די טעג צווישן יום כיפור אין סוכות
מוצאי יום כיפור
דער רמ"א ברענגט אין אורח חיים סימן תרכ"ד סעי' ? אז די אידן וואס זענען מדקדקים פירן זיך מוצאי יום כיפור אנצופאנגן צו בויען די סוכה.
דער מהרי"ל ערקלערט דער טעם, ווייל אזוי ווי מ'האט נארוואס גענדיגט די ימי תשובה, דארף מען גראד אריינגיין אין א מצוה כדי מקיים צו זיין דער פסוק וואס דוד המלך זאגט אין תהלים (פ"ד) ילכו מחיל אל חיל.
דער של"ה הקדוש אין מסכת יומא ברענגט, אז באלד נאך יום כיפור, נאך "פאר'ן עסן" זאל ער זיך דורך שמועסן מיט זיין משפחה איבער די סוכה וויאזוי מ'גייט עס בויען, און אין וועלכע ארט מ'גייט עס בויען. אבער בויען די סוכה האט ער צייט נאכ'ן עסן, ווייל דאס עסן מוצאי יום כיפור איז אויך א מצוה, ערשט דעם אנדערן טאג ווען ער קומט אהיים פון ביהמ"ד האט ער צייט צו בויען די סוכה.
דער חיד"א שרייבט, אז אזוי ווי ס'איז א גרויס ענין אנצופאנגן צו ארבעטן אין די סוכה גלייך נאך יום כיפור, זאל מען זען אנצוגרייטן אלע געברויכן פאר'ן בויען נאך פאר יום כיפור, כדי נאך יום כיפור ווען מ'איז מיד פונעם תענית, זאל מען באלד זיין גרייט אנצופאנגן בויען די סוכה.
אין ערוך השולחן שטייט אז ווער ס'קען נישט בויען די סוכה מוצאי יום כיפור זאל כאטשיג לערנען אביסל אין מסכת סוכה.
אין אליהו רבה הלכות סוכות שטייט אז "פאר" יום כיפור זאל מען נישט אנפאנגן צו בויען די סוכה, ווייל ס'איז א ספעציעלער ענין צו בויען די סוכה נאך יום כיפור, ווייל אויב ס'איז אויף איינעם אנגעשריבן געווארן אז ער דארף ח"ו גיין אין גלות זאל ער דאס אפקומען מיט דעם וואס ער בויעט די סוכה.
ממחרת יום הכיפורים
...כ'האב געהערט פון מיין זון כמר יעקב נ"י, וואס ער האט דאס געהערט פון מוה"ר ר' נחמן דער רב פון קאלאמיי יצ"ו, וואס ער האט נאכגעזאגט אין נאמען פון בעש"ט ז"ל אז דער טעם פארוואס מ'רופט דעם טאג נאך יום כיפור "צום גאט'ס טאג" ווייל ביז איצט האט מען צען טעג געזאגט ביים דאווענען "המלך" וואס דאס איז טייטש דער קעניג, אבער איצט פאנגט מען שוין אן צו זאגן "האל" וואס דאס איז טייטש גאט, דעריבער רופט מען דעם טאג צום גאט'ס טאג.
אשל אברהם, שו"ע או"ח סי' תרכ"ד
נאך א טעם ווערט געברענגט פארוואס דער טאג נאך יום כיפור ווערט אנגערופן "צום ג- ט טאג, ווייל ביז יום כיפור איז געווען פארכטיגע טעג, וואס דער אויבערשטער משפט זייער שטרענג, אבער נאך יום כיפור ווערט שוין אלעס געפירט נאר מיט רחמים, חז"ל זאגן אז דער אויבערשטער שרייבט נישט זיין נאמען אויף א שלעכטע זאך, דעריבער נאך יום כיפור ווען אלעס ווערט געפירט מיט רחמים, קען שוין דער אויבערשטער צוריק רופן זיין נאמען אויף די טעג ווייל זיי זענען נאר גוט, דעריבער רופט מען דער טאג "צום ג-ט'ס טאג.
הישר והטוב למוצאי יום כיפור
נאך א טעם ווערט געברענגט, לויט ווי ס'שטייט אין די ספרים הקדושים אז אין יעדע נאמען פון א איד איז אויסגעמישט דעם אויבערשטערס נאמען, און ווען א איד ווערט געשטראפט פון אויבערשטער ווערט געשעדיגט סיי זיין אייגענער נאמען, ווי אויך דעם אויבערשטערס נאמען וואס ליגט אין דעם באטרעפענדענ'ס נאמען ווערט אויך געשעדיגט ר"ל. דעריבער א טאג נאך יום כיפור ווען דער אויבערשטער איז מוחל פאר אלע אידן די עבירות און קיינער ווערט נישט געשטראפט, בלייבט דעם אויבערשטענ'ס נאמען גרויס, דעריבער רופט מען דעם טאג נאך יום כיפור, "צום גאט'ס טאג" צו ווייזן אז דעם אויבערשטער'ס נאמען איז איצט גרויס, און ס'איז גארנישט געשעדיגט.
ליקוטי מהר"ן תנינא
נאך א טעם ווערט געברענגט, לויט ווי די גמרא דערציילט אויף בבא בן בוטא אז ער פלעגט יעדן טאג ברענגן אין בית המקדש אן אשם תלוי וואס דאס ברענגט מען אויב מ'איז מסופק צי מ'האט עובר געווען אן עבירה, און בבא בן בוטא האט צוליב זיין גרויס ערליכקייט יעדן טאג מורא געהאט אז ער האט עובר געווען אויף אן עבירה, דעריבער האט ער יעדן טאג געברענגט א קרבן, אויסער איין טאג אין יאר האט ער נישט געברענגט, וואס דאס איז געווען א טאג נאך יום כיפור וואס דעמאלס איז יעדער ריין פון עבירות, קומט אויס אז א טאג נאך יום כיפור איז יעדער אין די בחינה פון א צדיק. און די גמרא זאגט אין מס' בבא בתרא אז ווען משיח וועט קומען וועלן די צדיקים אנגערופן ווערן מיט'ן נאמען פון אויבערשטער, און אזוי ווי דער טאג איז יעדער א צדיק, דעריבער רופט מען אן דעם טאג "צום גאט'ס טאג.
נופת צופים.
צווישן יו"כ און סוכות
די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות, זענען אידן פארנומען מיט מצוות און מעשים טובים, ווי בויען די סוכה, איינהאנדלן ד' מינים. די אלע גוטע מעשים דערמאנען דעם מענטש אז ער זאל זיין באהאפטן אין אויבערשטער, און מקיים זיין די מצוה פון "ולדבקה בו", דעריבער ווערן די פיר טעג אנגערופן אזוי ווי א יו"ט, און מ'דארף אין די טעג דינען דעם אויבערשטער מיט גרויס שמחה.
נאך א טעם פארוואס מ'דארף אין די טעג זיין פרייליך ווי אין די ימים טובים, ווייל אין די טעג איז פארענדיגט געווארן דער בית המקדש וואס שלמה המלך האט אויפגעשטעלט, און דעריבער פאסט זיך אז מ'זאל דינען דער אויבערשטער מיט גרויס שמחה.
אין די הגהות פון מהרי"ל ווערט געברענגט אז צווישן יום כיפור און סוכות זאגט מען נישט קיין תחנון, ווייל די טעג האט דער אויבערשטער געגעבן א מתנה פאר די אידן אז ער איז זיי מוחל אלע עבירות וואס זיי פאלן אדורך, דעריבער איז נישט אויסגעהאלטן צו זאגן תחנון, וואס דארט בעט מען איבער דעם אויבערשטער אויף די עבירות, ווייל סיי ווי סיי איז דער אויבערשטער מוחל אויף אלע עבירות, און ער רעכענט נאר די עבירות וואס מ'מאכט פון ערשטן טאג סוכות און ווייטער, ביז דא איז דער לשון פון מהרי"ל.
לכאורה זעט אויס פון זיינע ווערטער אז אין די פיר טעג מעג מען ח"ו טוען וואס מ'וויל ווייל דער אויבערשטער רעכענט סיי ווי סיי נישט וואס מ'טוט. אבער חלילה צו רעדן אזעלכע ווערטער ווייל יעדן טעג באזונדער איז טייער פאר'ן אויבערשטער ווי די גמרא זאגט אין מסכת חגיגה (ה' ע"ב) ווער ס'איז עובר אויף איין עבירה אפילו נאר איינמאל אין יאר רעכענט עס דער אויבערשטער ווי גלייך ער האט געמאכט די עבירה א גאנץ יאר. קל וחומר אין די הייליגע טעג וואס איז צווישן יום כיפור און סוכות דארף מען מער אכטונג געבן און נישט טוען קיין עבירות צוליב דריי טעמים ווי פאלגענד:
א) א גאנץ יום כיפור ווייזט דער אויבערשטער אז ער איז רחום וחנון, און ער איז מוחל אלע עבירות, און א טאג נאכדעם זיצט נאך דער אויבערשטער אויפ'ן שטול און קוקט זיך און וואס די אידן טוען, און דער שטן זוכט אויך מקטרג צו זיין אין די טעג, [און דעריבער שטייט טאקע אז א טאג נאך יום כיפור זאל מען אויפשטיין פרי, כדי דער שטן זאל נישט קענען זאגן אז די נעכטיגע תשובה איז נאר געווען א שפיל, און איצט איז שוין אלעס צוריק צום אלטן, שטייט מען אויף פרי צו ווייזן אז מיר האבן אנגעפאנגן א נייע וועג פון מצוות און מעשים טובים] דארף מען אין די טעג נאך מער אכטונג געבן פון אנדערע טעג, און נישט טוען קיין עבירות ח"ו.
ב) וויבאלד אין די טעג שטייען מיר נאך פאר'ן גמר דין, און יעדער ווארט אויף א גוטע יאר, דארף מען אין די טעג מער אכטונג געבן ווי א גאנץ יאר. [דער מהר"ל שרייבט טאקע אז דעריבער האט מען אין די טעג געגעבן די מצוה פון סוכה, ווייל אז מ'דארף ארויסגיין פון שטוב און אריינגיין אין די סוכה, איז דאס אזוי ווי א גלות, און אויב איינעם איז געווארן אנגעשריבן ח"ו עפעס שלעכט'ס צוליב זיינע עבירות ר"ל, איז דער גלות מכפר, דעריבער זיצט מען אין די סוכה אין די טעג].
ג) ווייל די טעג זענען צווישן איין יו"ט און צווייטן, האט דאס די קדושה פון חול המועד, דארף מען דינען דעם אויבערשטערמיט מער חשק. דאס וואס דער מהר"ל ברענגט פון מדרש אז דער אויבערשטער האט געגעבן א מתנה אין די טעג אז ער רעכענט נישט די עבירות, מיינט ער אז אין די טעג איז מען אזוי פארנומען מיט מצוות אז ס'איז גארנישט דא קיין צייט צו טוען עבירות. צוליב דעם איז טאקע ריכטיג אין די טעג אנצופילן די צייט מיט מצוות און מעשים טובים, און דאן פרייד זיך דער אויבערשטער מיט זיינע אידישע קינדער.
של"ה הקדוש, מסכת סוכה
אין פסוק שטייט אשרי נשוא פשע וכו' אשרי אדם לא יחשוב לו ה' עון (תהלים ל"ב) [וואויל איז דער מענטש וואס דער אויבערשטער איז אים מוחל די עבירות, און רעכענט נישט זיינע עבירות], מ'קען אין דעם פסוק מרמז זיין די גרויסקייט פון די טעג וואס צום ערשט האט מען אזא הייליגער טאג ווי יום כיפור וואס דער אויבערשטער איז מוחל אלע עבירות, און דערנאך קומען די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות וואס דער אויבערשטער רעכענט נישט דעמאלס די עבירות פון די אידן. דאס זאגט דער פסוק אשרי נשוי פשע, דאס איז מרמז דעם טאג יום כיפור וואס דער אויבערשטער איז דעמאלס מוחל די עבירות, אשרי אדם לא יחשוב לו ה' עון – דאס מיינט די פיר טעג וואס מ'רעכנט נישט די עבירות.
אמרות טהורות
הגה"ק ר' שמעון סופר ז"ל [דער זון פון חתם סופר ] ברענגט אינעם ספר השירים וואס זיין טאטע האט מחבר געווען, אז ער האט אמאל געפרעגט זיין טאטע'ן ווען ער האט געהאט צייט צומאכן אזויפיל שירים און ניגונים, ער איז דאך געווען אזוי פארנומען מיט זיין ישיבה און געלערנט טאג און נאכט? דער חתם סופר האט אים געענטפערט אז אין די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות האט ער נישט געקענט לערנען צוליב די גרויסע דביקות וואס ער האט דעמאלס צוליב די הייליקייט פון די צייט, דעריבער האט ער דעמאלס געמאכט די שירים ווייל ער האט זיך נישט געקענט קאנצעטרירן צום לערנען.
טיול בפרדס
דער מדרש אין ויקרא ברענגט אז אין די טעג צווישן יום כיפור און סוכות און די ערשטע טאג יו"ט סוכות, איז דער שטן נישט שולט ווייל די אידן זענען אים מנצח ווען זיי נעמען אין די האנט אריין די הייליגע ד' מינים.
די גמרא זאגט אין מסכת יומא דף כ' אז השטן איז בגימטריא 364, מרמז צו זיין אז פון די 365 טעג וואס איז דא אין א יאר איז דער שטן נאר שולט 364 ווייל יום כיפור איז ער נישט שולט. לכאורה דארף מען פארשטיין ווייל די ה' פון השטן איז דאך נישט די נאמען פון שטן ווייל זיין נאמען איז בלויז "שטן" און די ה' איז נאר א שימוש צום ווארט? אבער לויט דער דערמאנטער מדרש שטימט דאס זייער גוט ווייל לויט דעם פעלט דאך נאך פינף טעג וואס דער שטן איז נישט שולט, ווייל די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות אין דעם ערשטן טאג יו"ט סוכות איז ער נישט שולט, אויב אזוי בלייבט איבער פאר'ן שטן נאר 359 טעג אזויפיל ווי די ווארט "שטן" איז בגימטריא.
יערות דבש
דער הייליגער צדיק הרה"ק ר"ר פנחס מ'קאריץ זי"ע פלעגט זאגן אז דריי טעג נאך יום כיפור איז נאך דא די השפעה פון יום כיפור, און דעריבער איז דער אויבערשטער דעמאלס אויך מוחל די עבירות פון די אידן אזוי ווי אום יום כיפור.
מדרש פנחס
א שיינע טעם דערויף שטייט אין ספה"ק נהר שלו' באזירט אויפ'ן פסוק אם תעזבנו יום יומים אעזבך, - ווען איינער לאזט איבער די תורה נאר איין טאג, לאזט אים די תורה איבער אויף צוויי טעג, און די גמרא זאגט אין מס' יומא מדה טובה מרובה ממדת פורעניות, קומט אויס אז אויב ביי א שלעכטע זאך בלייבט די שלעכטע השפעה אויף צוויי טעג, אויב אזוי ביי א גוטע זאך דארף בלייבן די השפעה אויף פיר טעג, און טאקע דעריבער בלייבט די השפעה פון יום כיפור אויף פיר טעג נאך יום כיפור.
נהר שלום
דער הייליגער צדיק הרה"ק ר"ר מענדעלע מרימנוב זצ"ל שרייבט איבער די טעג ווי פאלגענד: אזוי ווי ס'איז דורך יום כיפור דארף א מענטש אריינטראכטן אז ס'איז דורך אזעלכע הייליגע טעג וואס ס'איז אפן געווען די טויערן פון תשובה, און איך האב גארנישט געטוען, און נישט אויסגענוצט די צייט, [און איך רעדט נישט דא פון די נארישע מענטשן וואס גייען ארום פרייליכערהייט אז מ'דארף שוין מער נישט פאסטן און אויפצושטיין צו סליחות, וואס די מענטשן זענען נארנים, און ווילן נאר אפרוען זייער גוף און נישט דינען דעם אויבערשטער...] אבער די וואס זענען ערליך טראכטן אריין וויאזוי זיי קענען אויסנוצען די הייליגע צייט און די גרויסע טעג וואס יעדער איד קען צוקומען צו די מדריגא פון יושע בן נון, און נוצן אויס די פיר טעג אויף תשובה שלימה, קומט אויס אז זיי האבן עוסק געווען אין תשובה 14 טעג, 10 טעג פון עשרת ימי תשובה, און 4 טאג נאך יום כיפור, דאס איז דער רמז פון י"ד חזקה מ'טוט תשובה מיט א פעסטע האנט און א שטארקייט.
מנחם ציון פרשת האזינו
דער רמ"א ברענגט אין אורח חיים סימן תרכ"ד סעי' ? אז די אידן וואס זענען מדקדקים פירן זיך מוצאי יום כיפור אנצופאנגן צו בויען די סוכה.
דער מהרי"ל ערקלערט דער טעם, ווייל אזוי ווי מ'האט נארוואס גענדיגט די ימי תשובה, דארף מען גראד אריינגיין אין א מצוה כדי מקיים צו זיין דער פסוק וואס דוד המלך זאגט אין תהלים (פ"ד) ילכו מחיל אל חיל.
דער של"ה הקדוש אין מסכת יומא ברענגט, אז באלד נאך יום כיפור, נאך "פאר'ן עסן" זאל ער זיך דורך שמועסן מיט זיין משפחה איבער די סוכה וויאזוי מ'גייט עס בויען, און אין וועלכע ארט מ'גייט עס בויען. אבער בויען די סוכה האט ער צייט נאכ'ן עסן, ווייל דאס עסן מוצאי יום כיפור איז אויך א מצוה, ערשט דעם אנדערן טאג ווען ער קומט אהיים פון ביהמ"ד האט ער צייט צו בויען די סוכה.
דער חיד"א שרייבט, אז אזוי ווי ס'איז א גרויס ענין אנצופאנגן צו ארבעטן אין די סוכה גלייך נאך יום כיפור, זאל מען זען אנצוגרייטן אלע געברויכן פאר'ן בויען נאך פאר יום כיפור, כדי נאך יום כיפור ווען מ'איז מיד פונעם תענית, זאל מען באלד זיין גרייט אנצופאנגן בויען די סוכה.
אין ערוך השולחן שטייט אז ווער ס'קען נישט בויען די סוכה מוצאי יום כיפור זאל כאטשיג לערנען אביסל אין מסכת סוכה.
אין אליהו רבה הלכות סוכות שטייט אז "פאר" יום כיפור זאל מען נישט אנפאנגן צו בויען די סוכה, ווייל ס'איז א ספעציעלער ענין צו בויען די סוכה נאך יום כיפור, ווייל אויב ס'איז אויף איינעם אנגעשריבן געווארן אז ער דארף ח"ו גיין אין גלות זאל ער דאס אפקומען מיט דעם וואס ער בויעט די סוכה.
ממחרת יום הכיפורים
...כ'האב געהערט פון מיין זון כמר יעקב נ"י, וואס ער האט דאס געהערט פון מוה"ר ר' נחמן דער רב פון קאלאמיי יצ"ו, וואס ער האט נאכגעזאגט אין נאמען פון בעש"ט ז"ל אז דער טעם פארוואס מ'רופט דעם טאג נאך יום כיפור "צום גאט'ס טאג" ווייל ביז איצט האט מען צען טעג געזאגט ביים דאווענען "המלך" וואס דאס איז טייטש דער קעניג, אבער איצט פאנגט מען שוין אן צו זאגן "האל" וואס דאס איז טייטש גאט, דעריבער רופט מען דעם טאג צום גאט'ס טאג.
אשל אברהם, שו"ע או"ח סי' תרכ"ד
נאך א טעם ווערט געברענגט פארוואס דער טאג נאך יום כיפור ווערט אנגערופן "צום ג- ט טאג, ווייל ביז יום כיפור איז געווען פארכטיגע טעג, וואס דער אויבערשטער משפט זייער שטרענג, אבער נאך יום כיפור ווערט שוין אלעס געפירט נאר מיט רחמים, חז"ל זאגן אז דער אויבערשטער שרייבט נישט זיין נאמען אויף א שלעכטע זאך, דעריבער נאך יום כיפור ווען אלעס ווערט געפירט מיט רחמים, קען שוין דער אויבערשטער צוריק רופן זיין נאמען אויף די טעג ווייל זיי זענען נאר גוט, דעריבער רופט מען דער טאג "צום ג-ט'ס טאג.
הישר והטוב למוצאי יום כיפור
נאך א טעם ווערט געברענגט, לויט ווי ס'שטייט אין די ספרים הקדושים אז אין יעדע נאמען פון א איד איז אויסגעמישט דעם אויבערשטערס נאמען, און ווען א איד ווערט געשטראפט פון אויבערשטער ווערט געשעדיגט סיי זיין אייגענער נאמען, ווי אויך דעם אויבערשטערס נאמען וואס ליגט אין דעם באטרעפענדענ'ס נאמען ווערט אויך געשעדיגט ר"ל. דעריבער א טאג נאך יום כיפור ווען דער אויבערשטער איז מוחל פאר אלע אידן די עבירות און קיינער ווערט נישט געשטראפט, בלייבט דעם אויבערשטענ'ס נאמען גרויס, דעריבער רופט מען דעם טאג נאך יום כיפור, "צום גאט'ס טאג" צו ווייזן אז דעם אויבערשטער'ס נאמען איז איצט גרויס, און ס'איז גארנישט געשעדיגט.
ליקוטי מהר"ן תנינא
נאך א טעם ווערט געברענגט, לויט ווי די גמרא דערציילט אויף בבא בן בוטא אז ער פלעגט יעדן טאג ברענגן אין בית המקדש אן אשם תלוי וואס דאס ברענגט מען אויב מ'איז מסופק צי מ'האט עובר געווען אן עבירה, און בבא בן בוטא האט צוליב זיין גרויס ערליכקייט יעדן טאג מורא געהאט אז ער האט עובר געווען אויף אן עבירה, דעריבער האט ער יעדן טאג געברענגט א קרבן, אויסער איין טאג אין יאר האט ער נישט געברענגט, וואס דאס איז געווען א טאג נאך יום כיפור וואס דעמאלס איז יעדער ריין פון עבירות, קומט אויס אז א טאג נאך יום כיפור איז יעדער אין די בחינה פון א צדיק. און די גמרא זאגט אין מס' בבא בתרא אז ווען משיח וועט קומען וועלן די צדיקים אנגערופן ווערן מיט'ן נאמען פון אויבערשטער, און אזוי ווי דער טאג איז יעדער א צדיק, דעריבער רופט מען אן דעם טאג "צום גאט'ס טאג.
נופת צופים.
צווישן יו"כ און סוכות
די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות, זענען אידן פארנומען מיט מצוות און מעשים טובים, ווי בויען די סוכה, איינהאנדלן ד' מינים. די אלע גוטע מעשים דערמאנען דעם מענטש אז ער זאל זיין באהאפטן אין אויבערשטער, און מקיים זיין די מצוה פון "ולדבקה בו", דעריבער ווערן די פיר טעג אנגערופן אזוי ווי א יו"ט, און מ'דארף אין די טעג דינען דעם אויבערשטער מיט גרויס שמחה.
נאך א טעם פארוואס מ'דארף אין די טעג זיין פרייליך ווי אין די ימים טובים, ווייל אין די טעג איז פארענדיגט געווארן דער בית המקדש וואס שלמה המלך האט אויפגעשטעלט, און דעריבער פאסט זיך אז מ'זאל דינען דער אויבערשטער מיט גרויס שמחה.
אין די הגהות פון מהרי"ל ווערט געברענגט אז צווישן יום כיפור און סוכות זאגט מען נישט קיין תחנון, ווייל די טעג האט דער אויבערשטער געגעבן א מתנה פאר די אידן אז ער איז זיי מוחל אלע עבירות וואס זיי פאלן אדורך, דעריבער איז נישט אויסגעהאלטן צו זאגן תחנון, וואס דארט בעט מען איבער דעם אויבערשטער אויף די עבירות, ווייל סיי ווי סיי איז דער אויבערשטער מוחל אויף אלע עבירות, און ער רעכענט נאר די עבירות וואס מ'מאכט פון ערשטן טאג סוכות און ווייטער, ביז דא איז דער לשון פון מהרי"ל.
לכאורה זעט אויס פון זיינע ווערטער אז אין די פיר טעג מעג מען ח"ו טוען וואס מ'וויל ווייל דער אויבערשטער רעכענט סיי ווי סיי נישט וואס מ'טוט. אבער חלילה צו רעדן אזעלכע ווערטער ווייל יעדן טעג באזונדער איז טייער פאר'ן אויבערשטער ווי די גמרא זאגט אין מסכת חגיגה (ה' ע"ב) ווער ס'איז עובר אויף איין עבירה אפילו נאר איינמאל אין יאר רעכענט עס דער אויבערשטער ווי גלייך ער האט געמאכט די עבירה א גאנץ יאר. קל וחומר אין די הייליגע טעג וואס איז צווישן יום כיפור און סוכות דארף מען מער אכטונג געבן און נישט טוען קיין עבירות צוליב דריי טעמים ווי פאלגענד:
א) א גאנץ יום כיפור ווייזט דער אויבערשטער אז ער איז רחום וחנון, און ער איז מוחל אלע עבירות, און א טאג נאכדעם זיצט נאך דער אויבערשטער אויפ'ן שטול און קוקט זיך און וואס די אידן טוען, און דער שטן זוכט אויך מקטרג צו זיין אין די טעג, [און דעריבער שטייט טאקע אז א טאג נאך יום כיפור זאל מען אויפשטיין פרי, כדי דער שטן זאל נישט קענען זאגן אז די נעכטיגע תשובה איז נאר געווען א שפיל, און איצט איז שוין אלעס צוריק צום אלטן, שטייט מען אויף פרי צו ווייזן אז מיר האבן אנגעפאנגן א נייע וועג פון מצוות און מעשים טובים] דארף מען אין די טעג נאך מער אכטונג געבן פון אנדערע טעג, און נישט טוען קיין עבירות ח"ו.
ב) וויבאלד אין די טעג שטייען מיר נאך פאר'ן גמר דין, און יעדער ווארט אויף א גוטע יאר, דארף מען אין די טעג מער אכטונג געבן ווי א גאנץ יאר. [דער מהר"ל שרייבט טאקע אז דעריבער האט מען אין די טעג געגעבן די מצוה פון סוכה, ווייל אז מ'דארף ארויסגיין פון שטוב און אריינגיין אין די סוכה, איז דאס אזוי ווי א גלות, און אויב איינעם איז געווארן אנגעשריבן ח"ו עפעס שלעכט'ס צוליב זיינע עבירות ר"ל, איז דער גלות מכפר, דעריבער זיצט מען אין די סוכה אין די טעג].
ג) ווייל די טעג זענען צווישן איין יו"ט און צווייטן, האט דאס די קדושה פון חול המועד, דארף מען דינען דעם אויבערשטערמיט מער חשק. דאס וואס דער מהר"ל ברענגט פון מדרש אז דער אויבערשטער האט געגעבן א מתנה אין די טעג אז ער רעכענט נישט די עבירות, מיינט ער אז אין די טעג איז מען אזוי פארנומען מיט מצוות אז ס'איז גארנישט דא קיין צייט צו טוען עבירות. צוליב דעם איז טאקע ריכטיג אין די טעג אנצופילן די צייט מיט מצוות און מעשים טובים, און דאן פרייד זיך דער אויבערשטער מיט זיינע אידישע קינדער.
של"ה הקדוש, מסכת סוכה
אין פסוק שטייט אשרי נשוא פשע וכו' אשרי אדם לא יחשוב לו ה' עון (תהלים ל"ב) [וואויל איז דער מענטש וואס דער אויבערשטער איז אים מוחל די עבירות, און רעכענט נישט זיינע עבירות], מ'קען אין דעם פסוק מרמז זיין די גרויסקייט פון די טעג וואס צום ערשט האט מען אזא הייליגער טאג ווי יום כיפור וואס דער אויבערשטער איז מוחל אלע עבירות, און דערנאך קומען די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות וואס דער אויבערשטער רעכענט נישט דעמאלס די עבירות פון די אידן. דאס זאגט דער פסוק אשרי נשוי פשע, דאס איז מרמז דעם טאג יום כיפור וואס דער אויבערשטער איז דעמאלס מוחל די עבירות, אשרי אדם לא יחשוב לו ה' עון – דאס מיינט די פיר טעג וואס מ'רעכנט נישט די עבירות.
אמרות טהורות
הגה"ק ר' שמעון סופר ז"ל [דער זון פון חתם סופר ] ברענגט אינעם ספר השירים וואס זיין טאטע האט מחבר געווען, אז ער האט אמאל געפרעגט זיין טאטע'ן ווען ער האט געהאט צייט צומאכן אזויפיל שירים און ניגונים, ער איז דאך געווען אזוי פארנומען מיט זיין ישיבה און געלערנט טאג און נאכט? דער חתם סופר האט אים געענטפערט אז אין די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות האט ער נישט געקענט לערנען צוליב די גרויסע דביקות וואס ער האט דעמאלס צוליב די הייליקייט פון די צייט, דעריבער האט ער דעמאלס געמאכט די שירים ווייל ער האט זיך נישט געקענט קאנצעטרירן צום לערנען.
טיול בפרדס
דער מדרש אין ויקרא ברענגט אז אין די טעג צווישן יום כיפור און סוכות און די ערשטע טאג יו"ט סוכות, איז דער שטן נישט שולט ווייל די אידן זענען אים מנצח ווען זיי נעמען אין די האנט אריין די הייליגע ד' מינים.
די גמרא זאגט אין מסכת יומא דף כ' אז השטן איז בגימטריא 364, מרמז צו זיין אז פון די 365 טעג וואס איז דא אין א יאר איז דער שטן נאר שולט 364 ווייל יום כיפור איז ער נישט שולט. לכאורה דארף מען פארשטיין ווייל די ה' פון השטן איז דאך נישט די נאמען פון שטן ווייל זיין נאמען איז בלויז "שטן" און די ה' איז נאר א שימוש צום ווארט? אבער לויט דער דערמאנטער מדרש שטימט דאס זייער גוט ווייל לויט דעם פעלט דאך נאך פינף טעג וואס דער שטן איז נישט שולט, ווייל די פיר טעג צווישן יום כיפור און סוכות אין דעם ערשטן טאג יו"ט סוכות איז ער נישט שולט, אויב אזוי בלייבט איבער פאר'ן שטן נאר 359 טעג אזויפיל ווי די ווארט "שטן" איז בגימטריא.
יערות דבש
דער הייליגער צדיק הרה"ק ר"ר פנחס מ'קאריץ זי"ע פלעגט זאגן אז דריי טעג נאך יום כיפור איז נאך דא די השפעה פון יום כיפור, און דעריבער איז דער אויבערשטער דעמאלס אויך מוחל די עבירות פון די אידן אזוי ווי אום יום כיפור.
מדרש פנחס
א שיינע טעם דערויף שטייט אין ספה"ק נהר שלו' באזירט אויפ'ן פסוק אם תעזבנו יום יומים אעזבך, - ווען איינער לאזט איבער די תורה נאר איין טאג, לאזט אים די תורה איבער אויף צוויי טעג, און די גמרא זאגט אין מס' יומא מדה טובה מרובה ממדת פורעניות, קומט אויס אז אויב ביי א שלעכטע זאך בלייבט די שלעכטע השפעה אויף צוויי טעג, אויב אזוי ביי א גוטע זאך דארף בלייבן די השפעה אויף פיר טעג, און טאקע דעריבער בלייבט די השפעה פון יום כיפור אויף פיר טעג נאך יום כיפור.
נהר שלום
דער הייליגער צדיק הרה"ק ר"ר מענדעלע מרימנוב זצ"ל שרייבט איבער די טעג ווי פאלגענד: אזוי ווי ס'איז דורך יום כיפור דארף א מענטש אריינטראכטן אז ס'איז דורך אזעלכע הייליגע טעג וואס ס'איז אפן געווען די טויערן פון תשובה, און איך האב גארנישט געטוען, און נישט אויסגענוצט די צייט, [און איך רעדט נישט דא פון די נארישע מענטשן וואס גייען ארום פרייליכערהייט אז מ'דארף שוין מער נישט פאסטן און אויפצושטיין צו סליחות, וואס די מענטשן זענען נארנים, און ווילן נאר אפרוען זייער גוף און נישט דינען דעם אויבערשטער...] אבער די וואס זענען ערליך טראכטן אריין וויאזוי זיי קענען אויסנוצען די הייליגע צייט און די גרויסע טעג וואס יעדער איד קען צוקומען צו די מדריגא פון יושע בן נון, און נוצן אויס די פיר טעג אויף תשובה שלימה, קומט אויס אז זיי האבן עוסק געווען אין תשובה 14 טעג, 10 טעג פון עשרת ימי תשובה, און 4 טאג נאך יום כיפור, דאס איז דער רמז פון י"ד חזקה מ'טוט תשובה מיט א פעסטע האנט און א שטארקייט.
מנחם ציון פרשת האזינו
