אייוועלט ניק אינטערוויא #5 - שאץ מאץ

פלטיאל · דינסטאג מאי 03, 2016 2:27 pm

יא, מען האט טאקע געווארט אבער אויסגעצאלט האט זיך עס שוין איינמאל...

פאלגענד ברענגען מיר צו אייך די אינטהאלטסרייכע אינטערוויא וואס איז אפגעהאלטן געווארן אין קנ"א הויפטקווארטיר, גרעיטער ניו יארק.

די דאזיגע אינטערוויא איז אפגעהאלטן געווארן מיט איינע פון די אריות שבחבורה, פון די אלטע לייבן וואס אייוועלט האט פארמאגט ה"ה ידידנו צנא מלא ספרא כש"ת שאץ מאץ'' הי"ו וואס האט באוויליגט אונז צו שענקען פון זיין טייערע צייט אראפצוגעבן זיינע זכרונות און דעטאלן איבער זיין פערזענליכקייט און איבער זיין ראלע דא אינעם וועלטל.

ליינט און האט הנאה

פלטיאל · דינסטאג מאי 03, 2016 2:27 pm

א גוט יאר אייך, וואס מאכט מען?
דער נאמען 'שאץ מאץ' האט עפעס ממשות אונטער זיך, זענט איר א ש"ץ אדער מו"ץ? פארוואס האט איר אויסגעקליבן דעם נאמען?

איך בין נישט קיין קיין מו"ץ, אפשר א ש"ץ יא,
אויסגעקליבן דעם נאמען האב איך צוליב דעם ווייל א "שאץ מאץ" מיינט אזא לשון כוללות איינער וואס איז שולט אין אלעם, איך האב געוואלט שולט זיין אין אלע אשכולת און זאגן א מיינונג איבעראל....
הערשט דערנאך איז מיר נולד געוואלט פון מאכן א טאג בוך פאר א "שאץ" דהיינו וועגן בעלי תפלות שבת, יו"ט, די הייליגע טעג, און דערנאך א טאג בוך פון א "מאץ" דאס איז געוועהן סתם אזא הומער ארטיקל איבער דעם פיפטן / זעקסטן חלק שו"ע,

וויאזוי איז צוגעגאנגען אייער באקאנטשאפט מיט אייוועלט? וויאזוי זענט איר געוואר געווארן דערפון, וואס איז געווען אייער רעאקציע און פארוואס האט איר באשלאסן צו נעמען דאס פענע און זיך אנשליסן אין די חבריא?

פארציילט דעם סוד האט מיר א ניק וועלכע איז שוין לאנג נישט אקטיוו, און אפי' בשעתו איז ער אויך נישט געוועהן פון די פראנט ראנער'ס.... ער האט געהייסן "דרך אגב", ער האט מיר פארציילט תחת אחד השיחים אז ס'איז דא א ווינקל מיטן נאמען "היימישע קרעטשמע" דו ביסט זיכער דארט א שרייבער נישט אזוי? פרעגט ער מיר, זאג איך אים, ניין, יעצט איז דאס ערשטע מאל וואס איך הער פון אזא זאך, זאגט ער מיר דעמאטץ ביסטו גאר פאסיג צו זיין דארט א שרייבער, איך בין דאס טאקע נאכגעגאנגען א שטיק צייט דעם פורם, און שטייצעך אינצווישן בין איך געווארן אין גוטן מיט "וויכי" ער האט מיר געהאלפן ווערן א מעמבער און באקומען רשות כתיבה תיכף ומיד, און דאס איבריגע איז היסטעריע...

פלעגט איר שרייבן ערגעץ אנדערש בעפאר אייוועלט?

ניין, איך האב אין ערגעץ נישט געשריבן אפיציעל.

אפשר לייגט איר אראפ וויאזוי 'אייוועלט' האט אויסגעזען אין די בראשית יארן אונטער א 'שאץ מאץ' פערספעקטיוו?

שווער צו זאגן וויאזוי ס'האט אויסגעזעהן, אבער ס'איז געוועהן אזוי ווי איין משפחה מיטן איין מטרה, אלע שרייבער'ס האבן זיך ליב געהאט, אפי' דאס טענה'ריי איז געוועהן מיט אזא אהבה מסותרת ואת והב בסופה באגלייט מיט איין ציל, יעדער איז אנגעקומען דא אהער זיך אויסצוליפטערן און געבן א שמייכל, (אביסל אנדערשט ווי היינט וואס איך וועל באלד ארויס ברענגען מער בפרטיות), וויבאלד די שרייבער'ס זענען געוועהן א מספר מצומצם האט מען מער ווייניגער געהאלטן קאנטראל איינער אויפן אנדערן ווי א קליינע וואטס-עפ גרופ, למשל ווען שאץ מאץ האט געשריבן אן ארטיקל און דער עולם האט מגיב געוועהן, האב איך געוואוסט, אקעי קרעמער האט שוין מגיב געוועהן, ווי אויך וויכי, איך הער, יענטאש, סאכדעס וכו' וכו', יעצט איז נאר צו ערווארטן וואס 'יגר סהדותא' מיט 'מאשקע' אדער 'צייטליך' האבן וואס מוסיף צו זיין...., אזוי האט זיך דער גאנצע וועלטל פארמירט אין אזא משפחה'דיגע אטמאספערע, אין די זעלבע צייט האט יעדער בעל מגיב געהאט זיין צוגאנג פון מגיב זיין מיט זיינע אייגנארטיגע מליצות.... מ'האט שוין ארויס געקוקט איינער אויפן צווייטנס תגובה, דערפאר האט דער וועלטל געהאט אזא חן, קיצור אין איין ווארט מ'האט זיך פארשטאנען איינער דעם צווייטן מיטן ווינק...., מ'האט שוין געשמייכלט אויף א רמז בתוך רמז – למשל איינער פון די מגיבים פלעגט האבן א מנהג צו שרייבן "פרינטער פרינט" מיינענדיג צו זאגן אז ער פרינט עס קודם ארויס און נאכדעם וועט ער מגיב זיין, מיט די צייט איז דאס שוין געווארן א ר"ת זיין תגובה איז געווארן "פ"פ" און דאס האט ארויס גערופן א שמייכל... כהנה וכהנה.

אויסער אייער ארטיקלען דא אויף אייוועלט פארמאגט איר אויך א 'בלאג' ווי מען קען טרעפן אייערע ארטיקלען צוזאמגענומען תחת קורת גג אחד, וואס איז דער ציל פון דער בלאג און פארוואס זענען פארהאן פיל פון די אלטע שרייבערס וואס האבן אזא בלאג?
דער סוד דערפון איז ווייל היות איך האב א ים מיט ארטיקלען וואס ליגט צוווארפן אין אלע עקן פון "אייוועלט" האב איך עס געוואלט צוזאמען נעמען אין איין בלאג כדי מענטשן זאלן עס לייכט קענען טרעפן, און אפי' איך אליין זאל עס אויך קענען טרעפן גלייך ווען איך זיך עס, למעשה ווי נאר די אידישע פילטער עפאכע איז ארויס בתוקפו דהיינו מ'ניצט שוין נישט בלויז קעי-9 נאר רוב ציבור איז פארבינדן מיט שטארקע אידישע פילטער'ס זענען די אלע בלאג'ס געבלאקט געווארן מטעמים המובנים, האב איך אויפגעהערט צו לייגן דארט ארטיקלען, און ס'פעלט טאקע א גרויס חלק פון מיינע ארטיקלען דארט, און איך זעלבסט האב אויך פארלוירן היפש ארטיקלען וואס איך ווייס אפי' נישט ווי ס'ליגט.

אין די סעריע פון ' א טאטע....' וואס איר האט באשריבן, וויאזוי איז צושטאנד געקומען אט די סעריע, איז עס געווען געפלאנט פון פאראויס צו באשרייבן און ארומנעמען די אלע מאורעות אדער איז עס געווען א צופאל?

די ערשטע ארטיקל איז געוועהן א טאטע ביים סדר, דאס האב איך געשריבן בדחילו וברחימו ליחד שם "אייוועלט" ווי א המשכה צו די "שאץ" ארטיקלען ווי איך האב געשריבן וועגן בעלי תפלות יום טוב אין די הייליגע טעג וואס איז נוגע פאר א בעל תפלה און פאר די מתפללים, האב איך באשלאסן צו שרייבן עפעס וואס איז נוגע פאר א טאטן ביים סדר, און דאס האב איך געשריבן אויף א קליינע פארמאט, דער עולם האט טאקע הנאה געהאט, און ס'איז געוועהן א גוטע געשמאקע ארטיקל אין די ווינקלען פון אייוועלט ותו לא, איך האב נישט געפלאנט צו גיין ווייטער מיט דעם, דאס איז געוועהן פסח תשס"ט.

די ברייטע הפצה פון די טאטע ארטיקלען האט זיך אנגעהויבן פון א אנדערע ארטיקל. וגופא דעובדא הכי הוי אינעם אשכול פון "לאחיו יאמר חזק" האט מען גערעדט וועגן טיפס און עיצות איבער שבת טישן, און מ'האט מיר געבעטן צו שרייבן איבער די נושא, און איך האב אנגעהויבן צו שרייבן אן ארטיקל "זומער שנת תשס"ט" מיטן נאמען "א טאטע ביים שבת טיש", אט ציטיר איך מיין הקדמה פון אט דעם ארטיקל,
א טאטע ביים שבת טיש / טאג ביך – שאץ מאץ
אקעי, אקעי, אקעי, איך הער מיט איינמאל אויך....
דא נישט ווייט אינעם אשכול פון לאחיו יאמר חזק האט איינער אויפגעברענגט די טעמע פון שבת טישן צווישן טאטע'ס אין קינדער, און עטליכע שרייען דארט שאץ! שאץ!, נעם א שטעלונג, שאץ הייב אן מיט אן ארטיקל, שרייב שרייב....,
איך הער! איך הער!...
רבו עלי חבירי איך זאל שרייבן אן ארטיקל כאטש איך האב אינגאנצן נישט געקלערט צו שרייבן איבער דעי נושא און אפי' נישט צו שרייבן בכלל, אבער אז דערוילעם וויל הערן וועל איך שרייבן, בכלל האב איך לעצטנס געקלערט אז דער עולם איז שוין נישט מער אזוי נייגעריג אויף מיינע ווערק, איך שפיר עפעס נישט די אינטערעסע פונעם ציבור, די צפיות, די תגובות, דאס גיבט מיר אזא געפיל ווי איינער זאגט זיי שוין שטיל דארט!!!
קען זיין ס'איז סתם א דמיון.... כ'ווייס נישט...
אזוי האב איך באמת געהאלטן נאך מיין "פארהערער" ארטיקל אז איך גיי מאכן א סיום אויף די טאג ביכער, הדרן עלך ודעתן עלך טאג-ביך לא תנשי וכו' וכו', און פארטיג
אבער ווען מ'רעדט פון שבת איז די מעשה אנדערשט, ביי שבת לייג איך אלע חשבונות אין די זייט, היות איך האלט מיך א שטיקל מחותן מיטן שבת, איך פלאן ארויס צו געבן א ספר אויף עניני שבת (פרעג נישט קיין דעטאלן ס'איז נאך א סוד...), ממילא ווען ס'קומט צו רעדן פון שבת אינטרעסירט מיך נישט, קוק יא קוק נישט, מגיב יא מגיב נישט, איך שרייב און פארטיג.

א טאטע ביים שבת טיש!!!

דער ארטיקל בשעתו האט געמאכט א שטארקע רושם אינערהאלב אייוועלט צוליב די שטארקע אינהאלט פון דעם מאמר, הגם צווישן די אלע טאטע ארטיקלען איז דאס כמעט פארגעסן געווארן, און קיינער געדענקט דאס שוין כמעט נישט אזא ארטיקל (חוץ איין יונגערמאן וואס זאגט מיר כסדר אז יעדע וואך פרייטאג ביי טעמי' דערמאנט ער זיך פון מיר.... ווייל איך האב געשריבן אינעם טאטע / שבת ארטיקל אז צו טעמי' זאל מען נישט עסן קיין סטארטש וכדומה ווייל ס'שעלפט אראפ און מאכט מיד נאר ערנדערש א טעלער זופ אדער פיש פלייש, און יעדע וואך ווען ער עסט קוגל און פערפל דערמאנט ער זיך פון מיר אז ער איז עובר אויף א בפירוש'ע שאץ......) אבער דאס איז געוועהן די התחלה פון אלע "טאטע" ארטיקלען, און איינס האט געשלעפט דאס צווייטע, ווי מ'זאגט דאס איבריגע איז היסטאריע.

וויאזוי גרייט איר זיך צו בעפאר איר באשרייבט א נושא, האט איר באשטימטע פלעצער פון ווי איר נעמט אינפארמאציע אדער קומט עס ארויס נאטורליך בשעת'ן שרייבן?

ניין, איך האב נישט קיין באשטומטע מקורות פון ווי איך נעם חומר אדער מקורות, אבער מיינע ארטיקלען זענען צוטיילט אין דריי, און דערפאר ווערט די חומר אנדערשט צוטיילט.
1) טאג ביכער – באשריבן געוויסע דשאבס, מלאכות, למשל א זינגער פון א חתונה, א בדחן, א מוכר ספרים, א מצה בעקעריי, קאר סערוויס, מלמד, מנהל, עסקן, חזנים ועוד ועוד.
2) די טאטע ארטיקלען, יעדן יום טוב איז דא א טאטע ארטיקל, פורים, פסח, חנוכה, ר"ה וכו', און כמעט יעדע שמחה, אפשערן, ברית, קידוש, בר מצוה, (אן ארטיקל איבער 'חתונה' מאכן קען איך נישט גאראנטירן....)
3) איז סתם אזוי א מחשבה'לע ארטיקל, א קורצע געדאנק, מעשה'לע, לצנות'ל, אפהאנדלונג, ווי למשל די ארטיקל פון "גאטס אדער טפשות" ערב שבת חנוכה דיסארדער" "דור פון מבקשים" ועוד ועוד.
יעצט די ערשטע טייל ארטיקלען איז געוועהנדליך געמאכט נאכן מאכן א שטיקל ריסערטש אויף די געוויסע "מלאכה" אדער "געשעפט", למשל דעם ארטיקל איבער עסקנות האב איך קודם גערעדט מיט עטליכע עסקנים און נאכן רעדן מיט זיי האב איך מחליט געוועהן וויאזוי צו שרייבן, און וויאזוי צו נעמען זייער מלאכה און צושמירן אויף קליין געלט,

די טאטע ארטיקלען, דאס איז שוין דאר א אנדערע מעשה, די יו"ט ארטיקלען איז אביסל התעוררות אויף יו"ט און אביסל מחשבות וואס א טאטע דארף און קען האבן במשך דעם יו"ט, דא איז כמעט נישט שייך צו זאגן אז איך האב א באשטומטע פלאץ פון ווי צו נעמען מקורות, דאס איז פשוט מחשבה, און פארשטייט זיך אז אויך א פראצענט פון די חומר איז געקומען טאקע פון די מגיבים אויף אייוועלט נאכן ארויף לייגן דעם ארטיקל דאס ערשטע מאל האמיר שוין געהאט נאך הוספות צום צווייטן ווערסיע, אבער ס'ליגט אין דעם אסאך מחשבה, מ'דרייט זיך אין ביהמ"ד ס'פאלט איין נאך א געדאנק און נאך א מחשבה צייכנט מען דאס אן אויף א פאפיר און שפעטער פלעכט מען דאס אריין אין די ארטיקל, געוועהנדליך איז די טאטע ארטיקל געמאכט געווארן אין 3 אדער פיר פאזעס און בשעת'ן איבערגיין דעם ארטיקל ביים צווייטן אדער צום דריטן מאל ווערט נולד א ים מיט הוספות, אזוי איז ארויס געקומען א שלימות'דיגע ארבעט,
דער ארטיקל פון א טאטע ביי "זכר – וואכטנאכט – ברית" איז נולד געווארן דורך א אינטרעסאנטע אופן, איך אליין זעלבסט האב געמאכט א וואכטנאכט און בשעת'ן וואונוטשן לחיים איז צוגעקומען צו מיר א יונגערמאן אונטערן ניק 1X1 אן האט מיר אריין געזאגט אין די אויערן יעצט ווען דו ביסט אונטערן רושם פון די שמחה זאלסטו זיך פארצייכענען רשומות פאר דיין טאטע ארטיקל, וכן הוי, איך האב מיר געמאכט קנייטשן אין פארשידענע ספרים וואס איך האב געלערנט בשעת די שמחה און שפעטער האט זיך פארמירט דעם מאמר פון וואס אסאך בעלי שמחה האבן שוין געקוואלן און געשעפט חיזוק פון דעם, כמו כן איז דער טאטע ביי "בר מצוה" אויך נולד געווארן בשעת ווען איך בין אליין געוועהן א בעל שמחה און בר מצוה געמאכט מיינע קינדער לאוי"ש, יא, ס'שרייבט זיך אנדערשט ווען מ'איז אליין דערביי און מ'איז אליינס א חלק פון די זאך.

די אנדערע ארטיקלען איז א בליץ, א מחשבה'לע, א לצנות'ל, א געדאנק, וואס פאלט ביי סיי ווען אימער, אין דעם איז נישט שייך צו זאגן אז איך האב מיך געגרייט צו שרייבן, נאר ס'איז א געדאנק און געשריבן און פארטיג, און אסאך מחשבות זענען טאקע געבליבן אין קאפ און קיינמאל געשריבן געווארן, מחוסר זמן.

וויפיל איז די מערסטע שעות וואס איר האט אריינגעלייגט אין א ארטיקל און וועלכע ארטיקל איז דאס?

איך צייל נישט די שעות, אבער לכאורה די "טאטע" ארטיקלען זענען די מערסטע ארבעט, דאס קען נעמען בערך 2 אדער דריי וואכן צו שרייבן און אמאל מער, ווייל היות איך בין נישט קיין שרייבער פון פאך אויס, איך טו דאס נישט פאר קיין פרנסה, קען איך נאר שרייבן ווען איך האב געדולד און צייט, דערפאר קען איך אנהייב אזא ארטיקל היינט און מארגן אז איך האב צייט און געדולד גיי איך ווייטער און אזוי קען זיך דאס פארציען ביז אפאר וואכן, אבער אז איר פרעגט וועלכע ארטיקל איז געועהן די מערסטע ארבעט וואלט איך געזאגט אז א טאטע ביי א "ברית" און א טאטע ביי א "בר מצוה" זענען צוויי ארטיקלען וואס ליגן די מערסטע שעות.

וואס איז אייער בעסטע ארטיקל אין אייער אויגן?

יעדע ארטיקל האט זיך זיין אייגנארטיגע מעלה, וואס ביי מענטשן הייסט די בעסטע און איך באקום צוריק די מערסטע פידבעק מיינט נאכנישט אז ביים שרייבער איז דאס די בעסטע ארטיקל, אבער איין ארטיקל וואס בשעתו האט דאס עושה רושם געוועהן מורא'דיגע, דאס איז ארום געפארן אויף בלאג'ס, אימעיל'ס און צו מענטשן פריוואט, איז דער ארטיקל אונטערן קעפל " ווי זענען די שדכנים ", וואס דאס איז אויך אין מיינע אויגן געוועהן פון די שטערקסטע ארטיקלען.

באקומט איר פידבעק אויף אייערע ארטיקלען? קענט איר פארציילן איבער אינטערעסאנטע פידבעק וואס איר האט באקומען?

פידבעק?.... גאר אינטרעסאנטע, אבער פאר איך גיי ווייטער וויל איך דא ארויף ברענגען נאך 2 פראגעס וואס איר האט געלייגט צום סוף און איך וועל ענפערן אויף עטליכע פראגעס ביינאזאם,

וואס איז די סיבה אז איר האט אויפגעהערט צו שרייבן דא אויף א רעגלמעסיגע פארנעם?

האט איר זיך שוין אמאל באגעגנט מיט דער 'גילו' טערמין אויף אייער הויט? וואס איז געווען אייער רעאקציע און וואס איז אייער בליק דערויף?

פאר א יאר חודש ניסן קום איך ארויס פון דאקטאר'ס אפיס, איך שטעל מיינע טריט צום טיר ארויס צו די גאס, קומט מיר אקעגן א פרעמדערע יונגערמאן און צייגט מיר זיינע בלעטער פון בוזעם טאש, ער האט דארט דריי ארטיקלען א טאטע חודש ניסן, א טאטע יו"ט פסח, א טאטע ביים סדר, און זאגט מיר זעהסט איך האב מיר מיט געברענגט וואס צו ליינען דא אין ווארטזאל....
זאג איך אים יונגערמאן! איך ווייס נישט ווער איר זענט, אבער דאס איז די סבה פארוואס איך האב אויפגעהערט צו שרייבן....., ער קוקט מיך אן מיט וואונדער, וואס איז די פראבלעם? קיין פראבלעם זאג איך אים, איך האב נישט געשריבן קיין איין ווארט אויף וואס איך האב חרטה, אבער אז יעדער קען מיך און מיין ניק, איז מיר שווער צו שרייבן, איך קען נישט שרייבן ווען איך ווייס אז יעדער קען מיך און יעדער איז ביכולת מיר צו פרעגן אין ביהמ"ד איבער א ווארט וואס איך האב געשריבן, וויייל דאס מיינט אז איך דארף טראכטן פארן שרייבן, און אויב טראכטן, טראכט איך שוין בעסערע זאכן, מיינע ארטיקלען האב איך געשריבן נאר דערפאר ווייל ס'האט זיך אריסגעגליטשט פון קי-בארד מיינע מחשבות, און איך בין געוועהן באקוועם מיטן שרייבן וויסנדיג אז דאס גייט אויף א בלאג וואס ליינען צו מערסטנס אפאר הונדערט מענטשן, אבער ווען איך דארף שרייבן פאר די וועלט בין איך נישט ביכולת, איך האב נישט די לייכטקייט אין מיין פעדער צו דעם, און מיט פרעשור שרייבט זיך נישט, און דערפאר שרייב איך נישט אין קיין אויסגאבעס אדער צייטונגען, איך האב כסדר'דיגע אפער'ס מ'בעט מיר בתחנונים פון אלע זייטן שרייב שרייב מ'וועט דיר שיין באצאלן, אבער איך קען נישט, איך קען נישט שרייבן אונטער פרעשור, איך קען נישט שרייבן ווען איך "מוז", איך קען נישט זיין קיין "אנוס על פי הדיבור"....
יא, דער גילו האט גורם געוועהן איך זאל אויפהערן שרייבן, איך האט נישט קיין טענות צו קיינעם, ווייל איך אליין האב נישט געמאכט אזא מיליטערישע סוד פון מיין ניק ס'האבן געוואוסט געציילטע ידידים אז איך שרייב אונטער דעם ניק, און איך פארשטיי אויך אז ווען א מענטש ליינט א טאטע ארטיקל ווערט ער אנגעצינדן ביז גאר און פרעגט מיט אייפער רעכט'ס און לינק'ס, "ווער האט דעיס געשריבן"?????..... איך מוז וויסן, און אז מ'גראבן טרעפט מען....,
א חבר האט מיר אמאל געזאגט אין ביהמ"ד איך האב געליינט דיין ארטיקל וועגן א טאטע אין חודש תשרי קודם האב איך עס נישט געוואלט אננעמען ווייל איך ווייס נישט ווער דער שרייבער איז, אבער נאכן גוט אויספארשן אלע מיינע באקאנטע בין איך געוואר געווארן אז דו ביסט דאס יעצט האב איך אנגענומען דיינע רייד און געליינט פריש דעם ארטיקל און ס'האט מיר געהאלפן צו זיין רואיג די הייליגע טעג, די טאטע ארטיקלען זענען ארויף אויף "לדעת" צווישן אלע גיליונות, און טויזנטער מענטשן האבן דאס געליינט, איז דערפאר א דבר פשוט אז צווישן די טויזנטער מענטשן וועלכע האבן דאס געליינט האט א ריזיגע מספר געמאכט היים ארבעט צו דערשנאפן ווער איז דער דאזיגער שרייבער פון די טאטע ארטיקלען... און ויצא העגל הזה.

ווען ס'קומט חודש ניסן ווייס איך שוין פון פאראויס אז כמעט יעדן טאג וועל איך טרעפן א מענטש און הערן עפעס וועגן מיין "טאטע ביים סדר", (איך גיי אויף די גאס יו"ט מיט מיינע קינדער און מענטשן שטעלן מיך אפ מיט קאמפלימענטן... אזוי זענען מיינע קינדער געוואר געווארן אז איך שרייב....) איך שעם זיך אסאך מאל פאר מיר אליין, מענטשן מיט גרויע בערד וואס זענען עלטער פון מיר שטעלן מיך אפ מיט שכוח'ס און זאגן מיר איך מוז דיר זאגן האסט געטוישט מיין סדר טיש, איך בין א נייע מענטש וכו' וכו', רוב מאל ווער איך רויט...., ס'איז א מאדנע הרגשה, איך שרייב מיר אן ארטיקל אויף א בלאג אונטער א ניק, וויסנדיג אז דאס ליינען אפאר מענטשן ותו לא, און מיט דעם ענדיגט זיך דאס וויסנדיג אז איך דארף נישט געבן קיין דין וחשבון פאר קיינעם וואס איך האב געשריבן, און פלוצלינג ווערט דאס א ווארל ווייד ארטיקל, אזוי אז יעדער מן דהו האט רשות צו רעדן צו מיר וועגן דעם ארטיקל, פארפאלן איך האב עס נישט געשריבן אדעתא דהכא, ווען איך זאל דאס וויסן פון פריער וואלט איך אין מיין לעבן נישט געשריבן....,

דאס איז מיין הרגשה אויף מיין אייגענע הויט, "גילו" איז א אנדער-סטעיטמענט...., לדעתי האט נאכנישט פארסירט מיט קיין איין ניק וואס האט פאסירט מיט מיר, ס'איז התגלות הניק בקרוב ממש למטה מעשרה טפחים..., הערשט יעצט ממש יעצט עטליכע טעג פאר פסח קומט צו א יונגערמאן צו מיר, איך קען אים אפי' נישט, ער זאגט מיר איך גיי פירן א סדר היי יאר דאס ערשטע מאל, איינער האט מיר געזאגט אז דו האסט געשריבן עפעס וועג דעם, ווי קען איך עס באקומען?.... איך קוק אים אן מיט גרויסע אויגן.... איך זאג אים גיי זוך עס אויף גוגל...., איר כאפט וואס דא טוט זיך?, דער יונגערמאן ווייסט שוין נישט פון א אייוועלט, פון א בלאג, פון א שאץ מאץ, ער ווייסט איין זאך, פלוני אלמוני האט אן ארטיקל אויף'ן סדר נאכט, נו לאמיר עס אים בעטן און שוין, וואס זאל איך אים זאגן?, אמת ס'איז גארנישט ראנג מיט מיין ארטיקל אבער דאך שפיר איך זיך אביסל מאדנע, איך בין היינט 90 פראצענט עקפאזט איבער די וועלט, יעדער כמעט קען מיך שוין, און אז יעדער קען מיך שוין איז מיר שוין נישט אינטרעסאנט צו שרייבן מער, חבל על דאבדין!.

יעצט לאמיר צוריק גיין לגבי די פראגע צו איך באקום פידבעק, א פראגע?, אסאך מאל פלעג איך באקומען מיינע אייגענע ארטיקלען אויף אימעיל שוין געפארוועט פון זעקס אנדערע מענטשן, למשל דער סדר היום פון א זינגער, האב איך עטליכע מאל באקומען צוגעשיקט פן גוטע פריינד וואס האבן מיר געוואלט מזכה זיין מיט א גוטע ארטיקל.....
איך דערמאן זיך וועגן איך האב געשריבן מיין "עסקנים" ארטיקל האט מיר ר' שלמה רייכבערג פון מקימי געזאגט, ווען איך ווייס נישט אז דו ביסט דער שרייבער וואלט איך געזאגט אז א וועטעראן עסקן פון 50 יאר האט געשריבן דעם ארטיקל, איין ניק האט מיר געזאגט א חסיד בין איך געווארן פון דיר ביי דיין "מוכר ספרים" ארטיקל, אזוי זיך אריין צו לייגן אין יענעמס שיך.....
א בארימטע שרייבער אין א אויסגאבע האט מיר אפגעשטעלט אין די גאס (ווייטער אין די גאס.... ביסט א מבין...) אין בין מקנא דיין עולם הבא פאר דיין בר מצוה ארטיקל!, אבי ער טיילט מיר א שטיקל עוה"ב....

האט איר שוין אמאל געהאט אין פלאן צוזאמצונעמען די אויסערגעווענליכע ארטיקלען פון 'די טאטע...' סעריע אדער די הערליכע שיעורים אויף פרקי אבות וכדו' און עס ארומצוארבעטן ארויסצוגעבן אין פארעם פון א בוך/ספר?

ניין, איך האב קיינמאל נישט געפלאנט ארויס צו געבן מיינע ווערק אין די גאס, די ארטיקלען זיכער נישט, מענטשן פרעגן מיר כסדר אפשר מאכסטו א אפיציעלע ביכל פון דיינע טאטע ארטיקלען, איך שפיר אבער אז איך בין נישט ביכולת, ווייל איך האב עס געשריבן מיט אזא אייגנארטיגע לייכטקייט געבנדיג די הרגשה פארן ליינער אז דער שרייבער איז איינער ווי איך און דו און איך פארקויף נישט דא קיין העכער'ס, און אויב וויל איך דאס ארויס געבן מוז איך דאס איבער מאכן קאמפליט און דאן וועט עס פארלירן דעם חן,
גראדע נתתי שמחה בלבי ווען יעצט אויף פסח איז ערשינען א ספר "א מלך ביים סדר" ווי דער שרייבער האט צוגעטראפן אסאך פון מיינע מחשבות, איך האב געשפירט ליינענדיג דעם ספר אז זכה מלאכתו נעשה ע"י אחרים, איך האב געבעטן דעם מחבר פונעם ספר פערזענדליך אז ער זאל גלייכצייטיג אויך ארבעטן ארויס צו געבן א ספר אויף חודש תשרי און איך בין אים גרייט צו העלפן, העמיר זעהן מה יולד יום.
און די פרקי אבות האב איך געניצט פאר מיין אייגן געברויך ווען איך לערן פאר מזמן לזמן פרקי אבות צווישן מיין חבורה, ס'האט מיר געקאסט א לאך ווען איך האב געזעהן אין א גליון איין זומער מיט תורות אויף פרק - אידיש, מיט מיינע אייגענע חידושים, מיט די זעלבע ספעלינג מיסטעק'ס....

טוט איר אין שרייבעריי אויסער די שפאלטענעס פון אייוועלט?

נישט עכט,

פארמאגט איר אדער האט איר פארמאגט נאך א ניק דא אויף אייוועלט?

יא, אבער איך ניץ עס כמעט נישט, איך האב אפשר געשריבן נישט מער ווי 2 תגובות מיט יענעם ניק, איך האב שוין לאנג פארגעסן דעם פעס-ווארד פונעם יענעם ניק.

וואס איז אייער בליק אויף אייוועלט היינט צוטאגס? קענט איר אראפגעבן א קורצע אנאליז איבער די חילוק פון אמאל ביז היינט?

אביסל וויאזוי ס'האט אויסגעזעהן אמאל האב איך שוין געשריבן אויבן, יעצט לגבי היינט איז דא 2 חסרונות, מיט איין גרויסע מעלה, לאמיר אנהייבן ווי א חסיד קודם מיט די חסרונות....
איינס דער ריבו עם, דער ציבור איז זיך צו וואקסן, און אז דער ציבור איז גרויס פארלירט מען קאנטאקט, ווען מ'שרייבט עפעס פילט זיך דאס ווי מ'גייט צו צום עמוד שחרית אין גרויסן ביהמ"ד.... מ'דאוונט פאר אזא גרויסן ציבור און איך ווייס אליין נישט ווער ס'הערט מיך דא אויס, די זעלבע איז מיט שרייבן פאר א גרויסע ציבור ליינער'ס ס'נעמט אוועק די באקוועמליכקייט פון א שרייבער צו שרייבן את אשר בלבבו, ס'איז דא מענטשן וואס פארקערט, ער האט דווקא יא ליב צו דאווענען פארן עמוד אין גרויסן שול, און אזוי אויך האט ער דירעקט יא ליב צו שרייבן און זיך לאזן הערן זיין מיינונג פאר א ברייטן ציבור, אבער רוב מענטשן זענען נישט אזוי, רוב מענטשן האבן ליב צו זיין באשיידן און שטיל. און די מענטשן פונעם טייל וועלכע האבן יא ליב דאס גרויסע ביהמ"ד מאכן טאקע דא א טומל און פארטרייבן דאס איבריגע.

שנית, איז אויך אין דעם תלו, דער ברייטער ציבור האט גורם געוועהן אז דא דרייען זיך זייער אסאך מענטשן אטאמאטיש איז דאס געווארן אויס משפחה נאר א גרויסע חתונה זאל, און די אמת'ע מטרה איז כמעט ווי פארגעסן געווארן, למען האמת, אין די אלטע צייטן האט אויך עקזעסטירט אזא זאך ווי היידפארק וכדומה וואס איז געוועהן אקטיוו, און ווער ס'האט געוואלט שרייבן לשון הרע, רכילות, מחלוקת, אדער סתם היציגע טעמעס איז אהין געגאנגען, און דא איז געוועהן נקי, דא איז מען געוועהן "נארמאל", אסאך מאל האט דאס געקענט זיין אפי' דער זעלבער שרייבער וואס אויף הייד פארק האט ער געשריבן צודרייט און דא נארמאל, ס'האט נישט עקזעסטירט דא אזא זאך אז איינער זאך עפענען א אשכול מיט זייטיגע מאטיוו'ן, יעדער אשכול האט געמיינט דאס וואס ס'איז געשטאנען דארט געשריבן, א שטייגער ווי היינט זאל איינער עפענען א תמימות'דיגע אשכול איבער א קמחא דפסחא ערגעץ ווי און שפעטער ווערט מען געווארן אז דער גאנצער אשכול איז געוועהן נאר צו טשעפענען א איד ווייל דער קמחא דספחא איז פארמישט אין א מחלוקה, דאס איז אמאל נישט געוועהן, און היינט צומאל יא, מענטשן וואס זענען אפי' אנשטענדיגע שרייבער'ס אבער זיי האבן אין זיך באהאלטן א קליינע פראצענט פון די מחלה הנקרא "היידפארק" פארגעסן זיך צומאל און מ'שרייבט אויף מיין זיסע אייוועלט ארטיקלען, תגובות, מיינונגען, מיט זייטיגע מאטיוו'ן, און דאס טוט זייער וויי, ס'פארטונקלט די גאנצע שיין פון די וועלט.
(אפשר וואלט געוועהן א תיקון צוריק צו עפענען אזא היידפארק לכל מאן דבעי, וי מ'וועט קענען אויסליפטערן אלע פאליטיק'ס על טהרת הקודש, און דא וועט ווערן שמן זית זך......)

אבער די גרויסע מעלה פונעם ריבו עם איז, אז אייוועלט איז פארוואנדלט געווארן אין א צענטער פון א מולטי מקור פון סיי וועלכע אינפארמאציע וואס א היימישע איד קען ניצן, יעדע טעמע אויף די וועלט ווערט גענפערט גלייך, און וואס א איד וויל נאר וויסן באקומט ער א אנטווארט אויף די אידישע שפראך ממש אויף די רגע, אנשטאט צו גיין קריכן אין אלע ווינקלען וואס גוגל שפייט אויס, און הערשט פארשטייט מען נישט האלב ווייל ס'איז געשריבן אויף ענגליש, איז דא דער ווינקל, אפגערעדט פון אידישע טעמע'ס, ניגונים, ספרים, עיצות, תולדות פון משפחות, צדקים ורבנים, היסטאריע וכדומה, איז דא מסתמא דער גרעסטער מקור אין די וועלט פאר סיי וואס, און פארשטייט זיך אז ווייל ס'איז דא א ברייטער ציבור העלפן דאס צו מיטן ברענגען א שפע פון אינפא, אשרי להם ואשרי חלקם.

וויאזוי פילט זיך ווען מ'שרייבט א הערליכע ארטיקל און ס'ראוי פאר געוואלדיגע קאמפלימענטן (כ'מיין וועלכע פון די סעריע 'א טאטע אין ...' באגיסט מען עם נישט?!) אבער מ'שפירט אז ס'איז א אליה וקוץ בה און מ'קען נישט זאגן פאר יעדעם אז אני בעל הארטיקל ווייל ס'איז געשריבן אויפ'ן געוועב?

איים סארי, איך פארשטיי נישט די פראגע...

ווייסט כאטשיג די בני בית וואס ארטיקלעך מ'דעליווערט פארן עולם?

ניין, מיין קאמפיוטער ליגט נישט אינדערהיים, קיין סמארט פאון האב איך נישט, מיין משפחה האלט נישט מיט וואס איך טו אין אפיס....

פלאנט איר נאך צוריקצוקומען כימי קדם?

ניין, איך האב שוין היינט נישט די פרייע צייט ווי אמאל, איך בין דאס שוין אויסגעוואקסן....

זענט איר באקאנט מיט די קאלעגעס דא? איז דא צווישן די חברים וואס איר קענט נישט אבער איר וואלט געוואלט קענען?

יא, איך בין באקאנט מיט זייער אסאך שרייבער'ס דא, הגם איך האב קיינמאל נישט פראבירט עכט צו דערגרינטעווען וועלכע נאמען ס'שטייט אונטער וועלכע ניק, אבער ברוב הימים במשך די אכט יאר וואס איך שרייב שוין דא האט זיך שוין געמאכט פארשידענע געלעגנהייטן ווען מ'האט זיך באקענט איינער מיטן צווייטן, יא, ס'איז געוועהן זייער רירענד און לאכעדיג צוגלייך וועט מ'האט זיך געקענט טרעפן מיט א ניק וועלכע מ'האט זיך אויף יענעם אויסגעמשל'ט א געוויסע פנים און ביזדערווייל געטראפן גאר דער פארקערטע, די גרעסטע לצים זענען גאר די שטילסטע אידן אין שטאט......, אסאך מאל האבן זיך חברים געטראפן אין פריידן און אין ליידן, צומאל ביי א שמחה אן צומאל ל"ע ביי א צרה, אסאך גוטע זאכן זענען שוין ארויס געקומען פון די פריינשאפט צווישן די ניק'ס, און צוריק צו פריער ווען דער וועלט איז געוועהן קליין און איין משפחה, האב איך געהאט חשק צו קענען חברים דא, אבער היינט, האב איך נישט קיין שום אינטערעסע צו וויסן קיין איין ניק ווער דאס איז.

עפעס א מעסעדזש פאר די חשובע ליינערס און שרייבערס?

לעבט'ס מיטן אמת!
ווען א שרייבער שרייבט עפעס, יא לפנים זאל מען זאגן שכוח, שיין, פיין, גרינע סמיילי, וכו' וכו',
אבער אין אישי אויף א פריינליכע שטייגער מעג מען זאגן הערות, ביטע שרייב נעקסטע מאל אזוי און אזוי, פארעכט אביסל דיינע אויסדריקן אזוי און אזוי, צוטייל די שטיקלעך מער אדער ווייניגער, ווייל אינעם עבר האט מען אזוי פאראכטן עטליכע שרייבער'ס וועלכע זענען געקומען אהער און צום אנפאנג זענען זיי באמת געוועהן נערוו'ן קירכער'ס, בהמות, טיפשים, אבער מיט געדולדיגע הערות זענען זיי אויסגעשארפט געווארן צו די סאמע בעסטע שרייבער'ס.... איר וועט אליין נישט גלייבן ווען איך זאל ווען קענען שרייבן די נעמען.....,
געדענקט'ס! דא קומט מען אריין צו כאפן א ליפטער און א שמייכל, אדער צו דערגיין אביסל אינפא, נישט עפעס אנדערשט! נישט שרייבן עפעס מיט א באהאלטענע שלליער פון א זייטיגע מאטיוו.

איינער געדענקט נאך וויאזוי איך פלעג מסיים זיין מיינע ארטיקלען?
סך הכל 24 טויזענד קערעקטערס.....

ענדע צדיק! · דינסטאג מאי 03, 2016 2:51 pm

א עכט תוכן׳דיגע געשמאקע אינטערוויאו! אווי נאר שאץ קען...

מי יודע · דינסטאג מאי 03, 2016 2:57 pm

ענדע צדיק! האט געשריבן: א עכט תוכן׳דיגע געשמאקע אינטערוויאו! אווי נאר שאץ קען...

אבער אלי' וקוץ בה, ער האט גענומען לעבנסלענגליכע וויקאציע

הלשון · דינסטאג מאי 03, 2016 3:04 pm

זייער זייער געשמאק געווען צו לעזן די אינטערוויו

טענק יו ווערי ווערי מאטש!

בן נון · דינסטאג מאי 03, 2016 3:14 pm

פרינטער פרינט

דינסטאג מאי 03, 2016 3:20 pm

זייער זייער שיין, יישר כח שאץ-מאץ פארן אוועקשענקן פון דיין טייערע צייט און פעדער, און יישר כח פלטיאל פארן זיין דער פארמיטלער.

עקבי הצאן · דינסטאג מאי 03, 2016 3:30 pm

לכאורה האט געשריבן: זייער זייער שיין, יישר כח שאץ-מאץ פארן אוועקשענקן פון דיין טייערע צייט און פעדער, און יישר כח פלטיאל פארן זיין דער פארמיטלער.

שמאטע · דינסטאג מאי 03, 2016 3:55 pm

א געשמאק געווען צו ליינען דעם אינטערוויו.

טענקס!
#לייק

farshlufen · דינסטאג מאי 03, 2016 3:57 pm

הערליך שיין
פול מיט חן
אויסטערליש פיין
ווער קאן דאס זיין
הרב ר' שאץ אליין.

green · דינסטאג מאי 03, 2016 7:40 pm

שאץ, סבענקט

זונטאג מאי 17, 2009 5:52 pm

זאפטיגע אינטערוויו מלא חן און תוכן. דיין פעדער איז נאכנישט פארזשאוועט ב"ה

ציפקע · דינסטאג מאי 03, 2016 10:11 pm

א לינק צו אלע הונדערט דריי און פופציג ארטיקלען און אשכולות געשריבן דורך שאץ מאץ אויף אייוועלט.

ס'אמת · דינסטאג מאי 03, 2016 10:32 pm

ב'אמת הנאה געהאט, ס'אמת יעדע ווארט .

זאכליך · דינסטאג מאי 03, 2016 11:19 pm

שכוח שאץ פאר די אינטערוויא.

לגבי די גילי פראבלעם, כ'געדענק ווען איך בין נאך געווען ניי דא, האב איך געטראפן א וועטעראן שרייבער און מיר האבן ארומגערעדט איבער אייוועלט. בתוך הדברים האט ער מיר געזאגט "איך קען אסאך שרייבער פערזענליך, איך קען דיר נישט זאגן ווער זיי זענען משום גילי, אבער איין שרייבער ווייסעך איז נישט מקפיד אויף גילי, ממילא קען איך דיר זאגן ווער ס'איז". ער האט דיר געמיינט...

וואס איך וויל ארויסברענגן איז, אז יעדער זאל אכטונג געבן אויף גילי, ווייל אפילו מ'מיינט אז ס'גייט מיר נישט אן, צום סוף האט מען חרטה.

זייט דעמאלטס קוק איך אן א שאץ מאץ ארטיקל מיט סאך מער ריספעקט!...

לוי יצחק · מיטוואך מאי 04, 2016 1:04 am

זייער שיינע אינטערוויו!

געשמאקער · מיטוואך מאי 04, 2016 8:08 am

לכאורה האט געשריבן: זייער זייער שיין, יישר כח שאץ-מאץ פארן אוועקשענקן פון דיין טייערע צייט און פעדער, און יישר כח פלטיאל פארן זיין דער פארמיטלער.

אבער חבל על דאבדין........

ציפקע · מיטוואך מאי 04, 2016 9:54 am

ציפקע האט געשריבן: א לינק צו אלע הונדערט דריי און פופציג ארטיקלען און אשכולות געשריבן דורך שאץ מאץ אויף אייוועלט.

איינער פרעגט מיר אין אישי וויאזוי מ'מאכט אזא לינק. זייער פשוט: 1. פארגעשריטענע זוכעניש. 2. מ'לייגט אריין די ניק נאמען, אין אונזער פאל שאץ מאץ. 3. מ'וועלט אויס צו זוכן נאר די ערשטע הודעה פון אשכולות. 4. וזהו.

פארבינדן · מאנטאג מאי 18, 2015 6:44 pm

און איך ווייס נאכאלץ נישט ווער שאץ מאץ איז און בין נישט אינטערעסירט, אפשר אזוי קומסטו צוריק...?

א פערזענליכע דאנק פאר די אלע רייכע און געשמאקע ארטיקלען, וואס דאדורך בין איך אייגנטליך אנגעקומען צו אייוועלט, און יש"כ פלטיאל פארן צושטאנד ברענגן די אינטערוויו

וואוילע שעפעלע · מיטוואך מאי 04, 2016 11:49 am

איך מיין מ'זאל מאכן א פעטיציע ווי 250 ניקים זאלן אינטערשרייבן אז זיי זענען נישט אינטערעסירט צו וויסן ווער אונזער שליח ציבור איז....

:roll:

שכח ש"ץ און אויך פלטיאל, ס'מלא תוכן !

goldman · מאנטאג יולי 22, 2013 11:51 am

וואוילע שעפעלע האט געשריבן: איך מיין מ'זאל מאכן א פעטיציע ווי 250 ניקים זאלן אינטערשרייבן אז זיי זענען נישט אינטערעסירט צו וויסן ווער אונזער שליח ציבור איז....

אריין , I am in!

מיללער · מיטוואך מאי 04, 2016 12:16 pm

יישר כח ידידינו היקר הרב מוה"ר המכונה הש"ץ ומ"ץ דקהלתינו שליט"א

יעדעס ווארט איז גינגאלד, גוט געשריבן און אינטערעסאנט צו ליינען.

יה"ר שבכל אשר תפנה תצליח, די ארטיקלען זענען מהנה טויזנטער אידן איבער די גארער וועלט, און אלעס "ארויסגעגליטשטערהייט פונעם קיבאורד", איך וואלט יא רעקאמענדירט אז איר זאלט עס געבן פאר א פראפעסיאנאלן מגיה/עורך וואס זאל טייל דערפון איבערארבייטן אין א בוך/ספר פארמאט, להנות בהם בני אדם.

חזק ואמץ!

ידידך, יעקב דוב

פלטיאל · מיטוואך מאי 04, 2016 12:44 pm

מצטרף להמלצת הוד אדונינו מסקרענטאן שליט"א, אידן וואלטן גאר שטארק הנאה געהאט פון אזא חיבור.

שאץ מאץ · מיטוואך מאי 04, 2016 2:07 pm

זאכליך האט געשריבן: שכוח שאץ פאר די אינטערוויא.

לגבי די גילי פראבלעם, כ'געדענק ווען איך בין נאך געווען ניי דא, האב איך געטראפן א וועטעראן שרייבער און מיר האבן ארומגערעדט איבער אייוועלט. בתוך הדברים האט ער מיר געזאגט "איך קען אסאך שרייבער פערזענליך, איך קען דיר נישט זאגן ווער זיי זענען משום גילי, אבער איין שרייבער ווייסעך איז נישט מקפיד אויף גילי, ממילא קען איך דיר זאגן ווער ס'איז". ער האט דיר געמיינט...

וואס איך וויל ארויסברענגן איז, אז יעדער זאל אכטונג געבן אויף גילי, ווייל אפילו מ'מיינט אז ס'גייט מיר נישט אן, צום סוף האט מען חרטה.

זייט דעמאלטס קוק איך אן א שאץ מאץ ארטיקל מיט סאך מער ריספעקט!...

אמת איך האב נישט מקפיד געוועהן בקפידה גמורה אז די מעמבער'ס פון אייוועלט זאלן וויסן מיין נאמען, אבער איך האב נישט געשריבן מיינע ארטיקלען אדעתא דהכא צו זיין א וועלטס שרייבער....
צו שרייבן ארטיקלען פאר די ברייטע וועלט איז נאכאלץ א חילוק פון מגלה זיי דעם ניק פאר חבירים פון אייוועלט.

פארפלאנטערט · מיטוואך מאי 04, 2016 2:17 pm

PDF