קלוג, הארציג, אדער ביידע?
בס"ד
א גוטן טייערע חברים וידידים..!
מיר האלטן אין פרשת ויקהל אין וועלכע די תורה הקדושה איז ווייטער ממשיך און דערציילט אונז איבער די מלאכת המשכן. אין די פריערדיגע פרשיות ביז אהער האט מען עוסק געווען אין די 'ציוויים' די באפעלן און די מצוות וואס מען דארף אלס טוהן כדי צו בויען דעם משכן, די נדבות און די געלט וואס מ'האט געדארפט צוזאמנעמען פון כלל ישראל, און אזוי ווייטער. און יעצט האלטן מיר ביים אויספיר, ווען בְּצַלְאֵל בֶּן אוּרִי בֶן חוּר צוזאמען מיט אָהֳלִיאָב בֶּן אֲחִיסָמָךְ און אלע אנדערע חַכְמֵי לֵב האבן געטוהן למעשה און אהערגעשטעלט די גאנצע משכן מיט אלע כלים אזויווי השי"ת האט באפוילן.
און ווי מיר געפונען די לשונות עטליכע מאל אין די פסוקים, (ל"ו א') וְעָשָׂה בְצַלְאֵל וְאָהֳלִיאָב וכֹל אִישׁ חֲכַם לֵב אֲשֶׁר נָתַן ה' חָכְמָה וּתְבוּנָה בָּהֵמָּה, אז די ארבעט איז געטוהן געווארן דורך בצלאל מיט די חכמי לב וואס השי"ת האט אריינגעשיינט חכמה אין זיי, און אזוי שטייט ווייטער וַיִּקְרָא מֹשֶׁה אֶל בְּצַלְאֵל וְאֶל אָהֳלִיאָב וְאֶל כָּל אִישׁ חֲכַם לֵב אֲשֶׁר נָתַן ה' חָכְמָה בְּלִבּוֹ וגו' אז משה רבינו האט גערופן די אלע חכמי לב אין וועמען השי"ת האט אריינגעלייגט חכמה אין זייערע הערצער.
עס איז כדאי אביסל זיך מתבונן צו זיין און פארשטיין וואס מיינט דאס בכלל דער ענין פון "חכמי לב" א קלוג-הארציגער מענטש?.
מיר זענען צוגעוואוינט אין אונזער וועלט אז ס'איז פארהאן א מושג ווי 'קלוגע' מענטשן, מענטשן מיט א טיפע פארשטאנד, גאונים, יַדענים, מבינים, אדער נאך פארשידענע סארטן חכמים וואס זענען געבענטשט געווארן מיט א שטארקע שכל און הבנה. דערנאך איז דא א באזונדערע קאטעגאריע פון 'הארציגע' מענטשן, מענטשן וואס זענען געבענטשט געווארן מיט א ווארימע הארץ, געפיל, רחמנות, גוטסקייט, וכדומה, וואס דאס אלעס שטאמט פונעם הארץ. אבער וואס מיינט דאס א קלוג-הארציגע מענטש? וואס פונקטליך באדייט אט דעם אינטרעסאנטן שילוב צווישן קלוגשאפט און הארץ, עס איז א זאך וואס מיר געפונען נישט בדרך כלל צווישן אונזערע אויסדרוקן און מושגים.
און בכלל, ווען עס קומט צום בויען און אהערשטעלן א בנין מיט כלים, וואו קומט אריין הארץ?. להבדיל ווען מיר וואלטן געזוכט א פאסיגע ארבייטער וואס זאל אהערשטעלן א גרויסע און שווערע פראיעקט, וואלטן מיר ענדערש געזוכט א מענטש מיט כוח, גבורה, זריזות, און אפשר טאקע חכמה וואס גיבט אסאך צו צום שלימות פון די ארבעט, אבער הארץ איז לכאורה נישט פון די זאכן וואס פעלן זיך אויס צום בויען. ווען האט איר דאס לעצטע מאל געהערט פון איינער וואס זוכט א הארציגער ארבייטער צו שטיין און אנפירן בוי ארבעט?. וואס איז טאקע פשט אז דא געפונען מיר איין מאל און נאכאמאל אז מ'האט געדארפט האבן חכמי 'לב' עוסק צו זיין אין די מלאכת המשכן?.
השי"ת גיבט חכמה נאר פאר א חכם לב
אויך איז כדאי צו דערמאנען די ווערטער פונען מדרש (ילקוט שמעוני כי תשא רמז שפ"ט) אמר רבי יוחנן אין הקב"ה נותן חכמה אלא למי שיש בו חכמה שנאמר (דניאל ב') יָהֵב חָכְמְתָא לְחַכִּימִין וגו', שמע רב תחליפא בר מערבא ואמרה קמיה דרבי אבהו, אמר ליה אתון מהתם מתניתו לה אנן מהכא מתנינן לה דכתיב (שמות ל"א) וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה.
דער מדרש זאגט דא אז דער אייבישטער גיבט נאר חכמה צו אזא איינער וואס האט אין זיך חכמה, און ווי רבי יוחנן ברענגט א פסוק אויף דעם "יָהֵב חָכְמְתָא לְחַכִּימִין" השי"ת גיבט חכמה פאר די קלוגע, און רבי אבהו איז עס מדייק פון פסוק "וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה" וואו ס'איז משמע אז זיי זענען שוין בעצם געווען חכמי לב, דאס הייסט זיי האבן פארמאגט אין זיך די ענין פון חכמה, און אין אזא הארץ האט השי"ת צוגעגעבן נאך חכמה.
וואס פארשטייט זיך אז דער ענין דארף א ביאור, וואס באדייט די ערשטע חכמה וואס דער מענטש פארמאגט פון פריער און וואס לייגט השי"ת צו דערצו?, און אז דער אייבישטער איז דער וואס גיבט חכמה און מאכט דעם מענטש קלוג דאן קען ער דאָך געבן אפילו פאר אזא איינעם וואס האט נישט קיין אייגענע חכמה פון פריער, און פארוואס פעלט זיך אויס די תנאי צו האבן חכמה פון פארדעם?.
גשמיות'דיגע חכמה אדער הארץ זענען נישט גענוג
נאר דא ליגט מרומז גאר א טיפע יסוד וואס איז אונז נוגע אין טאג טעגליכע לעבן, און בפרט ווען ס'קומט צו רוחניות און עבודת השי"ת ווי מיר וועלן ערקלערן בס"ד.
ווען א מענטש האט גשמיות'דיגע חכמה, ער איז קלוג און געריבן און פארשטייט אן עסק, פארמאגט ער טאקע א געוואלדיגע מעלה און א כוח וואס קען איהם ברענגן גאר אסאך גוטע זאכן ווי ידיעות און פארשטאנד וכדומה.
אבער פון די צווייטע זייט איז מענטשליכע שכל און חכמה א באגרעניצטע זאך, און נאך מער פון דעם, עס קען זיך צומאל ארויסשטעלן אלס א 'באגרעניצונג' צום מענטש, דאס הייסט גאר א גרויסע חסרון און כמעט ווי א סכנה פארן מענטש... וויפיל מאל באגעגענען מיר מענטשן וואס זייער חכמה האט זיי ממש באגראבן רח"ל, צו דורכדעם וואס זיי האבן געהאלטן אז זיי זענען קלוגער פון די גאנצע וועלט און זיי פארשטייען בעסער פון יעדעם איינעם, אדער צוליב וואס זייער חכמה און פארשידנע חשבונות האט זיי באוואויגן צו נעמען פארשידענע שריט אין לעבן וואס האט נישט געברענגט קיין הצלחה, אדער ווייל זיי האבן זיך צו שטארק פארלאזט אויף זייער חכמה און זיך
איינגערעדט אז זיי וועלן באגליקט ווערן בלויז צוליב זייער פארשטאנד.
אזויפיל מענטשן זענען געווען קלוג און פארשטענדליך, און אין זייערע יונגע יארן האט זיך ממש געקענט דאכטן אז זיי גייען 'אייננעמען די וועלט' מיט זייערע געוואלדיגע כשרונות און קענטעניסן, אבער די סוף האט זיך ארויסגעשטעלט גענוי דאס פארקערטע, און ווי שלמה המלך זאגט שוין אין קהלת (ט' י"א) וְגַם לֹא לַחֲכָמִים לֶחֶם, דער חכם איז ווייט נישט פארזיכערט מיט זיין חכמה, און אויב עפעס פארקערט, זיין גאוה און התנשאות וואס ער באקומט דורך די חכמה קען איהם זיין די גרעסטע שטרויכלונג און אפהאלט אנצוקומען צום ציהל.
[און אגב, די זעלבע זאך איז ווען עס קומט צו די מידה פון 'לֵב' און הארציגקייט, וואס יעדער פארשטייט אליינס אז איינער וואס ווערט געפירט בלויז דורך זיין הארץ אָן קיין שום שכל, איז אודאי נישט קיין גוטע זאך. ווייל דאס ווערן צו שטארק איבערגענומען פון יעדע זאך, אדער דאס רחמנות האבן דעמאלטס ווען מ'דארף נישט, ברענגט ממש די פארקערטע פון טובה און תועלת].
די השתוקקות און צמאון צו נאך חכמה
אבער דא געפונען מיר אצינד אין די תורה הקדושה א נייע מושג וואס רופט זיך 'חַכְמֵי לֵב' און דאס איז א העכערע סארט חכמה, א חכמה וואס א איד נוצט צו עפענען זיין הארץ מיט א צמאון און א דאָרשט צו הערן און פארשטיין מער און מער, א חכמה וואס קומט מיט הכנעה און התבטלות ווען דער איד ווייסט אז ער ווייסט נאכנישט אלעס, תַּכְלִית הַיְּדִיעָה שֶׁנֵּדַע אֲשֶׁר לֹא נֵדַע, ער ווייסט אז ער ווייסט נישט און אז ער איז ווייט פון שלימות, און דאס איז די אינערליכע חכמה פון די חכמי לב וואס אנערקענען אז די חכמה פון א מענטש איז גארנישט, און ער מוז כסדר לערנען נאך און נאך כדי קונה צו זיין מער שלימות, און ער האלט זיין הארץ אפן ברייט צו קענען לערנען און פארשטיין נאך און נאך.
וואס אט די חכמה איז גאר וויכטיג בפרט ווען ס'קומט צו בויען דעם משכן, מען בויעט א הויז פאר די שכינה הקדושה וואס דאס איז נישט קיין גשמיות'דיגע בנין, דאס איז א בנין וואס פאדערט העכערקייט און הייליגקייט מער ווי מענטשליכע מדריגות קענען אהערשטעלן, און מען האט געדארפט צוקומען צו באזונדערע סייעתא דשמיא און השפעות פון הימל אז די זאכן זאלן טאקע געמאכט ווערן ווי עס דארף צו זיין.
ווי צום ביישפיל מיר געפונען אין פרשת תרומה אויפן פסוק "מִקְשָׁה תֵּיעָשֶׂה הַמְנוֹרָה" ברענגט רש"י פון חז"ל אז משה רבינו האט געהאט שוועריגקייטן און ער האט נישט געקענט מאכן די מנורה אליינס, האט איהם השי"ת געהייסן אריינווארפן דאס גאלד אין פייער און עס איז געשען א נס און ס'איז ארויסגעקומען די מנורה.
די זעלבע געפונען מיר אויך לגבי די עצם משכן, ווי ס'שטייט אין פסוק אין פרשת פקודי וַיְהִי בַּחֹדֶשׁ הָרִאשׁוֹן וגו' בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ הוּקַם הַמִּשְׁכָּן, וואו די תורה הק' נוצט דעם לשון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" איז די משכן איז געווארן אויפגעשטעלט, וואס איז משמע אז ס'האט זיך אויפגעשטעלט פון זיך אליינס, ווי רש"י ברענגט דארט מיט עטליכע פסוקים פריער (ל"ט ל"ג) בשם דער מדרש תנחומא, "שלא היה יכול להקימו שום אדם מחמת כובד הקרשים, שאין כח באדם לזקפן, ומשה העמידו. אמר משה לפני הקב"ה איך אפשר הקמתו על ידי אדם, אמר לו עסוק אתה בידך נראה כמקימו, והוא נזקף וקם מאליו, וזהו שנאמר הוקם המשכן, הוקם מאליו", אז קיינער אין די וועלט האט נישט געקענט אויפשטעלן די משכן צוליב די שווערע ברעטער וואס איז נישט געווען מעגליך אז א מענטש זאל עס אויפהייבן, און ווען משה רבינו האט געפרעגט דעם אייבישטער דערוועגן וויאזוי מ'וועט עס קענען אויפשטעלן, האט דער אייבישטער איהם באפוילן אז ער זאל זיך באשעפטיגן מיט די ברעטער און זיך מאכן כאילו ער הייבט עס אויף, און די איבריגע וועט שוין געשען פון זיך אליינס, און כך הוה, ווי נאר משה רבינו האט צוגעלייגט זיינע הענט צו די ברעטער האט פאסירט די נס פון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" און די משכן איז געווארן אויפגעשטעלט פון זיך אליינס.
על כל פנים, דא האט זיך אויסגעפעלט הימלישע כוחות כדי דער משכן זאל ווערן אויפגעשטעלט, און דאס קען נאר געטוהן ווערן ווען די אידן זענען צוגעגאנגען צו די מלאכת הקודש מיט א הכנעה און א ביטול, מיט א קלארע ידיעה אז זיי אליינס קענען גארנישט, עס איז נישט אונזער כוח און שטארקייט וואס מאכט עס, עס איז נישט אונזער שכל און חכמה וואס פארשטייט און איז משיג, נאר מיר דארפן צוקומען צו א געטליכע חכמה, מיר דארפן די הילף פון השי"ת אויף יעדן טריט און שריט און אָן זיין כוח קענען מיר גארנישט אליינס.
נאר ווען א איד עפנט טאקע אויף זיין הארץ צו קענען זיין א 'כלי' און מקבל זיין די חכמה און הצלחה וואס השי"ת שיקט איהם, דעמאלטס קען ער אהערשטעלן א משכן בשלימות. און צו דעם דארף מען טאקע זיין א חכם לב וואס האט א אפענע הארץ מיט א דארשט און א צמאון און א רצון צו קענען קונה זיין און זוכה זיין צו נאך און נאך.
וואס דאס איז ממש די היפוך פון א מענטש וואס לעבט מיט א זעלבסט זיכערקייט און א צופרידנקייט פון זיין אייגענע חכמה און פארלאזט זיך אינגאנצן אויף דעם אז ער ווייסט און פארשטייט אלעס. מיט אזא סארט חכמה קען מען קיין משכן נישט בויען, ווייל דער מענטש איז נישט אפן און גרייט מקבל צו זיין די געטליכע השפעה פון חכמה וואס מען דארף האבן דערצו.
נאר מיט'ן כוח פון חכם לב קען מען זוכה זיין צו העכערקייט
דאס איז וואס חכמינו ז"ל לערנען אונז אין מדרש "יָהֵב חָכְמְתָא לְחַכִּימִין" אז דער רבוש"ע גיבט חכמה נאר פאר דער וואס איז קלוג פון פריער. דאס הייסט נאר אויב א איד האט אין זיך די אמת'ע חכמה, א ריינע חכמה וואס איז פיל מיט התבטלות און צמאון צו דערהערן דעם דבר ה' און זוכה צו זיין צו נאך און נאך חכמה, נאר אין אזא הארץ גייט אריין די חכמה וואס מען איז משפיע פון הימל. ווייל איינער וואס איז נישט קיין עכטע 'חכם' נאר ער האלט זיך גרויס און פארלאזט זיך בלוזי אויף זיין אייגענע שכל, דער איז נישט זוכה צו די רוחניות'דיגע חכמה פון אויבן. און ווי די תורה זאגט טאקע ביי אונז "וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה" נאר אויב מ'האט די מידה פון די חכמי לב, די וואס זענען געווען אמת'דיג קלוג צו האלטן זייער הארץ אפן מיט השתוקקות צו ועולן שטייגן העכער און משיג זיין מער און מער חכמה, דארט גיבט דער אייבישטער זיין חכמה, די העכערע סארט חכמה וואס איז פיל מיט רוחניות'דיגע כוחות און השגות וואס דורכדעם קען ווערן אויפגעשטעלט א הייליגע משכן פארן אייבישטער.
און דאס איז א זאך וואס איז נוגע צו יעדע דבר רוחני, אלעמאל ווען מ'וויל זוכה זיין צו מאכן א 'הקמת המשכן' וואס מיינט נישט נאר די משכן אינעם מדבר, נאר יעדע גוטע זאך עד סוף כל הדורות, יעדע הייליגע זאך, יעדע השגה צו וואס א איד וויל זוכה זיין, יעדעס מאל מיר ווילן שטייגן העכער אין תורה, עבודת השי"ת, יראת שמים, מידות טובות, אדער סיי וואס, דארף מען וויסן אז מיט מענטשליכע שכל אליינס גייט דאס נישט, מיר זענען באגרעניצטע גשמיות'דיגע מענטשן און מיר קענען נישט זוכה זיין צו א העכערע אוֹר מיט בלויז אונזערע כוחות און כשרונות. נאר מען דארף זיין א חכם לב וואס לעבט מיט ביטול און הכנעה, מיט א ידיעה אז אונזער שכל איז גארנישט און מיר דארפן צוקומען צום אייבישטער, צו די געטליכע חכמה וואס השי"ת איז משפיע אויף אונז.
און נאר ווען א איד מאכט אויף זיין הארץ און וויל מקבל זיין די העכערע שפע פון הימל, דעמאלטס וועט ער זוכה זיין צו די בחינה פון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" אז זאכן וועלן געטוהן
ווערן דורכ'ן אייבישטער אסאך העכער און אסאך מער פון זיינע כוחות, ער וועט האבן די ריכטיגע סייעתא דשמיא צו קענען קונה זיין רוחניות'דיגע קנינים וואס אליינס וואלט ער דאס נישט געקענט האבן.
די כוח פון תפלה און השתוקקות מיט מסירות נפש
ווי פאסיג איז צו דערמאנען דא די ווערטער פון הרה"ק רבי אהרן ראטה זי"ע אין זיין ספר שומר אמונים (מאמר האמונה פרק ו') וואו ער דערציילט אויף זיך אליינס ווי פאלגענד:
"ומחמת נחיצות הענין ולחזק לבבות ידידיי, אספר מה שבדידי הוה עובדא בימי נעוריי, שנפלו עלי נסיונות גדולות וחשכות נורא שלא יכולתי ליקח ספר בידי כי טעמתי טעם מרור מאד בכל דבור, ונפשי היה קשה עלי מרוב מרירות וחשכות ונסיונות מכל צד. ונפל עלי שינה וכבידות מאד בתמידות, וזה היה במשך איזה זמן, ולא היה לי למי לספר, כי אפילו ספרתי לא היה לי מי שיתן לי איזה עצה, ומרוב מרירות לבבי בכיתי הרבה לה', ולא מצאתי לי שום עזר ותרופה".
דער צדיק דערציילט אז אין זיינע יונגע יארן האט ער מיטגעמאכט א שווערע תקופה אין וועלכע ער האט געהאט גאר שטארקע נסיונות און געלעבט אין א 'שרעקליכע טונקלקייט' עד כדי כך אז ער האט פשוט נישט געקענט נעמען קיין אידיש ספר אין די הענט אריין, ווייל ווען ער האט נאר פראבירט צו לערנען האט ער געשפירט א 'טעם מרור מאוד' גאר א ביטערע טעם אין יעדן איינציגסטן ווארט, און אזוי האט ער געלעבט אין צובראכנקייט און נידערשלאגנקייט, ער האט כסדר געפילט מידקייט און נאר געוואלט שלאפן און נישט טוהן עפעס אנדערש.
ער דערציילט ווייטער, אז איין טאג איז ער געגאנגען צו א קבר פון א געוויסן צדיק און זיך גאר שטארק אויסגעוויינט זיין ביטער הארץ, ער האט געבעטן דעם אייבישטער אז אדער זאל ער איהם ח"ו אוועקנעמען פון די וועלט, אדער זאל ער על כל פנים עפענען זיין הארץ אז ער זאל קענען אויפמאכן א ספר און לערנען א אידיש ווארט כאטשיג ווי א פשוט'ער איד, ווייל זיין יעצטיגע מצב איז דאָך נישט קיין לעבן, ער האט נישט קיין עולם הזה און נישט קיין עולם הבא. און אזוי וויינענדיג דארט ביים ציון פונעם צדיק, האט ער מחליט געווען אז ווען ער קומט אהיים גייט ער זיך אוועקזעצן און לערנען מיט מסירות נפש ממש, אפילו ער האלט נישט דערביי און ס'איז איהם ביטער, זאל זיין וואס זאל זיין.
רבי אהרן זי"ע איז אנגעקומען אהיים און געעפנט די ערשטע ספר וואס איז איהם אונטערגעקומען, געווען איז דאס דער פירוש הרא"ש אויף מסכת מקוואות, און ער האט געזאגט צו זיך אליינס אז ער גייט דאס אדורכלערנען און ענדיגן אפילו אויב ס'וועט זיך פארלאנגן עכטע מסירות נפש דאס צו באווייזן. "וישבתי ללמוד במסירת נפש גדול, וטעמתי ממש טעם מיתה בכל דיבור, ואמרתי יעבור עלי מה אפילו תצא נפשי ח"ו אגמור זה הלימוד", איך האב זיך געזעצט לערנען מיט גרויס מסירות נפש, און כ'האב געשפירט א 'טעם מיתה' אין יעדן ווארט, אבער ס'איז מיר נישט אנגעגאנגען איך האב באשלאסן אז איך גיי לערנען און ענדיגן דעם גאנצן ספר מיט געוואלד אפילו אויב כ'וועל אויסגיין און שטארבן פון צער אינדערמיט...
"ואחר שגמרתי זה הלימוד במסירת נפש גדול, הטעים לי ה' פתאום אור מתוק וטעם נפלא, ונהפך לבבי לאיש אחר, ונכנס בי שוב חמידא דאורייתא, עד שאחר כך יכולתי ללמוד אפילו בבית מלא אנשים המדברים ולא בלבלו אותי, וכתבתי זאת לחזק לבבות דורשי ה' שבאמת אין שום הסתר בעולם, ולא נבראו ההסתרות רק כדי לשברם". ווען איך האב געענדיגט לערנען דעם ספר מיט גרויס מסירות נפש האט מיר השי"ת אריינגעשיינט א לעכטיגע אוֹר און א וואונדערליכע זיסע טעם, איך האב געשפירט ווי א נייע מענטש, עס איז מיר צוריק אריינגעקומען א חשק אין הארץ צום לערנען, אויף אזוי ווייט, אז פון דעמאלטס און ווייטער האב איך שוין געקענט אפילו זיצן צווישן מענטשן וואס שמועסן און זענען עוסק אין אנדערע זאכן, אבער מיר האט דאס שוין נישט אינטרעסירט, איך האב זיך געקענט אריינווארפן אין לערנען, און ס'האט מיך בכלל נישט מבלבל געווען.
טייערע חברים, אט דאס איז א קלארע דוגמא און א ביישפיל ווען א איד איז א 'חכם לב' און ער פארשטייט אז ער קען נישט אליינס, ער איז מתפלל און ער וויינט צו השי"ת זאל איהם העלפן, ער איז משתוקק אז עס זאלן זיך עפענען פאר איהם די שערים פון תורה און חכמה, ער מאכט זיך פאר כלי צו קענען מקבל זיין דעם רוחניות'דיגן אור. אזא איינער איז טאקע זוכה פון הימל אז ס'זאל געשען ביי איהם א פריוואטע "הוּקַם הַמִשְׁכָּן", עס שטעלט זיך אויף ביי איהם אין הארץ די ווינקל פאר השראת השכינה, ער ווערט טאקע א כלי וואס איז ראוי לקבל, הגם ער האט באמת נישט געהאט די אייגענע כוחות און כלים דאס צו קענען מקבל זיין, אבער אז מ'איז א חכם לב, און מ'איז משתוקק צו קענען באקומען די חכמה, דעמאלס באקומט מען עס!.
משיג זיין די טייערקייט און די חשיבות פון וואס מ'פארמאגט
און דער יסוד גייט נאך אסאך ווייטער און טיפער אויך. אפילו א איד וואס איז שוין יא זוכה צו לערנען, ער איז שוין יא זוכה צו פארשטיין, ער טוט מצוות און מעשים טובים, אבער דער ענין פון 'חכמת הלב' האט נישט קיין שיעור! עס איז אלעמאל שייך צו גיין ווייטער און העכער, און מען דארף אלעמאל עפענען דאס הארץ און משתוקק זיין צו האבן די ריכטיגע געפיל, מרגיש זיין די קדושה און די אור פון די תורה ומצוות, משיג זיין די טיפקייט דערפון. און דאס איז ממש דער ענין פון וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה, אפילו ווען מ'איז שוין באמת א חכם לב, מ'האט שוין פארשידענע קנינים, דארף מען אבער אריינלייגן הארץ און השתוקקות און תפלה אז מען זאל זוכה זיין צו ווייטערדיגע חכמה צו קענען מחשיב זיין און פארשטיין וואס מיר פארמאגן און עס מקיים זיין נאך בעסער און שענער.
מיר ווייסן וואס די גמרא דרש'ענט אין מסכת מגילה (דף ט"ז.) אויפן פסוק לַיְהוּדִים הָיְתָה אוֹרָה וְשִׂמְחָה וְשָׂשֹׂן וִיקָר, אורה זו תורה, שמחה זה יום טוב, ששון זו מילה, ויקר אלו תפלין, און די גמרא ברעגנט ראיות און פסוקים אויף דאס אלעס. און ווי רש"י ערקלערט דארט אז המן האט גוזר געווען אויף די אלע מצוות אז די אידן זאלן דאס נישט מקיים זיין, און יעצט ווען ער האט געהאט זיין מפלה האבן די אידן צוריק זוכה געווען צו די אלע מצוות.
מו"ר הגאון רבי יצחק דוב קאפעלמאן ראש ישיבת לוצערן זצ"ל האט מדייק געווען, אויב אזוי פארוואס שטייט נישט בפירוש ארויסגעשריבן אין פסוק "ליהודים היתה תורה ויום טוב ומילה ותפלין"?, פארוואס איז דאס אלעס מרומז אין די ווערטער פון אורה ושמחה וששון ויקר.
און ער האט געענטפערט אויף דעם א תשובה נפלאה: צומאל האט א איד א טייערע אוצר, אבער ער איז עס נישט מחשיב, ער האט מצוות און מעשים טובים אבער ס'איז נאכנישט ביי איהם בגדר "אורה ושמחה וששון ויקר", ער שפירט נישט און פארשטייט בכלל נישט די טיפקייט דערפון. יעצט ביים נס פורים ווען די אידן זענען געראטעוועט געווארן און זיי האבן צוריק זוכה געווען צו די מצוות, פלוצלינג האבן זיי געשפירט אין דעם א גאנץ נייע טעם, עס איז געווארן פיל העכער און לעכטיגער ביי זיי, די זעלבע ביז-יעצטיגע תורה, יום טוב, און תפלין, איז געווארן ביי זיי אינגאנצן אנדערש, ס'איז געווארן א נייע מציאות פון לַיְהוּדִים הָיְתָה אוֹרָה וְשִׂמְחָה וְשָׂשֹׂן וִיקָר!.
די השתוקקות צו קענען מער און זיין מער בשלימות
שטייענדיג אין די טעג פון שבת שקלים, איז דער ענין אויך מרומז אין די מצוה פון מחצית השקל, ווי עס איז מבואר אין ספרים הקדושים אז די קליינע סכום פון א האלבע שקל ווייזט פאר א איד אז ער האלט אלעמאל נאר ביי האלב, מען דארף משתוקק זיין און וועלן גיין ווייטער און וויסן אז מ'איז נאכנישט בשלימות, אפילו דאס וואס איך פארמאג קען נאך ווערן אסאך לעכטיגער און שענער.
און צו דעם דארפן מיר זיך באנוצן מיט די מידה פון די חכמי לב, לעבן מיט התבטלות און השתוקקות און מתפלל זיין צו השי"ת אז ער זאל אויפמאכן און אריינשיינען אין אונזערע הערצער און אונז אריינגעבן די אור און די מתיקות וואס איז פארהאן אין תורה ומצוות, און דאס וועט אונז ברענגן אז מיר וועלן זוכה זיין צו רוחניות'דיגע השפעות מער ווי מיר קענען באגרייפן מיט אונזערע אייגענע כוחות און השגות, און ס'וועט מקויים ווערן ביי אונז די תפלה וואס מיר בעטן שבת שקלים "אוֹר פָּנֶיךָ עָלֵינוּ אָדוֹן נְשָֹא" במהרה בימינו אמן.
לסיכום געדענק:
• אייגענע חכמה פון א מענטש איז זייער באגרעניצט און קען אמאל אינגאנצן איינצוימען און באגרעניצן די הצלחה פונעם מענטש.
• א 'חכם לב' האלט זיין הארץ אפן און איז משתוקק צו א העכערע חכמה, ער ווייסט אז זיין חכמה איז גארנישט ווערד, נאר די געטליכע חכמה און רוחניות'דיגע כוחות וואס השי"ת גיבט אים.
• ווען א איד איז מתפלל און משתוקק צו העכערס, איז ער זוכה צו 'הוקם המשכן' און באקומט מער ווי זיינע אייגענע כוחות און כשרונות, ער דערגרייכט ווייט און ער איז מרגיש א העכערע טעם.
א לעכטיגע שבת קודש!
זיך איינצושרייבן צו באקומען די "מיט א טיפערן בליק"
דורך אי-מעיל בעז"ה [email protected]
א גוטן טייערע חברים וידידים..!
מיר האלטן אין פרשת ויקהל אין וועלכע די תורה הקדושה איז ווייטער ממשיך און דערציילט אונז איבער די מלאכת המשכן. אין די פריערדיגע פרשיות ביז אהער האט מען עוסק געווען אין די 'ציוויים' די באפעלן און די מצוות וואס מען דארף אלס טוהן כדי צו בויען דעם משכן, די נדבות און די געלט וואס מ'האט געדארפט צוזאמנעמען פון כלל ישראל, און אזוי ווייטער. און יעצט האלטן מיר ביים אויספיר, ווען בְּצַלְאֵל בֶּן אוּרִי בֶן חוּר צוזאמען מיט אָהֳלִיאָב בֶּן אֲחִיסָמָךְ און אלע אנדערע חַכְמֵי לֵב האבן געטוהן למעשה און אהערגעשטעלט די גאנצע משכן מיט אלע כלים אזויווי השי"ת האט באפוילן.
און ווי מיר געפונען די לשונות עטליכע מאל אין די פסוקים, (ל"ו א') וְעָשָׂה בְצַלְאֵל וְאָהֳלִיאָב וכֹל אִישׁ חֲכַם לֵב אֲשֶׁר נָתַן ה' חָכְמָה וּתְבוּנָה בָּהֵמָּה, אז די ארבעט איז געטוהן געווארן דורך בצלאל מיט די חכמי לב וואס השי"ת האט אריינגעשיינט חכמה אין זיי, און אזוי שטייט ווייטער וַיִּקְרָא מֹשֶׁה אֶל בְּצַלְאֵל וְאֶל אָהֳלִיאָב וְאֶל כָּל אִישׁ חֲכַם לֵב אֲשֶׁר נָתַן ה' חָכְמָה בְּלִבּוֹ וגו' אז משה רבינו האט גערופן די אלע חכמי לב אין וועמען השי"ת האט אריינגעלייגט חכמה אין זייערע הערצער.
עס איז כדאי אביסל זיך מתבונן צו זיין און פארשטיין וואס מיינט דאס בכלל דער ענין פון "חכמי לב" א קלוג-הארציגער מענטש?.
מיר זענען צוגעוואוינט אין אונזער וועלט אז ס'איז פארהאן א מושג ווי 'קלוגע' מענטשן, מענטשן מיט א טיפע פארשטאנד, גאונים, יַדענים, מבינים, אדער נאך פארשידענע סארטן חכמים וואס זענען געבענטשט געווארן מיט א שטארקע שכל און הבנה. דערנאך איז דא א באזונדערע קאטעגאריע פון 'הארציגע' מענטשן, מענטשן וואס זענען געבענטשט געווארן מיט א ווארימע הארץ, געפיל, רחמנות, גוטסקייט, וכדומה, וואס דאס אלעס שטאמט פונעם הארץ. אבער וואס מיינט דאס א קלוג-הארציגע מענטש? וואס פונקטליך באדייט אט דעם אינטרעסאנטן שילוב צווישן קלוגשאפט און הארץ, עס איז א זאך וואס מיר געפונען נישט בדרך כלל צווישן אונזערע אויסדרוקן און מושגים.
און בכלל, ווען עס קומט צום בויען און אהערשטעלן א בנין מיט כלים, וואו קומט אריין הארץ?. להבדיל ווען מיר וואלטן געזוכט א פאסיגע ארבייטער וואס זאל אהערשטעלן א גרויסע און שווערע פראיעקט, וואלטן מיר ענדערש געזוכט א מענטש מיט כוח, גבורה, זריזות, און אפשר טאקע חכמה וואס גיבט אסאך צו צום שלימות פון די ארבעט, אבער הארץ איז לכאורה נישט פון די זאכן וואס פעלן זיך אויס צום בויען. ווען האט איר דאס לעצטע מאל געהערט פון איינער וואס זוכט א הארציגער ארבייטער צו שטיין און אנפירן בוי ארבעט?. וואס איז טאקע פשט אז דא געפונען מיר איין מאל און נאכאמאל אז מ'האט געדארפט האבן חכמי 'לב' עוסק צו זיין אין די מלאכת המשכן?.
השי"ת גיבט חכמה נאר פאר א חכם לב
אויך איז כדאי צו דערמאנען די ווערטער פונען מדרש (ילקוט שמעוני כי תשא רמז שפ"ט) אמר רבי יוחנן אין הקב"ה נותן חכמה אלא למי שיש בו חכמה שנאמר (דניאל ב') יָהֵב חָכְמְתָא לְחַכִּימִין וגו', שמע רב תחליפא בר מערבא ואמרה קמיה דרבי אבהו, אמר ליה אתון מהתם מתניתו לה אנן מהכא מתנינן לה דכתיב (שמות ל"א) וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה.
דער מדרש זאגט דא אז דער אייבישטער גיבט נאר חכמה צו אזא איינער וואס האט אין זיך חכמה, און ווי רבי יוחנן ברענגט א פסוק אויף דעם "יָהֵב חָכְמְתָא לְחַכִּימִין" השי"ת גיבט חכמה פאר די קלוגע, און רבי אבהו איז עס מדייק פון פסוק "וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה" וואו ס'איז משמע אז זיי זענען שוין בעצם געווען חכמי לב, דאס הייסט זיי האבן פארמאגט אין זיך די ענין פון חכמה, און אין אזא הארץ האט השי"ת צוגעגעבן נאך חכמה.
וואס פארשטייט זיך אז דער ענין דארף א ביאור, וואס באדייט די ערשטע חכמה וואס דער מענטש פארמאגט פון פריער און וואס לייגט השי"ת צו דערצו?, און אז דער אייבישטער איז דער וואס גיבט חכמה און מאכט דעם מענטש קלוג דאן קען ער דאָך געבן אפילו פאר אזא איינעם וואס האט נישט קיין אייגענע חכמה פון פריער, און פארוואס פעלט זיך אויס די תנאי צו האבן חכמה פון פארדעם?.
גשמיות'דיגע חכמה אדער הארץ זענען נישט גענוג
נאר דא ליגט מרומז גאר א טיפע יסוד וואס איז אונז נוגע אין טאג טעגליכע לעבן, און בפרט ווען ס'קומט צו רוחניות און עבודת השי"ת ווי מיר וועלן ערקלערן בס"ד.
ווען א מענטש האט גשמיות'דיגע חכמה, ער איז קלוג און געריבן און פארשטייט אן עסק, פארמאגט ער טאקע א געוואלדיגע מעלה און א כוח וואס קען איהם ברענגן גאר אסאך גוטע זאכן ווי ידיעות און פארשטאנד וכדומה.
אבער פון די צווייטע זייט איז מענטשליכע שכל און חכמה א באגרעניצטע זאך, און נאך מער פון דעם, עס קען זיך צומאל ארויסשטעלן אלס א 'באגרעניצונג' צום מענטש, דאס הייסט גאר א גרויסע חסרון און כמעט ווי א סכנה פארן מענטש... וויפיל מאל באגעגענען מיר מענטשן וואס זייער חכמה האט זיי ממש באגראבן רח"ל, צו דורכדעם וואס זיי האבן געהאלטן אז זיי זענען קלוגער פון די גאנצע וועלט און זיי פארשטייען בעסער פון יעדעם איינעם, אדער צוליב וואס זייער חכמה און פארשידנע חשבונות האט זיי באוואויגן צו נעמען פארשידענע שריט אין לעבן וואס האט נישט געברענגט קיין הצלחה, אדער ווייל זיי האבן זיך צו שטארק פארלאזט אויף זייער חכמה און זיך
איינגערעדט אז זיי וועלן באגליקט ווערן בלויז צוליב זייער פארשטאנד.
אזויפיל מענטשן זענען געווען קלוג און פארשטענדליך, און אין זייערע יונגע יארן האט זיך ממש געקענט דאכטן אז זיי גייען 'אייננעמען די וועלט' מיט זייערע געוואלדיגע כשרונות און קענטעניסן, אבער די סוף האט זיך ארויסגעשטעלט גענוי דאס פארקערטע, און ווי שלמה המלך זאגט שוין אין קהלת (ט' י"א) וְגַם לֹא לַחֲכָמִים לֶחֶם, דער חכם איז ווייט נישט פארזיכערט מיט זיין חכמה, און אויב עפעס פארקערט, זיין גאוה און התנשאות וואס ער באקומט דורך די חכמה קען איהם זיין די גרעסטע שטרויכלונג און אפהאלט אנצוקומען צום ציהל.
[און אגב, די זעלבע זאך איז ווען עס קומט צו די מידה פון 'לֵב' און הארציגקייט, וואס יעדער פארשטייט אליינס אז איינער וואס ווערט געפירט בלויז דורך זיין הארץ אָן קיין שום שכל, איז אודאי נישט קיין גוטע זאך. ווייל דאס ווערן צו שטארק איבערגענומען פון יעדע זאך, אדער דאס רחמנות האבן דעמאלטס ווען מ'דארף נישט, ברענגט ממש די פארקערטע פון טובה און תועלת].
די השתוקקות און צמאון צו נאך חכמה
אבער דא געפונען מיר אצינד אין די תורה הקדושה א נייע מושג וואס רופט זיך 'חַכְמֵי לֵב' און דאס איז א העכערע סארט חכמה, א חכמה וואס א איד נוצט צו עפענען זיין הארץ מיט א צמאון און א דאָרשט צו הערן און פארשטיין מער און מער, א חכמה וואס קומט מיט הכנעה און התבטלות ווען דער איד ווייסט אז ער ווייסט נאכנישט אלעס, תַּכְלִית הַיְּדִיעָה שֶׁנֵּדַע אֲשֶׁר לֹא נֵדַע, ער ווייסט אז ער ווייסט נישט און אז ער איז ווייט פון שלימות, און דאס איז די אינערליכע חכמה פון די חכמי לב וואס אנערקענען אז די חכמה פון א מענטש איז גארנישט, און ער מוז כסדר לערנען נאך און נאך כדי קונה צו זיין מער שלימות, און ער האלט זיין הארץ אפן ברייט צו קענען לערנען און פארשטיין נאך און נאך.
וואס אט די חכמה איז גאר וויכטיג בפרט ווען ס'קומט צו בויען דעם משכן, מען בויעט א הויז פאר די שכינה הקדושה וואס דאס איז נישט קיין גשמיות'דיגע בנין, דאס איז א בנין וואס פאדערט העכערקייט און הייליגקייט מער ווי מענטשליכע מדריגות קענען אהערשטעלן, און מען האט געדארפט צוקומען צו באזונדערע סייעתא דשמיא און השפעות פון הימל אז די זאכן זאלן טאקע געמאכט ווערן ווי עס דארף צו זיין.
ווי צום ביישפיל מיר געפונען אין פרשת תרומה אויפן פסוק "מִקְשָׁה תֵּיעָשֶׂה הַמְנוֹרָה" ברענגט רש"י פון חז"ל אז משה רבינו האט געהאט שוועריגקייטן און ער האט נישט געקענט מאכן די מנורה אליינס, האט איהם השי"ת געהייסן אריינווארפן דאס גאלד אין פייער און עס איז געשען א נס און ס'איז ארויסגעקומען די מנורה.
די זעלבע געפונען מיר אויך לגבי די עצם משכן, ווי ס'שטייט אין פסוק אין פרשת פקודי וַיְהִי בַּחֹדֶשׁ הָרִאשׁוֹן וגו' בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ הוּקַם הַמִּשְׁכָּן, וואו די תורה הק' נוצט דעם לשון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" איז די משכן איז געווארן אויפגעשטעלט, וואס איז משמע אז ס'האט זיך אויפגעשטעלט פון זיך אליינס, ווי רש"י ברענגט דארט מיט עטליכע פסוקים פריער (ל"ט ל"ג) בשם דער מדרש תנחומא, "שלא היה יכול להקימו שום אדם מחמת כובד הקרשים, שאין כח באדם לזקפן, ומשה העמידו. אמר משה לפני הקב"ה איך אפשר הקמתו על ידי אדם, אמר לו עסוק אתה בידך נראה כמקימו, והוא נזקף וקם מאליו, וזהו שנאמר הוקם המשכן, הוקם מאליו", אז קיינער אין די וועלט האט נישט געקענט אויפשטעלן די משכן צוליב די שווערע ברעטער וואס איז נישט געווען מעגליך אז א מענטש זאל עס אויפהייבן, און ווען משה רבינו האט געפרעגט דעם אייבישטער דערוועגן וויאזוי מ'וועט עס קענען אויפשטעלן, האט דער אייבישטער איהם באפוילן אז ער זאל זיך באשעפטיגן מיט די ברעטער און זיך מאכן כאילו ער הייבט עס אויף, און די איבריגע וועט שוין געשען פון זיך אליינס, און כך הוה, ווי נאר משה רבינו האט צוגעלייגט זיינע הענט צו די ברעטער האט פאסירט די נס פון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" און די משכן איז געווארן אויפגעשטעלט פון זיך אליינס.
על כל פנים, דא האט זיך אויסגעפעלט הימלישע כוחות כדי דער משכן זאל ווערן אויפגעשטעלט, און דאס קען נאר געטוהן ווערן ווען די אידן זענען צוגעגאנגען צו די מלאכת הקודש מיט א הכנעה און א ביטול, מיט א קלארע ידיעה אז זיי אליינס קענען גארנישט, עס איז נישט אונזער כוח און שטארקייט וואס מאכט עס, עס איז נישט אונזער שכל און חכמה וואס פארשטייט און איז משיג, נאר מיר דארפן צוקומען צו א געטליכע חכמה, מיר דארפן די הילף פון השי"ת אויף יעדן טריט און שריט און אָן זיין כוח קענען מיר גארנישט אליינס.
נאר ווען א איד עפנט טאקע אויף זיין הארץ צו קענען זיין א 'כלי' און מקבל זיין די חכמה און הצלחה וואס השי"ת שיקט איהם, דעמאלטס קען ער אהערשטעלן א משכן בשלימות. און צו דעם דארף מען טאקע זיין א חכם לב וואס האט א אפענע הארץ מיט א דארשט און א צמאון און א רצון צו קענען קונה זיין און זוכה זיין צו נאך און נאך.
וואס דאס איז ממש די היפוך פון א מענטש וואס לעבט מיט א זעלבסט זיכערקייט און א צופרידנקייט פון זיין אייגענע חכמה און פארלאזט זיך אינגאנצן אויף דעם אז ער ווייסט און פארשטייט אלעס. מיט אזא סארט חכמה קען מען קיין משכן נישט בויען, ווייל דער מענטש איז נישט אפן און גרייט מקבל צו זיין די געטליכע השפעה פון חכמה וואס מען דארף האבן דערצו.
נאר מיט'ן כוח פון חכם לב קען מען זוכה זיין צו העכערקייט
דאס איז וואס חכמינו ז"ל לערנען אונז אין מדרש "יָהֵב חָכְמְתָא לְחַכִּימִין" אז דער רבוש"ע גיבט חכמה נאר פאר דער וואס איז קלוג פון פריער. דאס הייסט נאר אויב א איד האט אין זיך די אמת'ע חכמה, א ריינע חכמה וואס איז פיל מיט התבטלות און צמאון צו דערהערן דעם דבר ה' און זוכה צו זיין צו נאך און נאך חכמה, נאר אין אזא הארץ גייט אריין די חכמה וואס מען איז משפיע פון הימל. ווייל איינער וואס איז נישט קיין עכטע 'חכם' נאר ער האלט זיך גרויס און פארלאזט זיך בלוזי אויף זיין אייגענע שכל, דער איז נישט זוכה צו די רוחניות'דיגע חכמה פון אויבן. און ווי די תורה זאגט טאקע ביי אונז "וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה" נאר אויב מ'האט די מידה פון די חכמי לב, די וואס זענען געווען אמת'דיג קלוג צו האלטן זייער הארץ אפן מיט השתוקקות צו ועולן שטייגן העכער און משיג זיין מער און מער חכמה, דארט גיבט דער אייבישטער זיין חכמה, די העכערע סארט חכמה וואס איז פיל מיט רוחניות'דיגע כוחות און השגות וואס דורכדעם קען ווערן אויפגעשטעלט א הייליגע משכן פארן אייבישטער.
און דאס איז א זאך וואס איז נוגע צו יעדע דבר רוחני, אלעמאל ווען מ'וויל זוכה זיין צו מאכן א 'הקמת המשכן' וואס מיינט נישט נאר די משכן אינעם מדבר, נאר יעדע גוטע זאך עד סוף כל הדורות, יעדע הייליגע זאך, יעדע השגה צו וואס א איד וויל זוכה זיין, יעדעס מאל מיר ווילן שטייגן העכער אין תורה, עבודת השי"ת, יראת שמים, מידות טובות, אדער סיי וואס, דארף מען וויסן אז מיט מענטשליכע שכל אליינס גייט דאס נישט, מיר זענען באגרעניצטע גשמיות'דיגע מענטשן און מיר קענען נישט זוכה זיין צו א העכערע אוֹר מיט בלויז אונזערע כוחות און כשרונות. נאר מען דארף זיין א חכם לב וואס לעבט מיט ביטול און הכנעה, מיט א ידיעה אז אונזער שכל איז גארנישט און מיר דארפן צוקומען צום אייבישטער, צו די געטליכע חכמה וואס השי"ת איז משפיע אויף אונז.
און נאר ווען א איד מאכט אויף זיין הארץ און וויל מקבל זיין די העכערע שפע פון הימל, דעמאלטס וועט ער זוכה זיין צו די בחינה פון "הוּקַם הַמִשְׁכָּן" אז זאכן וועלן געטוהן
ווערן דורכ'ן אייבישטער אסאך העכער און אסאך מער פון זיינע כוחות, ער וועט האבן די ריכטיגע סייעתא דשמיא צו קענען קונה זיין רוחניות'דיגע קנינים וואס אליינס וואלט ער דאס נישט געקענט האבן.
די כוח פון תפלה און השתוקקות מיט מסירות נפש
ווי פאסיג איז צו דערמאנען דא די ווערטער פון הרה"ק רבי אהרן ראטה זי"ע אין זיין ספר שומר אמונים (מאמר האמונה פרק ו') וואו ער דערציילט אויף זיך אליינס ווי פאלגענד:
"ומחמת נחיצות הענין ולחזק לבבות ידידיי, אספר מה שבדידי הוה עובדא בימי נעוריי, שנפלו עלי נסיונות גדולות וחשכות נורא שלא יכולתי ליקח ספר בידי כי טעמתי טעם מרור מאד בכל דבור, ונפשי היה קשה עלי מרוב מרירות וחשכות ונסיונות מכל צד. ונפל עלי שינה וכבידות מאד בתמידות, וזה היה במשך איזה זמן, ולא היה לי למי לספר, כי אפילו ספרתי לא היה לי מי שיתן לי איזה עצה, ומרוב מרירות לבבי בכיתי הרבה לה', ולא מצאתי לי שום עזר ותרופה".
דער צדיק דערציילט אז אין זיינע יונגע יארן האט ער מיטגעמאכט א שווערע תקופה אין וועלכע ער האט געהאט גאר שטארקע נסיונות און געלעבט אין א 'שרעקליכע טונקלקייט' עד כדי כך אז ער האט פשוט נישט געקענט נעמען קיין אידיש ספר אין די הענט אריין, ווייל ווען ער האט נאר פראבירט צו לערנען האט ער געשפירט א 'טעם מרור מאוד' גאר א ביטערע טעם אין יעדן איינציגסטן ווארט, און אזוי האט ער געלעבט אין צובראכנקייט און נידערשלאגנקייט, ער האט כסדר געפילט מידקייט און נאר געוואלט שלאפן און נישט טוהן עפעס אנדערש.
ער דערציילט ווייטער, אז איין טאג איז ער געגאנגען צו א קבר פון א געוויסן צדיק און זיך גאר שטארק אויסגעוויינט זיין ביטער הארץ, ער האט געבעטן דעם אייבישטער אז אדער זאל ער איהם ח"ו אוועקנעמען פון די וועלט, אדער זאל ער על כל פנים עפענען זיין הארץ אז ער זאל קענען אויפמאכן א ספר און לערנען א אידיש ווארט כאטשיג ווי א פשוט'ער איד, ווייל זיין יעצטיגע מצב איז דאָך נישט קיין לעבן, ער האט נישט קיין עולם הזה און נישט קיין עולם הבא. און אזוי וויינענדיג דארט ביים ציון פונעם צדיק, האט ער מחליט געווען אז ווען ער קומט אהיים גייט ער זיך אוועקזעצן און לערנען מיט מסירות נפש ממש, אפילו ער האלט נישט דערביי און ס'איז איהם ביטער, זאל זיין וואס זאל זיין.
רבי אהרן זי"ע איז אנגעקומען אהיים און געעפנט די ערשטע ספר וואס איז איהם אונטערגעקומען, געווען איז דאס דער פירוש הרא"ש אויף מסכת מקוואות, און ער האט געזאגט צו זיך אליינס אז ער גייט דאס אדורכלערנען און ענדיגן אפילו אויב ס'וועט זיך פארלאנגן עכטע מסירות נפש דאס צו באווייזן. "וישבתי ללמוד במסירת נפש גדול, וטעמתי ממש טעם מיתה בכל דיבור, ואמרתי יעבור עלי מה אפילו תצא נפשי ח"ו אגמור זה הלימוד", איך האב זיך געזעצט לערנען מיט גרויס מסירות נפש, און כ'האב געשפירט א 'טעם מיתה' אין יעדן ווארט, אבער ס'איז מיר נישט אנגעגאנגען איך האב באשלאסן אז איך גיי לערנען און ענדיגן דעם גאנצן ספר מיט געוואלד אפילו אויב כ'וועל אויסגיין און שטארבן פון צער אינדערמיט...
"ואחר שגמרתי זה הלימוד במסירת נפש גדול, הטעים לי ה' פתאום אור מתוק וטעם נפלא, ונהפך לבבי לאיש אחר, ונכנס בי שוב חמידא דאורייתא, עד שאחר כך יכולתי ללמוד אפילו בבית מלא אנשים המדברים ולא בלבלו אותי, וכתבתי זאת לחזק לבבות דורשי ה' שבאמת אין שום הסתר בעולם, ולא נבראו ההסתרות רק כדי לשברם". ווען איך האב געענדיגט לערנען דעם ספר מיט גרויס מסירות נפש האט מיר השי"ת אריינגעשיינט א לעכטיגע אוֹר און א וואונדערליכע זיסע טעם, איך האב געשפירט ווי א נייע מענטש, עס איז מיר צוריק אריינגעקומען א חשק אין הארץ צום לערנען, אויף אזוי ווייט, אז פון דעמאלטס און ווייטער האב איך שוין געקענט אפילו זיצן צווישן מענטשן וואס שמועסן און זענען עוסק אין אנדערע זאכן, אבער מיר האט דאס שוין נישט אינטרעסירט, איך האב זיך געקענט אריינווארפן אין לערנען, און ס'האט מיך בכלל נישט מבלבל געווען.
טייערע חברים, אט דאס איז א קלארע דוגמא און א ביישפיל ווען א איד איז א 'חכם לב' און ער פארשטייט אז ער קען נישט אליינס, ער איז מתפלל און ער וויינט צו השי"ת זאל איהם העלפן, ער איז משתוקק אז עס זאלן זיך עפענען פאר איהם די שערים פון תורה און חכמה, ער מאכט זיך פאר כלי צו קענען מקבל זיין דעם רוחניות'דיגן אור. אזא איינער איז טאקע זוכה פון הימל אז ס'זאל געשען ביי איהם א פריוואטע "הוּקַם הַמִשְׁכָּן", עס שטעלט זיך אויף ביי איהם אין הארץ די ווינקל פאר השראת השכינה, ער ווערט טאקע א כלי וואס איז ראוי לקבל, הגם ער האט באמת נישט געהאט די אייגענע כוחות און כלים דאס צו קענען מקבל זיין, אבער אז מ'איז א חכם לב, און מ'איז משתוקק צו קענען באקומען די חכמה, דעמאלס באקומט מען עס!.
משיג זיין די טייערקייט און די חשיבות פון וואס מ'פארמאגט
און דער יסוד גייט נאך אסאך ווייטער און טיפער אויך. אפילו א איד וואס איז שוין יא זוכה צו לערנען, ער איז שוין יא זוכה צו פארשטיין, ער טוט מצוות און מעשים טובים, אבער דער ענין פון 'חכמת הלב' האט נישט קיין שיעור! עס איז אלעמאל שייך צו גיין ווייטער און העכער, און מען דארף אלעמאל עפענען דאס הארץ און משתוקק זיין צו האבן די ריכטיגע געפיל, מרגיש זיין די קדושה און די אור פון די תורה ומצוות, משיג זיין די טיפקייט דערפון. און דאס איז ממש דער ענין פון וּבְלֵב כָּל חֲכַם לֵב נָתַתִּי חָכְמָה, אפילו ווען מ'איז שוין באמת א חכם לב, מ'האט שוין פארשידענע קנינים, דארף מען אבער אריינלייגן הארץ און השתוקקות און תפלה אז מען זאל זוכה זיין צו ווייטערדיגע חכמה צו קענען מחשיב זיין און פארשטיין וואס מיר פארמאגן און עס מקיים זיין נאך בעסער און שענער.
מיר ווייסן וואס די גמרא דרש'ענט אין מסכת מגילה (דף ט"ז.) אויפן פסוק לַיְהוּדִים הָיְתָה אוֹרָה וְשִׂמְחָה וְשָׂשֹׂן וִיקָר, אורה זו תורה, שמחה זה יום טוב, ששון זו מילה, ויקר אלו תפלין, און די גמרא ברעגנט ראיות און פסוקים אויף דאס אלעס. און ווי רש"י ערקלערט דארט אז המן האט גוזר געווען אויף די אלע מצוות אז די אידן זאלן דאס נישט מקיים זיין, און יעצט ווען ער האט געהאט זיין מפלה האבן די אידן צוריק זוכה געווען צו די אלע מצוות.
מו"ר הגאון רבי יצחק דוב קאפעלמאן ראש ישיבת לוצערן זצ"ל האט מדייק געווען, אויב אזוי פארוואס שטייט נישט בפירוש ארויסגעשריבן אין פסוק "ליהודים היתה תורה ויום טוב ומילה ותפלין"?, פארוואס איז דאס אלעס מרומז אין די ווערטער פון אורה ושמחה וששון ויקר.
און ער האט געענטפערט אויף דעם א תשובה נפלאה: צומאל האט א איד א טייערע אוצר, אבער ער איז עס נישט מחשיב, ער האט מצוות און מעשים טובים אבער ס'איז נאכנישט ביי איהם בגדר "אורה ושמחה וששון ויקר", ער שפירט נישט און פארשטייט בכלל נישט די טיפקייט דערפון. יעצט ביים נס פורים ווען די אידן זענען געראטעוועט געווארן און זיי האבן צוריק זוכה געווען צו די מצוות, פלוצלינג האבן זיי געשפירט אין דעם א גאנץ נייע טעם, עס איז געווארן פיל העכער און לעכטיגער ביי זיי, די זעלבע ביז-יעצטיגע תורה, יום טוב, און תפלין, איז געווארן ביי זיי אינגאנצן אנדערש, ס'איז געווארן א נייע מציאות פון לַיְהוּדִים הָיְתָה אוֹרָה וְשִׂמְחָה וְשָׂשֹׂן וִיקָר!.
די השתוקקות צו קענען מער און זיין מער בשלימות
שטייענדיג אין די טעג פון שבת שקלים, איז דער ענין אויך מרומז אין די מצוה פון מחצית השקל, ווי עס איז מבואר אין ספרים הקדושים אז די קליינע סכום פון א האלבע שקל ווייזט פאר א איד אז ער האלט אלעמאל נאר ביי האלב, מען דארף משתוקק זיין און וועלן גיין ווייטער און וויסן אז מ'איז נאכנישט בשלימות, אפילו דאס וואס איך פארמאג קען נאך ווערן אסאך לעכטיגער און שענער.
און צו דעם דארפן מיר זיך באנוצן מיט די מידה פון די חכמי לב, לעבן מיט התבטלות און השתוקקות און מתפלל זיין צו השי"ת אז ער זאל אויפמאכן און אריינשיינען אין אונזערע הערצער און אונז אריינגעבן די אור און די מתיקות וואס איז פארהאן אין תורה ומצוות, און דאס וועט אונז ברענגן אז מיר וועלן זוכה זיין צו רוחניות'דיגע השפעות מער ווי מיר קענען באגרייפן מיט אונזערע אייגענע כוחות און השגות, און ס'וועט מקויים ווערן ביי אונז די תפלה וואס מיר בעטן שבת שקלים "אוֹר פָּנֶיךָ עָלֵינוּ אָדוֹן נְשָֹא" במהרה בימינו אמן.
לסיכום געדענק:
• אייגענע חכמה פון א מענטש איז זייער באגרעניצט און קען אמאל אינגאנצן איינצוימען און באגרעניצן די הצלחה פונעם מענטש.
• א 'חכם לב' האלט זיין הארץ אפן און איז משתוקק צו א העכערע חכמה, ער ווייסט אז זיין חכמה איז גארנישט ווערד, נאר די געטליכע חכמה און רוחניות'דיגע כוחות וואס השי"ת גיבט אים.
• ווען א איד איז מתפלל און משתוקק צו העכערס, איז ער זוכה צו 'הוקם המשכן' און באקומט מער ווי זיינע אייגענע כוחות און כשרונות, ער דערגרייכט ווייט און ער איז מרגיש א העכערע טעם.
א לעכטיגע שבת קודש!
זיך איינצושרייבן צו באקומען די "מיט א טיפערן בליק"
דורך אי-מעיל בעז"ה [email protected]
