א בריוו צו דיר, מיין פריש געבוירן קינד.
א בריוו צו דיר, מיין טייערע זוהן ני”ו
איך וויל דא שרייבן א בריוו צו דיר, מיין קינד.
ביסט קוים 9 טעג אלט, ביסט קוים געבוירן, ביסט נאך ניי אויף אונזער קאלורפולע וועלט, ביסט נאך פריש אויף אונזער אינטערעסאנטע ערד-קוגל.
ווען א טאטע איז זוכה אראפצוברענגען א קינד, איז ער אנגעפולט און איבערגעפילט מיט געפילן, פרייליכע און פונקט אזוי אויך הארציגע געפילן וואס רוישן אין זיין פאטערליכן הארץ, און אסאך מאל איז ער אויף א מצב נישט קענענדיג ארויסברענגען ריכטיג די געפילן. מ’קען עס אפילו רופן ’געמישטע געפילן’. איז אנשטאט צו בלייבן מיט דעם אין הארץ, ביז ס’וועט שטייטליך אויסגיין און אלעס וועט צוריקגיין צו געהעריג, האב איך מחליט געווען דיר צו שרייבן א בריוו, סיי ארויסצוברענגען מיינע געפילן און סיי דיר צו געבן אפאר טיפס און הדרכות, וויאזוי אנצוגיין דא, אינם עולם השפל’ע. ס’קען אבער זיין אז זאכן גייען דא זיין זייער צומישט, און דאס איז צוליב - ווי שוין פריער ערווענט - די געמישטע געפילן.
קודם כל, מזל טוב צו דיין געבורט.
די נאכט נאך וואס די ביסט געבוירן, בין איך געווען צוזאמען מיט דיר און מאמי אין שפיטאל, מאמי איז ארויס פאר א פאר מינוט, און דעמאלטס האב איך דיר, צום ערשטע מאל - גענומען אין מיינע טרייסלדיגע הענט.
טרערן האבן אנגעהויבן רינען פון מיינע שוין אזוי ווייעכע אויגן. ס’איז נארמאל, א טאטע האט א קינד. א טאטע איז זוכה צו אראפברענגען א קינד. ס’איז נארמאל אז אפאר טרערליך גליטשן זיך ארויס. העכסט נארמאל. איך האב אבער געוויינט, וועגן נאך א סיבה.
איך האב דיר געהאלזט און געטראכט, מיין טייער קינד! איך האב דיר ליב! איך האב דיר גאר שטארק ליב! איך ליב דיר - נישט ווייל די ברענגסט מיר נחת, נישט ווייל די ביסט די בעסטער יונגל פון כיתה, נישט ווייל די לערנסט מיט אזא התמדה. ניין! יעצט בין איך אויף א א מצב וואס איך האב דיר ליב וועגן איין סיבה!
וועגן די ביסט מיין קינד!!
און א טאטע האט ליב זיין קינד. יהיה מה שיהיה.
און דא האבן מיינע אויגן אנגעהויבן ווערן פייכט, ווען איך טראכט ווייטער, אז אונז זענען דאך קינדער פון באשעפער. בני בכורי ישראל. סאו, די באשעפער האט אונז ליב! וועגן איין סיבה, מיר זענען זיינע קינדער! צווישן כלל ישראל מיין באשעפער הערשט א געוואלדיגע אומבאשרייבבארע אהבה! אזא שטארקע אהבה וואס איז אוממעגליך צו דאס קענען באגרייפן מיט אונזערע קליינקעפיגע מוחות.
און דאס איז, מיין קינד, איינע פון די זאכן וואס איך וויל די זאלסט אייביג געדענקען. דיין טאטע, האט דיר גאר שטארק ליב! יא, איך האב דיר גאר גאר שטארק ליב! נישט א חילוק וואס ווען און ווי, און וועלכע מצב די וועסט נאר נישט זיין, געדענק, איך האב דיר ליב! איך נעם דיר ארום גאר שטארק, יעצט, און אייביג! די פארנעמסט ביי מיר דאס גאנצע פלאץ אין מיין הארץ!
און אזוי אויך, זאלסטו וויסן און שטענדיג געדענקען, די באשעפער האט אונז ליב! די באשעפער האט דיר גאר שטארק ליב, וועגן די ביסט זיין קינד! וועגן די ביסט א יוד! וועגן דיין נשמה איז א חלק אלוקי ממעל!
יעצט וויל איך זיך מער באציען צו אן אנדערע נושא פון א אנדערע שטאנדפונקט.
אין די רגע וואס די ביסט געבוירן, האסטו, ווי יעדעס ניי געבוירן קינד, געוויינט. גאר שטארק געוויינט. האסט נישט געוויינט סתם, און אוודאי האסטו געהאט א ריכטיגע סיבה צו די וויינען. די האסט אפשר נישט געוואוסט, אבער דיין נשמה האט גוט געוואוסט, און ער איז דא בעצם וואס האט געוויינט.
דיין נשמה איז געווען אויבן, און גענאסן יעדע מינוט פון העכערקייט, פון רוחניות, פון תענוג, נהנה מזיו השכינה. ער איז אנגעקומען צו אזא נידריגע טונקעלע מגושם'דיגע פלאץ, אוודאי האט ער געוויינט!
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך, וואס זיי זענען ליידער פארלוירן צווישן די גויים, און וואלגערן זיך און די ערגסטע בלאטעס פון די שמוציגע פעלקער.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך, וואס ליגן נעבעך אין שפיטאל אויפן קראנקע בעט, טאטעס, מאמעס, און אויך פיצלעך קינדער נעבעך.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך וואס מוטשען זיך אזוי שטארק אז זיי זאלן קענען אראפברענגען א נשמה'לע, און ס'גייט זיי נעבעך נישט.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך וואס זענען יעצט בחורים, און דראפען זיך אויף אייזיג-גראדע ווענט זיך צו קענען האלטן ערליך בקדושה.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך, חשובער בנות ישראל, וואס מוטשענען זיך נעבעך מיט ביטערלעכן נסיונות צו בלייבן אויף די וועגן וואס זייערע עלטערן האבן אויסגעטרויטן פאר זיי.
ער האט געוויינט, וועגן ער האט געזען אין וואספארא וועלט, אין וואספארא עולם השפל, און וואספארא תהו ובהו, אין וואספארא נאכט - ער איז אנגעקומען. אוודאי האט ער געוויינט! און וועגן דעם וויינט יעדער!
ער האט געוויינט, וועגן ער וויל נישט דורכגיין אזא שווערע דורכגאנג. ער וויל נישט זיך בכלל באגעגענען מיט אזא נידריגע וועלט. ער וויל זיך נישט טרעפן פנים אל פנים, מיטן שטן אליינס. ער וויל נישט בכלל טראכטן אז ער גייט בכלל געפרואווט ווערן מיט אזעלכע נסיונות און תאוות! דיין נשמה, לכתחילה, וויל עס נישט!! ער האט געוואלט בלייבן אויבן תחת כנפי השכינה.
אבער מיין קינד, מיין ליכטיגע נשמה'לע, נישט דאס וויל די אייבערשטער! ער וויל נישט זאלסט בלייבן אויבן, ער האט דווקא יא געוואלט זאלסט אראפגיין אויף די וועלט.
און אויב דאס איז רצון השם. מיינט אז דאס איז גוט פאר דיר, נשמה'לע.
די באשעפער האט דווקא געוואלט, זאלסט אראפגיין, צו טאקע א טונקעלע עולם, און פון דארט אים ברענגען נחת!! ס'נישט קיין קונץ צו בלייבן אויבן ביים כסא הכבוד, אום פון דארט דינען די באשעפער. די באשעפער, האט דיר אראפגעשיקט, כדאי זאלסט אים ברענגען נחת פון דא! דווקא פון דא, א עולם מגושם, א יצר הרע, א פלאץ וואס ס'הערשט רע, דווקא פון דא קענסטו אים ברענגען די מערסטע נחת! טאקע ווייל ס'שווער, טאקע ווייל מ'האט נסיונות, טאקע ווייל מ'קריכט אויף גראדע ווענט, טאקע ווייל מ'פאלט דורך - טאקע וועגן דעם האט ער דווקא די מערסטע נחת פון יעדע קליינע זאך וואס די טוסט פאר אים!
דווקא פון א נשמה וואס איז אין א גוף, און דווקא אויף די וועלט.
איך בעט דיר, נשמה'לע, געדענק עס.
יעצט, מיין טייער קינד. ביסט נאך קליין, חוץ פון דאגות פון עסן, האסטו נישט קיין שום דאגה, קיין שום עול. דיין טאטע מאמע זארגן זיך פאר דיר, פאר דיין גוטס און וואוילזיין די מערסטע וואס ס'שייך, און אפילו מער ווי דעם. איך האב עס נישט פארשטאנען, ביז ווען איך אליינס בין ב"ה געווארן א טאטע, און די וועסט עס אויך נישט פארשטיין ביז די וועסט אי"ה אליינס זיין א טאטע.
אבער אפילו די פארשטייסט עס נישט, זאלסטו עס כאטש וויסן, איך און מאמי, טוען אסאך מער פון די מערסטע וואס מיר קענען, כדאי עס זאל זיין גוט פאר דיר, מיר געבן זיך איבער, מיר זענען זיך מוסר נפש פאר דיר!
מיר צורייסן אונזער שלאף כדאי דיר זאלסט קענען שלאפן רואיג.
מיר געבן אוועק אזויפיל פון אונזער באקוועמלעכקייטן, כדאי עס זאל זיין באקוועם פאר דיר.
מיר געבן אוועק פון אונזער צייט צו עסן, כדאי די זאלסט זיין זאט.
מיר געבן אוועק שעות פון אונזער ארבעט, כדאי אלעס זאל גוט ארבעטן ביי דיר.
מיר געבן אויס אזוי פיל געלט כדאי פאר דיר זאל גארנישט פעלן.
מיין קינד, איך וויל פשוט זאלסט עס וויסן. און געדענקען אויף אייביג. געדענק אז דיין טאטע מאמע טוען אלעס אז פאר דיר זאל זיין גוט. אפילו ווען עס קוקט נישט אויס אזוי גוט, ווי די מיינסט אז עס דארף זיין.....
און די זעלבע - און נאך אסאך מער - איז כלפי די רבון העולמים. אלעס וואס ער טוט איז גוט! אלעס! אפילו ווען עס קוקט נישט אזוי גוט, אפילו די מיינסט אז ס'וואלט געקענט זיין בעסער, אפילו ווען אין דיינע אויגן איז אלעס טונקעל, שווארץ, שלעכט, זאלסטו וויסן אז אלעס איז גוט, און אלעס איז לטובה! איי, ס'קוקט נישט אויס? נו נו.... געדענק א כלל, נישט אלעס וואס די זעהסט און וואס די פארשטייסט, מיינט אזוי איז עס.
סאו, מיין טייער קינד, האסט קוים אנגעהויבן דיין לעבן. ס'העט נאך נעמען יארן ביז די וועסט ליינען די בריוו. אבער זאלסטו וויסן אז דאס אלעס האב איך, דיין טאטע, געשריבן אין די היינטיגע דאטום, ב' תמוז תשפ"ד, 9 טעג נאך וואס די ביסט געבוירן.
איך האב דאס געשריבן, מיט הארץ און געפיל, צו דיר מיין טייער קינד - קיין נאמען האסטו נאכנישט, אבער מיין קינד ביסטו נאכאלס!
געשריבן מיט פיל פיל ליבשאפט און אהבה,
דיין טאטע
נ.ב. איך האב נאך גאר אסאך צו שרייבן, און איך שפיר ווי זאכן זענען געשריבן געווארן אנדערש ווי מיין לכתחילה'דיגער פלאן... איז אפשר איין טאג וועט מען נאך משלים זיין אי"ה.
איך וויל דא שרייבן א בריוו צו דיר, מיין קינד.
ביסט קוים 9 טעג אלט, ביסט קוים געבוירן, ביסט נאך ניי אויף אונזער קאלורפולע וועלט, ביסט נאך פריש אויף אונזער אינטערעסאנטע ערד-קוגל.
ווען א טאטע איז זוכה אראפצוברענגען א קינד, איז ער אנגעפולט און איבערגעפילט מיט געפילן, פרייליכע און פונקט אזוי אויך הארציגע געפילן וואס רוישן אין זיין פאטערליכן הארץ, און אסאך מאל איז ער אויף א מצב נישט קענענדיג ארויסברענגען ריכטיג די געפילן. מ’קען עס אפילו רופן ’געמישטע געפילן’. איז אנשטאט צו בלייבן מיט דעם אין הארץ, ביז ס’וועט שטייטליך אויסגיין און אלעס וועט צוריקגיין צו געהעריג, האב איך מחליט געווען דיר צו שרייבן א בריוו, סיי ארויסצוברענגען מיינע געפילן און סיי דיר צו געבן אפאר טיפס און הדרכות, וויאזוי אנצוגיין דא, אינם עולם השפל’ע. ס’קען אבער זיין אז זאכן גייען דא זיין זייער צומישט, און דאס איז צוליב - ווי שוין פריער ערווענט - די געמישטע געפילן.
קודם כל, מזל טוב צו דיין געבורט.
די נאכט נאך וואס די ביסט געבוירן, בין איך געווען צוזאמען מיט דיר און מאמי אין שפיטאל, מאמי איז ארויס פאר א פאר מינוט, און דעמאלטס האב איך דיר, צום ערשטע מאל - גענומען אין מיינע טרייסלדיגע הענט.
טרערן האבן אנגעהויבן רינען פון מיינע שוין אזוי ווייעכע אויגן. ס’איז נארמאל, א טאטע האט א קינד. א טאטע איז זוכה צו אראפברענגען א קינד. ס’איז נארמאל אז אפאר טרערליך גליטשן זיך ארויס. העכסט נארמאל. איך האב אבער געוויינט, וועגן נאך א סיבה.
איך האב דיר געהאלזט און געטראכט, מיין טייער קינד! איך האב דיר ליב! איך האב דיר גאר שטארק ליב! איך ליב דיר - נישט ווייל די ברענגסט מיר נחת, נישט ווייל די ביסט די בעסטער יונגל פון כיתה, נישט ווייל די לערנסט מיט אזא התמדה. ניין! יעצט בין איך אויף א א מצב וואס איך האב דיר ליב וועגן איין סיבה!
וועגן די ביסט מיין קינד!!
און א טאטע האט ליב זיין קינד. יהיה מה שיהיה.
און דא האבן מיינע אויגן אנגעהויבן ווערן פייכט, ווען איך טראכט ווייטער, אז אונז זענען דאך קינדער פון באשעפער. בני בכורי ישראל. סאו, די באשעפער האט אונז ליב! וועגן איין סיבה, מיר זענען זיינע קינדער! צווישן כלל ישראל מיין באשעפער הערשט א געוואלדיגע אומבאשרייבבארע אהבה! אזא שטארקע אהבה וואס איז אוממעגליך צו דאס קענען באגרייפן מיט אונזערע קליינקעפיגע מוחות.
און דאס איז, מיין קינד, איינע פון די זאכן וואס איך וויל די זאלסט אייביג געדענקען. דיין טאטע, האט דיר גאר שטארק ליב! יא, איך האב דיר גאר גאר שטארק ליב! נישט א חילוק וואס ווען און ווי, און וועלכע מצב די וועסט נאר נישט זיין, געדענק, איך האב דיר ליב! איך נעם דיר ארום גאר שטארק, יעצט, און אייביג! די פארנעמסט ביי מיר דאס גאנצע פלאץ אין מיין הארץ!
און אזוי אויך, זאלסטו וויסן און שטענדיג געדענקען, די באשעפער האט אונז ליב! די באשעפער האט דיר גאר שטארק ליב, וועגן די ביסט זיין קינד! וועגן די ביסט א יוד! וועגן דיין נשמה איז א חלק אלוקי ממעל!
יעצט וויל איך זיך מער באציען צו אן אנדערע נושא פון א אנדערע שטאנדפונקט.
אין די רגע וואס די ביסט געבוירן, האסטו, ווי יעדעס ניי געבוירן קינד, געוויינט. גאר שטארק געוויינט. האסט נישט געוויינט סתם, און אוודאי האסטו געהאט א ריכטיגע סיבה צו די וויינען. די האסט אפשר נישט געוואוסט, אבער דיין נשמה האט גוט געוואוסט, און ער איז דא בעצם וואס האט געוויינט.
דיין נשמה איז געווען אויבן, און גענאסן יעדע מינוט פון העכערקייט, פון רוחניות, פון תענוג, נהנה מזיו השכינה. ער איז אנגעקומען צו אזא נידריגע טונקעלע מגושם'דיגע פלאץ, אוודאי האט ער געוויינט!
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך, וואס זיי זענען ליידער פארלוירן צווישן די גויים, און וואלגערן זיך און די ערגסטע בלאטעס פון די שמוציגע פעלקער.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך, וואס ליגן נעבעך אין שפיטאל אויפן קראנקע בעט, טאטעס, מאמעס, און אויך פיצלעך קינדער נעבעך.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך וואס מוטשען זיך אזוי שטארק אז זיי זאלן קענען אראפברענגען א נשמה'לע, און ס'גייט זיי נעבעך נישט.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך וואס זענען יעצט בחורים, און דראפען זיך אויף אייזיג-גראדע ווענט זיך צו קענען האלטן ערליך בקדושה.
ער האט געוויינט, וועגן די אלע נשמה'לעך, חשובער בנות ישראל, וואס מוטשענען זיך נעבעך מיט ביטערלעכן נסיונות צו בלייבן אויף די וועגן וואס זייערע עלטערן האבן אויסגעטרויטן פאר זיי.
ער האט געוויינט, וועגן ער האט געזען אין וואספארא וועלט, אין וואספארא עולם השפל, און וואספארא תהו ובהו, אין וואספארא נאכט - ער איז אנגעקומען. אוודאי האט ער געוויינט! און וועגן דעם וויינט יעדער!
ער האט געוויינט, וועגן ער וויל נישט דורכגיין אזא שווערע דורכגאנג. ער וויל נישט זיך בכלל באגעגענען מיט אזא נידריגע וועלט. ער וויל זיך נישט טרעפן פנים אל פנים, מיטן שטן אליינס. ער וויל נישט בכלל טראכטן אז ער גייט בכלל געפרואווט ווערן מיט אזעלכע נסיונות און תאוות! דיין נשמה, לכתחילה, וויל עס נישט!! ער האט געוואלט בלייבן אויבן תחת כנפי השכינה.
אבער מיין קינד, מיין ליכטיגע נשמה'לע, נישט דאס וויל די אייבערשטער! ער וויל נישט זאלסט בלייבן אויבן, ער האט דווקא יא געוואלט זאלסט אראפגיין אויף די וועלט.
און אויב דאס איז רצון השם. מיינט אז דאס איז גוט פאר דיר, נשמה'לע.
די באשעפער האט דווקא געוואלט, זאלסט אראפגיין, צו טאקע א טונקעלע עולם, און פון דארט אים ברענגען נחת!! ס'נישט קיין קונץ צו בלייבן אויבן ביים כסא הכבוד, אום פון דארט דינען די באשעפער. די באשעפער, האט דיר אראפגעשיקט, כדאי זאלסט אים ברענגען נחת פון דא! דווקא פון דא, א עולם מגושם, א יצר הרע, א פלאץ וואס ס'הערשט רע, דווקא פון דא קענסטו אים ברענגען די מערסטע נחת! טאקע ווייל ס'שווער, טאקע ווייל מ'האט נסיונות, טאקע ווייל מ'קריכט אויף גראדע ווענט, טאקע ווייל מ'פאלט דורך - טאקע וועגן דעם האט ער דווקא די מערסטע נחת פון יעדע קליינע זאך וואס די טוסט פאר אים!
דווקא פון א נשמה וואס איז אין א גוף, און דווקא אויף די וועלט.
איך בעט דיר, נשמה'לע, געדענק עס.
יעצט, מיין טייער קינד. ביסט נאך קליין, חוץ פון דאגות פון עסן, האסטו נישט קיין שום דאגה, קיין שום עול. דיין טאטע מאמע זארגן זיך פאר דיר, פאר דיין גוטס און וואוילזיין די מערסטע וואס ס'שייך, און אפילו מער ווי דעם. איך האב עס נישט פארשטאנען, ביז ווען איך אליינס בין ב"ה געווארן א טאטע, און די וועסט עס אויך נישט פארשטיין ביז די וועסט אי"ה אליינס זיין א טאטע.
אבער אפילו די פארשטייסט עס נישט, זאלסטו עס כאטש וויסן, איך און מאמי, טוען אסאך מער פון די מערסטע וואס מיר קענען, כדאי עס זאל זיין גוט פאר דיר, מיר געבן זיך איבער, מיר זענען זיך מוסר נפש פאר דיר!
מיר צורייסן אונזער שלאף כדאי דיר זאלסט קענען שלאפן רואיג.
מיר געבן אוועק אזויפיל פון אונזער באקוועמלעכקייטן, כדאי עס זאל זיין באקוועם פאר דיר.
מיר געבן אוועק פון אונזער צייט צו עסן, כדאי די זאלסט זיין זאט.
מיר געבן אוועק שעות פון אונזער ארבעט, כדאי אלעס זאל גוט ארבעטן ביי דיר.
מיר געבן אויס אזוי פיל געלט כדאי פאר דיר זאל גארנישט פעלן.
מיין קינד, איך וויל פשוט זאלסט עס וויסן. און געדענקען אויף אייביג. געדענק אז דיין טאטע מאמע טוען אלעס אז פאר דיר זאל זיין גוט. אפילו ווען עס קוקט נישט אויס אזוי גוט, ווי די מיינסט אז עס דארף זיין.....
און די זעלבע - און נאך אסאך מער - איז כלפי די רבון העולמים. אלעס וואס ער טוט איז גוט! אלעס! אפילו ווען עס קוקט נישט אזוי גוט, אפילו די מיינסט אז ס'וואלט געקענט זיין בעסער, אפילו ווען אין דיינע אויגן איז אלעס טונקעל, שווארץ, שלעכט, זאלסטו וויסן אז אלעס איז גוט, און אלעס איז לטובה! איי, ס'קוקט נישט אויס? נו נו.... געדענק א כלל, נישט אלעס וואס די זעהסט און וואס די פארשטייסט, מיינט אזוי איז עס.
סאו, מיין טייער קינד, האסט קוים אנגעהויבן דיין לעבן. ס'העט נאך נעמען יארן ביז די וועסט ליינען די בריוו. אבער זאלסטו וויסן אז דאס אלעס האב איך, דיין טאטע, געשריבן אין די היינטיגע דאטום, ב' תמוז תשפ"ד, 9 טעג נאך וואס די ביסט געבוירן.
איך האב דאס געשריבן, מיט הארץ און געפיל, צו דיר מיין טייער קינד - קיין נאמען האסטו נאכנישט, אבער מיין קינד ביסטו נאכאלס!
געשריבן מיט פיל פיל ליבשאפט און אהבה,
דיין טאטע
נ.ב. איך האב נאך גאר אסאך צו שרייבן, און איך שפיר ווי זאכן זענען געשריבן געווארן אנדערש ווי מיין לכתחילה'דיגער פלאן... איז אפשר איין טאג וועט מען נאך משלים זיין אי"ה.
די עבר איז - זכרונות,
די עתיד איז - דמיונות,
די הווה איז - נסיונות.
א בריוו צו דיר, מיין פריש געבוירן קינד
אניווערסערי? אשת חיל האט יומולדת? שיקט א רינגל פאר'ן כלה?
גראמען גמ"ח
די עתיד איז - דמיונות,
די הווה איז - נסיונות.
א בריוו צו דיר, מיין פריש געבוירן קינד
אניווערסערי? אשת חיל האט יומולדת? שיקט א רינגל פאר'ן כלה?
גראמען גמ"ח
