אינטרעסאנט דארט איז דא בריווען סיי פון די ועד הכללי וואס זענן כמובן געווען די גרעסטע קעגנערס צום נייעם כולל און סיי פון כולל אמעריקא.
אסאך פון די בריווען זענען טאקע בנוגע די פייערדיגע מחלוקת, א גרויסע חילול ה' איז ארויגעקומען ווען מען האט נאטורליך אריינגעמישט דעם אמעריקאנער קאנסול און יעדער צד האט עם געשלעפט אויף זיין זייט.
חוץ מזה איז אויף י.ד. אייזענשטיין אליינס אויך געווען טענות און ער האט פארעפענטליכט 2קונטרסיםבשם "חשבון כולל אמריקה" עס אפצוענטפערען.
די וויקי ענטרי בנוגע די חלוקה האט דאס צו זאגען:
"Kolel America"
The American Jews in Palestine, following the examples of the other kolelim, strove to organize their own kolel. Joseph G. Wilson, the United States consul at Jerusalem, in his approval of the project dated Feb. 10, 1879, said that "a responsible agency for the distribution of their charities may be the means of great and lasting good," and promised cooperation to the best of his power. But the Central Committee would not allow this new kolel to break off. Funds from America were a great source of income for the general population. If they were to become a separate entity the small number of Americans living in Palestine would receive an allotment far far greater than the native settlers. The Central Committee instead, satisfied the few American claimants for assistance from the general fund.
After several other attempts the Americans, with the help of the American Consul in Palestine, finally succeeded in organizing their kolel (Aug., 1895), and induced Rabbi Joshua Loeb Diskin in Jerusalem to accept their rabbinate and to receive all contributions for the American kolel. The members in New York contributing to the American kolel were incorporated Dec. 17, 1897, as "The American Congregation, the Pride of Jerusalem." The receipts were, in 1898, $943; in 1899, $1,255; in 1900, $1,762. The central committee, which controlled the general funding of the community and kept the community unified for decades, feared the consequences of the separation. Being unable to convince those clamoring for separation the Central Committee effected a settlement in 1901 on a basis of two-thirds for themselves and one-third for the Kolel America from all collections made in the United States and Canada. The two-thirds were to be used for general expenses, and the balance divided into three parts, one part for the Perushim, one part for the Hasidim, and the remainder for Safed and Tiberias.
ווייסט איינער ווי כ'קען טרעפען פרטים אין סדר השתלשלות, איבער דעם פרשה וואס האט גורם געווען דעם טיילונג פון דעם געגענט, פון כולל גאליציע און בוקאווינא, און צו עפענען אן אייגענען כולל בראשות הגאונים בעל "דרכי תשובה", "ערוגת הבושם" ועוד זצ"ל.
אין אגרות שפירין איז דא פארשידענע בריווען, ווי נאך.
מאטקע האט געשריבן:
ווייסט איינער ווי כ'קען טרעפען פרטים אין סדר השתלשלות, איבער דעם פרשה וואס האט גורם געווען דעם טיילונג פון דעם געגענט, פון כולל גאליציע און בוקאווינא, און צו עפענען אן אייגענען כולל בראשות הגאונים בעל "דרכי תשובה", "ערוגת הבושם" ועוד זצ"ל.
אין אגרות שפירין איז דא פארשידענע בריווען, ווי נאך.
איך האב אין מיין באזיץ א זעלטענע ספר "כבוד ירושלים" פון רבי אברהם מרדכי הלוי הורוויץ,בענייני מתן צדקה לכוללים ובפולמוס נגד נשיאות כולל וורשא בפולין.
ווי ער האט א לענגערע מאמר איבער די השתלשלות פון די כוללים און דיח רייבערייען און אלעס ארום וואס ער רופט אן "מבוא זה קיצור מספרי "התמיכה בארה"ק" שמדובר בו מתי התחילה התמיכה בארה"ק והשתלשלותה עד היום"
זאמלער האט געשריבן:
איך האב אין מיין באזיץ א זעלטענע ספר "כבוד ירושלים" פוןרבי אברהם מרדכי הלוי הורוויץ,בענייני מתן צדקה לכוללים ובפולמוס נגד נשיאות כולל וורשא בפולין.
ווי ער האט א לענגערע מאמר איבער די השתלשלות פון די כוללים און דיח רייבערייען און אלעס ארום וואס ער רופט אן "מבוא זה קיצור מספרי "התמיכה בארה"ק" שמדובר בו מתי התחילה התמיכה בארה"ק והשתלשלותה עד היום"
ביי זיין טאטענס נאמען שטייט ר' יהודה נחום אנגעל, דאס זאגט מיר אז דאס איז א משפחה מיט הגה"ג ר' שמעונ'לע זשעליכאווער הי"ד בעמח"ס נהרי אש, איז דאס א ברודער?
קונטרס אות אמת- חשבון כסף הקדשים מעות רמבעה"נ פון שנת תרט"ז-תרי"ז
קוקט אויס היבש אינטערעסאנט, היסטארישע נעמען פון רבנים אין שטעט און גבאי קופת רמבעה"נ פון פארשידענע שטעט אין אייראפא.
דוגמאות; דער ערוך לנר אין אלטונא במקום כהונתו, ר' וואלף עמדין אין אנטווערפן (אריין אין די היסטאריע פון אידישען יישוב אין אנטווערפן), ר' משה יודא דאנציגער פון דאנציג (נא האסטו די מקור פונעם נאמען), ר' צבי בנימין אויערבאך פון דארמשטאט (עי' באשכול דייטשלאנד ומצבותיה), ר' עזריאל הילדעסהיימער אין איינזשטאט (איידער ער איז אריבער קיין ברלין), ר' בענדיט דושנית פון ליווארדען (מ'האמיר שוין גערעדט איבער די דושנית/דושניץ משפחה), דער שו"מ אין לעמבערג (שטייט נישט אב"ד), דער כתב סופר אין פרעשבורג, .
די צווייטע העלפט זענען די חשבון פון די הוצאות, דארט זעהט מען די נעמען פון די כוללים אין אר"י; פרושים, חסידים, וואהלין, רוסיא, חב"ד. יעדער האט באקומען א פארציע, און נאך אסאך כוללים, ישיבות און חברות.
… This amulet promises miracles to those who make charitable donations and a blessing in the name of Rabbi Me’ir Ba‘al ha-Nes, a Mishnaic sage whose name means “Master of the Miracle.”
א מעכטיגע זאמלונג פון בריוון געשיקט קיין אמסטרדאם צו די דארטיגע אפיס פון די פקידים ואמרכלים לעניי ארצה"ק, מ'רעדט דא פון הונדערטער און זאגאר טויזנטער בריוון פון ד' כנפות הארץ, אן אוצר בלום: http://brieven.dpc.uba.uva.nl/cgi/t/tex ... =uvaletter
כ'ווייס נישט אויב ס'האט ממש צו טוען מיט'ן אשכול, אבער מענין לענין באותו ענין. וזהו מה שמצאתי בספר דרכי הישר והטוב תולדות ועובדות מהרה"ק רבי צבי הירש מליסקא זי"ע: דף י"א ע"ב בדפוס ישן, דף רפ"ד בדפוס חדש.
אא"ז [רבי צבי הירש מליסקא זצ"ל] זצ"ל כשנעשה רבי לקח לעצמו דרך רבו הק' מפרעמישלאן זי"ע, כי כאשר ידוע היה רבים מעל פני תבל שנהרו אליו ונתנו לו פדיונות גדולות, והוא היה מחלק הכל לעניים, והרבה מהם שנתן להם על כל שבוע ושבוע סכום קצוב או על חודש ושלח גם למרחוק לעניים אשר היו על לבו חקוקים, וגם לאה"ק ת"ו שלח מעות הרבה לבני הכולל ויחידים. וחוץ מזה היה שולח כמה מאות זהובים בכל שנה לכל עיירות של אה"ק לירושלים צפת טבריה חברון ת"ו לחלק ליחדים בכל ערבי שבתות ויו"ט על יין קידוש ונרשם על הפנקס שלו, וקוראהו לפעמים קידושא רבא, ועל הקבלות ששלחו לו היו קורין אותו נשיא כוללינו. ויש תחת ידי מכתב ישן מעה"ק צפת ת"ו אשר מתנצלים בו לפני אא"ז זצ"ל בשם כמה זקנים על אנשי ירושלים ת"ו בעניני מעות הכולל, ומדוע אינו מכניס עצמו בדבר, וכתבו לו בלשון הזה : למי כל חמדת ישראל ועל מי מוטל הדבר אם לא על כבוד קדשו וכו', אבל הוא לא רצה להכניס עצמו בענינים כאלו, וכפי אשר אני זוכר קצת לא היה דעתו נוחה בעניני חילוקי הכוללים כי מגודל אהבת ישראל שהיה בקרבו היה לפניו כל אנפין שווין, ע"כ.
שוב מצאתי בספר אור הישר והטוב דף של"ה תולדות מהנ"ל: כשרצו לייסד כולל נפרד לאנשי אונגארין בירושלים פנה בעל כתב סופר לרבינו [ר' צבי הירש מליסקא זצ"ל] להשתתף באסיפה בענין הנ"ל, והשתתפו אז באסיפה הגאון בכעל כתב סופר, הגאון מהר"ם שיק, הגאון מטשענגער, ורבינו. (מתוך רשימת הגה"צ מו"ה עקיבא יוסף שלעזינגער בעמח"ס לב עברי זצ"ל)
ובספר הנ"ל דף רצ"ב מעתיק מכתב שנדפס בעתון המגיד מהרב משה זאקס מנהל בתי מחסה בירושלים, ובא"ד הרב הזה [רבי צבי הירש מליסקא] כנן חברת גבאים לבנין בתי מחסה והוא בראשם...
מיללער האט געשריבן:
א מעכטיגע זאמלונג פון בריוון געשיקט קיין אמסטרדאם צו די דארטיגע אפיס פון די פקידים ואמרכלים לעניי ארצה"ק, מ'רעדט דא פון הונדערטער און זאגאר טויזנטער בריוון פון ד' כנפות הארץ, אן אוצר בלום: http://brieven.dpc.uba.uva.nl/cgi/t/tex ... =uvaletter
ר' בנימין מפ"ת האט במח"כ א טעות. די פנקסים פון יד בן צבי זענען בריעווען געשיקט פון אמ"ד ביז פאר שנת תר"ל, אבער דער לינק וואס איר האט געבראכט איז פון בריעווען געשיקט קיין אמ"ד פון תר"ל און ווייטער. דוק ותשכח.
הסרפד האט געשריבן:
ר' בנימין מפ"ת האט במח"כ א טעות. די פנקסים פון יד בן צבי זענען בריעווען געשיקט פון אמ"ד ביז פאר שנת תר"ל, אבער דער חינק וואס איר האט געבראכט איז פון בריעווען געשיקט קיין אמ"ד פון תר"ל און ווייטער. דוק ותשכח.
נחמן נתן האט געשריבן:
אזוי אויך איז געווען אקעגן יח"ל וועלכע האבן געגרינדעט פושקעס לטובת די ישיבה, און א פסק פון גדולי ישראל לאיסור איז דאן פובליצירט געווארן, צוליב די גרעון אין צדקת רמבעה"נ.
כידוע אז צדיקי רוזין האבן געשריבן בריוון לטובת יח"ל אז די ישיבה האט רעכט צו לייגן פושקעס. צו באמערקן אבער, אז עס איז דא א בריוו פון הרה"ח ר' ישראל מרגליות משב"ק הרה"ק ר' יצחק מבאיאן וועלכער שרייבט לטובת ישיבת הרידב"ז אין צפת:הנני להעיד כי כ"ק אדמו"ר שליט"א יתן מעות שנה על "ישיתב הרידב"ז" סך ששה ושלושים רו"כ לשנה, וממנו יראו וכן יעשו כל דורשי תורה. אמנם בהזהרת כ"ק אדמו"ר נשיא הארץ שליט"א אשר ח"ו לא יעמידו פישקעס על ישיבה זאת ולא על שום ישיבה או בית חסד שבאה"ק, כי זה נקרא גוזל עניים, יען היא חזקת הצדקה הכללית.