ציטיר
1
צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט
תגובה
דורך כן תהיה לנו
» דינסטאג סעפטעמבער 24, 2024 4:58 pm
פאלגענד איז א שמועס וואס איך האב געהאט מיט א אידיש מבין. פראגע: איך קען באשטיין צו האבן א קלארע ערקלערונג אויף די-דער-דאס-דעם דאס ווייס איך יא אז… די איז לשון נקבה דער איז לשון זכר און אז דאס נוצט מען אויף א פארקלענערונג ענטפער: עס איז נישטא א קלארע ערקלערונג אבער עס זענען דא געוויסע כללים וואס זענען אינטרעסאנט צו וויסן… בעקרון איז אזוי ווי דו זאגסט: דער פאר זכר, די פאר נקיבה, דאס פאר עפעס וואס איז ביידע נישט (דאס קינד) אדער א פארקלענערונג (מעלות: בעצם זענען "אינגל" און "מיידל" פארקלענערט פון "אינג" און "מויד" אבער היות מען נוצט די ווערטער שוין נישט מער חוץ ביי "גראבער אינג" אדער "אלטע מויד", מאכן זיי "דער יונגל" און "די מיידל" און "דאס אינגעלע" אדער "דאס מיידעלע". אבער דאס מיידל הערט זיך טאקע נישט פארקערט) אלע אנדערע ווערטער האבן אויך א מין אבער ס'שווער פאר אונז צו וויסן וואס איז וואס. איך נוץ אפאר מאל די קומענדיגע כלל אויף צו וויסן. כלל: אויב פאר די 'די' 'דער' 'דאס' קומט א PREPOSITION דאס זענען ווערטער ווי אין, ביי, אויף, אונטער, מיט, הינטער, צווישן, א.א.וו. דאן טוישט זיך א 'די' אויף 'דער'; א 'דער' ווערט 'דעם' אין א 'דאס' ווערט אויך 'דעם'. צ.ב.: די ערד איז טריקן. ער ליגט אין דער ערד. דער קאפ קראצט. די קרוין אויף דעם (אויפ'ן) קאפ. דאס קינד איז זיס. א גלעט פאר דעם (פאר׳ן) קינד. בקיצור אמאל ווען איך ווייס קלאר אז מען קען זאגן "אויפ'ן" פראביר איך צו טראכטן וואס איז לאגישער, דער אדער דאס. פראגע: זייער אינטרעסאנט! אבער ווער זאגט אז קאפ איז ׳דער׳ און אז ערד איז ׳די׳? ענטפער: דא דארט לערן איך מיך אויס ווערטער אויסנווענדיג... קאפ דוכט זיך מיר האב איך טאקע פון די ביישפיל וואס מעלות גיבט. "ערד" געדענק איך נישט, כ'מיין זיי געבן עס אויך אלץ ביישפיל. אבער פאר דיר דארף עס דאך אויך שטימען אז מ'זאגט "גיי דיר אין דער ערד אריין" וואס דאס איז א ראיה אז ס'איז "די". מען דארף למשל זאגן "ס'ליגט אויף דער ערד". אמאל קענסטו דאס נוצן אויף צו טראכטן וואס א ווארט איז, למשל מיר שטימט נישט צו זאגן "עס הענגט אן עפל אויף דער בוים" וואס דאס איז א ראיה אז ס'איז נישט "די בוים". אבער עס קען רואיג זיין אז עס שטימט מיר פארקערט, גיי ווייס... איך מיין אז אויב ווילסטו וויסן הונדערט פראצענט דארפסטו מאכן גוגל טראנסלעיט צו דייטש וועסטו זען צו זיי געבן דיר DI אדער DER אדער DAS. ס'קומט לויט דער כלל אויך אויס אז אמאל שטייט "דער פרוי", ווי צ.ב. "גיב עס פאר דער פרוי", ווואס זעט אויס מאדנע אבער עס איז ריכטיג. אדער "גיב עס פאר'ן מאן" פארשטייט זיך. גראדע קען מען דא יא "הערן" אז "גיב עס פאר דער מאן" שטימט עפעס נישט. גיי ווייס צו מיין פריערדיגע ביישפיל האב איך ריכטיג געשריבן: אויב עס איז "די כלל" דאן איז עס טאקע אזוי ווי איך האב געשריבן "לויט דער כלל". אבער אויב עס איז "דער כלל" (דאס כלל איז עס זיכער נישט) דאן איז עס "לויט דעם כלל" אדער "לויט'ן כלל". ווייס איך נישט! אויב כלל איז א רבים דאן איז עס פארשטייט זיך "די", אזוי ווי אלע רבים. דאס ווייסטו מן הסתם, אז די "די", "דער" און "דאס" האבן אויך א השפעה אויף די ADJECTIVE (שיינע, גרויסע, גרינע, שלעכטע, טייערע,...) - א וואוילער יונגערמאן - א וואוילע באבע - א וואויל קינד פראגע: פארוואס שרייבט מעלות ׳צעמישט׳ און נישט ׳צומישט׳ אזוי אויך פארוואס שרייבן זיי אזוי ׳צי׳ אזוי און נישט אזוי ׳צו׳ אזוי? ענטפער: אויב די צו- איז אויף צאמצושטעלן, דאן איז עס מיט א ו', צ.ב. צוקלעבן, צושפארן, צוגיין (צו איינעם) אאוו אויב די צע- איז אויף צו צענעמען, דאן איז עס מיט א ע', צ.ב. צענעמען, צעפיצלען, צעגיין (שמעלצן) אאוו בעצם קומט אויס (שוין מיין אייגענע סברה) אז אויב די דגוש ליגט אויף די צו, דאן איז עס א ו' און אויב נישט דאן איז עס א ע' צי אזוי צו אזוי איז שוין א אנדערע באדייט אינגאנצן, צי מיינט דא אדער, און זיי האלטן מן הסתם אז דאס קומט מיט א י' פראגע: דיין אייגענע סברא שטימט ׳כמעט׳ ווייל צוזאמען איז מיט א ׳ו׳ און מען לייגט א דגוש אויף די צווייטע האלב ווארט… ענטפער: שוין קוקט אויס אז איך האב גערעדט פון VERB, דאס הייסט נאר ווען ס'איז א פועל. עד כאן
גיבט אכטונג!
נעמען סיי וועלכע פסקים, עצות און הדרכות פון אייוועלט אויף למעשה - קען זיין שעדליך פאר אייער געזונט...
