע ארום צו צירקלען די זון.
ס'נעמט פאר נוגה 225 טעג צומאכן א פולע רינג ארום דער זון.
נוגה איז אויף אן עוורידש 67 מיליאן מייל ווייט פון די זון.
נגה דרייט זיך זייער שטייט ארום, ס'נעמט 243 טעג. אזאך וואס פאר די ערד נעמט 24 שעה. דאס הייסט א טאג דארט איז לענגער פון א יאר וואס ווי געשריבען נעמט עס סך הכל 225 צו ארום פארן א פולע צירקעל ארום די זון.
נגה דרייט זיך ארום ווי א דריידל דער פארקערטע דיירעקציא פון דער ערד. לויט דעים שיינט די זון דארט אויף, אויף מערב און גייט אינטער אויף מזרח.
נגה איז דער נענסטער צו אונזער ערד פון אלע אנדערע פלאנעטען, צוליב וואס דער ערד איז דער דריטער אין די רייע זיך ארום צו צירקלען די זון ווי שפעטער געשריבען. נגה איז דער שטערקסטער שיינידיגע פלאנעט אויף אונזער ערד נאך דער זון מיט דער לבנה.
נגה איז זייער הייס. די Temperature קען דארט זיין קרוב צו 900 Fahrenheit.
נגה האט נישט קיין אייגענע לבנה.
די circumference סייז פון נגה איז 23 און אהאלב טויזענט מייל. ממש א משהו קלענער פון דער ערד. צוליב דעים זענען דא וואס רופען עס דער ערדס צווילינג.
קרא ל"שמש" ויזרח אור.
די קומענדיגע פלאנעט ארום צו צירקלען די זון איז אונזער וועלטעל.
ס'נעמט פאר אונזער ערד א @קנאפער 365 טעג צו צרוק קומען אויף דער זעלבער ארט, וואס דאס מאכט אונז דער יאר.
די ערד דרייט זיך אויך ארום ווי א דריידל איעדע 24 שעה, וואס דאס מאכט אונז די טאג.
די circumference סייז פון דער ערד (זעה אויבען וואס דאס מיינט) איז 24,901 מייל. אויב פון ניו יארק קיין ארץ ישראל וואס איז 6 טויזענט מייל געדארט 12 שעה וועט אזא רייזע ארום און ארום דער וועלט נעמען א בערך 48 שעה.
די circumference סייז פון דער זון איז 2.720984 מיליאן מייל.
די זון איז 109 מאל גרעסער ווי דער ערד.
די זון איז בערך 93 מיליאן מייל ווייט פון דער ערד.
די זון דרייט זיך אויך ווי א דריידל. נישט יעדע חלק דרייט זיך די זעלבע שנעל אבער ביי דער Pole איז עס א יעדע 36 טעג
ראה והתקין צורת הלבנה.
אנדערש ווי אלע אנדערע כוכבי לכת וואס דרייען זיך ארום דער זון, דרייט זיך דער לבנה ארום דער ערד.
נאר ס'ווערט מיטגעשלעפט מיט דער ערד אזוי אז סדרייט זיך אויך ארום מיט דער ערד צוזאמען ארום דער זון במשך דער יאר, אבער איר אייגענע גאנג איז ארום דער ערד.
ס'נעמט בעצם נאר 27 טעג פאר דער לבנה צומאכען א פולע צירקעל ארום דער ערד. נאר וויבאלד דער ערד רוקט זיך ווייטער ארום דער זון נעמט דאס נאך 2 טעג סל הכל 29 טעג ס'זאל זייין צוריק ווי סאיז געווען פאריגע חודש.
די לבנה דרייט זיך אויך ווי א @דריידעל בשעתן ארום רייזען די צירקעל ארום דער וועלט. סנעמט געניו דער זעלבער לאנג זיך ארום צו דרייען ווי א דריידל ווי צו מאכן דער צירקעל. דאס ווערט גערופן synchronous rotation. ווייל די צוויי סינקע"ן.
די לבנה איז בערך 238 טויזענט מייל ווייט פון דער ערד. אנדערש ווי דער זון וואס איז 93 מיליאן.
די circumference סייז פון דער לבנה איז 6,786 מייל. דאס איז בערך א פערטל פון אונזער וועלט.
בייטאג קען דארט זיין ביטער הייס און ביינאכט ביטער קאלט.
ווען מען שטייט אויף דער לבנה קוקט אונזער וועלט אויס ווי א גרויסע לבנה.
כשמו כן הוא. דאס איז רויט. די גמרא זאגט אין שבת קנ"ו מי שנולד במזל מאדים, יהיה או שופך דמים או מוהל.
מאדים איז דער קומענדיגע אין דער רייע זיך ארום צו צירקלען די זון.
מאדים איז אונזער שכן פון דער אנדערע זייט. (ווי אויבען געשמועסט איז נוגה דער אנדערע שכן)
אויף מאדים איז אייביג זייער זייער קאלט.
מאדים איז האלב דער סייז פון אונזער ערד. די circumference סייז איז 13,263 מייל.
אין עוורידש איז עס ווייט פון דער זון מיט 142 מיליאן מייל. אויף אונזער ערד נעמט 8 מינוט פאר ליכטיקייט אנצוקומען. דארט נעמט עס 13 מינוט.
מאדים דרייט זיך ארום ווי א דריידל א יעדע 24.6 שעה. דאס איז זייער ענדליך צו דער ערד.
אבער א פולע צירקעל ארום דער זון (א יאר) נעמט איר 687 טעג. דאס איז כמעט 2 יאר.
א חלק פון דער סיבה פארוואס ס'נעמט איר לענגער ארום צו צירקלען דער זון איז ווייל זי האט א גרעסערע רינג צומאכן. ווי מען קען זעהן אויף דער ערשטער בילד פון דער ארטיקל. די ווייטער מען איז דער גרעסער דער צירקעל איז.
מאדים האט 2 לבנות. (Moons) איינס הייסט Deimos און דער אנדערע Phobos.
צדק איז דער נעקסטער אין דער ריייע ארום צו צירקלען די זון.
צדק איז דער גרעסטע פלאנעט פון דער סאלער סיסטעם.
צדק circumference סייז איז 272,946 מייל.דאס איז גאר @גאר! גרויס.
אויב דער ערד וואלט געווען די סייז פון א טרויב, וואלט צדק געווען די סייז פון א בעסקיט באל.
צדק איז ארום 484 מיליאן מייל פון דער זון.
צדק דרייט זיך ארום ווי א דריידל א יעדע 10 שעה. דאס איז דער קערצטע טאג פון אלע אנדערע פלאנעטען.
ס'נעמט 12 יאר פאר צדק ארום צו צירקלען די זון.
ס'נעמט 43 מינוט פאר די זון שטראלען אנצוקומען אהין.
צדק האט גאר אסאך לבנות אבער האט רוב זענען קליינע. אויסער 4 וואס זענען גרויסע לבנות.
וויבאלד דאס איז ווייטער צו דער זון ווי דער ערד, איז דארט קעלטער ווי ביי אונז אויפן וועלטעל.
דאס איז דער באקאנטע כוכב וואס האט דער טעלער ארום זיך.
דאס איז דער נעקסטער אין דער ריייע ארום צו צירקלען די זון.
דאס איז אויך זייער גרויס אבער קלענער פון צדק.
די circumference סייז איז 235,298 מייל.
דאס איז ווייט פון דער זון ארום 886 מיליאן מייל.
סדרייט זיך ארום ווי א דריידל א יעדע 10.7 שעה. גאנץ ענדליך צו צדק.
סנעמט גאנצע 29 יאר צו מאכן א פולע צירקעל ארום דער זון.
שבתאי האט 146 לבנות.
שבתאי האט 7 רינגס ארום איר.
ס'נעמט 80 מינוט פאר ליכטיקייט צודערגרייכען שבתאי.
אויף שבתאי (ס'ווענט זיך ווי) איז אויך זייער קאלט צוליב איר ווייטקייט פון דער זון.
די גמרא זאגט אז א יעדע שעה פון טאג איז שולט אן אנדערע מזל. פאר דעים זענען דא וואס פירן זיך נישט קידוש צומאכן צווישען 6 און 7 ווייל דעמאלטס איז שולט מזל מאדים. אבעד דאס וואס די גמרא רעדט האט נישט קיין שום שייכות מיט די פיזישע פלאץ ווי דער כוכב געפינט זיך.
די פעלקער האבן נאך אפאר שטערנ'ס וואס זיי פארעכענען אלץ כוכבי לכת, א שטייגער ווי Neptune. אבער אנו אין לנו אלא דברי בן עמרם, ואין לנו שיור רק התורה הזאת, וזאת התורה לא תהא מוחלפת, און ביי אונז אין גמרא ווערט נאר דערמאנט אט די דאזיגע 7, אשר על כן וועלען מיר טאקע נישט רעדן פון יענע.
אויב זענט איר אינטערסירט אין צוהערן מער איבער אסטרונומיה, קענט איר לאזן וועסען און מען וועט אי"ה קענען מאכן נאך ארטיקלען איבער דעים.
אויב זעט איר נישט די בילדער אין דער ארטיקל איז עס ווארשיינלעך געבלאקט ביי אייער פילטער. איר קענט ריקוועסטען עקסעס ביי די פילטער פאר https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ ... System.gif ווי דארט ליגן אלע ריקעדיגע בילדער.
די אייבישטער זאל העלפן זאל שוין מקוים ווערען דער פסוק לא יהיה לך עוד השמש לאור יומם ולנגה הירח לא יאיר לך והיה לך ה' לאור עולם..
אויב האט איר הנאה געהאט, ביטע איבער לאזן א טאמבס אפּ.
היינט וועלען מיר בעזר השם כאפן א ספעיס שאטל ארויף צו דער אטמאספער, ווי מיר וועלען זיך אביסל אומקוקען אויף די גייענדיגע שטערנ'ס, אדער ווי חז"ל רופען עס די שבעה כוכבי לכת. אנדערש ווי די אנדערע שטערנ'ס וואס בלייבן אויף איינפלאץ און ווערן דערפאר אנגערופען כוכבי שבת.
מיר וועלען בעיקר ארום רעדען איבער די פאקטן ארום די 7 שטערנ'ס, א שטייגער ווי די גרויסקייט און דער ווייטקייט.
די 7 שטערנ'ס זענען ווי פאלגענד. שבתאי צדק מאדים חמה נוגה כוכב לבנה אדער וויאזוי מען רופט עס בקיצור שצ''ם חנכ''ל.
די מפרשים ברענגען א רמז אויף דער פסוק אין פרשת בראשית ויעש אלקים את שני המארת הגדלים את המאור הגדל לממשלת היום ואת המאור הקטן לממשלת הלילה ואת "ה"כוכבים די "ה" פון הכוכבים טוט מרמז זיין אויף די 5 כוכבי לכת אחוץ די שמש מיט דער ירח וואס שטייט קלאר אין פסוק.
ווי געשריבען וועלען מיר דא רעדן איבער די טריקענע פאקטן, ווער ס'וויל וויסען מער איבער ווי אזוי דער זון דרייט זיך, און וויאזוי זוממער מיט ווינטער ארבעטען, קענען ליינען מיין ארטיקעל וואס איז געשריבען געווארן בפרוס הפסח העבר @עלינו לטובה. כי בחודש האביב יצאת ממצרים - מוציא אסורים בכושרות
אונז גייען זיי אויסרעכענען לויט דער סדר פון דער וואס איז דערנענסטע צו דער זון וואס לפי זה מאכט עס גאר א קליין רינגעל ארום דער זון, צו דער וואס איז ווייטער פון דער זון וואס מאכט א גרעסערע @רינגל .
סאיז וויכטיג צובאטאנען אז כאטש במשך הדורות איז געווען אסאך צדדים לכאן ולכאן צו דער זון דרייט זיך ארום דער ערד אדער דער ערד דרייט זיך ארום דער זון, איז אבער למעשה געווארן אנגענומען די לעצטע פאר הונדרעט יאר אז דער וועלט איז דער וואס דרייט זיך. ביידע שיטות זענען אויסגעהאלטן ע"פ התורה. ממילא וועלען מיר דא אויך גיין מיט דער מהלך.
קיינער זאל מיר ביטע נישט קומען שרייען פון דער פסוק והוא כחתן יוצא מחפתו אדער פון מוציא חמה ממקומה וכדומה ווייל די אלע פסוקים קען מען פשוט זאגן אז דאס איז ווי אזוי סקוקט אויס פאר דער מענטש.
ווי אזוי מען קען זעהן אויף דאס בילד, דרייען זיי זיך אלע ארום א פולע צירקעל ארום דער זון. ווען א שטערן מאכט א פולע צירקעל איז דאס יאר. (אונזער יאר ווערט געמאסטען לויט דער ערד וואס נעמט 365 טעג צומאכן די פולע צירקל אבער איעדע פלאנעט האט איר אייגענע יאר)
בשעת ס'צירקלט ארום דרייט זיך עס אויך ווי א דריידל, איין פולע דריי איז א טאג. (ביי אונז איז א טאג 24 שעה ווייל אזוי לאנג נעמט עס פאר דער ערד, אבער איעדע פלאנעט האט איר אייגענע טאג)
א קליינע משל קען מען דאס ממחיש זיין מיט א קאטען קענדי מאשין. מען דרייט די שטעקן א פולע רינג ארום דער מאשין, אבער בשעת מעשה דרייט מען אויך דער שטעקן ארום און ארום ווי רבי אלימלך בידערמאן זאגט.
כוכב - Mercury
כוכב איז די נענסטע פון אלע כוכבי לכת וואס דרייט זיך ארום דער זון.
ס'ווערט אויך אנגערופען כוכב חמה.
ס'נעמט פאר כוכב 88 טעג צומאכן א פולע צירקעל ארום די זון. (אנדערש פון דער כדור הארץ וואס סנעמט 365 טעג ווי מען וועט באלד זעהן.)
כוכב איז ווייט פון דער זון מיט 36 מיליאן אין עוורידש. אמאל איז עס אזוי נאנט ווי 29 מיליאן און אמאל ווייט 43 מיליאן.
די כוכב האט נישט קיין אייגענע לבנה אזוי ווי אנדערע האבן.
וויבאלד דאס איז זייער נאנט צו דער זון קען די Temperature זיין אזוי הייס ווי 800 Fahrenheit.
אויסער דעים וואס סדרייט זיך ארום אין א צירקעל ארום די זון איינמאל אין 88 טעג ווי געוויזען אין די ערשטע בילד אויבען, דרייט זיך עס אויך שטייטער הייט ארום, ווי א דריידל ארום זיך אליינס אזוי ווי בואי בשלום, דאס נעמט 59 טעג. אזוי ווי די ערד דרייט זיך ארום א יעדע 24 שעה.
כוכב איז זייער קליין. די circumference (דאס הייסט א לאנגע בענדל ארום און ארום איר בויך) איז 9 און האלב טויזענט מייל. די ערד איז 24 טויזענט ווי שפעטער געשריבען.
נוגה - Venus
מלאים זיו ומפיקים "נגה"
נגה איז דער צווייטער אין דער ריייע ארום צו צירקלען די זון.
ס'נעמט פאר נוגה 225 טעג צומאכן א פולע רינג ארום דער זון.
נוגה איז אויף אן עוורידש 67 מיליאן מייל ווייט פון די זון.
נגה דרייט זיך זייער שטייט ארום, ס'נעמט 243 טעג. אזאך וואס פאר די ערד נעמט 24 שעה. דאס הייסט א טאג דארט איז לענגער פון א יאר וואס ווי געשריבען נעמט עס סך הכל 225 צו ארום פארן א פולע צירקעל ארום די זון.
נגה דרייט זיך ארום ווי א דריידל דער פארקערטע דיירעקציא פון דער ערד. לויט דעים שיינט די זון דארט אויף, אויף מערב און גייט אינטער אויף מזרח.
נגה איז דער נענסטער צו אונזער ערד פון אלע אנדערע פלאנעטען, צוליב וואס דער ערד איז דער דריטער אין די רייע זיך ארום צו צירקלען די זון ווי שפעטער געשריבען. נגה איז דער שטערקסטער שיינידיגע פלאנעט אויף אונזער ערד נאך דער זון מיט דער לבנה.
נגה איז זייער הייס. די Temperature קען דארט זיין קרוב צו 900 Fahrenheit.
נגה האט נישט קיין אייגענע לבנה.
די circumference סייז פון נגה איז 23 און אהאלב טויזענט מייל. ממש א משהו קלענער פון דער ערד. צוליב דעים זענען דא וואס רופען עס דער ערדס צווילינג.
חמה - Sun
קרא ל"שמש" ויזרח אור.
די קומענדיגע פלאנעט ארום צו צירקלען די זון איז אונזער וועלטעל.
ס'נעמט פאר אונזער ערד א @קנאפער 365 טעג צו צרוק קומען אויף דער זעלבער ארט, וואס דאס מאכט אונז דער יאר.
די ערד דרייט זיך אויך ארום ווי א דריידל איעדע 24 שעה, וואס דאס מאכט אונז די טאג.
די circumference סייז פון דער ערד (זעה אויבען וואס דאס מיינט) איז 24,901 מייל. אויב פון ניו יארק קיין ארץ ישראל וואס איז 6 טויזענט מייל געדארט 12 שעה וועט אזא רייזע ארום און ארום דער וועלט נעמען א בערך 48 שעה.
די circumference סייז פון דער זון איז 2.720984 מיליאן מייל.
די זון איז 109 מאל גרעסער ווי דער ערד.
די זון איז בערך 93 מיליאן מייל ווייט פון דער ערד.
די זון דרייט זיך אויך ווי א דריידל. נישט יעדע חלק דרייט זיך די זעלבע שנעל אבער ביי דער Pole איז עס א יעדע 36 טעג
לבנה - Moon
ראה והתקין צורת הלבנה.
אנדערש ווי אלע אנדערע כוכבי לכת וואס דרייען זיך ארום דער זון, דרייט זיך דער לבנה ארום דער ערד.
נאר ס'ווערט מיטגעשלעפט מיט דער ערד אזוי אז סדרייט זיך אויך ארום מיט דער ערד צוזאמען ארום דער זון במשך דער יאר, אבער איר אייגענע גאנג איז ארום דער ערד.
ס'נעמט בעצם נאר 27 טעג פאר דער לבנה צומאכען א פולע צירקעל ארום דער ערד. נאר וויבאלד דער ערד רוקט זיך ווייטער ארום דער זון נעמט דאס נאך 2 טעג סל הכל 29 טעג ס'זאל זייין צוריק ווי סאיז געווען פאריגע חודש.
די לבנה דרייט זיך אויך ווי א @דריידעל בשעתן ארום רייזען די צירקעל ארום דער וועלט. סנעמט געניו דער זעלבער לאנג זיך ארום צו דרייען ווי א דריידל ווי צו מאכן דער צירקעל. דאס ווערט גערופן synchronous rotation. ווייל די צוויי סינקע"ן.
די לבנה איז בערך 238 טויזענט מייל ווייט פון דער ערד. אנדערש ווי דער זון וואס איז 93 מיליאן.
די circumference סייז פון דער לבנה איז 6,786 מייל. דאס איז בערך א פערטל פון אונזער וועלט.
בייטאג קען דארט זיין ביטער הייס און ביינאכט ביטער קאלט.
ווען מען שטייט אויף דער לבנה קוקט אונזער וועלט אויס ווי א גרויסע לבנה.
מאדים - Mars
מאדים איז דער קומענדיגע אין דער רייע זיך ארום צו צירקלען די זון.
מאדים איז אונזער שכן פון דער אנדערע זייט. (ווי אויבען געשמועסט איז נוגה דער אנדערע שכן)
אויף מאדים איז אייביג זייער זייער קאלט.
מאדים איז האלב דער סייז פון אונזער ערד. די circumference סייז איז 13,263 מייל.
אין עוורידש איז עס ווייט פון דער זון מיט 142 מיליאן מייל. אויף אונזער ערד נעמט 8 מינוט פאר ליכטיקייט אנצוקומען. דארט נעמט עס 13 מינוט.
מאדים דרייט זיך ארום ווי א דריידל א יעדע 24.6 שעה. דאס איז זייער ענדליך צו דער ערד.
אבער א פולע צירקעל ארום דער זון (א יאר) נעמט איר 687 טעג. דאס איז כמעט 2 יאר.
א חלק פון דער סיבה פארוואס ס'נעמט איר לענגער ארום צו צירקלען דער זון איז ווייל זי האט א גרעסערע רינג צומאכן. ווי מען קען זעהן אויף דער ערשטער בילד פון דער ארטיקל. די ווייטער מען איז דער גרעסער דער צירקעל איז.
מאדים האט 2 לבנות. (Moons) איינס הייסט Deimos און דער אנדערע Phobos.
צדק - Jupiter
צדק איז דער גרעסטע פלאנעט פון דער סאלער סיסטעם.
צדק circumference סייז איז 272,946 מייל.דאס איז גאר @גאר! גרויס.
אויב דער ערד וואלט געווען די סייז פון א טרויב, וואלט צדק געווען די סייז פון א בעסקיט באל.
צדק איז ארום 484 מיליאן מייל פון דער זון.
צדק דרייט זיך ארום ווי א דריידל א יעדע 10 שעה. דאס איז דער קערצטע טאג פון אלע אנדערע פלאנעטען.
ס'נעמט 12 יאר פאר צדק ארום צו צירקלען די זון.
ס'נעמט 43 מינוט פאר די זון שטראלען אנצוקומען אהין.
צדק האט גאר אסאך לבנות אבער האט רוב זענען קליינע. אויסער 4 וואס זענען גרויסע לבנות.
וויבאלד דאס איז ווייטער צו דער זון ווי דער ערד, איז דארט קעלטער ווי ביי אונז אויפן וועלטעל.
שבתאי - Saturn
דאס איז דער נעקסטער אין דער ריייע ארום צו צירקלען די זון.
דאס איז אויך זייער גרויס אבער קלענער פון צדק.
די circumference סייז איז 235,298 מייל.
דאס איז ווייט פון דער זון ארום 886 מיליאן מייל.
סדרייט זיך ארום ווי א דריידל א יעדע 10.7 שעה. גאנץ ענדליך צו צדק.
סנעמט גאנצע 29 יאר צו מאכן א פולע צירקעל ארום דער זון.
שבתאי האט 146 לבנות.
שבתאי האט 7 רינגס ארום איר.
ס'נעמט 80 מינוט פאר ליכטיקייט צודערגרייכען שבתאי.
אויף שבתאי (ס'ווענט זיך ווי) איז אויך זייער קאלט צוליב איר ווייטקייט פון דער זון.
די גמרא זאגט אז א יעדע שעה פון טאג איז שולט אן אנדערע מזל. פאר דעים זענען דא וואס פירן זיך נישט קידוש צומאכן צווישען 6 און 7 ווייל דעמאלטס איז שולט מזל מאדים. אבעד דאס וואס די גמרא רעדט האט נישט קיין שום שייכות מיט די פיזישע פלאץ ווי דער כוכב געפינט זיך.
די פעלקער האבן נאך אפאר שטערנ'ס וואס זיי פארעכענען אלץ כוכבי לכת, א שטייגער ווי Neptune. אבער אנו אין לנו אלא דברי בן עמרם, ואין לנו שיור רק התורה הזאת, וזאת התורה לא תהא מוחלפת, און ביי אונז אין גמרא ווערט נאר דערמאנט אט די דאזיגע 7, אשר על כן וועלען מיר טאקע נישט רעדן פון יענע.
אויב זענט איר אינטערסירט אין צוהערן מער איבער אסטרונומיה, קענט איר לאזן וועסען און מען וועט אי"ה קענען מאכן נאך ארטיקלען איבער דעים.
אויב זעט איר נישט די בילדער אין דער ארטיקל איז עס ווארשיינלעך געבלאקט ביי אייער פילטער. איר קענט ריקוועסטען עקסעס ביי די פילטער פאר https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ ... System.gif ווי דארט ליגן אלע ריקעדיגע בילדער.
די אייבישטער זאל העלפן זאל שוין מקוים ווערען דער פסוק לא יהיה לך עוד השמש לאור יומם ולנגה הירח לא יאיר לך והיה לך ה' לאור עולם..
אויב האט איר הנאה געהאט, ביטע איבער לאזן א טאמבס אפּ.
