מיין לעצטיגע באזוך קיין גואטאמאלא חלק ב'
פאר חלק א' טשעק אויס און לייק דא
נאך דרייסיג מאל פארזיכערן פאר'ן שוויגער אז גוואטעמאלע איז א סעיף קאנטרי,(עכ''פ צום ווייניגסטנס אזוי סעיף ווי ניו יארק). האט מען זיך אריינגעזעצט אינעם קאר מיט פינעף אנגעפילטע רענצלעך, איינס פאר מיר, דריי אנגעפילט מיט ציצית פאר די גרויסע ציצית קניפן פעקטארי אין גואטאמאלע. און נאך איינס מיט תשמישי קדושה, נאדל סאפ, און מעלבע טאוסט. זעהט זיך אויס אז דאס קענען זיי נישט מאכן היימישע.
פאר מיר ארויס פון שטאט ויסעו לדזשעי עף קעי .
דאס מאל ווי (כמעט אלעמאל) האב איך אויסגעקלויבט דזשעט בלו, הגם איך האב זיי פיינט נאך מער ווי זיי האבן מיר פיינט. אבער פארט זענען זיי כמעט די איינציגסטע וואס פארן דירעקט אהין פאר א נארמאלע פרייז. חוץ פון דעם זעהט מיר פון לאנג שוין אויס אז זיי האבן א שנאה צו גרושים. ממילא אפשר האבן זיי ביז היינט געמיינט אז איך בין א סינגל (איי פארוואס קום איך צוריק יעדע מאל איין טאג נאכן פארן?) ממילא אז איך קום מיט איר, אפשר וועלן זיי האבן מער דרך ארץ.
דאס מאל בין איך נישט געווען אזוי אנגעצויגן ווי רוב אנדערע מאל, ווען איךקום געווענליך אן אין עירפארט מיט פינף און דרייסיג רענצלעך פאר פיר מענטשן (יא יא בלי גוזמא אן ארטיקל פאר זיך אי''ה איין טאג).אבער עכ''ז פינף ריזיגע רענצלעך פאר צוויי מענטשן איז בכלל נישט אזוי פשוט.
אבער איך האב מיר שוין מיינע טריקס וויאזוי נישט צו הייבן די ברעמען פון דזשעט בלו ביז די הימל. (הגם ביזן טערמינעל דאך האט זיך עס יא געהויבן אבער ס'פיין געווען), סעקיוריטי דורך בשלום. פארשטייט זיך אז דוטי פרי איז נישט שייך באופן זה, איך בין דאך נישט קיין בחור. זעץ מיר זיך ביים געיט מ'כאפ מיר א שמועס מיט א חבד'סקער צוויי (למעשה איז געבליבן אז ער לעבט, פשוט נישט יעדער קען אים זעהן)געגעסן א סאפיר באשטעלט פון פרוינדס (פאר איר, איך צאל נישט קיין פערציג דאלער פאר ''מיין'' סאפיר) און מ'גייט ארויף אויפן פליגער.
געזיצן זעמיר אין די בעק סיט ממש. נישט געפערליך אזוי איז געווען געהאט א ליידיגע זיץ אינצווישן. און מ'האט זיך געהויבן. זעהט אויס אז זיי האבן מורא פון מיין אידענע, ווייל דאס איז געווען די ערשטע מאל פון מיין עקספיריענס וואס זיי האבן זיך געהויבן אין צייט. קיין מאלצייט סערווירט מען נישט אויף אזא קורצע פלייט אבער כ'האב מיר יא איינגעהאנדעלט א ביר פאר אכט דאלער, און אזוי אויך פיר קענס פון סעלצער בחינם (איך קען עס פארקויפן, און צוריקמאכן דאס געלט, פאראינטערעסירטע ביטע מעלדן אין אישי)
נאך בערך פינף שעה פארן האט מען געלאנדעט לברכה, די צייט איז דאן געווען בערך צען דרייסיג דאנערשטאג אויפדערנאכט גואטאמאלע צייט, און צוועלף דרייסיג ניו יארק צייט. האב מיר פארדינט, צוויי שעה אויפן זייגער חוץ פון די סעלצער. יעצט הייבט זיך אן די מעמד אריינקומען אין גואטאמאלע.
מען וואקט און מ'וואקט און מ'וואקט, ווען מ'קען ווען כאפ איך א פליגער אהין. שוין נאך צען מינוט וואקן קומט מען אן צו אימעגרעישאן, ב''ה איך האב געדענקט פארן ארויספארן אויסצופילן די נויטיגע פארמ'ס, ווייל אויב נישט פארלענגערט עס היפש דעם מעמד האריינקומען. שוין אויסגעפרעגט אפאר שאלות ווי איך גיי, און פאר ווי לאנג, און באפרייט... די קענסט גיין...
יעצט בין איך געווארן היפש נערוועז, ווייל אין עירפארט איז דא א הונט וואס זיין ארבעט איז אויסצושמעקן יעדן רענצל צו מאכן זיכער אז ס'איז נישט דא קיין רויע עסן. איז דא יעצט צוויי אישוס,איינס איך דארף פראטעקטען מיין אידענע פון די פיר פיסיגע הונט. צוויי דארף איך פראטעקטען מיינע פלאנקען און בונדלעך פון די צוויי פיסיגע. סאו וועלכע קומט ערשט (איך מיין אז ס'איז תלוי אין די שאלה אין סי' רס''ג אויב איינער האט געלט נאר פאר שבת לעכט, אדער קידוש וויין, וועלכע ס'איז קודם צו שלום בית אדער מאכלי שבת).
האב איך צום ערשט געדינגען א וואגן פאר צוויי אמעריקאנע טאלער ארויפגעלייגט אלע פינף רענצלעך. אביסל רינענדיגע טשיקן זופ האט מיר גלייך באגריסט פון די קליינע לעכעלע פונעם רענצל. מיר געבנדיג א שמעק פון דערהיים אינעם ווייטן גואטאמאלע.
די אידענע האט זיך דערווייטערט ווי ישמעל פון הגר, און די הונט האט זיך דערנעטערט צו מיר ווי א חסיד צום רבי'ן. ר' ישעי' ב''ר משה לא פסק מפומי, און וואונדער איבער וואונדער געלאזט גיין...זעהט אויס אז די פחד פון ר' ישעי'לע איז גרעסער ווי די תאוה צו מיינע פלאנקען.
די אמת איז אז איך האב יעצט א שטיקל פראבלעם ווייל חוץ פון די הונט דארף מען עקסטער אדורך פירן די רענצלעך דורך א סקענער וואס סקענט אדורך דעם גאנצן אינהאלט.
מיין ארגינעלע פלאן איז געווען אזוי, איך האב אריינגעלייגט די פלייש אין א בעג אריין אין די רענצל, און העכער דעם געלייגט א עפל,
די פלאן איז געווען אז די הונט וועט דאך זיכער הייסן עפענען מיין רענצל וועלן די הונט חברה תיכף פארשטיין אז די הונט האט געבילט וועגן די עפל וועלן זיי תיכף אוועקנעמען די עפל. די סעקונדע וואס זיי נעמען די עפל כאפ איך ארויס די בעג מיט די פלייש, אריין אין מיין בוזעם טאש. אזוי ווען מיין רענצל גייט אדורך די סקענער איז גארנישט דא דארטן. און מיין בוזעם טאש גייט דאך נישט אדורך דעם סקענער.
אבער אז די הונט האט מורא פון ר' ישעי'לע קומט דאך אויס אז די גאנצע רענצל מיט די עפל און די פלייש אלעס גייט אדורך דעם סקענער. נו איז דאך מיין גאנצע טשולענט אויפן וואגשאל דא ביי גוטאמאלא קאסטומ'ס
רבש''ע איך דארף דאך אבער טשולענט.
לייג מיר ווי א טאטעלע אריין אלע רענצלעך אינעם סקענער, תיכף ומיד ווייזן זיי מיר אן אויף צוויי רענצלעך דאס זאל איך עפענען. צו מיין מזל דער ארבעטער דארטן האט נישט געקענט קיין ווארט ענגליש, סאו האב איך געקענט רעדן אין אידיש.
די באאמטער פרעגט מיר וואס האסטו דא? איך ענטפער אין מאמע לשון: "ר' ישעי'לעס טשולענט"
בקיצור האמיר געמאכט א דור הפלגה כדבעי. אבער זי לאזט זיך נישט, זי הייבט אן עפענען מיינע רענצלעך ס'ווערט מיר גוט. זי טוט זיך אן א פאר פלעסטיק הענטשוך, און הייבט אן זוכן. איך האב זיך געפילט ווי בנימין אינדרויסן פון מצרים, די ערשטע נעמט זי זיך צו מיין טשיקען סופ, פרעגט מיר מאי האי? און איך ענטפער "יויך"... אדורך בשלום.
נעקסט מיין טונא מיט מעיאנעיז א געזונטע שמעק געטאן, מיט די נאז טיף אריין. נאך מער ווי ס'האט געבאדערט פאר מיר, איר נאז אין מיין טונא, האט פאר די אידענע געשטערט, די אויפרייסן די דאבל רעפעד בעגס פון יעדן חפץ. בקיצור די נעקסטע זאך האט זי זיך דערנענטערט צו אכט בעקעלעך פון געבאקענע פלייש געמויזעכטס. אנגעגרייט פאר א מעמד ביי די גירי הצדק, געמאכט געווארן דורך א חשוב'ע אידענע פון וויליאמסבורג.
ס'געווען ארומגענומען מיט זילבער פאפיר איין שיכט אויף די צווייטע, און די צווייטע איז געווען ארומגענומען מיט א... דריטע שיכט.
עכ''פ זי הייסט מיר עפענען די ערשטע און... גע'כשרט... ס'דאך שוין געבאקן.
איך האב געמיינט אז יעצט זענען שוין אלע אנדערע בעקעלעך בחזקת כשרות, אבער הייבט זיך נישט אן, אפי' אויף רוב האט זי זיך נישט סומך געווען. אלע אכט האט זי מיט רשעות געהייסן עפענען, און ווען איך האב פרובירט טענה'ן, האט זי גענומען מיין פאספארט פון מיר, ווי צו זאגן "דו גייסט נישט אין ערגעץ".
שטיי איך דארטן מיט אכט אויפגעריסענע בעקעלעך, און יעצט דערנענטערט זי זיך צו מיין פאטעיטא קוגל, אונטער די פאטעטא קוגל האב איך באהאפטן מיינע הייליגע פלאנקען דורך א זילבער פאפיר, האפענדיג אז אפי' זי וועט עפענען די פאטעיטא קוגל, וועלן זיי נישט טרעפן די פלייש באהאלטן אונטער די בעקעלע. אבער את אשר יגורתי בא, אן קיין פוילקייט האט זי געבאבערט אונטער די בעקעלע, און... אנדעקט דעם שונא...
מיין הארץ שעפשעט א תפילה צום בוכ''ע אז אלעס זאל אדורך גיין בשלום.
אקעי וועל מיר דא לאזן פאר היינט המשך יבוא אי''ה אויב דער עולם וועט בעטן
נאך דרייסיג מאל פארזיכערן פאר'ן שוויגער אז גוואטעמאלע איז א סעיף קאנטרי,(עכ''פ צום ווייניגסטנס אזוי סעיף ווי ניו יארק). האט מען זיך אריינגעזעצט אינעם קאר מיט פינעף אנגעפילטע רענצלעך, איינס פאר מיר, דריי אנגעפילט מיט ציצית פאר די גרויסע ציצית קניפן פעקטארי אין גואטאמאלע. און נאך איינס מיט תשמישי קדושה, נאדל סאפ, און מעלבע טאוסט. זעהט זיך אויס אז דאס קענען זיי נישט מאכן היימישע.
פאר מיר ארויס פון שטאט ויסעו לדזשעי עף קעי .
דאס מאל ווי (כמעט אלעמאל) האב איך אויסגעקלויבט דזשעט בלו, הגם איך האב זיי פיינט נאך מער ווי זיי האבן מיר פיינט. אבער פארט זענען זיי כמעט די איינציגסטע וואס פארן דירעקט אהין פאר א נארמאלע פרייז. חוץ פון דעם זעהט מיר פון לאנג שוין אויס אז זיי האבן א שנאה צו גרושים. ממילא אפשר האבן זיי ביז היינט געמיינט אז איך בין א סינגל (איי פארוואס קום איך צוריק יעדע מאל איין טאג נאכן פארן?) ממילא אז איך קום מיט איר, אפשר וועלן זיי האבן מער דרך ארץ.
דאס מאל בין איך נישט געווען אזוי אנגעצויגן ווי רוב אנדערע מאל, ווען איךקום געווענליך אן אין עירפארט מיט פינף און דרייסיג רענצלעך פאר פיר מענטשן (יא יא בלי גוזמא אן ארטיקל פאר זיך אי''ה איין טאג).אבער עכ''ז פינף ריזיגע רענצלעך פאר צוויי מענטשן איז בכלל נישט אזוי פשוט.
אבער איך האב מיר שוין מיינע טריקס וויאזוי נישט צו הייבן די ברעמען פון דזשעט בלו ביז די הימל. (הגם ביזן טערמינעל דאך האט זיך עס יא געהויבן אבער ס'פיין געווען), סעקיוריטי דורך בשלום. פארשטייט זיך אז דוטי פרי איז נישט שייך באופן זה, איך בין דאך נישט קיין בחור. זעץ מיר זיך ביים געיט מ'כאפ מיר א שמועס מיט א חבד'סקער צוויי (למעשה איז געבליבן אז ער לעבט, פשוט נישט יעדער קען אים זעהן)געגעסן א סאפיר באשטעלט פון פרוינדס (פאר איר, איך צאל נישט קיין פערציג דאלער פאר ''מיין'' סאפיר) און מ'גייט ארויף אויפן פליגער.
געזיצן זעמיר אין די בעק סיט ממש. נישט געפערליך אזוי איז געווען געהאט א ליידיגע זיץ אינצווישן. און מ'האט זיך געהויבן. זעהט אויס אז זיי האבן מורא פון מיין אידענע, ווייל דאס איז געווען די ערשטע מאל פון מיין עקספיריענס וואס זיי האבן זיך געהויבן אין צייט. קיין מאלצייט סערווירט מען נישט אויף אזא קורצע פלייט אבער כ'האב מיר יא איינגעהאנדעלט א ביר פאר אכט דאלער, און אזוי אויך פיר קענס פון סעלצער בחינם (איך קען עס פארקויפן, און צוריקמאכן דאס געלט, פאראינטערעסירטע ביטע מעלדן אין אישי)
נאך בערך פינף שעה פארן האט מען געלאנדעט לברכה, די צייט איז דאן געווען בערך צען דרייסיג דאנערשטאג אויפדערנאכט גואטאמאלע צייט, און צוועלף דרייסיג ניו יארק צייט. האב מיר פארדינט, צוויי שעה אויפן זייגער חוץ פון די סעלצער. יעצט הייבט זיך אן די מעמד אריינקומען אין גואטאמאלע.
מען וואקט און מ'וואקט און מ'וואקט, ווען מ'קען ווען כאפ איך א פליגער אהין. שוין נאך צען מינוט וואקן קומט מען אן צו אימעגרעישאן, ב''ה איך האב געדענקט פארן ארויספארן אויסצופילן די נויטיגע פארמ'ס, ווייל אויב נישט פארלענגערט עס היפש דעם מעמד האריינקומען. שוין אויסגעפרעגט אפאר שאלות ווי איך גיי, און פאר ווי לאנג, און באפרייט... די קענסט גיין...
יעצט בין איך געווארן היפש נערוועז, ווייל אין עירפארט איז דא א הונט וואס זיין ארבעט איז אויסצושמעקן יעדן רענצל צו מאכן זיכער אז ס'איז נישט דא קיין רויע עסן. איז דא יעצט צוויי אישוס,איינס איך דארף פראטעקטען מיין אידענע פון די פיר פיסיגע הונט. צוויי דארף איך פראטעקטען מיינע פלאנקען און בונדלעך פון די צוויי פיסיגע. סאו וועלכע קומט ערשט (איך מיין אז ס'איז תלוי אין די שאלה אין סי' רס''ג אויב איינער האט געלט נאר פאר שבת לעכט, אדער קידוש וויין, וועלכע ס'איז קודם צו שלום בית אדער מאכלי שבת).
האב איך צום ערשט געדינגען א וואגן פאר צוויי אמעריקאנע טאלער ארויפגעלייגט אלע פינף רענצלעך. אביסל רינענדיגע טשיקן זופ האט מיר גלייך באגריסט פון די קליינע לעכעלע פונעם רענצל. מיר געבנדיג א שמעק פון דערהיים אינעם ווייטן גואטאמאלע.
די אידענע האט זיך דערווייטערט ווי ישמעל פון הגר, און די הונט האט זיך דערנעטערט צו מיר ווי א חסיד צום רבי'ן. ר' ישעי' ב''ר משה לא פסק מפומי, און וואונדער איבער וואונדער געלאזט גיין...זעהט אויס אז די פחד פון ר' ישעי'לע איז גרעסער ווי די תאוה צו מיינע פלאנקען.
די אמת איז אז איך האב יעצט א שטיקל פראבלעם ווייל חוץ פון די הונט דארף מען עקסטער אדורך פירן די רענצלעך דורך א סקענער וואס סקענט אדורך דעם גאנצן אינהאלט.
מיין ארגינעלע פלאן איז געווען אזוי, איך האב אריינגעלייגט די פלייש אין א בעג אריין אין די רענצל, און העכער דעם געלייגט א עפל,
די פלאן איז געווען אז די הונט וועט דאך זיכער הייסן עפענען מיין רענצל וועלן די הונט חברה תיכף פארשטיין אז די הונט האט געבילט וועגן די עפל וועלן זיי תיכף אוועקנעמען די עפל. די סעקונדע וואס זיי נעמען די עפל כאפ איך ארויס די בעג מיט די פלייש, אריין אין מיין בוזעם טאש. אזוי ווען מיין רענצל גייט אדורך די סקענער איז גארנישט דא דארטן. און מיין בוזעם טאש גייט דאך נישט אדורך דעם סקענער.
אבער אז די הונט האט מורא פון ר' ישעי'לע קומט דאך אויס אז די גאנצע רענצל מיט די עפל און די פלייש אלעס גייט אדורך דעם סקענער. נו איז דאך מיין גאנצע טשולענט אויפן וואגשאל דא ביי גוטאמאלא קאסטומ'ס
רבש''ע איך דארף דאך אבער טשולענט.
לייג מיר ווי א טאטעלע אריין אלע רענצלעך אינעם סקענער, תיכף ומיד ווייזן זיי מיר אן אויף צוויי רענצלעך דאס זאל איך עפענען. צו מיין מזל דער ארבעטער דארטן האט נישט געקענט קיין ווארט ענגליש, סאו האב איך געקענט רעדן אין אידיש.
די באאמטער פרעגט מיר וואס האסטו דא? איך ענטפער אין מאמע לשון: "ר' ישעי'לעס טשולענט"
בקיצור האמיר געמאכט א דור הפלגה כדבעי. אבער זי לאזט זיך נישט, זי הייבט אן עפענען מיינע רענצלעך ס'ווערט מיר גוט. זי טוט זיך אן א פאר פלעסטיק הענטשוך, און הייבט אן זוכן. איך האב זיך געפילט ווי בנימין אינדרויסן פון מצרים, די ערשטע נעמט זי זיך צו מיין טשיקען סופ, פרעגט מיר מאי האי? און איך ענטפער "יויך"... אדורך בשלום.
נעקסט מיין טונא מיט מעיאנעיז א געזונטע שמעק געטאן, מיט די נאז טיף אריין. נאך מער ווי ס'האט געבאדערט פאר מיר, איר נאז אין מיין טונא, האט פאר די אידענע געשטערט, די אויפרייסן די דאבל רעפעד בעגס פון יעדן חפץ. בקיצור די נעקסטע זאך האט זי זיך דערנענטערט צו אכט בעקעלעך פון געבאקענע פלייש געמויזעכטס. אנגעגרייט פאר א מעמד ביי די גירי הצדק, געמאכט געווארן דורך א חשוב'ע אידענע פון וויליאמסבורג.
ס'געווען ארומגענומען מיט זילבער פאפיר איין שיכט אויף די צווייטע, און די צווייטע איז געווען ארומגענומען מיט א... דריטע שיכט.
עכ''פ זי הייסט מיר עפענען די ערשטע און... גע'כשרט... ס'דאך שוין געבאקן.
איך האב געמיינט אז יעצט זענען שוין אלע אנדערע בעקעלעך בחזקת כשרות, אבער הייבט זיך נישט אן, אפי' אויף רוב האט זי זיך נישט סומך געווען. אלע אכט האט זי מיט רשעות געהייסן עפענען, און ווען איך האב פרובירט טענה'ן, האט זי גענומען מיין פאספארט פון מיר, ווי צו זאגן "דו גייסט נישט אין ערגעץ".
שטיי איך דארטן מיט אכט אויפגעריסענע בעקעלעך, און יעצט דערנענטערט זי זיך צו מיין פאטעיטא קוגל, אונטער די פאטעטא קוגל האב איך באהאפטן מיינע הייליגע פלאנקען דורך א זילבער פאפיר, האפענדיג אז אפי' זי וועט עפענען די פאטעיטא קוגל, וועלן זיי נישט טרעפן די פלייש באהאלטן אונטער די בעקעלע. אבער את אשר יגורתי בא, אן קיין פוילקייט האט זי געבאבערט אונטער די בעקעלע, און... אנדעקט דעם שונא...
מיין הארץ שעפשעט א תפילה צום בוכ''ע אז אלעס זאל אדורך גיין בשלום.
אקעי וועל מיר דא לאזן פאר היינט המשך יבוא אי''ה אויב דער עולם וועט בעטן
