רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

תולדות וסיפורי צדיקים וחסידים

די אחראים: אחראי , גבאי ביהמד

ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

היינט ג' סיון איז די יארצייט פון הגאון רבי יהודה ב"ר חיים גרינוואלד זצ"ל, רב אין שטאט וואיא אין אונגארן (נעבן ניר מאדע, קאלוב, טאהש וכו').
ער איז געווען א תלמיד פון חתן סופר, שבט סופר, ייטב לב ועוד. און ער האט געהאט א גרויסע ישיבה אין וואיא. (ער איז קיין משפחה מיט סאטמאר רב רבי יהודא גרינוואלד זצ"ל).

זיין פאטער - ר' חיים גר"וו פון ניר מאדע - איז געווען א תלמיד פון כתב סופר, און איז געווען א ריזיגער נגיד, זיין איידעם איז געווען ר' יודל יאקאבאוויטש פון פעטענהאז, ביי די זיבעציג יאר האט ער צוטיילט די ירושה און זיך געזעצט לערנען, ביז די 91 ווען ער איז אוועק.
ער איז געווען אן איידעם ביי ר' אברהם אהרן פריעדמאן ז"ל פון מוזשאי.

רבי יודא גר"וו איז אויך קודם געווען א גרויסע נגיד און געהאנדלט מיט פעלדער, אבער שפעטער האט ער אלס אויפגעגעבן צו קענען לערנען תורה מיט תלמידים, ער האט געהאט א גרויסע ישיבה אין וואיא, וואס איז געווען שטארק בארימט מיט א געוואלדיגע דרך הלימוד. ער זעלבסט איז געווען א גרויסע גאון און עילוי, חוץ פון דעם האט ער אויסגעלערנט זיינע תלמידים וויאזוי אליינס צו קענען אפלערנען א שטיקל גמרא און מחדש זיין חידושי תורה.
א חידוש וואס זיין ישיבה האט געהאט, אז מ'האט צוגעשטעלט עסן פאר די בחורים, ער האט עס אליינס אויסגעהאלטן מיט זיין ירושה פון זיין טאטן, און האט געשאפט געלט פאר דעם צוועק. דאס איז געווען א חידוש אין אונגארישע וואו מ'האט בד"כ געגעסן טעג אדער געקויפט פון די מענזא.

ביי די ערשטע וועלט מלחמה איז זיין ישיבה געווען פארמאכט, אבער צוליב זיין תשוקה ווייטער צו משפיע זיין פאר תלמידים האט ער דעמאלטס מסדר געווען זיינע כתבים און געדרוקט דעם ספר יבא חיים. זייענדיג א געלונגענע מגיד האט ער דארט אריינגעלייגט אויף יעדע וואך חידושים בדרך דרוש צו זאגן פאר נישואין, ברית און הספדים.
ווי ער שרייבט האט ער עס אויסגעשטעלט פאר זיינע תלמידים אויף אן אופן אז זיי זאלן קענען פון דעם בויען וויייטערדיגע חידושים, אז ווען זיי דארפן ערגעץ אויפטרעטן זאלן זיי האבן וואס צו זאגן. די ספר איז לעצטנס איבערדגעדוקט געווארן אין דריי שיינע בענדער.

ער איז נפטר געווארן ג' סיון תרצ"א, און ליגט אין וואיא.

ער האט געהאט א זיין ר' יונה גרינוואלד, וואס איז ארויסגעקומען אויף אמעריקא, און ער האט געהאט א האטעל אין ניו זשערסי, דארט פלעגן פארקומען די אסיפות פון אגודת הרבנים.
און א זון ר' יחזקאל שרגא, פון סאבאלטש-באקע.
אוועטאר
הארזים
שר ששת אלפים
תגובות: 6185
זיך איינגעשריבן אום:מוצ"ש אקטאבער 24, 2020 11:20 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הארזים »

א בילד פון אים איז דא?
’מסורה’ איז ביי מיר די ערשטע זאך!

אוועטאר
הארזים
שר ששת אלפים
תגובות: 6185
זיך איינגעשריבן אום:מוצ"ש אקטאבער 24, 2020 11:20 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הארזים »

א הערכה אינעם אידישע צייטונג - zsido ujsag צו זיין פטירה.
אטעטשמענטס
EPA04939_zsido_ujsag_1931_22_4-01.jpeg
EPA04939_zsido_ujsag_1931_22_4-01.jpeg (276.25 KiB) געזען 256 מאל
’מסורה’ איז ביי מיר די ערשטע זאך!

ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 4:21 pm
א בילד פון אים איז דא?
נישט פון וואס איך ווייס.
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

איבער זיין ישיבה פון זיין תלמיד בעל שומרי אמונים
עובדא דאהרן 1.png
עובדא דאהרן 1.png (24.98 KiB) געזען 249 מאל
עובדא דאהרן 2.png
עובדא דאהרן 2.png (71.59 KiB) געזען 249 מאל
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

א בריוו פון אים:

https://il.bidspirit.com/ui/lotPage/win ... 94?lang=he

א בריוו פון זיין זון ר' יחזקאל שרגא הי"ד:


https://il.bidspirit.com/ui/lotPage/taj ... 93?lang=he
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 4:24 pm
א הערכה אינעם אידישע צייטונג - zsido ujsag צו זיין פטירה.
יישר כח!

היבש חידושים דא...
די שטערקסטע זאך איז לכאורה די אויסדרוק: "ווער האט דען נישט געהערט פון די ישיבה אין וואיא?!"..
זעט אויס אז ס'איז געווען גאר באקאנט, אבער היינט ווייסט כמעט קיינער נישט דערפון.
הרב מוואיא זצוק"ל
רק בגליון האחרון הודענו על פטירתו של הרב מפעהערדיארמאט. וברצון גורלית הבלתי ניתן לתאר, אנחנו כבר צריכים להודיע על אבידה נוספת שפקד את הארטאדאקסיע ההונגרית. הרב יהודה גרינוואלד, אב"ד נירוואיא, בעל מחבר ספר יבא חיים ג"ח, וחבר רבני נציגי המדינה, שהלך לעולמו בשבוע שעבר בגיל 84.
ספרו של הגאון הגדול, המכיל דברי אגדה על הפרשיות, וביאורי הש"ס, וכן דרשות (מגידות) לאירועים מסוימים, מורה על ידיעותיו המעמיקות ודרך הלימוד שלו החשובה והברורה.
בין היתר כותב מר לאיאש אינגבער (וואיא) על אישיותו של הרב הגדול:
"הקהילה הקטנה שלנו יכולה לומר בצדק, שעם הסתלקות הצדיק, נעלם היופי והאור של בני הקהילה. קהילה גדולה יכולה לתת מעמד וכבוד לרב שלה, אבל ה"יבא חיים" העניק לנו כבוד ויקר. כי מי לא שמע בעבר על ישיבת וואיא בהונגריה, שהנהיג עד פרוץ המלחמה.
הוא היה מנהיגם של תלמידיו החשובים, וגם תומך הכספי שלהם ומיטיבם. פעם אחת, היה לו אחוזה של כמה מאות דונמים, בנירמאדא, שהיה יכול ליקח לעצמו. אבל האחוזה הלז נעלמה לאט לאט, כי היה צריך לה - לפרנס את ישיבתו הגדולה.
ההתמדה שלו בלימוד היתה להפליא. גם בשנים האחרונות לחייו למד תמיד גמרא בע"פ ללא ספרים. צניעותו וטוב לבו בלתי נשכחים מעיני כל קהילתו, שחבריה מברכים את זכרו".
אצל הלוויה שלו, צוואתו שלא ישאו עליו הספדים, ערך וויכוח גדול. הרב מקאלוב ציין על מקרים דומים, כאשר [פסקו ש]המנוח זכה להספיד עליו בשבחים, כי זהו מפני כבודה של תורה, "כבוד התורה" דורש את זה.
הארון נלקח לבית הכנסת, שם לאחר תהלוכות ההקפות, הספידו בנאומים מזעזעים הרבנים מקליינווארדיין ומקאלוב על האבידה הגדול לארטאדאקסיע. לאחר שהגיעו לבית הקברות, אצל הקבר הפתוח, הרבנים מנירמאדא ומקאנטאר-יאנושי נפרדו במהירות גדולה מהמציון של סגל הרבנים היראים. – תנצב"ה
לעצט פארראכטן דורך ברייטע טירן אום זונטאג יוני 09, 2024 4:43 pm, פארראכטן געווארן 1 מאל.
אוועטאר
הארזים
שר ששת אלפים
תגובות: 6185
זיך איינגעשריבן אום:מוצ"ש אקטאבער 24, 2020 11:20 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הארזים »

תפארת בחורים פראוועט די ערשטע יארצייט?
אטעטשמענטס
Egyenloseg_1932_1-1612390926__pages323-323-01.jpeg
Egyenloseg_1932_1-1612390926__pages323-323-01.jpeg (151.27 KiB) געזען 235 מאל
’מסורה’ איז ביי מיר די ערשטע זאך!

אוועטאר
הארזים
שר ששת אלפים
תגובות: 6185
זיך איינגעשריבן אום:מוצ"ש אקטאבער 24, 2020 11:20 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הארזים »

ברייטע טירן האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 4:41 pm
הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 4:24 pm
א הערכה אינעם אידישע צייטונג - zsido ujsag צו זיין פטירה.
יישר כח!

היבש חידושים דא...

הרב מוואיא זצוק"ל
רק בגליון האחרון הודענו על פטירתו של הרב מפעהערדיארמאט. וברצון גורלית הבלתי ניתן לתאר, אנחנו כבר צריכים להודיע על אבידה נוספת שפקד את הארטאדאקסיע ההונגרית. הרב יהודה גרינוואלד, אב"ד נירוואיא, בעל מחבר ספר יבא חיים ג"ח, וחבר רבני נציגי המדינה, שהלך לעולמו בשבוע שעבר בגיל 84.
ספרו של הגאון הגדול, המכיל דברי אגדה על הפרשיות, וביאורי הש"ס, וכן דרשות (מגידות) לאירועים מסוימים, מורה על ידיעותיו המעמיקות ודרך הלימוד שלו החשובה והברורה.
בין היתר כותב מר לאיאש אינגבער (וואיא) על אישיותו של הרב הגדול:
"הקהילה הקטנה שלנו יכולה לומר בצדק, שעם הסתלקות הצדיק, נעלם היופי והאור של בני הקהילה. קהילה גדולה יכולה לתת מעמד וכבוד לרב שלה, אבל ה"יבא חיים" העניק לנו כבוד ויקר. כי מי לא שמע בעבר על ישיבת וואיא בהונגריה, שהנהיג עד פרוץ המלחמה.
הוא היה מנהיגם של תלמידיו החשובים, וגם תומך הכספי שלהם ומיטיבם. פעם אחת, היה לו אחוזה של כמה מאות דונמים, בנירמאדא, שהיה יכול ליקח לעצמו. אבל האחוזה הלז נעלמה לאט לאט, כי היה צריך לה - לפרנס את ישיבתו הגדולה.
ההתמדה שלו בלימוד היתה להפליא. גם בשנים האחרונות לחייו למד תמיד גמרא בע"פ ללא ספרים. צניעותו וטוב לבו בלתי נשכחים מעיני כל קהילתו, שחבריה מברכים את זכרו".
אצל הלוויה שלו, צוואתו שלא ישאו עליו הספדים, ערך וויכוח גדול. הרב מקאלוב ציין על מקרים דומים, כאשר [פסקו ש]המנוח זכה להספיד עליו בשבחים, כי זהו מפני כבודה של תורה, "כבוד התורה" דורש את זה.
הארון נלקח לבית הכנסת, שם לאחר תהלוכות ההקפות, הספידו בנאומים מזעזעים הרבנים מקליינווארדיין ומקאלוב על האבידה הגדול לארטאדאקסיע. לאחר שהגיעו לבית הקברות, אצל הקבר הפתוח, הרבנים מנירמאדא ומקאנטאר-יאנושי נפרדו במהירות גדולה מהמציון של סגל הרבנים היראים. – תנצב"ה
וואס מיינט דאס?
"וחבר רבני נציגי המדינה"
’מסורה’ איז ביי מיר די ערשטע זאך!

ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 4:44 pm
וואס מיינט דאס?
"וחבר רבני נציגי המדינה"
אויף אונגעריש איז עס, az Országos Képviselőség rabbitagja
און אין ענגליש: rabbi member of the National Representation

אדרבא, אפשר קען איינער וויסן מער וואס דאס איז.
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 4:42 pm
תפארת בחורים פראוועט די ערשטע יארצייט?
וואיא – תפארת בחורים - בית יהודה
בג' לחודש סיון במלאות שנה לפטירתו של הרב הזקן רבי יהודה גרינוואלד, אירגנו חגיגת סיום מוצלחת להפליא לרגל השלמת חיבורה של Bece[?].
[ר'] יעקב [יוסף] יונגרייז - רב המחוז, בדרשה עצומה, עודד את חברי הקהילה ללמוד תורה.
ואח"כ [ר' יחזקאל] ערנא גרינוואלד (סאבאלטשבאקא) בנו המאושר, זכר את אביו במילים טובות.
לאחר מכן ערך ארמין [ר' אברהם אהרן] קאין, נכדו של המנוח, ראש החברה, מסירת-חריפות מהפינה (?) שלמד לרגל המאורע.
גם נשאו נאומים, הרב נ' [משה שמעון] ראטה מדיורא, יונה קליין, החזן המקומי עמנואל [ר' יחזקאל] רזמיבש, לאיאש אינגבער גבאי הקהילה {או ראש הקהל?}, לאיאש רזמיבש.
החגיגה נמשכה עד שעה ,4 באווירה הכי נעימה.
אוועטאר
הארזים
שר ששת אלפים
תגובות: 6185
זיך איינגעשריבן אום:מוצ"ש אקטאבער 24, 2020 11:20 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הארזים »

מסכת ביצה?

מהסוגי'
’מסורה’ איז ביי מיר די ערשטע זאך!

ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 5:57 pm
מסכת ביצה?

מהסוגי'
מאכט סענס.
אוועטאר
הארזים
שר ששת אלפים
תגובות: 6185
זיך איינגעשריבן אום:מוצ"ש אקטאבער 24, 2020 11:20 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הארזים »

וואיא תפארת בחורים מאכן א פורים מסיבה, די געלט גייט פאר צדקה.
1932-04-20
אטעטשמענטס
Egyenloseg_1932_1-1612390926__pages215-215-01.jpeg
Egyenloseg_1932_1-1612390926__pages215-215-01.jpeg (55.51 KiB) געזען 192 מאל
’מסורה’ איז ביי מיר די ערשטע זאך!

ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

הארזים האט געשריבן: זונטאג יוני 09, 2024 6:11 pm
וואיא תפארת בחורים מאכן א פורים מסיבה, די געלט גייט פאר צדקה.
1932-04-20
The Tiferesz bachurim of Vaja organized a great Purim celebration.
The proceeds were used to clothe local poor children.
The "Modern Chosed Girl" was put up for sale.

Participants in the performance: Pavel Miklos, Lajos Rezmuves. Sandor Schwarz. Goldberger Bela and Herman, Rosenfeld Abraham. Guttmann Mor.
Directed by: Ferenc Schwarz, Ernő Kain and József Rosenfeld.
אוועטאר
Dim
שר האלף
תגובות: 1267
זיך איינגעשריבן אום:מאנטאג יולי 28, 2014 3:57 pm

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך Dim »

הרב בעריש וועבער האט יארן צוריק געשריבן איבער זיין טאטע ר’ חיים, און איבער אים, און די משפחה.

https://www.academia.edu/86594133/%D7%9 ... view-paper
אטעטשמענטס
Screenshot_20240609_182826_Chrome-compressed.pdf
(163.37 KiB) געווארן דאונלאודעד 8 מאל
Screenshot_20240609_182818_Chrome-compressed.pdf
(149.15 KiB) געווארן דאונלאודעד 12 מאל
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

דער אינגבער וואס האט געגעבן די אינטערוויוס איז זיין זון:
https://cja.huji.ac.il/image.php?id=407103&m=medium

זע דא: viewtopic.php?p=5086985#p5086985
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

זיין מציבה (מ'קען עס נישט ליינען)
מציבה.jpg
מציבה.jpg (380.29 KiB) געזען 164 מאל
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

נאך א באריכט אויף זיין פטירה אין JUDISCHE PRESSE.
2636007.jpg
2636007.jpg (38.44 KiB) געזען 73 מאל
ברייטע טירן
שר חמישים
תגובות: 75
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג יוני 09, 2022 2:15 am

Re: רבי יהודה גרינוואלד זצ"ל - אב"ד וואיא - מח"ס יבא חיים - ג' סיון תרצ"א

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברייטע טירן »

ברייטע טירן האט געשריבן: מאנטאג אוגוסט 19, 2024 4:29 pm
https://judaica.bidspirit.com/ui/lotPag ... 93?lang=he
שרייב תגובה

צוריק צו “על הצדיקים ועל החסידים”