אידישע וועלט פארומס

איך זעה נישט וואס דו פארשטייסט נישט דיין אנצונדען די סינק גייט מאכען מיל דרייען וואס דאס איז טוחן דא דיין רוקען די פלעסטיק גייט ס"ה מאכען אז די שטראלען זאלען זיך נישט טרעפען וואס דאס איז נישט קיין איסור

מי יודע האט געשריבן:

ברוקלינער יונגערמאן האט געשריבן: איך האב אמאל געפרעגט א שאלה איבער א שבת זייגער וואס איז געלאפן סיי אויף די לייט און אויך אויף די פלאג'ס, איך האב געוואלט איינפלאגן אין יענעם פלאג א פערקילעטער און ס'וועט זיך אויסלעשן פרייטאג צונאכט'ס צוזאמען מיט די לייט'ס און צוריק זיך אנצינדן שבת פארטאגס צוזאמען מיט די לייט'ס און ס'וועט ארוסקומען אין איינוועגס אז די וואסער האט זיך אפגעקאכט נאכאמאל שבת (כ'האב נישט געמיינט אויסצולעשן די וואסער נאר ווייל די לייט'ס לעשט זיך וועט ארויסקומען א גרם פון בישול) און די דיין האט עס קלאר גע'אסרט זאגענדיג אז מ'טאר נישט הנאה האבן פון א זאך וואס איז געווארן געקאכט שבת דורך א שבת זייגער'ס צולייגענדיג אז מ'האט נאר מתיר געווען שבת זייגער'ס פאר לעקטער, עיר קאנדישען וכדומה נישט פאר עסן און טרינקען

מקור?
לפי זה וואס טוט זיך מיט אנווארעמען עסן? אויב וויל איך מיין האט פלעיט זאל זיין אויסגעלאשן איבערנאכט און זיך צוריק אנצינדן צופרי?

כ'בין נישט פון די מענטשן וואס גייען פרעגן דעם דיין נאכן פסק'ן צו ער האט א מקור דערצו, דער דיין האט מיר געזאגט אז מ'טאר נישט איז נישט,
לויט דעם דיין טאר מען נישט אנשטעלן קיין שבת זייגער אנצוצינדן א האט פלעיט אום שבת

אשמרה לפי מחסום האט געשריבן:

שלך לחמך האט געשריבן: און לגבי דעם סוויטש, למעשה אויב איך טי גארנישט גייען זיך די שטראלן צוזאם טרעפן און אויב טי איך יא גייען זיך עס נישט, פארוואס הייסט עס נישט גורם זיין א זאך? דעס איז נישט געפיל דעס איז א פאקט

וועלכע איסור איז דא פין בלאקען שטראלען?

מען בלאקט דאך דא נישטאמאל קיין שטראלן יעצט. ווען דער לייט איז גרין (א סימן אז יעצט מעג מען עס רוקן) איז נישט דא קיינע שטראלן וואס גייען אריבער. מען רוקט דער פלעסטיק און נאך א וויילע ווען דער לייט ווערט רויט פאנגען אן צו קומען שטראלן.

מען רעד דאך פין גרמא אויף די בלאקען די שטראלען

אויב איז מען דאס מתיר פאר עלעקטער איז אויס מיטן גאנצן שבת וואס מיר קענען. מען קען עס לייגן אויף אלע פלאגס אנצינדן און אויסלעשן וואס מען וויל גאנץ שבת.

גליטשעדיג האט געשריבן: אויב איז מען דאס מתיר פאר עלעקטער איז אויס מיטן גאנצן שבת וואס מיר קענען. מען קען עס לייגן אויף אלע פלאגס אנצינדן און אויסלעשן וואס מען וויל גאנץ שבת.

א ענליכע טענה איז ארויס גערוקט געווארן קעגן די מתקני העירוב אין ברוקלין, מיט יארן פריער....

לכתחילה אריבער האט געשריבן: זייער גוט זאגט איר משיח!!

וועלמער ווארטן אויף שלמה המלך, אדער כאטש אויף א בת קול, און דערנאך אננעמען די דראמאטישע טויש אין יהדות.

דאס איז כמובן נאר אויפן צד אז דאס איז א דראמאטישע טויש.

אויפן עצם ענין רעד איך נישט אריין ווייל מי אנו ומה חיינו? קיינער פרעגט אונז נישט בכלל.

שלך לחמך האט געשריבן:

בנימין הלוי האט געשריבן:

מי יודע האט געשריבן:

אשמרה לפי מחסום האט געשריבן: דו ביסט נישט גורם קיין אויסלעשען נאר ס"ה נקעסטע מאל ער גייט שיקען די שטראל וועט ער נישט קענען טרעפען די אנדערע זייט גייט ער זיך אויסלעשען

מאי שנא פון א שבת זייגער וואס מ'טאר נישט ארויסנעמען א ציינדעלע מחמת גרם כיבוי?

איך בין נישט זיכער איבער דעם צושטעל, אבער ווער זאגט מען טאר נישט ארויסנעמען ביי א שבת זייגער?
אגב, ביי וועלכן אופן איז שייך גרם כיבוי ביים ארויסנעמען א ציינדל? אויב עס איז פארלאשן און מען נעמט אוועק די גרינע איז עס די לייכטסטע פאל. קיין שאלה לכאורה.

מיינסט אפשר ווען עס ברענט און מען נעמט ארויס די רויטע, דאס איז גרם הבערה און אויך דא זענען דא גענוג מקילים למעשה

אדער רעדסטו פון אריינלייגן א ציינדל, איך ווייס נישט די הלכה אין אזא פאל.

בנימין פרעג איבער דיין דיין פאר די רירסט צי דיין שבת זייגער נעקסטע מאל אים שבת.

און לגבי דעם סוויטש, למעשה אויב איך טי גארנישט גייען זיך די שטראלן צוזאם טרעפן און אויב טי איך יא גייען זיך עס נישט, פארוואס הייסט עס נישט גורם זיין א זאך? דעס איז נישט געפיל דעס איז א פאקט

אריינלייגן טאר מען נישט שבת

ארויסנעמען איז דא אופנים וואס מ'מעג מיט א שינוי, א דיין האט מיר אמאל געפסקנט אז איך מעג ארויסנעמען א ציינדל מיט א שינוי אז די עירקאנדישן זאל בלייבן ארבעטן

מי יודע האט געשריבן:

ברוקלינער יונגערמאן האט געשריבן: איך האב אמאל געפרעגט א שאלה איבער א שבת זייגער וואס איז געלאפן סיי אויף די לייט און אויך אויף די פלאג'ס, איך האב געוואלט איינפלאגן אין יענעם פלאג א פערקילעטער און ס'וועט זיך אויסלעשן פרייטאג צונאכט'ס צוזאמען מיט די לייט'ס און צוריק זיך אנצינדן שבת פארטאגס צוזאמען מיט די לייט'ס און ס'וועט ארוסקומען אין איינוועגס אז די וואסער האט זיך אפגעקאכט נאכאמאל שבת (כ'האב נישט געמיינט אויסצולעשן די וואסער נאר ווייל די לייט'ס לעשט זיך וועט ארויסקומען א גרם פון בישול) און די דיין האט עס קלאר גע'אסרט זאגענדיג אז מ'טאר נישט הנאה האבן פון א זאך וואס איז געווארן געקאכט שבת דורך א שבת זייגער'ס צולייגענדיג אז מ'האט נאר מתיר געווען שבת זייגער'ס פאר לעקטער, עיר קאנדישען וכדומה נישט פאר עסן און טרינקען

מקור?
לפי זה וואס טוט זיך מיט אנווארעמען עסן? אויב וויל איך מיין האט פלעיט זאל זיין אויסגעלאשן איבערנאכט און זיך צוריק אנצינדן צופרי?

אנווארעמען איז אן אנדערע שאלה, אנווארעמען איז דאך נישט קאכן.

לכאורה אויב איך אינסטאל עס ביי מיר אינדערהיים, און ס'מאכט זיך אמאל אז איך פארגעס אנצוצינדען דע לייט איז אמירה לעכו"ם קיין פראבלעם?

דיסקלעימער:
קיינער זאל פון דא נישט ארויסנעמען קיין הוראה למעשה, נישט פון די שורות און אויך נישט פון אינצווישן די שורות.

מיט עהרע
יענקל דער גבאי

משיח, שלמה המלך האט דאך מתקן געווען דעם גאנצן איסור, און צוגעלייגט א אופן היתר. וואס איז דער דמיון אהער?

משיח מאכט לכאורה א טעות ווי אסאך מאכען אז שלמה המלך האט ערפינדען דער ענין צורת הפתח, שלמה המלך האט פינקט פארקערט ער האט געאסערט צי טראגען און חצירות אן עריבי חצירות

מי יודע האט געשריבן:

ברוקלינער יונגערמאן האט געשריבן: איך האב אמאל געפרעגט א שאלה איבער א שבת זייגער וואס איז געלאפן סיי אויף די לייט און אויך אויף די פלאג'ס, איך האב געוואלט איינפלאגן אין יענעם פלאג א פערקילעטער און ס'וועט זיך אויסלעשן פרייטאג צונאכט'ס צוזאמען מיט די לייט'ס און צוריק זיך אנצינדן שבת פארטאגס צוזאמען מיט די לייט'ס און ס'וועט ארוסקומען אין איינוועגס אז די וואסער האט זיך אפגעקאכט נאכאמאל שבת (כ'האב נישט געמיינט אויסצולעשן די וואסער נאר ווייל די לייט'ס לעשט זיך וועט ארויסקומען א גרם פון בישול) און די דיין האט עס קלאר גע'אסרט זאגענדיג אז מ'טאר נישט הנאה האבן פון א זאך וואס איז געווארן געקאכט שבת דורך א שבת זייגער'ס צולייגענדיג אז מ'האט נאר מתיר געווען שבת זייגער'ס פאר לעקטער, עיר קאנדישען וכדומה נישט פאר עסן און טרינקען

מקור?
לפי זה וואס טוט זיך מיט אנווארעמען עסן? אויב וויל איך מיין האט פלעיט זאל זיין אויסגעלאשן איבערנאכט און זיך צוריק אנצינדן צופרי?

ווען מיר האבען געלערענט הלכות שבת און כולל האבען דארטען אלע דיינים געזאגט מצד הדין איז נישטא קיין איסור אנצישטעלן מיט א שבת זייגער דער טשלענט אז עס זאל זיך אפקאכען שבת אינדערפרי, דע גאנצע פראבליעם פארוואס מען איז נישט מתיר איז נאר וויל עס זיעט עפעס ווי א עובדא דחול

בעל דעת האט געשריבן:

מי יודע האט געשריבן:

ברוקלינער יונגערמאן האט געשריבן: איך האב אמאל געפרעגט א שאלה איבער א שבת זייגער וואס איז געלאפן סיי אויף די לייט און אויך אויף די פלאג'ס, איך האב געוואלט איינפלאגן אין יענעם פלאג א פערקילעטער און ס'וועט זיך אויסלעשן פרייטאג צונאכט'ס צוזאמען מיט די לייט'ס און צוריק זיך אנצינדן שבת פארטאגס צוזאמען מיט די לייט'ס און ס'וועט ארוסקומען אין איינוועגס אז די וואסער האט זיך אפגעקאכט נאכאמאל שבת (כ'האב נישט געמיינט אויסצולעשן די וואסער נאר ווייל די לייט'ס לעשט זיך וועט ארויסקומען א גרם פון בישול) און די דיין האט עס קלאר גע'אסרט זאגענדיג אז מ'טאר נישט הנאה האבן פון א זאך וואס איז געווארן געקאכט שבת דורך א שבת זייגער'ס צולייגענדיג אז מ'האט נאר מתיר געווען שבת זייגער'ס פאר לעקטער, עיר קאנדישען וכדומה נישט פאר עסן און טרינקען

מקור?
לפי זה וואס טוט זיך מיט אנווארעמען עסן? אויב וויל איך מיין האט פלעיט זאל זיין אויסגעלאשן איבערנאכט און זיך צוריק אנצינדן צופרי?

ווען מיר האבען געלערענט הלכות שבת און כולל האבען דארטען אלע דיינים געזאגט מצד הדין איז נישטא קיין איסור אנצישטעלן מיט א שבת זייגער דער טשלענט אז עס זאל זיך אפקאכען שבת אינדערפרי, דע גאנצע פראבליעם פארוואס מען איז נישט מתיר איז נאר וויל עס זיעט עפעס ווי א עובדא דחול

דאס איז דאך רבי משה פיינשטיין'ס טעם לאיסור שבת זייגער'ס כידוע, ועין בתשובותיו ח"ד או"ח סי' ס', שמאריך בזה

די איידיע איז נישט שלעכט. כאטש טעכניש גייט מען דא אויך דארפן אבאכט געבן נישט צו רוקן דעם סוויטש ווען ס'איז רויט. הערסט 'בליץ'? אבער ס'איז שווער צו גלייבן אז ס'גייט זיך איינגעבן.

בליץ האט געשריבן: שוין דא 3 פעדשעיס און קיינער האט נאך נישט ארויס געברענגט וויפיל שגגות דאס וועט פארמיידען..?

ביי מיר אין שטוב האט מען ליידער 2 מאל אין די פארגאנגענע יאר בטעות אנגעצונדען אדער אויסגעלאשן א לייט אום שב"ק, דהיינו צוויי חילולי שבת בשוגג,, בזמן שביהמ"ק קיים וואלטן מיר ווען זיך ארויס געלאזט קיין ירושלים צו מפייס זיין דעם בורא עולם מיט א חטאת,

ועכשיו ברויכען מיר תשובה טון ונשלמה פרים שפתינו, און ווארטען פאר יום כיפור ומודה ועוזב ירוחם

במילא אז מיר קענען האבען די מעגליכקייט זיך אפצוהיטען פון אזויפיל איסורי דאורייתא בשוגג לנו ולבנינו איז דאס אוודאי א געוואלדיגע גוטע בשורה פאר א יעדע ירא ודחיל.

ואל תשובנו עירוב וואס רבינו ז"ל האט נישט געמאכט דאס שפארט נישט איין קיין דאורייתא.

אוודאי דארף מען פרעגן א רב צו מען זאל זיך סומך זיין אויף דעם היתר, אבער אינסטאלירען וואס פארא פראגע

איך בין ערשטוינט צו ליינען אזויפיל ווי א יעדער ניק האט זיין אייגענע געפיל און זיין אייגענע ווייט זעענדיגע בליק און די קלארע השקפה פארוואס עס מיז זיין אסור, בשעת די תורה איז געגעבן געווארן פאר א יעדען אפילו פאר אונז פשוטע מענטשן און יעדער קען זיך מתווכח זיין אין די תורהדיגע חלק דערפון אבער און די חלק ההשקפה וואס יעדער איז חושש דאס באלאנג דאך זיכער נישט פאר אונז, מראית עין און אפשר'ס באלאנגט דאך זיכער פאר א 'דעת' תורה

מען פארשטייט אז מען קען זיך איינשפארען טויזענטע שגגות אבער מען ברוך עס אסר'ן ווייל "איך האלט און איך בין חושש "?

אויב די איינציגסטע מעלה איז וועגען עובר זיין אויף א איסור דאורייתא, דארפסטו קודם געוואר ווערן צי ווען מען לעשט אויס א לעקטער שבת איז מען חייב מדאורייתא, איך בין נישט אזוי זעכער.

בליץ האט געשריבן: שוין דא 3 פעדשעיס און קיינער האט נאך נישט ארויס געברענגט וויפיל שגגות דאס וועט פארמיידען..?

פשוט אז דאס איז דאך דער גאנצער תכלית, דאס דארף מען גארנישט אויסשמועסן...
(פארשטייט זיך אויסער בל תשחית וואס איז א זייטיגער בענעפיט)

בליץ האט געשריבן: ביי מיר אין שטוב האט מען ליידער 2 מאל אין די פארגאנגענע יאר בטעות אנגעצונדען אדער אויסגעלאשן א לייט אום שב"ק, דהיינו צוויי חילולי שבת בשוגג,, בזמן שביהמ"ק קיים וואלטן מיר ווען זיך ארויס געלאזט קיין ירושלים צו מפייס זיין דעם בורא עולם מיט א חטאת.
ועכשיו ברויכען מיר תשובה טון ונשלמה פרים שפתינו, און ווארטען פאר יום כיפור ומודה ועוזב ירוחם.

חטאת? שוגג? מ'האט פארגעסן אז ס'איז שבת אויף דער וועלט, אדער אז מ'טאר נישט אנצינדן אש אום שבת? אדער די האנט האט פון געוואוינהייט גערוקט דעם סוויטש?
קען טאקע זיין נשמת שבת לשיטתו, ווייל ער האלט אז ס'איז זיכער בגדר שוגג. אבער די וועלט נעמט דאס אן פאר א אונס אדער מתעסק וואס קען זיין דארף נישט קיין כפרה.

בליץ האט געשריבן: במילא אז מיר קענען האבען די מעגליכקייט זיך אפצוהיטען פון אזויפיל איסורי דאורייתא בשוגג לנו ולבנינו איז דאס אוודאי א געוואלדיגע גוטע בשורה פאר א יעדע ירא ודחיל.

אממ.. האסט שוין געטוישט אלע באלבס צו פלארעסנט, צו מאכן זיכער אז קיין מדאורייתא זאל נישט זיין ח"ו?

בליץ האט געשריבן: אוודאי דארף מען פרעגן א רב צו מען זאל זיך סומך זיין אויף דעם היתר, אבער אינסטאלירען וואס פארא פראגע

באזירט אויף? דיין... ה ר ג ש

בליץ האט געשריבן: איך בין ערשטוינט צו ליינען אזויפיל ווי א יעדער ניק האט זיין אייגענע געפיל און זיין אייגענע ווייט זעענדיגע בליק און די קלארע השקפה פארוואס עס מיז זיין אסור, בשעת די תורה איז געגעבן געווארן פאר א יעדען אפילו פאר אונז פשוטע מענטשן און יעדער קען זיך מתווכח זיין אין די תורהדיגע חלק דערפון אבער און די חלק ההשקפה וואס יעדער איז חושש דאס באלאנג דאך זיכער נישט פאר אונז, מראית עין און אפשר'ס באלאנגט דאך זיכער פאר א 'דעת' תורה

מען פארשטייט אז מען קען זיך איינשפארען טויזענטע שגגות אבער מען ברוך עס אסר'ן ווייל "איך האלט און איך בין חושש "?

דא ליגט אסאך לצנות אנטשולדיגט מיר. גיי צוריק די דריי בלעטער און איך זע נישט די אויסגעשפראכענע טענות דער עולם האט דא מצד הרגש, אדרבה, נאך פאר איינער זאגט א ווארט שטייט מען גרייט מיט די שארפע מענה "געפילן אין די זייט! פנו מקום.." דוק ותשכח ממש צוויי אדער דריי, דערנאך עטליכע תגובות שלא מן הענין כדרכו של פארום.
אין ס"ה האבן איינצעלנע שפעקולירט אז דאס איז געפערליך מצד דעם אידישן הרגש וואס איז אגב אויך מיין בליק אויף די זאך, הגם ווי מילכיגער זאגט האט מיך קיינער נישט געפרעגט.

סתם פאר אינטערעסאנט אז דער טעכנישער חלק איז דא בכלל נישט קלאר אויסגעשמועסט געווארן אזוי אויך נישט דער חלק ההלכה. וואס באמת זענען דא מפקפקים אויך להלכה אויף דעם אויסטרעף

א פייערדיגע היימישע חסידישע יונגערמאן, א אייניקעל פון איינע פון די גרעסטע פוסקים בהלכה, אליינס א תלמיד חכם מובהק בפרט בהלכות שבת, א בעל מחבר ספר אויף הלכות שבת אויך, - ווען ער האט באטראכט דער גאנצע ענין אין ער איז שטארק נתפעל געווארען פון דער געוואלדיגע המצאה אויס געהאלטן להלכה כדת וכדין, דער איינציגסטער 'אבער' איז געוועהן לגבי 'עובדא דחול', די שאלה אבער וואס מיינט טאקע עובדא דחול. דער עובדא דחול לגבי א לייט סוייטש איז קנאפע הונדרעט יאר אלט, לו יצוייר ווען בשעתו וואלט ארויס געקומען אזא המצאה דאן, בשעתו, וואלט עס קיינמאל נישט געווארען א 'מעיקרא' א וואכענדיגע זאך. ולכן יש לפלפל לקולא בזה לגבי עובדא דחול. ער האט געזאגט אז מ'קען דאס בכלל נישט פארגלייכען צו א באן וואס דער חתם סופר האט גע'אסר'ט בשעתו צו פארען דערמיט בשבת קודש אלץ 'עובדא דחול', אף על פי וואס דער מענטש טוט נישט גארנישט, דער קאנדאקטער אינטרעסירט עס נישט און ווייסט אפילו ווער עס קומט ארויף און שטייגט אראפ. דער תשובה פון חת"ס דאכציך געפונט זיך אין חלק ו'. עכ"פ דא ביים לייט סוויטש איז עס זייער זייער א שוואכע איסור, אויב איז בכלל דא א איסור. אבער ער נעמנט עס נישט אויף זיין אחריות.

קיקיון האט געשריבן: מספרים כי פעם נתווכחו ביניהם שני גדולי העולם, הגאון הראגטשובי והאור שמח. בלהט הויכוח ובאין מוצא, הציע הראגטשובי לצאת לרחובה של עיר ולשאול את ההלך הראשון הנקרה בדרכם מהי דעתו. 'הן דעת בעלי בתים היא היפך מדעת תורה... כל אשר ההוא יאמר, נדע שהצדק עם שכנגדו' טען.

קיבל האור שמח את הצעתו ויצאו שניהם יחדיו. היהודי הראשון שבא לקראתם נקרא לבוא אליהם, ושני הגאונים הציעו לפניו את דבריהם. הלה אימץ מעט את מוחו ואמר שנראים לו דברי הראגטשובי.

פניו של האור שמח אורו. 'הנה' קרא 'הרי שצדקו דברי'.

'לא ולא' השיבו הראגטשובי 'הן ערב שבת היום. ואמרו חז"ל שהרץ בערב שבת והזיק - פטור, מפני שרץ ברשות. הרי שבערב שבת דעת האנשים אינה מיושבת ונוהגים הם בפיזור הדעת. אם כן מחמת כן כוון האיש אל האמת, אינו מיושב כעת בדעתו...'

איינער זאגט מיר אז היות מיין דעת בעל הבית איז דערקעגן קומט אויס אז דער דעת תורה איז להיפך...
האב איך אים געענטפערט שלשה תשובות בדבר
איינס די אויבנדערמאנטע
והשנית

קיקיון האט געשריבן: עס איז מיר איינגעפאלען א צחות
די וועלט זאגט אז דעת בעלי בתים איז היפוך דעת תורה
ווי דער סמ"ע אין ג י"ג ברענגט פון שו"ת מהר"י ווייל
לא תשב אצל הקהל בשום דין, דידעתי שפסקי הבעלי-בתים ופסקי הלומדים הם שני הפכים
פארוואס דארף מען פרעגען א מורה הוראה זאל מען פרעגען א בעה"ב?
דער הסבר איז א פשוטער
די ווייסט דאך נישט וועמעס דעת תורה ער זאגט להיפוך
אפשר איז דאס א דעת יחדיאי אדער א ספרדי און די ביסט אן אשכנז וכדומה

און דריטנס דאס איז דאך בלויז הרגש.. אבער מיין *דעת בעל הבית הלכה'דיג* איז יא דערפאר, ממילא להלכה איז דעת תורה להיפך און ס'איז אסור...