אידישע וועלט פארומס

דערציילט מיר איינער דעם שבת אז א חבר זיינער האט שוין געדארפט מופן קיין מאנסי, אבער צום סוף האט ער זיך געזען אז ער האט דארט נישט קיין מוסד פאר זיינע קינדער מילא איז ער געבליבן אין שטאט.

תודה פאר די חיזוק און ברכה

קמח מיין הארץ איז מיט דיר

קמח האט געשריבן: סך הכל, לויפטער איך מיר זיך אויס דא, ווייל דא פיל איך אז ס'דא אפאר אידן וואס וועלן מיר פארשטיין

כוויל נאר אויפמערקזאם מאכן איין גרויסע קלייניקהייט. "אלע" (-וואס זענען נישט נוגע צו די פרשה) וואס ליינען אייערע דיבורים, פארשטיין דאס געוואלדיגע צער, אין אויך די וואס שמיסען אויס פארשידענע לימודי זכות על המנהלים - אעפ"כ האבן אונז אלעי מיטגעפיל און און מיטלייד מיט אייערע ריזיגע עגמת נפש ר"ל וואס איר מאכט מיט. חזקו ואמצו, אתה וביתך, ולפום צערא אגרא תזכו להוושע בישועה גדולה ולהכתב בסש"צ בכוח"ט.

כתר ישועה האט געשריבן:

קמח האט געשריבן: סך הכל, לויפטער איך מיר זיך אויס דא, ווייל דא פיל איך אז ס'דא אפאר אידן וואס וועלן מיר פארשטיין

כוויל נאר אויפמערקזאם מאכן איין גרויסע קלייניקהייט. "אלע" (-וואס זענען נישט נוגע צו די פרשה) וואס ליינען אייערע דיבורים, פארשטיין דאס געוואלדיגע צער, אין אויך די וואס שמיסען אויס פארשידענע לימודי זכות על המנהלים - אעפ"כ האבן אונז אלעי מיטגעפיל און און מיטלייד מיט אייערע ריזיגע עגמת נפש ר"ל וואס איר מאכט מיט. חזקו ואמצו, אתה וביתך, ולפום צערא אגרא תזכו להוושע בישועה גדולה ולהכתב בסש"צ בכוח"ט.

כ'האב פארשטאנען אז ארויפלייגן מיין פרשה דא, האט א ריסק, פון כאפן אפאר פרעסק, אבער
א) די חיזוק איז מער ווי די פרעסק
ב) אויף די פרעסק, נאמר, נאמנים פצעי אוהב, קיינער מיינט דאך נישט מיין שלעכט'ס נאר אויסלופטערן אלע צדדים
ג) תשועה ברוב יועץ נתקיימה בי על ידי עולם זה.

אזוי אז יצאתי נשכר, און בעז"ה מצפים לישועה במהרה

די עסקנים ארבעטן מיט אלע כוחות, איך האף צו געהאלפן ווערן (מיט אלע אנדערע עלטערן, הנמצאים בצרה ובשביה (געבינדן מיט קינדער אינדערהיים) בין בים (מ'פילט זיך אויפן וואסער) בין ביבשה (מ'איז טיעף אין דער ערד) בין במלחמה (הוספת אדמו"ר מבעלזא שליט"א, מיר זענען אין א מלחמה מיט די ...)
בלייבט איבער צו בעטן המקום ירחם עליהם (אוןיף די אלע וואס שטערן...) ויוציאם מצרה לרוחה, השתא בעגלא ובזמן קריב

לאמיר אלע שרייען ונאמר אמן

יעצט געפינען

פישל האט געשריבן: עס איז גאר אינטערסאנט צו ציטירן רשימות פון א אסיפת מלמדים בשנת תשכ"ד וואס איז אפגעשריבן געווארן בשעתו דורך הרה"ח מו"ה וואלף הכהן כ"ץ הי"ו, און דאס איז געדרוקט געווארן ככתבו וכלשונו אין דעם קונטרס אסיפת מלמדים וואס איז ארויסגעגעבן געווארן דורך די סאטמארע ת"ת אין וויליאמסבורג מיט עטליכע יאר צוריק, עס פארמאגט אין זיך גאר אינטערסאנטע ענינים, דער רבי זי"ע האט אנגעהויבן מיט דברי תורה און דערנאך האט זיך עס פארצויגן בדרך שאלות ותשובות. איך האף אז דער עולם וועט הנאה האבן דערפון.


ועל השאלה בענין הנידון שהילדים רואים סתירות בביתם ממה שמלמדים אותם בהישיבה, כמו למשל שאסור לדבר בשעת התפלה וקריאת התורה, ורואים שאביהם כן מדברים?
(קודם השיב כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א בדרך צחות, מה אפשר לעשות, אי אפשר להדריך גם את האבות, ועוד שאז יאמרו האבות שצריכים גם כן להדריך המלמדים.)
אחר כך השיב כ"ק אדמו"ר שליט"א, שאפשר להסביר להם שההורים טרודים על המחי' ועל הכלכלה, וזה שמביאם לדבר בעניני עסקים או בשביל זה קורא בעיתונים, שזה צריך לפרנסתם. או אפשר להסבירם שכל אדם יש לו נסיונות כאלה שאינו יכול לשלוט על מדותיו.
וזה לא ישפיע עליו [על הילד] לרעה שיעשה גם כן גם הוא כשיגדיל, כי בטבע אין הילדים נוטים לאיזה מדה רעה רק אם הוא גם כן בטבעתו מוכה בזה, אבל מי שאינו מוכה בזה הטבע אז לא מושך לו דבר הזה, ואם כי יסבירו לו כי הוא מדה רעה, בודאי ירחיק מזה אם אין לו שום נטיה לזה, (כמו שהחוש מעיד לזה שרואים הרבה ילדים משנים מטבעיות ההורים ולא לומדים מאבותם, כי הם בטבעם במדה זו משונים קצת), ואם הוא מבין שזה לא טוב לעשות, אם כן ממילא נתרחק מזה.
ובכלל אם מחנכים אותו בזה בקטנותו לעשות בטוב, אז אין לחשוש לכשיגדיל ישתנה טבעותו בזה לרעה, שיעשה כן גם הוא כשיגדיל, שזה ענינו כמו שאמרו חז"ל וכן הוא גם כן ברמב"ם (בפיה"מ סנהדרין ריש פרק חלק) שהילד כשמתחילין ללמדו אומרים לו שיתנו לו אגוזים, וכשגדל אומרים לו שיקנו לו בגדים וכו', אומרים לו שיעשה רב או רבי, עד שבא לכלל דעת ולומד לשמה, ואז מבין שמה שאמרו לו מקודם היה מוכרח להיות כן, שבאופן אחר לא היו יכולין לפעול אצלו מקודם שילמוד. - וכמו כן איתא בחובת הלבבות (שער היחוד פ"י) על הקושיא בעניני הגשמה שהקשה הראב"ד שהכתובים מורים על כך, ותירץ שבאופן אחר בלי להסבירו הדבר שיכול להבין לקרב אל השכל לא היה יכול ליכנס באזניו, כיון שהוא דבר זר מאד אצלו, רק אחר כך כשבא לכלל השגה אזי מבין שהכל הוא אין, וזה היה הדרך שיבוא לכלל דעת. - והוא בחינת מתוך שלא לשמה בא לשמה (פסחים נ:, עי' רמב"ם פ"י ה"ה). - כמו כן כשיגדיל ויבין אמיתת הענין ממה שראה מפי ספרים וסופרים, אזי ידע כבר שאסור לעשות כן, ומה שאמרו [לו] מקודם [באופן אחר], היה מוכרח לדבר כן. - אבל מכל מקום צריכים לדבר אליהם באופן כזה שידונו את הוריהם לכף זכות.
*
ועל השאלה שישנם ילדים גדולים חלושים, ומחברים אותם לילדים קטנים מהם, האם זה נכון?
השיב כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א שזה "זייער אן ערנסט ענין", החוות דעת בצוואה כתב שלא ללמוד אף בבנין אחד ילדים גדולים עם קטנים, שלא ישמעו [קטנים] מהגדולים. הגם שזה אינו כלל, כי לפעמים הקטנים יודעים עוד יותר מהגדולים, אבל בכל אופן הוא "זייער אן ערנסט ענין", וצריכים למנוע מזה עד כמה שאפשר, אבל כללא אי אפשר לומר בזה, וכל ענין צריכים לדון בפני עצמו.
*
ועל השאלה שזה דבר קשה מאד לפעול אצלם להדריכם בדרך ישרה?
השיב כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א שלכאורה ישנו ג' סוגים נשמות, יש נשמות שאף שנולדו אצל רשעים, מכל מקום בוער בקרבם הניצוץ הקדוש ומושכו לטוב, ואת זה אינם צריכים ללמוד, כי זה טוב מעצמו וישנם גם כן שנולדו בתכונה רעה, כמו שאיתא בדברי חז"ל (יומא פב:) בעובדא ההוא שלחשו לאזנה של מעוברת שהיום הוא יום הכיפורים ואסור לאכול ולא הועיל, ואמרו על זה זורו רשעם מרחם (תהלים נח ד). ולזה אין מועיל כלום, אבל רובא דרובא מועיל עוד הגם, כי בזה גם כן לא הכל שוים כי זה גם כן תלוי במהות נפשו, אבל מכל מקום לזה [מועיל] הרבה במאה אחוז ולזה קצת במיעוט רק ששים או שבעים אחוז, אבל המציאות הוא שמועיל לכל קצת, אם הוא לא בבחינה כזו שבתולדה הוא רע, רק בבחינה אמצעי.
*

איך מיין טאקע אזוי.

הרבטייטעלבוים האט געשריבן: יעצט געפינען

פישל האט געשריבן: עס איז גאר אינטערסאנט צו ציטירן רשימות פון א אסיפת מלמדים בשנת תשכ"ד וואס איז אפגעשריבן געווארן בשעתו דורך הרה"ח מו"ה וואלף הכהן כ"ץ הי"ו, און דאס איז געדרוקט געווארן ככתבו וכלשונו אין דעם קונטרס אסיפת מלמדים וואס איז ארויסגעגעבן געווארן דורך די סאטמארע ת"ת אין וויליאמסבורג מיט עטליכע יאר צוריק, עס פארמאגט אין זיך גאר אינטערסאנטע ענינים, דער רבי זי"ע האט אנגעהויבן מיט דברי תורה און דערנאך האט זיך עס פארצויגן בדרך שאלות ותשובות. איך האף אז דער עולם וועט הנאה האבן דערפון.


ועל השאלה בענין הנידון שהילדים רואים סתירות בביתם ממה שמלמדים אותם בהישיבה, כמו למשל שאסור לדבר בשעת התפלה וקריאת התורה, ורואים שאביהם כן מדברים?
(קודם השיב כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א בדרך צחות, מה אפשר לעשות, אי אפשר להדריך גם את האבות, ועוד שאז יאמרו האבות שצריכים גם כן להדריך המלמדים.)
אחר כך השיב כ"ק אדמו"ר שליט"א, שאפשר להסביר להם שההורים טרודים על המחי' ועל הכלכלה, וזה שמביאם לדבר בעניני עסקים או בשביל זה קורא בעיתונים, שזה צריך לפרנסתם. או אפשר להסבירם שכל אדם יש לו נסיונות כאלה שאינו יכול לשלוט על מדותיו.
וזה לא ישפיע עליו [על הילד] לרעה שיעשה גם כן גם הוא כשיגדיל, כי בטבע אין הילדים נוטים לאיזה מדה רעה רק אם הוא גם כן בטבעתו מוכה בזה, אבל מי שאינו מוכה בזה הטבע אז לא מושך לו דבר הזה, ואם כי יסבירו לו כי הוא מדה רעה, בודאי ירחיק מזה אם אין לו שום נטיה לזה, (כמו שהחוש מעיד לזה שרואים הרבה ילדים משנים מטבעיות ההורים ולא לומדים מאבותם, כי הם בטבעם במדה זו משונים קצת), ואם הוא מבין שזה לא טוב לעשות, אם כן ממילא נתרחק מזה.
ובכלל אם מחנכים אותו בזה בקטנותו לעשות בטוב, אז אין לחשוש לכשיגדיל ישתנה טבעותו בזה לרעה, שיעשה כן גם הוא כשיגדיל, שזה ענינו כמו שאמרו חז"ל וכן הוא גם כן ברמב"ם (בפיה"מ סנהדרין ריש פרק חלק) שהילד כשמתחילין ללמדו אומרים לו שיתנו לו אגוזים, וכשגדל אומרים לו שיקנו לו בגדים וכו', אומרים לו שיעשה רב או רבי, עד שבא לכלל דעת ולומד לשמה, ואז מבין שמה שאמרו לו מקודם היה מוכרח להיות כן, שבאופן אחר לא היו יכולין לפעול אצלו מקודם שילמוד. - וכמו כן איתא בחובת הלבבות (שער היחוד פ"י) על הקושיא בעניני הגשמה שהקשה הראב"ד שהכתובים מורים על כך, ותירץ שבאופן אחר בלי להסבירו הדבר שיכול להבין לקרב אל השכל לא היה יכול ליכנס באזניו, כיון שהוא דבר זר מאד אצלו, רק אחר כך כשבא לכלל השגה אזי מבין שהכל הוא אין, וזה היה הדרך שיבוא לכלל דעת. - והוא בחינת מתוך שלא לשמה בא לשמה (פסחים נ:, עי' רמב"ם פ"י ה"ה). - כמו כן כשיגדיל ויבין אמיתת הענין ממה שראה מפי ספרים וסופרים, אזי ידע כבר שאסור לעשות כן, ומה שאמרו [לו] מקודם [באופן אחר], היה מוכרח לדבר כן. - אבל מכל מקום צריכים לדבר אליהם באופן כזה שידונו את הוריהם לכף זכות.
*
ועל השאלה שישנם ילדים גדולים חלושים, ומחברים אותם לילדים קטנים מהם, האם זה נכון?
השיב כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א שזה "זייער אן ערנסט ענין", החוות דעת בצוואה כתב שלא ללמוד אף בבנין אחד ילדים גדולים עם קטנים, שלא ישמעו [קטנים] מהגדולים. הגם שזה אינו כלל, כי לפעמים הקטנים יודעים עוד יותר מהגדולים, אבל בכל אופן הוא "זייער אן ערנסט ענין", וצריכים למנוע מזה עד כמה שאפשר, אבל כללא אי אפשר לומר בזה, וכל ענין צריכים לדון בפני עצמו.
*
ועל השאלה שזה דבר קשה מאד לפעול אצלם להדריכם בדרך ישרה?
השיב כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א שלכאורה ישנו ג' סוגים נשמות, יש נשמות שאף שנולדו אצל רשעים, מכל מקום בוער בקרבם הניצוץ הקדוש ומושכו לטוב, ואת זה אינם צריכים ללמוד, כי זה טוב מעצמו וישנם גם כן שנולדו בתכונה רעה, כמו שאיתא בדברי חז"ל (יומא פב:) בעובדא ההוא שלחשו לאזנה של מעוברת שהיום הוא יום הכיפורים ואסור לאכול ולא הועיל, ואמרו על זה זורו רשעם מרחם (תהלים נח ד). ולזה אין מועיל כלום, אבל רובא דרובא מועיל עוד הגם, כי בזה גם כן לא הכל שוים כי זה גם כן תלוי במהות נפשו, אבל מכל מקום לזה [מועיל] הרבה במאה אחוז ולזה קצת במיעוט רק ששים או שבעים אחוז, אבל המציאות הוא שמועיל לכל קצת, אם הוא לא בבחינה כזו שבתולדה הוא רע, רק בבחינה אמצעי.
*

האם המוסדות של היום לא כפופים לדבריו?

דאס איז אפשר נשתכחה תורת רבינו הק' זיע"א

שוין צייט צו טוהן צו די זאך

אבער איך האף די וואך צו ווערן געהאלפן, דעריבער טוה איך אייך מיטטיילן מיט מיינע האפענונגען, איך האף כ'וועל אייך נישט דארפן צוברעכן מיט מיינע ווייטונגען, אויב ס'וועט זיך חלילה אויסלאזן ווי ביז יעצט

מקוה לטוב ויהיה טוב בעז"ה

נשמה האט געשריבן: איך מיין טאקע אזוי.

פון דעם האב איך נישט געטראכט
אז צוויי זאגן שוין אזוי,
וועל איך נאך יעצט זיך ארויסלאזן צום ציון (קום מיר נישט אויפזיכן מחמת גילוי, תודה)

farshlufen האט געשריבן: הרב ט"ב, אויף וואס ברענגט איר דברי מרן בעל עה"ג, אלס סיוע לדבריך אנטקעגן הרב הירשקאוויץ? כ'זעה ענדערש פארקערט ובפרט וואס ער אליין אלס פיאנער פון די חסיד'ישע מיידל שולעס ההולכים לאורו האט יא געהאלטן אז די שולע דארף מחנך זיין אויף א געהעריגן מהלך און פעסטן יסוד, והדברים ידועים וברורים.

פארקערט א ראיה נישט ווי איך האב געשריבען.

באקומען אין אישי

נושא: שערוריה במאנסי

קמח! איך קען דיך נישט און אויב איז דיין מעשה אמת האב איך זייער מיטלייד מיט דיר אבער עס קוקט מיר אויס אז די גאנצע מעשה דיינע איז עפעס א משל און דו האסט אפילו נישט קיין טאכטער.
עפעס שטומט נישט דא עס איז שוין צוויי וואכן און דיין טאכטער האט נאכאלץ נישט קיין סקול עס מאכט זיך גאנץ ווייניג אז א נארמאלע מענטש א נארמאלע שטוב א נארמאלע מיידל און זי האט נאכנישט קיין סקול און אלץ קומסטו צוריק מיט שלעכטע נייעס
איך בין דיר חושד אז דו ביזט א בחור פון ישיבה וואס האט א געשמאק אין אנדרייען אזא מין שערורוי' סאמעטוכע.

און היות איך פארשטיי אז ער איז נישט דער איינציגסטער

טוה איך דאס דא ארויף לייגן, מיט וואס כ'האב איהם געענטפערט



גלייב מיר (מוזט נישט) ווען איך קען ווען דיר זאגן ווער איך בין, וואלט זיך די האר פון דיין קאפ אויפגעשטעלט
ווען מ'וואלט ווען מיר געמאכט א טיי אווענד, וואלט געשטאנען, העלפט א אייניקל פון רבי ר' אלימלך, אבער היות אריין לייגן א טאכטער אין סקול איז נישט קיין צדקה צוועק לדעתם, ברויכן זיי נישט העלפן א אייניקל פון רר"א

דער עיקר פראבלעם מיינע, איז אז ס'איז דא נאך 17 משפחות פון בנות חיל וואס האבן נישט קיין סקול, דעריבער אפי' איין סקול וואלט מיר שוין יא געוואלט נעמען האבן זיי מורא אז די אנדערע וועלן זיך אויף זיי פארלייגן, דעריבער האלטן זיי זיך אויך אפ



כ'האב הנאה, אז דו האסט מיר געפרעגט, ווייל אזוי האב איך די געלעגנהייט צו זאגן מיין זייט

בידך להאמין או להכחיש, אבל המציאות ליידער לא נשתנה לטובה, רק ע"י תפילות

הרבטייטעלבוים האט געשריבן: תו"ד.
ערעב יפה פארשטייט נישט וויאזוי מנהלים פון מוסדות קענען טוען רשעות פאר ראש השנה.

צו ווילען זיי דען אז מען זאל זיי דן זיין און בודק זיין די וועג וואס זיי באהנדלען די צאן קדשים.

דאס וויזט א קלארער בילד אז זיי האבען נישט קיין יראת שמים און קיין יראת יום הדין, און וויאזוי קאנען זיי פירען מוסדות

מאנסי טו תשובה וועק זיך אויף וואס גייט דא פאר.
עכת"ד.

ווי שוין ערווענט קיינער קאן נישט זיין אזא רשע, נאר ווען ער מיינט אז ער מיינט לשם שמים, ופשוט הוא.

ג"א מצטרף לתמיהתו

וכי זהו ההכנה לראש השנה
ליום הדין????


לאמיר האפן זיי גייען זיך כאפן באצייטנ'ס

(שמעתי מאחורי הפרגוד, אז די עסקנים ארבעטן שווער, און ס'קוקט אויס אז ס'גייט ווערן מסודר פאר ראש השנה, איך קען נישיט צוזאגן, אבער אזוי קוקט אויס)

קשה עלי פרידתכם עס איז שווער פאר השי"ת ווען יודן זענען בפירוד אופן חשבון פון אייבערשעטן!!!!!!!!!!

חניוק האט געשריבן: אויב איר קענט ארויסגעבן ר' אידיששע קהילות וואס האט אייך געברענגט צוריקצודרייען?

איך האב נישט צוריקגעדרייט, איך האלט פונקט וואס איך האב גהאלטן פריער. נאר, איך האב חרטה געהאט אויף דער ניגון און טאן פון מיינע טענות. אויך וויל איך נישט אטאקירן קמח'ן זעלבסט, מיין הארץ גייט - באמת - אויס פאר אים, ער איז נישט שולדיג.
איך זיץ דא אויף דעם אשכול און עס געפעלט מיר פשוט וויאזוי די באשולדיגטע זענען די מוסדות און קהילות וועלכע שוויצן צו האבן און אויפהאלטן מוסדות, און די באשולדיגער זענען די וועלכע האבן קיינמאל קיין מוסד נישט געגרינדעט און קיינמאל קיין מוסד נישט געפירט.
די ... ... .... רבי'ס און עסקנים טוהן דאס בלויז פאר פארענטשעס, אבער די וועלכע טוען *גארנישט* זיי זענען די אמת'ע צדיקים'לעך.

איך וויל מאכן א פשוט'ע דייעגראם. עס זענען דא דריי אפציעס
א. בויען מוסדות (סאטמאר, פאפא, בעלזא, סקווער, באבוב, וויזניץ וכו'), ארייננעמען יעדן.
ב. בויען מוסדות (סאטמאר, פאפא, בעלזא, סקווער, באבוב, וויזניץ וכו'), ארייננעמען יעדן פון די אייגענע קהילה, אבער נישט יעדן פון שטאט.
ג. נישט בויען מוסדות.
איז ג' מער ענדליך צו א' אדער איז ב'?

נו??