השתוקקות אנצוטוהן תכלת
התכלת נגנז
ערשטענס לאמיר אנהייבן מיטן מדרש רבה אין פרשת שלח זאגט די מדרש דארט ביי די מצוה פון ציצית, "אימתי כשהיה תכלת ועכשיו אין לנו אלא לבן שהתכלת נגנז ", סא כפשוטו זאגט די מדרש אז תכלת איז נגנז געווארן, און עס איז נישטא מער, און אזוי אויך שטייט אין מדרש תנחומא דארט אימתי כשהיה תכלת ועכשיו אין לנו אלא לבן שהתכלת נגנז , מצוה בלבן", סא בפשטות איז די תכלת נגנז געווארן און עס איז א שאד אלע טירחות און איבריגע רייד, די זאך איז דערנאך.
אין ספרי פרשת וזאת הברכה שטייט אמר ר' יוסי: פעם אחת הייתי מהלך מכזיב לצור, ומצאתי זקן אחד ושאלתיו בשלום. אמרתי לו פרנסתך במה הוא? אמר לי מחלזון. אמרתי לו ומי מצוי? אמר לי השמים! מקום בים שמוטל בהרים, וסמומיות מכישות אותו ומת, ונימק במקומו. אמרתי: השמים! ניכר הוא שגנוז לצדיקים לעולם הבא ע"כ. זעה מיר זייער קלאר פון די מדרש אז תכלת איז נגנז פאר צדיקים לעולם הבא!!!
די גמרא אין מס' בבא בתרא דף ע"ד ע"ב פארציילט: רבי יוחנן משתעי, זימנא חדא הוה קא אזלינן בספינתא, וחזינן ההיא קרטליתא [רש"י - ארגז] תדהוו קא מקבעי בה אבנים טובות ומרגליות, והדרי לה מיני דכוורי דמקרי כרשא [רש"י - כך שמו], נחית בר אמוראי [רש"י - אדם שיודע לשוט במים] לאתויה, ורגש ובעי לשמטיה לאטמיה [רש"י - שביקש לחתוך יריכו] ושדא זיקא דחלא [רש"י - חומץ וברח מריחו] ונחת, נפק בת קלא אמר לן, מאי אית לכו בהדי קרטליתא, דדביתהו דר"ח בן דוסא דעתידה דשדיא [רש"י - להצניע בו] תכלתא בה לצדיקי לעלמא דאתי ע"כ איז פון דא אויך משמע אז תכלת איז געווען אוועקגעלייגט פאר צדיקים לעולם הבא.
פון די אלע מדרשים און גמרות זעהט אויס אז עס איז א שאד צו זיכן די תכלת בזמן הזה, ווייל די תכלת איז נגנז פאר די צדיקים לעולם הבא.
שיטת הרבי מראדזין
די ראדזינער רבי אין זיינע ספרים פתיל תכלת און עין התכלת טענה'ט אז נגנז מיינט נישט כפשוטו אז עס איז נגנז געווארן ביז משיח'ס טאג, נאר עס איז נשתכח געווארן מחמת רוב הצרות והגזירות, און ער ברענגט אלץ א ראי' אז אנדערע זאכן וואס חז"ל זאגן אז עס איז נגנז, און מיט דעם אלעם זעהט מען יא אז אביסל איז נאך יא געווען, אזוי זכוכית לבנה און שירא פרנדא. און ווי אויך ברענגט ער א ראי' פון די גמרא אין מנחות מ"ב אז עס איז געווען תכלת בימי רב אחאי, און ער וויל זאגן אז דער רב אחאי איז גאר געווען פון די גאונים, און אז וויבאלד רב נטרונאי גאון האט געשריבן הלכות פון תכלת מוז זיי אז עס איז נאך געווען תכלת בימיו, און אז די רמב"ם האט געשריבן סימנים אויפן חלזון מוז זיין אז ער האט עס געזעהן אליינס, און אז דער ערוך האט דאך געמאלן א בילד פון דעם אויסזעהן פון די חלזון מוז דאך זיין אז ער האט עס געזעהן וכו', און ממילא מוז זיין אז דאס וואס שטייט נגנז איז נישט כפשוטו נאר נשתכח
בלייבט אבער שווער די ספרי, אז רבי יוסי האט געזאגט השמים! ניכר הוא שגנוז לצדיקים לעולם הבא!!! וואס זייער שווער, די ראדזינער רבי שרייבט א גאנצער אריכות, און ער בלייבט אזא פשט אז דער זקן אחד וואס רבי יוסי האט אים געפרעגט פון וואס איז זיין פרנסה, ער האט נישט געזאגט אז ער פאנגט עס, נאר אז האט עס אן פאנגן, און דאס מוז זיין אז עס איז שווער צו פאנגען די חלזון, ווייל די גמרא זאגט דאך אז עס איז עולה א' לשבעים שנה (מען קען דא מאריך זיין באט איך וועל מקצר זיין), און ממילא וויל ער זאגן אז רבי יוסי רעדט אז דער פלאץ וואס דער זקן האט געטראפן איז גנוז לצדיקים לעולם הבא...
שיטת הגאון בעל ישועות מלכו
דער קוטנא רב אין שו"ת ישועות מלכו סימן א' ב' ג', קריגט שטארק אויפן ראדזינער רבין, ער טענה'ט אז די תכלת איז נגנז געווארן כפשוטו, און די אמוראים וואס האבן געהאט תכלת האבן שוין נישט געהאט קיין חלזון, און זיי האבן זיך מוסר נפש געווען פאר די קיום פון די מצוה פון תכלת, ווייל ביז דאן איז געווען אנגענימען להלכה אז תכלת איז מעכב את הלבן, און אז ביז דאן האט מען נישט גע'דרש'נט די פסוק פון "לדורותם" אז די מצוה פון תכלת איז נישט פאר אלע דורות, און ווי געברענגט ווייטער אז עפ"י קבלה איז נישטא קיין תכלת בזמן הגלות, און איין מאל כלל ישראל האט אזוי אנגענומען להלכה האט מען אויפגעהערט גיין מיט תכלת, נאר מען האט אנגענומען אז דאס איז נגנז ביז משיח'ס טאג, ער פירט אויס אז קעגן די טענה פון ראדזינער רבי'ן אז וואס שאדט אנצוטוהן די תכלת מספק, שרייבט ער: "ודעת גדולי ישראל שהאידנא נגנז ואין אנו מחויבין בתכלת אין לנו להניח הודאי ולהחמיר מספק"
תכלת אינו שייך בזמן הגלות
אין פרי עץ חיים (שער הציצית פרק ה', שרייבט די הייליגער רבי חיים וויטאל וז"ל: 'כי האמת הוא שבזמן הזה - אחר החורבן - אין בנו כח להטיל תכלת, כי אין אנו משיגין רק עד מוח בינה דאימא, אמנם ודאי הוא שהוא יוצא בהתלבשות תוך ציצית מוח בינה', עכ"ל. און נאך שטייט דארט (בפרק ד), וז"ל: 'והנה ארבע ציצית שאנו נוהגין אחר ההחורבן... וכולם לבנים, כי אין צריך לחבר עמהם התכלת ... ולכן אין התכלת נוהג בזמן הזה', עכלה"ק. פון די ווערטער האבן פילע צדיקים אנגענומען אז עס איז נישטא קיין ענין בכלל צו אנטוהן תכלת בזמן הזה.
אין ספר עבודת ישראל פון קאזניצער מגיד שטייט (פרקי אבות פ"ג מ"ד) ולזה בזמן הבית כשהיו ישראל בגדולה ושלוה היו צריכין לתכלת להזכיר היראה, ועכשיו אין צריכין לתכלת כי בלא זה לבבות ישראל נכנעים מגודל הצרות העוברים עלינו, ואדרבה צריך לחוט לבן להזכיר שאף עפ"כ חסד הבורא עלינו, ולא יעזבנו נצח עיי"ש
אין ספר מאסף לכל המחנות (סימן ט' ס"ק י"ד) ברענגט דער מחבר וואס ער האט געהערט פון מנחת אלעזר בשם דעם דרכי תשובה אז לכאורה האט דער ראדזינער רבי א טענה, אז מספק דארף מען ווען אנטיען די תכלת, נאר וויבאלד עס שטייט פון אר"י הקדוש אז די הארה פון תכלת איז נישט דא היינטיגע צייטן, זאל מען דאס נישט אנטוהן.
און די אגרות פון מהרש"ב ח"א סימן קנ"ח, שרייבט ער: על עצם הענין אי-אפשר לי להסכים, יען כ"ק אדמו"ר [בעל התניא] זצוקללה"ה נ"ע בלקוטי תורה, בהביאור ד'והיה לכם לציצית' דרוש הב', תפס בפשיטות כהפרי עץ חיים, דבזמן הזה אין תכלת, ובדרוש הנ"ל כתב יד קודש כ"ק אאזמו"ר [הצמח צדק] זצוקללה"ה נ"ע כתב על זה, וז"ל: 'ועמ"ש על פסוק 'מדלג וכו' ומקפץ', דילוג ברגל אחד בחינת אהבה - זהו לבן שבציצית, קיפוץ בשתיים אהבה ויראה - [זהו] תכלת, ונודע דיראה בקושי יותר להשיג' עכ"ל, ובדרוש 'קול דודי הנה זה בא מדלג' וכו' בלקוטי תורה שיר השירים פרק ד מבואר, דבחינת 'מקפץ על הגבעות' זה בחינת הגילוי דלעתיד, שיהיה קול חתן וקול כלה...', עכלה"ק.
און לכאורה איז דאס מקושר צו דעם וואס די פוסקים ברענגן אז מען טוט נישט אן די טלית תשעה באב, ווייל עס שטייט אין פסוק בצע אמרתו, און די מדרשים און זוהר שטייט אז כביכול בזע פורפוריה דיליה, דער אייבערשטער האט צוריסן זיינע פורפורא וואס דאס איז א בגד מלכות וואס איז רומז אויף די ציצית, און ווען משיח וועט קומען שטייט אז דער אייבערשטער וועט אנטוהן זיינע פורפורא און מאכן נקמה אין די גוים, וואס דאס לכאורה מרומז אז דאן וועט די תכלת זיין צוריק.
רביה"ק זי"ע אין שו"ת דברי יואל (יורה דעה סימן מד), שרייבט א טעם נפלא אויף דעם אריה"ק פארוואס בזמן הזה זאל מען נישט גיין מיט תכלת, ותוה"ד אז די חלזון איז א דג טמא און די דמיון לרקיע איז מטהר די חלזון, און בזמן הגלות וויבאלד עס איז נישט דא קיין רקיע בטהרתה, ווערט נישט די חלזון טהור, ממילא זאל מען נישט גיין קיין תכלת בזמן הגלות, ווי אויך פארטייטשט ער דארט שושנת יעקב צהלה ושמחה בראותם יחד תכלת מרדכי אז די אידן האבן זיך געפרייט צו זעהן מרדכי מיט תכלת, ווייל זיי האבן געזעהן מיט דעם וואס מרדכי איז געגאנגן תכלת די התנוצצות הגאולה. (ולכאו' כוונתו שגם בזמן גלות בבל לא לבשו תכלת, רק אז לבש מרדכי תכלת, ולכאורה היה שייך להעיר מדברי הגמ' במס' שבת דף כ"ו, אולם אפשר לתרץ בכמה אנפין, חדא שאכן לא נגנז אז התכלת, אבל לא לבשו אותו בזמן הגלות, או אפשר שנבוזראדן לא ידע שייגנז, ואכן לא הצליח כלום, ואפשר שאין הגמ' מדבר שם מחלזון התכלת רק שאר חלזונות)
אין ספר מעשי למלך פון הייליגן ווייצענער רב אויף די רמב"ם אין הל' כלי המקדש פ"ח הי"ג שרייבט ער א געוואלדיגער חידוש וז"ל: ועוד יש לומר דרך חדש דגניזת חלזון ובטילת עלייתה לא תליא בחרבן ביהמ"ק רק בביטול נשיאת בית דוד , דהא בקרא כתיב ביהודה כיבס ביין לבושו ובדם ענבים סותה, ובתרגם פי' יהא ארגון טב לבושהי כסותי מילא מילא צבע זהורי וצבעונן, א"כ תלי קרא במלכות יהודה ברכת צבע זהורי וצבעונן, א"כ יש לומר גם התגלות צבע תכלת תליא בנשיאת בית דוד, ונשיאת בית דוד הי' עומדת עד תחילת זמן הגאונים כדאיתא בסדר הדורות אשר בשנת ד"א רפ"ד שנים הי' בר מר זוטרא בן מר זוטרא מזרע דוד ראש סנהדרין עד אלפים ת"נ שנים, ואפשר שעד עת ההוא הי' תכלת בנמצא דהי' עולה עדיין החלזון עד שבטלה הנשיאות לגמרי בטלה גם זה עכ"ל. און לפי"ז שטימט אלע גמרות און מדרשים כמין חומר הפלא ופלא.
על כנפי בגדיהם לדורותם
אין פיל ספרים שטייט אז די פסוק שטייט די ווארט לדורותם אויף די חוטי לבן דוקא, משא"כ די תכלת וועט נישט זיין לדורותם, און יעדער מיט אביסל אן אנדערע קנייטש, אבער פון אלע קומט ארויס די זעלבע.
ר' חיים ויטאל אין ספר עץ הדעת טוב פרשת שלח שרייבט וז"ש ועשו להם ציצית וכו' זה הוא הלבן ולכן אמר בו לדורותם כי הוא מצוה קיימת לדורות ונתנו על ציצית הכנף הנ"ל שהוא הלבן יתנו עליו פתיל תכלת וזה אינו לדורות כי באחרית הימים תבטל התכלת ולכן מלת לדורותיכם לא נכתב בסוף פסוק זה אלא אחר ועשו וכו' ויען כי הלבן יתקיים אחר החורבן לדורות אמר בו דבר לשון קושי ובפתיל תכלת שהוא בזמן הבית אמר ואמרת אמירה בלשון חיבה. עיי"ש
די אור החיים הקדוש אין פרשת שלח שטייט וז"ל: עוד ירצה בהעיר למה כתב לדורותם באמצע פרטי המצוה אכן לצד שיש במצות ציצית ב' דברים הלבן והתכלת, הלבן ישנו בכל זמן, והתכלת יש זמן שאינו מצוי, ונתחכם ה' ואמר לדורותם קודם זכרון התכלת לומר שהלבן לדורותם אבל תכלת כשאינו בנמצא אין חיוב בו , והגם שהתכלת אינו מעכב את הלבן ולא הלבן את התכלת אף על פי כן הלבן הוא בנמצא לדורות בלא הפסק מה שאין כן התכלת עכ"ל. אז מען איז מדייק אין זיינע ווערטער זאגט ער אז די ווארט לדורותם איז א מיעוט צו דרש'נען אז בזמן הזה איז בכלל נישט דא אזא מצוה, און פארדעם לייגט ער צו די נקודה פון תכלת אינו מעכב את הלבן אז בזמן הזה אפילו דער וואס האלט אז תכלת אינו מעכב וועט נישט האבן קיין פראבלעם ווייל די לדורותם טוט עס ממעט זיין, און און אזוי שרייבט הגרי"פ פערלא אויפן ספר המצוות לרס"ג, און ער ברענגט א ראי' פון דעם וואס די רבינו בחיי אין פר' שלח פסק'נט ער ווי רבי אז תכלת מעכב את הלבן, און דאך שרייבט ער אז בזמן הזה איז עס נישט מעכב, און באמת לפי זה איז פארענטפערט די קשיא פון רמב"ן אין מלחמות אויף בעל המאור וואס פסק'נט ווי רבי אז תכלת מעכב און ער זאגט אז אויב אזוי איז די בעל המאור נישט געגאנגען קיין ציצית, אבער לפי"ז איז דאס אויך פארענטפערט, אז אפי' די הלכה איז ווי רבי, אבער דאס איז נאר ווען עס איז דא די מצוה פון תכלת, אבער בזמן הזה איז קיין מצוה בכלל נישט דא. (וגם הגה"ק מראדזין בספרו פתיל תכלת מבין שזה היה כוונות האור החיים הקדוש בענין דתכלת אינו מעכב, רק שעצם הלימוד על לדורות מסבב שם כפי דעתו עיי"ש)
אין אלשיך הקדוש שטייט אויך וז"ל על כנפי בגדיהם והוא חוטי הלבן וזה יהיה לדורותם כולל כל הדורות כי הלבן לא יחסר לעולם. אך יש דבר שאינו לכל הדורות וזהו ונתנו על ציצית הכנף פתיל תכלת וזהו אינו לדורותם . כי לא בכל הדורות נמצא דם חלזון. אזוי אויך אין דרשות בית יוסף פרשת שלח שטייט וז"ל: והסיבה שלא אמר לדורותיכם לפי שבציצית יתכן לומר לדורותיכם אבל כשאומר ונתנו על ציצית לא יתכן לומר לדורותיכם שהרי בזמננו לא נמצא דם חלזון . און אזוי שרייבט אויך די הייליגער חתם סופר
אין גליון פרי עץ חיים פר' שלח תשס"ג ווערט געברענגט וואס די באבובער רבי מהרנ"צ זצ"ל האט פארציילט וועגן דעם ראדזינער רבי זצ"ל און וועגן די תכלת וז"ל ער האט געמאכט א ספר פתיל תכלת. און אויף איין ארט זאגט ער דארט, אפילו מען וועט וועלן זאגען אז איך בין נישט אינגאנצען גערעכט, אבער על כל פנים על צד הספק, אונז טוה מיר דאך פארשידענע מצוות וואס אונז ווייס מיר נישט גענוי און מען טוט עס על צד הספק, און אפשר בין איך דאך יא גערעכט איז וואס שאדט אז מען נעמט איין ציצית פון תכלת על צד הספק, אפילו ס'איז באמת נישט תכלת פסל'ט עס נישט די ציצית. האב איך געהערט פון ר' הערצקא, האט ער מיר געזאגט אז ער איז געשטאנען ביים זיידן זכרונו לברכה אין שטוב, און דער זיידע האט געשמועסט פון דעם ענין. האט ער דערמאנט די סברא, אז לכאורה איז ער דאך אפשר גערעכט אז מטעם ספק זאל מען אנטוהן די תכלת. האט ער געזאגט אז דער אור החיים הקדוש באמערקט אז דער פסוק זאגט דארט ועשו להם ציצית על כנפי בגדיהם "לדורותם" ונתנו על ציצית הכנף פתיל תכלת, איז די תורה האקט איבער מיט דעם ווארט לדורותם, לכאורה וואלט דאך געדארפט צו שטיין ועשו להם ציצית על כנפי בגדיהם ונתנו על ציצית הכנף פתיל תכלת לדורותם, דער לדורותם זאל שטיין שוין נאך פתיל תכלת, פארוואס איז די תורה מפסיק צווישען די מצוה פון ציצית מיט די מצוה פון תכלת מיט דאס ווארט לדורותם. נאר דאס איז צו ווייזען אז ציצית איז טאקע לדורותם, און פתיל תכלת איז טאקע נישט לדורותם. פון דעם פסוק אליין - אזוי האט דער זיידע ז"ל געזאגט - איז א הוכחה אז אין די שפעטערדיגע דורות איז טאקע נישט דא קיין תכלת. עכ"ל
גדולי ישראל בחיפוש התכלת
אז מען ליינט די אלע קונטרסים פיל מיט ראיות פון ספרים אז די פורפורא איז די תכלת, און נניח אז דאס איז ריכטיג, קומט אבער אויס אז זיי האבן גארנישט געטוהן דערצו, נישט געזיכט און נישט פראבירט צו זיכן בכלל, און דאס אליינס זאגט עפעס!
און נאך מער די מהרי"ל שרייבט אז די סיבה די גזירה פון סדין בציצית גייט אן בזמן הזה וז"ל: וסברא הוא דשמא יחזור דבר לקילקולו שיהא תכלת מצוי, כ"ש למאי דכתב סמ"ג דאותו דג חלזון הוא בים המלח וכתב סימנין, בקל היה לעשות תכלת, עכ"ל. אונז ווייס מיר אז אין ים המלח איז נישטא קיין לעבעדיגע בעלי חיים, און די סמ"ג איז די לשון הרמב"ם און די מפרשים אויפן רמב"ם טייטשן אז ים המלח מיינט די זאלציגע ימים (לאפוקי די זיסע), אבער די מהרי"ל עכ"פ האט דאס איך אפגעטייטש'ט כפשוטו, נו פארוואס האט ער נישט גענימען א שיף קיין ארץ ישראל און דורכגעזיפט דעם ים המלח? אלא מאי מען ברויך עס נישט זיכן און נישט קריכן, נאר ווארטן אויף משיח צדקינו בב"א.
תכלת דין - לבן רחמים
אויך איז באקאנט אין אלע ספרי קבלה וחסידות אז תכלת איז דין און לבן איז רחמים, און ווען מען טוט אן די ריכטיגע תכלת אין די ריכטיגע זמן דעמאלטס איז עס רחמים, משא"כ קלא אילן איז מעורר דינים ה"י, ממילא איז באמת נישט כדאי זיך אריינצולייגן אין דינים ה"י.
השתוקקות למעשה
דער הייליגער גאון ר' יהונתן אייבשיץ שרייבט אין ספר יערות דבש וז"ל: מצות ציצית אין בידינו בשלימות בעו"ה כי אין לנו תכלת, אבל זאת נחמתנו, כי הואיל ואין סיפק בידינו לקיים המצוות, יש לנו שכר כעושה מצוה. רק זהו למי שלבו דוי וכואב על מניעת המצוה, אבל מי שאין משגיח בזה, הלא כל לבבות דורש ה', ואיך יש לו שכר כעושה מצוה וקמיה שמיא גליא שאינו מקפיד בזה. ולכן חובה על כל איש בשומו ציצית בבגדו לזכור במצות תכלת, ולהתאנח בשברון מתנים על אשר אי אפשר לקיים המצוה בשלימות וכו', אזי מקובל ושכר לו כעושה מצוה. אה דאס איז שוין א שטיקל עצה.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
יעצט נאכן אויסשמועסן אז בפשטות איז די תכלת נגנז און מען קען עס נישט טרעפן ביז משיח'ס טאג, און אז די עצם מצוה פון תכלת גייט נישט אן לדורותם, יעצט קומט א מינוט מחשבה, פארוואס דוקא די מצוה האסטו אזוינע געגועים און התעוררות, ומה גם אז תכלת איז א מצוה נאר אויב מען האט א בגד פון ד' כנפות, עס איז נישטא קיין חיוב צו האבן אזא בגד בכלל, און דוקא די מצוה לאזט דיך נישט שלאפן ביינאכט, ממש על משכבי בלילות אזכרה את שהאהבה נפשי, און אפשר איז די השתוקקות גאר נישט פון די גיטע זייט, פון די זעלבע וואס זיי לאזן דיך יא באקוועם פארשלאפן סוף זמן קריאת שמע, א מצוות עשה דאורייתא אן קיין עקסעפשאן'ס, אפשר?
ווייסטו וואס נניח אז די מצוה פון ציצית האט עפעס א ספעציעלע פלאץ ביי דיר אין הארץ, ווייל עס שטייט דאך אין נועם אלימלך אז בדור הזה יש שורש לתקן מצות ציצית יותר משאר מצוות, איז דאס זיכער יעדער מודה אז די מצוה פון לבן קען מען מקיים זיין כתיקונו, סא אז עס פלאקערט אין דיר די מצוה פון ציצית, ביסטו כאטש מקפיד אויף א בגד צמר אדער דו באגניגסט זיך מיט א קאטאנע? ווייל לויט כמה וכמה איז א בגד פון שאר מינים נישט מחויב בציצית מדאורייתא... און צו ביסטו מקפיד אז די בגד של ציצית זאל כאטש האבן די שיעור חזון איש? און וואס טוט זיך מיט מנופץ לשמה עבודת יד כשיטת מרן הדברי חיים? און דא איז שוין אפילו הארבער פון די פריערדיגע, ווייל דו גייסט מיט א בגד ד' כנפות אן ציצית לפי זה... און צו ביסטו אויך מקפיד אליינס צו קניפן די ציצית לשמה כהלכה? אדער די ספרדישע פרוי וואס קניפט פאר די פעקטארי איז דיר גענוג גיט, און מען פארלאזט זיך אויף א לשיטתיה פון בית יוסף...
ממילא מיין טייערער חבר אויב די עצם מצוה פלאקערט נישט אויף דיין הארץ, נאר די בלויע בענדל דערווארעמט דיין הארץ, דאס וואס דיינע אבות האבן נישט געטראגן נאר האבן משתוקק געווען אז משיח צדקינו זאל עס ברענגן פון די קרטליתא דדביתהו פון רבה בר בר חנה, דוקא דא ווערסטו אזוי נעמאשענעל, איז דא א שטיקל עצה, גיי בראט א גרויסע שטיקל סטעיק אזאנץ וואס רינט שמאלץ מכל הצדדים, מאך דים-לייטינג און זינג ויהי-זרעי מיט א גיטאר אפפ-טון, און די אימאושענס וועלן זיך היילן אי"ה.
