קאפיטל היסטאריע (1) - די ערגסטע פרעזידענט פון אמעריקע.
דזשעימס ביוקענען די ערגסטע פרעזידענט פון אמעריקע
ד זשעימס ביוקענען איז געווען פרעזידענט פון די פאראייניגטע שטאטן פון מערץ 4 1857 ביז מערץ 4 1861, פאר א פולע טערמין פון פיר יאָר, ער איז ערוויילט געווארן פאר פרעזידענט אין 1856 פאַר עטלעכע הויפט סיבות:
דער ווײס פרעזידענט פון דזשיימס ביוקאַנאַן איז געווען דזשאן ברעקינרידזש (John C. Breckinridge). ברעקינרידזש, געבוירן אין קענטאַקי, איז געווען דער יונגסטער ווײס פרעזידענט אין דער אמעריקאנער געשיכטע, ערוועלט געווארן ווען ער איז געווען בלויז 36 יאָר אַלט!
ברעקינרידזש איז געווען אַ וויכטיגער פיגור אין דער פאָליטישער סצענע פון יענע צייטן, און האָט שפעטער געדינט אלס גענעראל אין דער קאָנפעדערעט אַרמיי בעת דעם אמעריקאַנער בירגער קריג, און איז אויך געווען דער קאָנפעדערעט סעקרעטאַר פון מלחמה.
זשאן ברעקינרידזש, איז געווען אַ שטארק פאפולער פיגור, אָבער עס זענען געווען עטלעכע סיבות פארוואָס ער האָט נישט געקענט עפעקטיוו העלפן ביוקענען צו פאַרמיידן די קריזיס וואָס האָט געפירט צו דעם אמעריקאַנער בירגער קריג:
און יענע צייט האט פאסירט עפעס וואס האט געהאט א ריזיגע אימפאקט אין אמעריקאנער היסטאריע.
אין מערץ 6 שנת 1857 איז ארויסגעקומען די "דרעד סקאט" באשלוס פון די סופרים קארט. דער דרעד סקאַט באַשלוס (Dred Scott Decision), באַוואוסט אויך ווי דער דרעד סקאט קעגן סאַנדפערד (Dred Scott v. Sandford), איז געווען אַן היסטאָרישע פסק פון דער אמעריקאַנער העכסטער געריכט אין 1857, וואָס האָט געהאַט גרויסע און ווייט גרייכנדע נאכפאלגן אויף די פאַראייניגטע שטאַטן, ספּעציעל אין צוזאַמענהאַנג מיט שקלאפערײ און בירגער קריג.
די פסק איז געווען ווי פאלגענד:
1. קיין בירגערשאַפט פון אפריקאַנער-אמעריקאַנער!
דער העכסטער געריכט האָט באַשלאָסן אַז דרעד סקאַט, אַ שקלאַף, קען נישט האָבן קיין בירגערשאַפט רעכטן און דערפאַר נישט קענען ארײַנברענגען זיין פריוואטע משפט אין אַ פעדעראַלן געריכט. די באַשלוס האָט באַשטימט אַז קיין שום אפריקאַנער-אמעריקאַנער, נישט קיין חילוק צי פריי אדער א שקלאַף, קען נישט זײַן אַ בירגער פון די פאַראייניגטע שטאַטן.
2. קאָנסטיטוציאָנעלע לימיטעישנ'ס אויף קאָנגרעס.
דער פּסק האָט אויך געזאָגט אַז קאָנגרעס האָט נישט קיין מאַכט צו פאַרבאָטן שקלאַפערײַ אין די אמעריקאַנער טעריטאָריעס. דאָס האָט איבערגעקערט די געזעץ אין מיזורי פון 1820, וואָס האָט פאַרבאָטן שקלאַפערײ אין טיילן פון די נאָרטהוועסט טעריטאָריעס. די באַשלוס האָט געזאָגט אַז אַזאַ אַקט פון קאָנגרעס איז קעגן די קאַנסטעטוציע, ווייַל עס נעמט אַוועק די רעכטן פון בעלי בתים פון שקלאפן אָן אַ געהעריגע פּראָצעס.
3. עבדים הרי הן כקרקע.
די אורטייל האָט באזירט זײן אגרומענט אויף דעם פינפטן אַמענדמענט פון דער קאַנסטעטוציע וואָס באַשיצט די פּראַפּערטי רעכטן פון בירגערס. דער העכסטער געריכט האָט באַשטימט אַז שקלאַפן זענען פּראַפּערטי, און אַוועקנעמען מענטשן'ס רעכטן אין טעריטאָריעס אָן אַ ריכטיגע פּראָצעס איז אומקאָנסטיטוציאָנעל.
די דרעד סקאַט אורטייל האָט אויפגעריסן מיט אַ שטאַרק רעאַקציע אין די פאַראייניגטע שטאַטן.
אין צפון, האָט עס אויפגעברענגט אַ גרויסע קעגנערשאַפט, וואָס האָט צוגעברענגט צו אַ שטערקערע באַוועגונג קעגן שקלאַפעריי. אין דרום, האָט מען דאָס באַגריסט ווי אַ געווינס פאַר זייער לעבנסשטייגער און עקאָנאָמישע אינטרעסן.
די באַשלוס האָט שטאַרק צופראסקעט די פּאָליטישע און פערזענלעכע שפּאַנונגען וואָס האָבן צום סוף געפֿירט צו די אמעריקאַנער בירגער ריג. די פאַרקערטער אורטייל פון די מיזורי געריכט און דער ראַדיקאַלער צוגאַנג וואָס די סופרים קארט האָט גענומען קעגן די רעכטן פון אפריקאַנער-אמעריקאַנער האָט געברענגט צו אַן אומגעווענליכער שטאפל פון צעטיילונג און קאָנפליקט צווישן צפון און דרום.
די דרעד סקאַט באַשלוס איז היינט צוטאָגס באטראכט ווי איינע פון די ערגסטע אורטיילן אין דער געשיכטע פון די אמעריקאַנער העכסטער געריכט, און איז געווען אַ באדייטנדער מאָמענט אויסצופלאסטערן די וועג צום בירגער קריג.
דער באַשלוס האָט געבראַכט אַ כוואַליע פון פּראָטעסטן אין צפון, וואָס האָבן צוגעגעבן צו די באַהיצטע אטמאָספערע.
דאס אלעס ווי פארשטענדליך האט גורם געווען אז ביוקענען איז געזען געווארן ווי א זעלטן שוואכע פירער. די לאנד האט געברענט, טויזנטער מענטשן האבן זיך ארומגעדרייט אויפגעברויזט, און קיין פיפס האט מען נישט געהערט פון אים.
אויב איז דאס נישט גענוג. ווען דרום קאַראָלינע האָט זיך אָפּגעטיילט פון די פאַראייניגטע שטאַטן אין דעצעמבער 1860, האָט ביוקענען געזאָגט אַז די רעגירונג קען גאָרנישט טון צו אפשטעלן די טיילונג... די לאנד האט באטראכט ביוקענען ווי אַ רידער אן קיין שיף, וואָס האָט געלאָזט דעם לאַנד אין כאַאָס. דאָס האָט געפֿירט צו דעם אַז היסטאריקער האַלטן אים פֿאַר דער ערגסטער פרעזידענט אין אמעריקאנער געשיכטע.
ווען מ'רעדט וועגן אומפאָפולערע פרעזידענטן, מ'קען אָפט הערן וועגן דזשימי קאַרטער, פארד וכו'. יעדער איינער פון זיי האָט געטון עפעס וואָס האָט זיי געברענגט מאַסיווע קריטיק און קאָנטראָווערסיע. אָבער, דער כבוד פון זײן דער מערסט אומפאָפולערער פרעזידענט בלײבט בײ ביוקענען צוליב זײן אומפעהיקייט צו פירן דאָס לאַנד אין איינער פון די שווערסטע מאמענטן אין דער אמעריקאנער געשיכטע.
די קאָנטראָווערסיעס וואָס מ'זעט ביי די הײנטיגע פרעזידענטן קען מען זיין זיכער אַז די אָפשאַצונגען פון היסטאָריקער וועלן זיך נאך טוישן, נייע שטודיע'ס קומען ארויס, אָבער דזשעימס ביוקענען בלײבט אַ ביישפיל פון אַן אומפאָפולערן - און אָנגענומען פאַר דער ערגסטער פרעזידענט אין די פאַראייניגטע שטאַטן.
איך וויל בעזהשי"ת אנהייבן שרייבן אומבאקאנטע היסטארישע געשיכטעס אינטערן קעפל א קאפיטל היסטאריע. לויטן רעספאנס פונעם עולם וועל מיר ממשיך זיין.
אויב האסטו הנאה געהאט לייק קאמענט און געב דיין הארות.
- די ערגסטע פרעזידענט פון אמעריקע..png (277.48 KiB) געזען 1050 מאל
ד זשעימס ביוקענען איז געווען פרעזידענט פון די פאראייניגטע שטאטן פון מערץ 4 1857 ביז מערץ 4 1861, פאר א פולע טערמין פון פיר יאָר, ער איז ערוויילט געווארן פאר פרעזידענט אין 1856 פאַר עטלעכע הויפט סיבות:
- 1. געאגראפיש.
ביוקענען איז געווען פון פענסילוועניע, וואָס האָט געדינט ווי א נייטראלע אינזל צווישן צפון און דרום. ער איז געווען באַוויסט ווי אַ פאליטיקאנט וואָס קען האלטן אַ באַלאַנס צווישן די אינטערעסן פֿון ביידע ראיאנען, וואָס איז געווען זייער וויכטיג אין אַ צייט פון טיפע געאגראפישע און פאליטישע שפאנונגען.
2. פּאָליטישע עקספעריענס.
ער האָט געהאַט אַן לאַנגען און רייכן קאַריערע אין פאָליטיק, דינענדיג אלס אַ קאָנגרעסמאַן, אַ סענאַטאָר, און דער סעקרעטערי אוו סטעיט אונטער פרעזידענט דזשעימס פאָלק. זיין עקספעריענס האָט געגעבן די אײַנדרוק אַז ער קען פירן די לאנד אין אַ צייט פון שוועריקייטן.
3. אומפאָפולאריטעט פון זײנע קאנקורענטן.
די רעפּובליקאַנער פארטיי איז געווען פריש געגרינדעט און זייער קאַנדידאַט, דזשאן פרעמאָנט, איז געווען פיל מער ראַדיקאַל אויסגעשפראכן קעגן שקלאַפערײ, וואָס האָט אָפגעשראקן די דרום'דיגע שטאַטן.
דער קאַנדידאַט פון די "אמעריקען פארטיי" געוועזענע פרעזידענט פילמאָר, האָט אויך נישט געהאַט די שטיצע און פאפולאריטעט וואָס ביוקענען האָט געהאַט.
(די אמעריקען פארטיי ווערט אויך אנגערופן די No Nothing פארטיי, און איז באשטאנען פון אויסגעשפראכענע רעכטע, אנטי אומיגראציע, אנטי רעליגיע, און נאך, אין יענעם וואל יאר איז געווען די איינציגסטע מאל וואס זיי האבן באוויזן ארויסצושטעלן א קאנדידאט פאר פרעזידענט, און פילמאר האט אנגעצויגן %21 פון די וואוט'ס מיט 8 עלעקטראל שטימען)
4. שטיצע פון פאַרטיי.
די דעמאקראַטישע פארטיי איז געווען שטאַרק און באוויסט אין יענע צייטן, און ביוקענען האָט געהאַט די פולשטענדיגע שטיצע פון דער פארטיי. די דעמאקראַטן האָבן געפירט אַ שטאַרק און עפעקטיווע וואַל קאמפיין, וואָס האָט געברענגט אַ גרויסע עלעקטאָראַלע געווינס.
5. נייטראלע שטעלונג אויף שקלאפערײ - וזו העיקר.
ביוקענען האָט זיך ארויסגעדרייעט קלארצושטעלן אויף די פראגע פון שקלאַפערײ, פּרובירנדיג צו בלייבן נייטראל, וואָס האָט אים געגעבן שטיצע פון ביידע זייטן אין אַ צייט וואס די לאנד איז געווען שווער צעטיילט איבער די נושא
דער ווײס פרעזידענט פון דזשיימס ביוקאַנאַן איז געווען דזשאן ברעקינרידזש (John C. Breckinridge). ברעקינרידזש, געבוירן אין קענטאַקי, איז געווען דער יונגסטער ווײס פרעזידענט אין דער אמעריקאנער געשיכטע, ערוועלט געווארן ווען ער איז געווען בלויז 36 יאָר אַלט!
ברעקינרידזש איז געווען אַ וויכטיגער פיגור אין דער פאָליטישער סצענע פון יענע צייטן, און האָט שפעטער געדינט אלס גענעראל אין דער קאָנפעדערעט אַרמיי בעת דעם אמעריקאַנער בירגער קריג, און איז אויך געווען דער קאָנפעדערעט סעקרעטאַר פון מלחמה.
זשאן ברעקינרידזש, איז געווען אַ שטארק פאפולער פיגור, אָבער עס זענען געווען עטלעכע סיבות פארוואָס ער האָט נישט געקענט עפעקטיוו העלפן ביוקענען צו פאַרמיידן די קריזיס וואָס האָט געפירט צו דעם אמעריקאַנער בירגער קריג:
- 1. פאליטישע און אידעאָלאָגישע חילוקים.
ביוקענען און ברעקינרידזש זענען געווען פון דער זעלבער פּאַרטיי, די דעמאָקראַטישע פארטיי, אָבער זיי האָבן געהאַט חילוקי דעות וועגן וויכטיגע טעמעס. ברעקינרידזש האָט געווען אַ שטאַרק שטיצער פון די דרומ'דיגע שטאַטן און זייערע אינטרעסן, בעת ביוקענען האָט געפּריווט בלייבן מער נייטראַל. די חילוקי דעות האָט זיי נישט ערלויבט צו אַרבעטן עפעקטיוו צוזאַמען.
2. ביוקענען איז באַוויסט פֿאַר זײַן פּאַסיווע צוגאַנג צו די קריזיסן וואָס האָבן געפֿירט צו דעם בירגער קריג. אפילו אויב ברעקינרידזש וואָלט געוואָלט העלפן, האָט דער פאַסיווער צוגאַנג פון ביוקענען געמאַכט שווער צו דורכפירן עפעקטיווע פּאָליטישע טוישונגען. ברעקינרידזש האָט נישט געהאַט די אויטאָריטעט צו פירן דער הויפּט פּאָליטישע צילן פון די אדמיניסטראציע אָן ביוקענען'ס שטיצע
4. פּאַרטיי און נאציאנאלע צעטיילונג
די דעמאָקראַטישע פּאַרטיי איז געווען צעטיילט צווישן צפון און דרום. אפילו אויב ברעקינרידזש האָט געהאַט פּאָפּולאַריטעט אין דער דרום, האָט ער נישט געהאַט גענוג שטיצע אין דער צפון. די נאציאנאלע צעטיילונג האָט שווער געמאַכט פֿאַר יעדער פיגור צו פירן די פּאַרטיי אָדער די לאנד אין אזעלכע שווערע צייטן.
5. קריזיס און מלחמה.
אין די לעצטע חדשים פון ביוקענען'ס פרעזידענטשאַפט, האָט די קריזיס גענומען אַ דראַמאַטישן דריי, מיט דרום קאַראָלינע אָפּטיילנדיג זיך פון אמעריקע, און אַ סך אַנדערע דרומ'דיגע שטאַטן נאָכפאָלגנדיג. די צייט פון די געשעענישן האָבן געמאַכט שווער צו דורכפירן סטראַטעגיעס צו פאַרהיטן דעם בירגער קריג.
און יענע צייט האט פאסירט עפעס וואס האט געהאט א ריזיגע אימפאקט אין אמעריקאנער היסטאריע.
אין מערץ 6 שנת 1857 איז ארויסגעקומען די "דרעד סקאט" באשלוס פון די סופרים קארט. דער דרעד סקאַט באַשלוס (Dred Scott Decision), באַוואוסט אויך ווי דער דרעד סקאט קעגן סאַנדפערד (Dred Scott v. Sandford), איז געווען אַן היסטאָרישע פסק פון דער אמעריקאַנער העכסטער געריכט אין 1857, וואָס האָט געהאַט גרויסע און ווייט גרייכנדע נאכפאלגן אויף די פאַראייניגטע שטאַטן, ספּעציעל אין צוזאַמענהאַנג מיט שקלאפערײ און בירגער קריג.
די פסק איז געווען ווי פאלגענד:
1. קיין בירגערשאַפט פון אפריקאַנער-אמעריקאַנער!
דער העכסטער געריכט האָט באַשלאָסן אַז דרעד סקאַט, אַ שקלאַף, קען נישט האָבן קיין בירגערשאַפט רעכטן און דערפאַר נישט קענען ארײַנברענגען זיין פריוואטע משפט אין אַ פעדעראַלן געריכט. די באַשלוס האָט באַשטימט אַז קיין שום אפריקאַנער-אמעריקאַנער, נישט קיין חילוק צי פריי אדער א שקלאַף, קען נישט זײַן אַ בירגער פון די פאַראייניגטע שטאַטן.
2. קאָנסטיטוציאָנעלע לימיטעישנ'ס אויף קאָנגרעס.
דער פּסק האָט אויך געזאָגט אַז קאָנגרעס האָט נישט קיין מאַכט צו פאַרבאָטן שקלאַפערײַ אין די אמעריקאַנער טעריטאָריעס. דאָס האָט איבערגעקערט די געזעץ אין מיזורי פון 1820, וואָס האָט פאַרבאָטן שקלאַפערײ אין טיילן פון די נאָרטהוועסט טעריטאָריעס. די באַשלוס האָט געזאָגט אַז אַזאַ אַקט פון קאָנגרעס איז קעגן די קאַנסטעטוציע, ווייַל עס נעמט אַוועק די רעכטן פון בעלי בתים פון שקלאפן אָן אַ געהעריגע פּראָצעס.
3. עבדים הרי הן כקרקע.
די אורטייל האָט באזירט זײן אגרומענט אויף דעם פינפטן אַמענדמענט פון דער קאַנסטעטוציע וואָס באַשיצט די פּראַפּערטי רעכטן פון בירגערס. דער העכסטער געריכט האָט באַשטימט אַז שקלאַפן זענען פּראַפּערטי, און אַוועקנעמען מענטשן'ס רעכטן אין טעריטאָריעס אָן אַ ריכטיגע פּראָצעס איז אומקאָנסטיטוציאָנעל.
די דרעד סקאַט אורטייל האָט אויפגעריסן מיט אַ שטאַרק רעאַקציע אין די פאַראייניגטע שטאַטן.
אין צפון, האָט עס אויפגעברענגט אַ גרויסע קעגנערשאַפט, וואָס האָט צוגעברענגט צו אַ שטערקערע באַוועגונג קעגן שקלאַפעריי. אין דרום, האָט מען דאָס באַגריסט ווי אַ געווינס פאַר זייער לעבנסשטייגער און עקאָנאָמישע אינטרעסן.
די באַשלוס האָט שטאַרק צופראסקעט די פּאָליטישע און פערזענלעכע שפּאַנונגען וואָס האָבן צום סוף געפֿירט צו די אמעריקאַנער בירגער ריג. די פאַרקערטער אורטייל פון די מיזורי געריכט און דער ראַדיקאַלער צוגאַנג וואָס די סופרים קארט האָט גענומען קעגן די רעכטן פון אפריקאַנער-אמעריקאַנער האָט געברענגט צו אַן אומגעווענליכער שטאפל פון צעטיילונג און קאָנפליקט צווישן צפון און דרום.
די דרעד סקאַט באַשלוס איז היינט צוטאָגס באטראכט ווי איינע פון די ערגסטע אורטיילן אין דער געשיכטע פון די אמעריקאַנער העכסטער געריכט, און איז געווען אַ באדייטנדער מאָמענט אויסצופלאסטערן די וועג צום בירגער קריג.
דער באַשלוס האָט געבראַכט אַ כוואַליע פון פּראָטעסטן אין צפון, וואָס האָבן צוגעגעבן צו די באַהיצטע אטמאָספערע.
דאס אלעס ווי פארשטענדליך האט גורם געווען אז ביוקענען איז געזען געווארן ווי א זעלטן שוואכע פירער. די לאנד האט געברענט, טויזנטער מענטשן האבן זיך ארומגעדרייט אויפגעברויזט, און קיין פיפס האט מען נישט געהערט פון אים.
אויב איז דאס נישט גענוג. ווען דרום קאַראָלינע האָט זיך אָפּגעטיילט פון די פאַראייניגטע שטאַטן אין דעצעמבער 1860, האָט ביוקענען געזאָגט אַז די רעגירונג קען גאָרנישט טון צו אפשטעלן די טיילונג... די לאנד האט באטראכט ביוקענען ווי אַ רידער אן קיין שיף, וואָס האָט געלאָזט דעם לאַנד אין כאַאָס. דאָס האָט געפֿירט צו דעם אַז היסטאריקער האַלטן אים פֿאַר דער ערגסטער פרעזידענט אין אמעריקאנער געשיכטע.
- די ערגסטע פרעזידענט פון אמעריקע..jpg (126.95 KiB) געזען 1050 מאל
די קאָנטראָווערסיעס וואָס מ'זעט ביי די הײנטיגע פרעזידענטן קען מען זיין זיכער אַז די אָפשאַצונגען פון היסטאָריקער וועלן זיך נאך טוישן, נייע שטודיע'ס קומען ארויס, אָבער דזשעימס ביוקענען בלײבט אַ ביישפיל פון אַן אומפאָפולערן - און אָנגענומען פאַר דער ערגסטער פרעזידענט אין די פאַראייניגטע שטאַטן.
***
איך וויל בעזהשי"ת אנהייבן שרייבן אומבאקאנטע היסטארישע געשיכטעס אינטערן קעפל א קאפיטל היסטאריע. לויטן רעספאנס פונעם עולם וועל מיר ממשיך זיין.
אויב האסטו הנאה געהאט לייק קאמענט און געב דיין הארות.
