איך בין מצדד מיט מי יודע. און דאס איז געווען מיינע זכרונות פון דעם ספר/ביכל, ווי איך האב שוין געשריבן, אז איך געדענקט זייער ווייניג פון ווען איך האב עס געליינט, אבער דער רושם איז מיר געבליבן אין קאפ.
נו, נישט געפערליך
חי עולמים - טהור עיניים NO man is a failure who has friends
טהור-עיניים האט געשריבן:
איך בין מצדד מיט מי יודע. און דאס איז געווען מיינע זכרונות פון דעם ספר/ביכל, ווי איך האב שוין געשריבן, אז איך געדענקט זייער ווייניג פון ווען איך האב עס געליינט, אבער דער רושם איז מיר געבליבן אין קאפ.
איך דענק אז איך האב געשריבן אמאל א לענגערע תגובה אויף דעם ספר, אבער יעצט קען איך עס נישט טרעפן.
בקיצור הדברים, כלומרשט דארף צו זיין לויט ווי דער זוהן פארציילט אנפאנג אז די טאטע פארן פארלאזן רומעניא האט אים פארציילט אלע זיינע איבערלעבענישן, און כלומרשט איז דאס געבליבן אינטער די קאמוניסטן ביז מ'האט דאס ארויסגעשווערצט וכו'.
דער זוהן כדי צו פארדעקן זיין פינגערפרינטס האט זיכער געמאכט נישט צו שרייבן קיין דאטום און קיין פונקטליכע פלעצער ווי ער איז געווען, נישט ווען ער איז געבוירן און נישט וועלעכע יאר ער האט געלערנט אין וועלכע ישיבות וכו', און אויך נישט וועלכע קור ארט ער איז געווען, אזוי איז שווער אים צו פאקן ביים ליגנט. אבער נעמענדיג אין באטראכט אז הרב מיללער איז געבוירען אין אויבערלאנד און געווען א רב טיף אין ראמעניא און זיין גאנצער באקאנטשאפט אין אינטערלאנד קימט פון די דריי יאר פון די חתונה ביז ער איז געווארן א רב אין פעטראשאן, וואלט ווען די ספר געברויכט האבן א שלל אינפארמאציע איבער רומענישע רבנים אדער אויבערלאנד, דערווייל נאר אינטערלאנד ווערט באשריבן דארט, סיגוט אוהעל חוסט ליסקע קערעסטור וכו', משא"כ רבנים אין רומעניא ווערן כמעט נישט דערמאנט.
די אמת איז אז דער זוהן האט מלקט געווען אלע מיני לשון הרע'ס און אפגעדרוקט אויפן טאטן'ס נאמען, און פון די שטעט ווי סאיז דא גוטע ביכער מיט היסטאריע דארט האט ער שיין באשריבן כאילו ער איז דארט געווען, אבער אפאר פלאפס האט ער אבער יא, איינס א גוטס איז ווי ער שרייבט אז ער האט געקענט ר' הערשעלע ליסקער וואס איז נפטר געווארן בשנת תרל"ד נאך פאר ער איז געבוירען, נאך איינס ווי ער באשרייבט דער סקולענער רבי און דערמאנט אז ער איז ארויס פון אינטער די קאמוניסטישע ראמעניא וכו' ווען ער איז גאר ארויס פון ראמעניא צוויי יאר נאך אים, און לויט זיין זוהן האט ער דאס אלעס געשריבן און פארצייכנט תשי"ח פארן ארויספארן פון רומעניע.
וואס איך האב יעצט געטראפן איז א שטיקל וואס מען זעהט קלאר אז דאס איז געגנבט פון עפעס א סאטמארע באשרייבונג וועגן סיגוט, און דער מו"ל האט פארפאסט צו פארטושן די ווערטער, און ער באציט זיך צום קדושת יום טוב אלץ "מרן הקדושת יום טוב" און ר' יהודה מאדערן אנשטאט ווי אלעמאל מודרן. ברויך מען נאר טרעפן פון ווי ס'איז געגנבט געווארן. און זיין באשרייבן ד"ר שמואל בנימין דאנציג איז שטוינענד, ער שרייבט אז ער איז געווען בוגר הסעמינאר הריפורמי בבודאפעשט, ווען ער איז גאר געווען א תלמיד פון שבט סופר פונקט ווי אים, אדער ווי ער רופט דאס בוגר ישיבת פרשבורג. אלזא ווארשיינליך איז דאס געגנבט געווארן גאנצערהייט און נישט מוגה געווארן דארך דעם בן המחבר.
אני כשלעצמי זעה גארנישט ראנג מיט דעם ספר, ווי אויך פאר וועם ס'קומט גוט אויס, נוצט עס, און ברענגט אראפ, בבחינת ווען מ'דארף דעם גנב נעמט עהם אראפ פון תליה, אגב, אסאך מעשיות קומען טאקע פון עהם אבער האבען מורה עהם צו געבן דער קרעדיט דערפאר.
אגב קיין סתירות און זיופים בזדון האביך איך נישט געטראפען דארט, אמת אז אוהעל ליסקא קערעסטיער אופאלו, ה' מאד, טאלטשאווע, זענען אונטערלאנד, אבער האט גאר אסאך פון טשעכיי ווי למשל דיין דערמאנטע חוסט, און פון מארמאראוש למשל סיגוט סאטמאר קראלי ספינקא, לודאש, ועוד, און האט דייקא יא אסאך פון מארמאראש.
און ווי אויך קענען חוקרי דבר גענוי אן ווייזען אויף געוויסע דאטומען ווען זאכען האבין זיך אפגעשפילט, ווי למשל ער שרייבט אז גייענדיג ווערן רב און פעטראשאני האט מען אויפגענומען א רב און שטעטל לופען, און יודעי דבר וועלען קענען צו זאם שטעלן ווען דו צוויי האט פאסירט, וכדומה,
ער אדער זיין זכרון האט זיך צומאל צומישט, ווען ער ברענגט דורך אויס זיין ספר כמה מעשיות ותורות וואס זענען צוויי מאל איבער גע'חזר'ט געווארן, מיט צוויי אנדערע מאן דאומרים, ליסקא איז לכאורה דיין טעות ווייל דער לעצטע ליסקא רב האט אויך געהייסען ר' הערשעלע, און מסתמא מיינט ער יענער, ווי אויך האט ער א בילד טאקע פון איהם, און אסאך תולדות ספרים שרייבען אויף ר' הערשעלע ליסקע מיט'ן משפחה נאמען פריעדלענדער אנשטאט פריעדמאן,
ליגענטס איז ליידער נישט דא דארט, צו מ'האט עס ליב צו נישט, אבער ווי מי יודע זאגט האבען עס זיינע קינדער נישט געדארפט דרוקען, אבער מ'דארף קענען מלקט זיין אוכל מתוך פסולת.
דאס יא, און לכאורה שהוא כלל גדול ועיקרו בספרו, אז ס' ווייזט אויס אז ער אדער זיינע קינדער האבען געהאט פאר אן אדזשענדע, גרויס צו מאכען דו קליינע רבנים, און קליין מאכען אדער אוועקצומאכען דער גרויסע רבנים, ודו"ק.
שלום צי ענק מיינע ליבע פריינט! איך האב גרויס הנאה אז דער אשכול איז געקומען צום אויבערפלאך זינט שוין א לענגערע צייט וואס איך האב חשק צי שרייבן מיין אפהאנדלונג איבער דעם ספר/בוך וועלכע איך האב שוין אדורך געליינט מדאשקע לדאשקע צענדליגער אדער זאגאר הונדערטער מאל ועוד ידי נטוי' קיין צייטונג נעם איך ברוך ה' נישט אריין אין שטוב מילא גייט דאס ביסל צייט וואס איך האב צי ליינען, אוועק פאר דעם ספר, מיין אפשאצונג אין קורצן אויף דעם ספר איז, נניח אז עס איז ווי דער עולם טענה'ט אז עס זענען דא שקרים וכדו' אינעם ספר, אבער סוכ"ס מיין איך אז מען קען ארויסהאבן גאנץ א קלארע בילד איבער די סדר החיים פין אינזערע זיידעס נבג"מ אינעם לעצטן יאר הינדערט פארן קריג, סיי אויף די געגנטער וואס ווערן אראפגעלייגט פין א נעגעטיוון שטאנדפונקט, און זיכער אזוי די שטעט וואס ווערן זייער שיין באשריבן דארט א שטייגער ווי די עואב"י פרעשבורג (דאס איז וואס קומט מיר מאמענטאל ארויף אויפן זכרון, אבער עס איז דא נאך) זאת ועוד די שפראך איז זייער א געשמאקע און לייכטע וואס לאזט זיך גרינג ליינען, די מחבר האט געהאט א ספעציעלן חוש און אויפכאפן זיסע ווערטעלעך אין געשמאקע ד"ת, עפי"ר די טייטשן וכדו' וואס ער ברענגט אראפ, זענען מתוק לחיך און ווערט איבערצוזאגן, די הדרכות פאר א בעל דרשן וואס מען האט געלערנט און פרעשבורג זענען אייזן, יעדע כלל פאר זיך, די שטאט בוקארעסט איז טראגי קאמיש אבער זייער אינטערעסאנט, די שטעלונגען זיינע אינעם מדור על ספרים ומחבריהם אין די לעצטע פאר עמודים פינעם ספר זענען קולע אל השערה וכו' וכו' אזוי אז נניח אז די מעררים זענען הונדערט פראצענט גערעכט מיט זייערע טענות אבער סוכ"ס זענען די פאזטיווע חלקים אינעם ספר מכריע את הכף, אדרבה זאגט מיר מיינט טייערע איבער נאך א בוך כדוגמתו וואס באהאנדלט אזויפיל שטעט און פערזענליכקייטן, אן די אלע פראבלעמען, אין איך לויף אים שוין קויפן, לעת עתה האב איך דאס נאכנישט באגעגנט, ולסיום דברי צי די אלע וואס האבן א פראבלעם מיט די חלק הפאליטיקע שבו, האב איך איין שאלה מאי שנא ספר הזה מספר מפיהם ומפי כתבם וואס איך האב אויך אין מיין באזיץ דער מחבר איז הרב גליקמאן און עס איז מעוטר מיט הסכמות פין אמת'ע גדולי דורינו, בנוסף לזה וואס יעדע מעשה דארט ווערט פארציילט מיט א מקור אין גרויסן טייל מפי' הרה"ק ר' יענקעלע מפשעווארסק זצוקללה"ה זכותו יגן עלינו, למעשה זענען דארט דא זייער אסאך סיפורים וואס, אפילו אויב ר' יענקעלע זצ"ל ברוב קדושותו האט פארשטאנען די עומק שבו, און ער האט געוויסט אז שומעי לקחו, טראסטן אים אז ער פארשטייט וואס איז באמת פארגעקומען, אין זיי וועלן קיין איין רגע נישט מהרהר זיין אחר הצדיקים והקדושים, אבער בדורינו אלה אין 2000 און שפעטער ווערן די מעשיות אפגעלערנט זייער פראסט ודי אשר ע"כ פארשטיי איך נישט פונקטליך על מה יצא הקצף אויפ'ן עולמו של אבא, מער ווי אנדערע ספרים וואס ערלויבן זיך אויף צי שרייבן איבער מחלוקת וכדו' ובתוכם די אויבענדערמאנטע ובזה אצא מן הכרך ואומר שלום
זייט נישט ברוגז איך האט מיך כלל נישט פארשטאנען, איך האב באטאנט אז הרה"ק רבי יענקעלע האט געמעגט פארציילן די סיפורים פאר שומעי לקחו והטעם עיין לעיל, אבער דער מחבר פין מפיהם ומפי כתבם האט עס בשום אופן נישט געטארט דרוקען אין א ספר לעניית דעתי, והשנית איך האב בלויז געניצט דעם מפיהם ומפי כתבם פאר א משל אז עס זענען דא גענוג און נאך ספרים וואס זענען זיך מטפל מיט מחלוקת וכדו', זאת ועוד עפ"י רוב דערציילט דער עולמו של אבא איבער מחלוקת צווישן ראשי קהלה, אין גרויס טייל אנשים פשוטים, VS מפיהם ומפי כתבם וואס איז זיך מטפל מיט ענינים וואס קדושים וטהורים האבן געהאט צווישן זיך אבער מיר קליינע מענטשעלעך קענען דאס נישט פארשטיין נאר כפי ראות עיני שכלינו הדל והקטן
