אידישע וועלט פארומס

בנימין הלוי האט געשריבן:

יונה כהן האט געשריבן: עס איז דא א סאך וואס צו רעדען איבער דעם גאר אינטערעסאנטער שקו"ט איבער תולעים, אבער א פאר נקודות איז כדאי צו דערמאנען. איך האב שוין איין מאל ארויף געלייגט א תשובה פונעם נודע ביהודה איבער תולעים און וויאזוי א רב אין זיין קהילה זאל פסק'נען פאר א שואל. און עס איז קלאר אז דער נו"ב האט געהאלטען אז אפילו ביי א פאל פון חשש תולעים לרוב הפוסקים דארף מען עס נישט אויספויקען פאר אלעמען און א יחיד קען זיך סומך זיין אויף "איין" דעה און מ'דארף אים נישט זאגען מער.

איז דער נודע ביהודה נוגע דוקא ביי דיני תולעים? נישט מסתבר, זעט אויס אז דאס איז די הנהגה ביי אנדערע ענינים אויך

דער יסוד פונעם נוב"י צריך לפנים ולפני פנים, סאיז גארניש אזוי פשוט!
כמעט יעדע זאך איז דא כאטש איין שיטה אין כל התורה וואס איז מקל, וועט אלעס אין דער וועלט ווערן מותר ווייל ער נעמט אהן אלע קולות פון אלע מקילים? צודען מיינט דאס דער נוב"י?!
סאיז דא כללים אין פסק, סאיז דא פוסקים וואס נארמאל נעמט מען אן ווי זיי בשעת מח' וכדו' וכדו', מקען נישט סתם מעתיק זיין דעם נוב"י אין זאגן כזה ראה וקדש.

אגב דער חזו"א שרייבט, אז אויב דער רב וואס איז מקל אין די שאלה וואס די האסט, איז נישט דיין רב, און לגבי אנדערע זאכן וואס ער איז מחמיר - לדוגמא - פירט זיך נישט ווי איהם ווייל ער איז נישט דיין רב, איז עס א איסור גמור יעצט צו מקל זיין ווי איהם, נאר איינער וואס פאלגט אלעמאל דעם רב המקל מעג יעצט אויך פאלגן.

מי חכם האט געשריבן: דער חזו"א איז צריך לפנים ולפני ולפנים, ס'איז גארנישט אזוי פשוט! פשטות שטייט דאך מבואר אין די גמ' פארקערט.

כ'האב א פילינג אז ער רעדט פון אזא ציור ווי אתרי' דר"א ביי מילה, קעגן די כללי הלכה ווי וועמען מען פסק'נט, נישט ווען עס איז א זאך וואס איז נישט מוכרע. אבער צי וואס רעדן פון פילינגס? לייג ארויף דעם חזו"א און לאמיר זען. ניתי ספר וניחזי.

איך האב די מראה מקום, אי"ה מוצ"ש אדער זינטיג וועל איך ארויף לייגען,
יעצט איז צו נאנט צו שבת ביי מיר...

גלאזער האט געשריבן: הנו"ב מיירי באופן שהפוסקים 'מחמירים' לא אוסרים.
יחי ההבדל

אהא, ומהיכי תיתי שהעדה החרדית והרב לאנדא "אוסרים" אולי רק מחמירים?? כמו שאמר אחד בשם מאגרוב?.
(גם החזו"א שהחמיר על כנימות, מאן יימר שאסר, אולי רק החמיר? והאם החמיר חזו"א גם על חיוב בדיקה במיעוט המצוי שהוא איסור דרבנן, או החמיר רק שיודעים-רואים שיש על הפרי כנימות).

היימישער אינגערמאן האט געשריבן:

גלאזער האט געשריבן: הנו"ב מיירי באופן שהפוסקים 'מחמירים' לא אוסרים.
יחי ההבדל

אהא, ומהיכי תיתי שהעדה החרדית והרב לאנדא "אוסרים" אולי רק מחמירים?? כמו שאמר אחד בשם מאגרוב?.
(גם החזו"א שהחמיר על כנימות, מאן יימר שאסר, אולי רק החמיר? והאם החמיר חזו"א גם על חיוב בדיקה במיעוט המצוי שהוא איסור דרבנן, או החמיר רק שיודעים-רואים שיש על הפרי כנימות).

איך ווייס נישט וואס איר מוטשעט זיך, און פארוואס אפאר פשוטע שורות קען מען נישט אריינקוקן, דער נודע ביהודה שרייבט קלאר אז אין סעיף ד' שטייט להיתר נאר למעשה הכריעו להחמיר אף שמותר, והפרי חדש סבירא לי' שאין צריך להחמיר בכלי כלל, גם דברי הנודע ביהודה שבנוסף הוה גם ספק, עכ"פ דברי הנו"ב פשוטים כביעתא בכותחא בנידון שמותר להפוסקים מעיקר הדין והשאלה היא אם צריכים להחמיר כשיש פוסק מפורסם שאין צריך אין לכוף ולאסור להיחיד שרצה להקל לעצמו, וק"ל

היימישער אינגערמאן האט געשריבן:

גלאזער האט געשריבן: הנו"ב מיירי באופן שהפוסקים 'מחמירים' לא אוסרים.
יחי ההבדל

אהא, ומהיכי תיתי שהעדה החרדית והרב לאנדא "אוסרים" אולי רק מחמירים?? כמו שאמר אחד בשם מאגרוב?.
(גם החזו"א שהחמיר על כנימות, מאן יימר שאסר, אולי רק החמיר? והאם החמיר חזו"א גם על חיוב בדיקה במיעוט המצוי שהוא איסור דרבנן, או החמיר רק שיודעים-רואים שיש על הפרי כנימות).

כי הם לא מחמירים, הפ פוסקים שזה אסור כמו שפסק גם הרב ויא.
אתה יכול להתקשר אליהם ולשמוע מפיהם, יש לועד הכשרות של העדה טלפון שעונים לשאלות.

מי חכם האט געשריבן: דער חזו"א איז צריך לפנים ולפני ולפנים, ס'איז גארנישט אזוי פשוט! פשטות שטייט דאך מבואר אין די גמ' פארקערט.

כ'האב א פילינג אז ער רעדט פון אזא ציור ווי אתרי' דר"א ביי מילה, קעגן די כללי הלכה ווי וועמען מען פסק'נט, נישט ווען עס איז א זאך וואס איז נישט מוכרע. אבער צי וואס רעדן פון פילינגס? לייג ארויף דעם חזו"א און לאמיר זען. ניתי ספר וניחזי.

דאס איז דער חזו"א אין הל' שביעית (זרעים) סי' כ"ג סק"א, דעם גאנצן שטיקל ביזן סוף קען מען זעהן אינעם PDF המצורף.

א) ע"ז ז' ע"א. היו שנים אחד מטמא ואחד מטהר כו' אם היה
אחד מהם גדול כו' ואם לאו הלך אחר המחמיר כו'
ומבואר דבין לת''ק בין לריב''ק בשל תורה הלך אחר המחמיר
ויש לעי' בהא דאמרו חולין מ"ד א' הרוצה לעשות כדברי ב"ש
עושה כדברי ב"ה עושה ומפרשינן דהיינו קדם ב''ק ועדיין לא
הכריעו ההלכה דב''ה רובא וב"ש מחדדי טפי ואכתי אי שקולין
הן הא יש להחמיר בשל תורה ונראה דהא דאמר דבשל תורה
הלך אחר המחמיר אינו אלא בשאין אחד מהם רבו אבל אחד מן
החכמים הוא רבו הלך אחריו אף להקל ומקרי רבו כל שהוא
קרוב לי ושומע שמועותיו תמיד ברוב המצותובזה אם יש שני
חכמים קרובים לו רשות בידו להחזיק בהוראותיו של אחד מהם ולהאזיקו כרבו והיינו דאמרינן הרוצה לעשות כדברי ב''ש עושה
והיינו להחזיקם כרבו ולהלוך אחריהם תמיד בין לקולא בין לחומרא
ודין זה בין בחיי החכס ובין לאחר מותו כל שידועות הוראותיו
והלכותיו מפי תלמידיו או מפי ספריו והנה רשאים להלוך אחר
רבס אף להקל בשל תורה ואפי' החולקים עליו הס הרבים כל זמן שלא היה מושב ב"ד ודנו זה כנגד זה והכריעו את ההלכה וכו'

היוצא מדבריו, אז אין גמ' שטייט שבענייני דאורייתא יש חיוב לנקוט תמיד כהמחמיר, והחזו"א מחדש שאם המיקל הוא רבו ושומע שמועותיו תמיד ונוהג על פיו וכו' אז אף בשל תורה יכול להקל.

ולעניינינו, תולעים וואס איז מדאורייתא, יש חיוב מהגמ' לעשות כהמחמיר אף אם המחמיר אינו רבו כלל, ורק אם זה שמיקל הוא רבו וסומך עליו תמיד בין לקולא ובין לחומרא, רק אז יכול להקל כמותו.

היימישער אינגערמאן האט געשריבן: @ פעלעד "אויב" עס איז דא רוב (51%) פון זשוס וואס האט נישט קיין ווערים דאכט זיך אז מדאורייתא קען מען תולה זיין ברוב, און עס ווערט א דרבנןדיגע שאלה פון היכי דאיכא לברורי ביי מיעוט המצוי. ריכטיג?
(איך ווייס נישט דעם מציאות הדברים צו עס אעז דא רוב צו נישט)

רבי פעלעד, איר זענט דא? דרבנן אדער דאורייתא?

היימישער אינגערמאן האט געשריבן:

היימישער אינגערמאן האט געשריבן: @ פעלעד "אויב" עס איז דא רוב (51%) פון זשוס וואס האט נישט קיין ווערים דאכט זיך אז מדאורייתא קען מען תולה זיין ברוב, און עס ווערט א דרבנןדיגע שאלה פון היכי דאיכא לברורי ביי מיעוט המצוי. ריכטיג?
(איך ווייס נישט דעם מציאות הדברים צו עס אעז דא רוב צו נישט)

רבי פעלעד, איר זענט דא? דרבנן אדער דאורייתא?

צי איך בין דא מדרבנן אדער מדאורייתא, ווייס איך נישט, אפשר מדברי קבלה...

לגבי ואס די שרייבסט, כפי שכתוב בתשובה שהעליתי בתחילת האשכול, האט מען בודק געווען און געזעהן אז יעדער פלאש דזשוס האט מען געטראפן אפאר ווערים, ביי געוויסע קאמפעניס מער און ביי געוויסע וויייניגער.

און אפילו אויב סאיז נאר א דרבנן'דיגע שאלה, איז טאקע נישטא קיין חיוב מחמיר זיין ווי די אוסרים, אבער איינער וואס וויל זיין פארזיכערט בענינים חמורים פון טמטום וכ"כ הרבה לאוין שיש בתולעים, מעג ער נזהר זיין...
בפרט די וואס רופן זיך בשם חסידים, און געהערן צו א געוויסע חסידות, זאלן זיי מברר זיין וואס זענען געווען די זהירות'ן ביי חסידים אינדערהיים און ביי תלמידי בעש"ט, איינע פון די הויפט חומרות או זהירויות זענען געווען בענייני כשרות וסכיני שחיטה, כידוע אויף דעם זענען געווען טענות פון די מתנגדים,
זיי האבן געהאט אנדערע חומרות, אויף אזעלכע וואס מיר רעדן פון, האבן זיי אפילו נישט געחולעמט אין זייערע טינקלסטע חלומות...
איז ווי קענען מיר זיך רופן בשם חסידים און נישט האבן בכלל קיין שייכות צו די זאך?

איני רואה החידוש בדברי החזון איש, וכי מי ששואל את מורה צדק שלו ממי ששואל כל שאלות שיש לו, ואם שואל שאלה ומורה לו להיתר, צריך לילך ולחפש מורה הוראה שאוסר ואם השאלה בנידון דאורייתא צריך להחמיר?? אתמהה, החזון איש לא מחדש כלום כאן, ודברים פשוטים שאין זה בגדר ספק.

גלאזער האט געשריבן: איני רואה החידוש בדברי החזון איש, וכי מי ששואל את מורה צדק שלו ממי ששואל כל שאלות שיש לו, ואם שואל שאלה ומורה לו להיתר, צריך לילך ולחפש מורה הוראה שאוסר ואם השאלה בנידון דאורייתא צריך להחמיר?? אתמהה, החזון איש לא מחדש כלום כאן, ודברים פשוטים שאין זה בגדר ספק.

מפשטות הגמ' משמע שבשל תורה מחוייבים תמיד להחמיר אף באינו רבו, לא כתוב כמו שאתה אומר,
לכן דברי החזו"א הם חידוש, זה צריך להיות כתוב ערגעץ ווי, סאיז נישט גענוג מסברא אזא זאך.

פעלעד האט געשריבן:

בנימין הלוי האט געשריבן:

יונה כהן האט געשריבן: עס איז דא א סאך וואס צו רעדען איבער דעם גאר אינטערעסאנטער שקו"ט איבער תולעים, אבער א פאר נקודות איז כדאי צו דערמאנען. איך האב שוין איין מאל ארויף געלייגט א תשובה פונעם נודע ביהודה איבער תולעים און וויאזוי א רב אין זיין קהילה זאל פסק'נען פאר א שואל. און עס איז קלאר אז דער נו"ב האט געהאלטען אז אפילו ביי א פאל פון חשש תולעים לרוב הפוסקים דארף מען עס נישט אויספויקען פאר אלעמען און א יחיד קען זיך סומך זיין אויף "איין" דעה און מ'דארף אים נישט זאגען מער.

איז דער נודע ביהודה נוגע דוקא ביי דיני תולעים? נישט מסתבר, זעט אויס אז דאס איז די הנהגה ביי אנדערע ענינים אויך

דער יסוד פונעם נוב"י צריך לפנים ולפני פנים, סאיז גארניש אזוי פשוט!
כמעט יעדע זאך איז דא כאטש איין שיטה אין כל התורה וואס איז מקל, וועט אלעס אין דער וועלט ווערן מותר ווייל ער נעמט אהן אלע קולות פון אלע מקילים? צודען מיינט דאס דער נוב"י?!
סאיז דא כללים אין פסק, סאיז דא פוסקים וואס נארמאל נעמט מען אן ווי זיי בשעת מח' וכדו' וכדו', מקען נישט סתם מעתיק זיין דעם נוב"י אין זאגן כזה ראה וקדש.

אגב דער חזו"א שרייבט, אז אויב דער רב וואס איז מקל אין די שאלה וואס די האסט, איז נישט דיין רב, און לגבי אנדערע זאכן וואס ער איז מחמיר - לדוגמא - פירט זיך נישט ווי איהם ווייל ער איז נישט דיין רב, איז עס א איסור גמור יעצט צו מקל זיין ווי איהם, נאר איינער וואס פאלגט אלעמאל דעם רב המקל מעג יעצט אויך פאלגן.

איך האב נישט מגיב געווען תיכף ומיד פשוט ווייל מיין צייט איז באגרענעצט.
און טאקע דערפאר קען איך נאר דא צוריק ענטפערן רק מתוך זכרוני און אויב מ'וועט מוזען וועל איך בל"נ לייגען העתקות.

הפלא ופלא פאר איינעם צו שרייבען "צריך לפנים ולפני פנים" אויפ'ן הדר גאון הנוב"יּ. אויב מ'האט א קשי' על דבריו קען מען דאך פאסטן 40 טעג און בעטען בתחנונים ביי אתה חונן צו פארשטיין אן אות אחת פונעם נוב"יּ און דא האט איר אוועק געמאכט זיינע געמאסטענע ווערטער, ווייל כאילו דער חזו"א איז חולק און וויבאלט איר האלט אזוי, קומט מען דאך צוריק צו אייער ארגינעלע טענה היתכן די בעלי מכשירים געבען השגחה אויף אראנדש דזוס.

און אויך ווייטער האט איר א טענה אז חסידים זענען דאך אלאמאל מחמיר בפרט בדאורייתא איז היתכן די הכשר ארגאנאזאציעס זענען נישט מחמיר.

הן אמת אז חסידים זענען מחמיר ואחד המקורות הלא הוא התשובה המפורסמת מבעל השיב משה (ישמח משה) אל החתם סופר שהחסידים מתרחקים ממ"ט שערי היתר. אבער עס איז קלאר אז חסידים האבען ביי א מנהג להקל, נישט געוואלט מחמיר זיין אפילו בדאורייתא. 1. איסור חדש (שאסור לפי השו"ע ורוב רובם של כל הפוסקים) ולפי הקומארנער הרי אסור להחמיר! (לפני כמה שנים היה לי השגחה על לחם שנעשה מקמח חדש מהתאחדות הרבנים 2. סירכות, כתב הדברי חיים שיאכלו ענוים וישבעו אע"פ שזה טריפה לפי הבית יוסף 3. לפי מנהג חב"ד, גור, וויזניץ ועוד אינם מחמירים לזמן 72 במוצש"ק אע"פ שזה ספק דאורייתא ממש. 4. לפי דעה אחת בשו"ע אי אפשר לתקן עירוב בעיירות גדולות, והאר"י בצפת דקדק להשתמש בצורת הפתח של העירוב אע"פ שיש חשש דאורייתא.

יש הרבה הרבה דגמאות ושהצד השוה בהם הוא המנהג להקל או לפסוק כפי המקובל מקדמת דנא.

איך בין נישט קיין מחמיר אבער ווען איך האב געליינט איבער יו"ט דעם "חצי גבורים" מאמר איבער אראנדש דזוס האב איך געזאגט פאר מיין בני בית אז מ'זאל נישט מער קויפען קיין אראנדש דזוס בפרט פון טראפיקאנא, ווייל לפי דעם מאמר איז דא ערענסטע חששות. אבער פון דארט ביז קומען דא אין האבען טענות, איז א ווייטער מהלך, און וואס דער נוב"יּ זאגט אז מ'זאל נישט טון.

דער שטיקל נודע ביהודה איז נישט א דרך פסק פאר "תולעים" דוקא, עס איז א פסק ווי אזוי מ'רעדט צו דארכשניטליכע אידען. און ער זאגט קלאר
(א) אז דער רב זאל מגלה סוד זיין פאר'ן שואל אז "רוב" פוסקים אסר'ן דהיינו דער פשוט'ער שואל מעג וויסען אז עס זענען פארהאן דיעות להקל.
(ב) און אויב "ירצה השואל להקל לעצמו" לא ימחה!
(ג) "קל וחומר שאין צריך לדרוש ברבים לאסור" מיינט אז אויב עס וואלט געווען אייוועלט בזמנו של הנוב"י וואלט מען נישט געדארפט קומען מוחה זיין און פארפירען דא, היתכן.

ומורינו הק' הבעש"ט מיסד תנועת החסידות אמר גדולות ונוראות על ה"הויעכער לאנגער שווארצער" הנודע ביהודה

איר קענט מסביר זיין די חילוק פון הידור און חומרא אין עשה טוב ווי זביחה מצות מקוה?

לענינינו :

אלף בית האט געשריבן: אין תשובות דברי יואל זענען פאראן עטליכע תשובות (נאך פון פארן קריג) הוראות איבער געבן השגחות.

באזונדער איז באוויסט יו״ד סי׳ נא , וואס ער שרייבט פאר וואלאווער רב ז״ל פארשידענע הוראות בנוגע השגחה אויף מילכיג, געשריבן אין יאר תרצ״ז.

ס'איז ביי מיר א פשטות אז חסידים זענען מחמיר בפרט די רבי'ס ואנשי מעשה ובעלי נפש.

איר זאגט אז נאר די דריי... איז נישט ווייל איך האב נישט געהאט אנדערע דגמאות ס'דא נאך אין נאך (למשל הנה דוגמא אחרת: בדיקת החיטים, אע"פ שנקטינן להלכה שקמח יש לה דין לח והמצמחות שהם חטים חמיצות בטילים ברוב אבל האדמורים בעצמם לא סמכו על היתר חזק זה ואע"פ שקהילותיהם נותנים השגחה על מצות מקמח שנתבטל בה חיטים חמוצות, ובית אופה דסאטמאר יוכיח הלא בעד עצמם החמירו ובדקו החיטים אחת לאחת) אבער דאך ווייסט מען אז תלמידי בעש"ט האבען מחמיר געווען אפילו אויף סירכות ווייל ווי די גמ' אליין זאגט אז הורה בה חכם איז דא וואס מחמיר צי זיין. און כאטש אז סאטמאר בוטשער האט פארקויפט פאר סאטמאר "חסידים" סירכא פלייש האט דער רבי ועוד בעלי נפש שידעו שיש חומרא בזה ואיך להשיג "קעלבענע-גלאט" פלייש דהיינו בית יוסף כשר האבען געקענט באקומען ספעציעל אזא מין פלייש. ורק ליחידי סגולה

ומשם ראי' גדולה אז סתם הכשר אפילו גאר פרומע חסידישע אידען דארף מען נישט האבען אז עס זאל זיין נקי מכל וכל חשש אפילו דאורייתא וזה ברור למי שמודה על האמת.

איך בין נישט א בקי מיט מנהגי בעל ויואל משה זצ"ל אבער איך מיין אז פונקט ווי אנדערע רבי'עס, האט ער נישט געעסן קיין שום דבר שצריך בדיקה מתולעים כמו קראוט פאר האלפצעס, אדער מאָן אין קוכען וכדומה. לפי ידעתי זענען די וויזניצע רבי'ס שטארק נזהר אין דעם ענין התולעים. וכ"כ בדקו החיטים להרבי'עס אע"פּ שהמון החסידים נהגו להתיר ע"י ביטול כנ"לּ רק אחד בעיר היה ביכולתו להחמיר בזה.

farshlufen האט געשריבן: ר' יונה, איבערן סאטמאר'ן האב איך אייך דאך געגעבן א מ"מ הלכה למעשה.

דזשאסט פאר די רעקארד, קרויט האט ער "יא" געגעסן.

איך האב גאנץ גוט געוואוסט פון דעם תשובה אין דברי יואל און איך נאך יארען צוריק געהאט א לענגערע שמועס מיט התאחדות איבער די תשובה.

אבער אויב איר קוקט גוט שרייבט ער דארט אז דער וועלאווער דארף נישט מער ווי ארויס שרייבען "כשר" [אויף די יוצא ונכנס מילך] און נישט "למהדרין" אבער התאחדות שרייבט יא למהדרין, דאמאלס קומען מיר צוריק צו די טענה איבער וואס פאר א סטאנדארט איז פאסיג פאר'ן המון "חסידים"

אה געוואלט אויפזוכן דעם אשכול, געזען א נייעס אז גאלדען פלאו גייט אנהייבן פארקויפן זייער אראנזש זשוס אין ארץ ישראל. ל.... לב פעלעד

מי חכם האט געשריבן: אה געוואלט אויפזוכן דעם אשכול, געזען א נייעס אז גאלדען פלאו גייט אנהייבן פארקויפן זייער אראנזש זשוס אין ארץ ישראל. ל.... לב פעלעד

זיי וועלן עס פארקויפן פארן אמעריקאנער עוילם וואס וואוינט אין א"י,
די בני א"י המהדרים קויפן ממילא נישט די אמעריקאנער הכשרים, עס פעלט זיי גארניש מיט בד"ץ און הרב לנדאו.