אידישע וועלט פארומס

דער אשכול איז פיל מער פארגעשריטן ווי AI. סאיז HI
(Human Intelligence)

יישר כח פאר אלע נייע באדאנקערס!

איבער צו און צע : איך מיין אז מ'קען אייביג הערן א חילוק ביים זאגן דאס ווארט. ביי צו דריקט מען אויפ'ן צו, בעת ביי צע דריקט מען אויפ'ן קומענדיגן טראף און מ'זאגט עס באמת מיט א סגול. טראכט פון צו גיין קעגן צע גיין , צו לאזן קעגן צע לאז ן, צו לויפן קעגן צע לויפ ן, צו דריקן קעגן צע דריק ן, צו לייגן קעגן ...

למדן וצדיק האט געשריבן:

און יא, דער לשון־רבים איז חגאות, אפילו ס'איז לשון זכר.

וויכטיג צוצולייגן, אין אידיש איז עס יא לשון נקיבה. ס'קומט צו שרייבן די חגא, נישט דער חגא.

איבער צו און צע : איך מיין אז מ'קען אייביג הערן א חילוק ביים זאגן דאס ווארט. ביי צו דריקט מען אויפ'ן צו, בעת ביי צע דריקט מען אויפ'ן קומענדיגן טראף און מ'זאגט עס באמת מיט א סגול. טראכט פון צו גיין קעגן צע גיין , צו לאזן קעגן צע לאז ן, צו לויפן קעגן צע לויפ ן, צו דריקן קעגן צע דריק ן, צו לייגן קעגן ...

פארוואס זאל צופרידן ווערן געשריבן אנדערש געוואנדן אין וועלכע וועג מ'נעמט אן? לויט ביידע וועט מען שרייבן צו- . און פארוואס שרייבט מען טאקע נישט צעפרידן ? דא זאגסטו אז 'פרידן האט נישט קיין שייכות אהער. צופרידן מיינט (במקור) אז די זאך פירט דיך צו פרידן ; דו ביסט אין גוטן מיט אים'. אבער מיט וואס איז עס...

דער ריכטיגער אויסלייג איז חגא . ווי ירקרקות שרייבט ווערט שוין דאס ווארט דערמאנט אין נ"ך, נישט אבער אלס כינוי פאר חג. אין גמרא און מדרשים איז דא דאס ווארט פשוט אלס כינוי פאר א יו"ט, לאו דוקא א גוי'אישער. אין מהרי"ל (הל' שבועות) ברענגט ער עס שוין אלס כינוי פאר א גוי'אישן יו"ט. און ...

היסטאריש האט געשריבן:

כ'פארשטיי, כ'האב שוין אבער געזען וואס שרייבן 'צוביסלעכווייז', וויל איך וויסן אויב איז עס טאקע א פשוט'ער טעות.

איך וואלט נישט געזאגט אז סאיז ממש א טעות, נאר פשוט א נארישקייט אזוי צו שרייבן. מקען דאך פשוט שרייבן ביסלעכווייזאדער צוביסלעך.

יצחק אייזיק האט געשריבן:

וואס איז מיט צעוואקסן? די משפחה האט זיך ב"ה צעוואקסן אדער צואוואקסן? לויט די כלל דארט פון צעווילדעוועט דארף מען זאגן צעוואקסן.

ריכטיג

אידישע היסטאריע האט געשריבן:

פרייסן איז א שטח וואו ס'איז היינט צפון מערב פוילן און צפון מזרח דייטשלאנד.

יישר כח!

היסטאריש האט געשריבן:

נישט 'געטרוקנט'?

ניין, פרעג נישט פארוואס. אזוי איז.

ריכטיג. א בעסערער משל איז טריקענען-געטריקנט. ווי אויך: דרש'ענען, ירש'ענען, רעגענען, דאווענען, צייכענען, רעכענען, עפענען, לייקענען, צארענען, פסק'ענען, ווארענען דערנאך זענען דא געציילטע ווערבן וועלכע שטאמען פון לשה"ק וואס ענדיגן זיך מיט ־ענען מיט אן אנדער אינטערסאנטן יוצא מן הכלל, אז דער סופיקס ...

נישט אייביג. לשון-קודש'דיגע ווערטער זענען נישט אנדערש ווי געווענליכע ווערטער. אויב ס'איז א סגול קומט אן ע', און אויב א שוא קומט נישט. פונקט ווי שאקל ע ן-געשאקלט, אזוי אויך לקח' ע נען-גע'לקח'נט. רייט.. ש'כח סנישט ממש דאס זעלבע. ביי שאקלען פאלט פשוט אוועק דער סופיקס ־ען, און סקומט א ־ט אנשטאט, אזוי ו...

אן דעם ע': גע'לקח'נט. פארוואס? די אלע ווערטער שרייבסטו אויך אזוי אן דעם ע? גע'גנב'ט, גערעגנט, געצייכנט, גערעכנט, געעפנט, געווארנט ער באציעט זיך אויף די צווייטע ע׳ - גע׳לקח׳ענט אה, איך האב יעצט געזען די תגובה און טאקע נישט פארשטאנען. ש'כח @פארפאסונג. גע'גנב'עט זאגט מען גראדע יא מיט'ן ע' בתרא, וכן הו...

גרשון האט געשריבן:

אן דעם ע': גע'לקח'נט.

פארוואס? די אלע ווערטער שרייבסטו אויך אזוי אן דעם ע?
גע'גנב'ט, גערעגנט, געצייכנט, גערעכנט, געעפנט, געווארנט

אסאך האלטן אז ער האט געשטרעבט צוריק צוברענגען די ריפארמער צו אידישקייט. און אזוי, אויפגעטוהן אסאך. מען האט אים געוואלט אויפנעמען פאר רב אין א היימישע קהילה, אבער ער האט אפגעזאגט זאגענדיג אז ער וויל צוריקברענגען די ריפארמירטע געמיינדע. זיינע ביכער זענען אנגעפיקעוועט מיט דברי ליצנות אויף חז"ל או...

הגה״צ רבי משה גידמאן זצ״ל איז געווען הויפט רב אין וויען ער איז געווען באקאנט מיטן צו-נאמען ״דער מחאות רב״ וויבאלד ער פלעגט שרייען אויף די גאסן קעגן די ציוניסטן און ריפארמער ער זעלבסט איז געווען א מאדערנער, און דאך זיך געשלאגן מיט די ציוניסטישע פראפארגאנדע וואס האט געשטורעמט אין זיין שטאט ער האט פאר...

יישר כח! אין וויינרייכ'ס ווערטערבוך שטייט אז פרי און פריער זענען אדווערבן, ממילא איז נישט שייך נישט פריע , און נישט פריערע , נאר פריערדיגע . פריע איז שוין היינט יא זייער אנגענומען (ווי פיל אנדערע אדווערבן וואס ווערן מיט דער צייט פארוואנדלט אויך צו אדיעקטיוון). פריערע האב איך אבער כמעט נישט געטראפן, ...

איז דא אזא ווארט פריערע? אדער ס'מוז זיין פריערדיגע

ייש"כ!

די יידישסטן שרייבן פאַראַן. אזוי שטייט אין זייערע ווערטערביכער. ביי אונז, מיין איך, איז מער אנגענומען פארהאן.
-----
כ'מיין מהאט שוין גערעדט פון דעם דא. כ'קען עס נאר נישט טרעפן. פון אינדרויסןאדער פונדרויסן?

פאליטישע עקספערט האט געשריבן:

למדן וצדיק האט געשריבן:

וואס איז מיט פשוט אויסנוצן די געלעגנהייט

נישט אויסנוצן די געלעגנהייט

נאר אויסנוצן די מענטש...

איז אויסנוצן דעם מענטש/יענעם

וואס איז מיט פשוט אויסנוצן די געלעגנהייט

גרשון האט געשריבן:

למדן וצדיק האט געשריבן:

פּאַלמעסן

לכאורה א ריין אידיש ווארט. אפשר האט עס עפעס מיט מת?

איך קלער אז ס'קומט פון באלזאמען (פאלסאמען), פון דייטש , נאר אויפגעטוישט דעם ס' און דעם מ'.

אהא, מאכט סענס...

פּאַלמעסן

לכאורה א ריין אידיש ווארט. אפשר האט עס עפעס מיט מת?