אידישע וועלט פארומס

נישט קארעגירער?

היינט רופט מען עס אין (א.ג.) אידיש: עדיטאר

מיללער האט געשריבן: נישט קארעגירער?

דו מיינסט אפשר צו זאגן ''רעדאגירער'' ?

רעדאגירער איז א הויפט ארויסגעבער וואס קוקט אויבערפלעכליך איבער דאס געשריבענע ווארט. קארעגירער איז מער א ריכטיג ווארט

גין-גאלד האט געשריבן: מגיה, ביסט אינגאנצן גערעכט. דיינע ווערטער זענען אמת ויציב, לעכטיג און טייער, איך מוז דיר באדאנקן, אז דו האסט מיר אויסגעקלארט אין דעם ענין.

דער אמת איז אזוי:
ביז יעצט, בין איך געווען מערסטנ'ספארנומען מיט לשון הקודש, נאר לעצטנס האב איך אנגעהויבן זיין פארנומען אויך מיט אידיש, יעצט איז אזוי,
היבש אסאך כללים פון די אידישע גראמאטיק האב איך פשוט געוואוסט פון ליינען אידישע ארטיקלען, און נישט פון זיך זעצן לערנען די אידישע כללים בדחילו ורחימו לשם לערנען.

אבער דאך האב איך געטראכט, זיך משלים צו זיין אביסל מער אין די זאכן, האב איך מיר אנגעהויבן דרייען דא ביים שפראך און גראמאטיק פארום, האב איך דערזען אז סטוהטזיך דא אפ א שטיקל צומישעניש, מאנכע שטעלן אוועק כללים אויסגעזויגן פון בויך, דער פראבירט זיין מזל אזוי, דער פראבירט אהין. און כאטש וואס אלע נישט ריכטיגע זאכן ווערן צום סוף פארראכטן דורך די מומחים, האט עס אבער ביי מיר אויסגעקוקט צו א גרויסע מוטשע די גאנצע זאך, זיך ארום צו טראגן מיט אזויפיל הוה אמינא'ס ביז מען קומט אן צו די מסקנא, כ'האב מיר אומגעקוקט זייער צווייפילהאפטיגאויף די גאנצע פארשעריי איבער די אידישע גראמאטיק.

האב איך געטראכט לאזט מיך אפ און אגוט שבת!, איך וועל מיר באגנוגען מיט וויפיל איך ווייס יעצט, איך וועל סייווי קיינמאל נישט קענען יוצא זיין אלע שיטות, (מיינענדיג אז יעדע אויסגעבאקענע הגדרה וואס איינער פרובירטאוועקצושטעלן, איז טאקע א שיטה...), איך בין באמת כמעט אריינגעפאלען אייןא יאוש, און געשטאנען פארוואונדערט, איז דען נאך דא טאקע עפעס אן אויפטוה אויף למעשה, זיך צו גיין דערלערנען בעסער די אידישע כללים ?, פארמאגט דען נאך בכלל די אידישע שפראך עפעס פונדאמענטליכע אפשטאם גרעניצען, וואס פון איר קען מען עס נישט ארויסרוקען ?...,
דאס האב איך פארשטייט זיך יא איינגעזעהן, אז עס פעלט אויס צו קענען מער ווייניגער די אידישע גראמאטיק כללים, כדי אז די ארטיקלען זאלן זיך ליינען פליסיג, איך בין נישט אינגאנצן משוגע, אבער כ'האב געטראכט, אז ווי לאנג אן ארטיקל ליינט זיך פליסיג 100%, דארף מען זיך נישט אפגעבן אזוי ווייט אז ס'זאל שטימען מיט אלע כללים, און עס איז איז גענוג זיך צו פארלאזן אויף דאס ביסל וואס מען ווייסט אלץ חוש אין גראמאטיק. אבער אויף אזוי ווייט ממש זיך אריינצולייגן לשם לימוד, אין די חכמה פון אידישע גראמאטיק, האב איך אנגעקוקט ממש א שאד די צייט!.

און איך ווייס קלאר אז עס איז דא גענוג און נאך אירע וואס טראגען זיך ארום מיט אזעלכע מחשבות אין קאפ, אבער שוין מ'שלינגט עס אראפ, און אינטערןרושם פון דעם צומישעניש, האב איך מיך אויסגערעדט דאס הארץ און געווארט צו הערן וואס דער עולם זאגט.

יזכר אותו המגיה לטוב!!!, אונזער חשובעמגיה מיטן ניק מגיה, האט זיך אנגעגארטעלט, און נישט געלאזט מיין מיואש'דיגע תגובה זיצן אזוי געצערטעלט, און האט אויסגערופן קליפ און קלאר: ''די אידישע שפראך איז נישט ארויס פון קאנטראל!!!''.
איך דארף גארנישט צו לייגן צו זיינע ווערטער, ליינט עס אליין איבער און איבער.

זייטס ענק מחזק טייערע מגיהים און [b]שפראך-ליעבהאבער: ''אידיש איז נישט ארויס פון קאנטראל!!!, עס שטייט נאך פעסט מיט איהר פולן פרעכטיגען גלאנץ!!!''[/b]

מ'צווינגט קיינעם נישט זיך אריינצולאזן אין חכמת ה'גראמאטיק, ווער ס'האט נישט קיין געדולטדערצו מוז זיך בכלל נישט אריינטוהן דערין. אבער אויף אזויפיל יא, אז אויב ווילט איר קענען דעם ריכטיגן גראמאטיק, און אויב ווילט איר וויסן צו עס עקזיסטירט נאך אמת'דיגע כללים אין די אידישע שפראך, און כל שכן וכל שכן אויב באשליסט איר זיך צו דערקלערן [b]אלץא אידישער בעל מגיה, [/b]ביטע זייט וויסן אז די אידישע שפראך איז נאך פעסט אין קאנטראל, און עס איז נישט דא קיין בעסערע זאך פאר א אידישע ארטיקל ווי ווען ''אלעס שטימט יא פונקטליך מיט די גראמאטיק כללים''.
גייטס עס נאך, לערנטס ענק צו, ס'איז נישט אזוי שווארץ די מצב ווי כ'האב עס אראפגעלייגט, ס'איז יא דא מער וויניגעראיין מהלך, אין שיטה, וויאזוי די אידישע שפראך באלאנגט,
און פארשטייט זיך אז עס איז נאך אלץ דא אן אויסנאהם, ווען מען מעג יא אריינברענגן א ווארט פון אן אנדערע שפראך, ווי מגיה האט אליינס געשריבן, און עס איז סתם א שאד איך זאל יעצט גיין איבערשרייבן זאכן וואס אונזער חשובער מגיה האט אליינס געשריבן, ליינטס אליין איבער זיינע אויסגערעכנטע ווערטער, עס דערלייכט די אויגן.

נאכאמאל א גרויסן דאנק פאר מגיה, בשם אלע אנדערע וואס האבן אויך געדארפט דעם חיזוק, פארן אונז מחזק זיין און אנווייזן דעם אמת!!!

(צום ניק מגיה: קען זיין אז איר האט בכלל נישט פארשטאנען וואס מיין דילעמע איז געווען מעיקרא, אבער אנדערע האבן עס יא פארשטאנען!, אלענספאל, א דאנק!).

וכו'

אלס איז אלעס, אלץ איז אייביג

כוכבי לכת האט געשריבן:

גין-גאלד האט געשריבן: ...האב איך דערזען אז סטוהטזיך דא אפ א שטיקל צומישעניש, ...כ'האב מיר אומגעקוקט זייער צווייפילהאפטיגאויף די גאנצע פארשעריי איבער די אידישע גראמאטיק. ...און אינטערןרושם פון דעם צומישעניש, ...אונזער חשובעמגיה מיטן ניק מגיה, ...ווער ס'האט נישט קיין געדולטדערצו מוז זיך בכלל נישט אריינטוהן דערין.

וכו'

יישר כח פארן מאכן אויפמערקזאם.
אפשר וואלסטו געקענט זיין אזוי גוט, און אנווייזן וויאזוי דען דארף מען צו שרייבן די אלע ווערטער וואס דו האסט אנגעצייכענט אלץ נישט ריכטיג?, (נאר די ווערטער וואס איך האב דא ציטירט).

קענסט רואיג מפענח זיין דעם וכו'וואס דו האסט געשריבן, כ'האב זייער הנאה ווען מען פארבעסערט מיר. מיט דאנק פון פאראויס.

צו געזונט האט געשריבן: אלס איז אלעס, אלץ איז אייביג

'אלץ' קען אויך מיינען as a /בתור.
(שוין ערווענט געווארן צענדליגער מאל אין דעם פארום, און איז גענצליך איבעריג עס נאכאמאל איבערצוקייען, אדער מאריך זיין אין דעם)

צו געזונט האט געשריבן: אלס איז אלעס, אלץ איז אייביג

וועגן דעם האב איך דאך געזאגט אז כאטש ס'דא [און מער אנגענומען היינט און טאקע א גוטע זאך] וואס זענען מחלק, מיט דעם אלעם, איז אלץ צו נוצן במקום as נישט גרייזיג ודוק ותשכח אלטע שריפטן.
און ווי גינגאלד שרייבט

גין-גאלד האט געשריבן:

צו געזונט האט געשריבן: אלס איז אלעס, אלץ איז אייביג

'אלץ' קען אויך מיינען as a /בתור.
(שוין ערווענט געווארן צענדליגער מאל אין דעם פארום, און איז גענצליך איבעריג עס נאכאמאל איבערצוקייען, אדער מאריך זיין אין דעם)

גין-גאלד האט געשריבן:

כוכבי לכת האט געשריבן:

גין-גאלד האט געשריבן: ...האב איך דערזען אז סטוהטזיך דא אפ א שטיקל צומישעניש, ...כ'האב מיר אומגעקוקט זייער צווייפילהאפטיגאויף די גאנצע פארשעריי איבער די אידישע גראמאטיק. ...און אינטערןרושם פון דעם צומישעניש, ...אונזער חשובעמגיה מיטן ניק מגיה, ...ווער ס'האט נישט קיין געדולטדערצו מוז זיך בכלל נישט אריינטוהן דערין.

וכו'

יישר כח פארן מאכן אויפמערקזאם.
אפשר וואלסטו געקענט זיין אזוי גוט, און אנווייזן וויאזוי דען דארף מען צו שרייבן די אלע ווערטער וואס דו האסט אנגעצייכענט אלץ נישט ריכטיג?, (נאר די ווערטער וואס איך האב דא ציטירט).

קענסט רואיג מפענח זיין דעם וכו'וואס דו האסט געשריבן, כ'האב זייער הנאה ווען מען פארבעסערט מיר. מיט דאנק פון פאראויס.

ס'טוט
צווייפלהאפטיג
אונטערן
חשוב'ע
געדולד

גין-גאלד האט געשריבן:

צו געזונט האט געשריבן: אלס איז אלעס, אלץ איז אייביג

'אלץ' קען אויך מיינען as a /בתור.
(שוין ערווענט געווארן צענדליגער מאל אין דעם פארום, און איז גענצליך איבעריג עס נאכאמאל איבערצוקייען, אדער מאריך זיין אין דעם)

אלץ מיינט אלעמאל אדער אלעס.
אלס איז בתור /as. אלס ראש ישיבה, אלס בדחן, אלס בחור וכו'.

כוכבי לכת האט געשריבן:

צו געזונט האט געשריבן: אלס איז אלעס, אלץ איז אייביג

גין-גאלד האט געשריבן: 'אלץ' קען אויך מיינען as a /בתור.
(שוין ערווענט געווארן צענדליגער מאל אין דעם פארום, און איז גענצליך איבעריג עס נאכאמאל איבערצוקייען, אדער מאריך זיין אין דעם)

אלץ מיינט אלעמאל אדער אלעס.
אלס איז בתור /as. אלס ראש ישיבה, אלס בדחן, אלס בחור וכו'.

ביסט גערעכט כוכבי לכת, אלס מיט א סמ''ך מיינט בתור /as.
טעית''י כשה אובד.

מיללער האט געשריבן: נישט קארעגירער?

דער ריכטיגע אפטייטש פון מגיה איז ׳קארעקטאר׳, מלשון קארעקט.
דאכציך איז נישט מוגה׳דע בויגנס הייסן ״קארעקטן.״

ער האט דערלאנגט זיינע קארעקטן צו דער קארעקטאר.

איטשע, 'קארעקט' (correct) איז דאך א ענגלישע ווארט, נישט אזוי?

גין-גאלד האט געשריבן: איטשע, 'קארעקט' (correct) איז דאך א ענגלישע ווארט, נישט אזוי?

ניין דער ווארט קארעקט איז דא אין אידיש און אין דייטש, דער אפטייטש פון 'קארעקט' איז 'ריכטיג', און קארעקטן מיינט 'צו רעכט מאכן'

ס'איז לאו דוקא דער אפטייטש פון הגה, והא ראי' אלע ספרים וואס האבן הגהות איז נישט קארעקטן נאר מוסיף זיין אדער קריגן, אזוי ווי הגהת אשרי הגהת מימוני הגהת או"ז הגהת מרדכי ואחרון חביב הגהת הרמ"א

בראשית ברא האט געשריבן: קודם מ'רופט עס קיינער נישט אזוי סאו וואס מיינט אויף אידיש הייסט? מיינסט פאר די קריג?

אקעי לאמיר דא קלאר מאכן, דו רעדסט פון יודיש, אזוי ווי מען האט גערעדט אין פוילן גאליציע, און מען רעדט נאך היינט אזוי אין אנטווערפען, און נאך פארשידענע מקומות.
אדער רעדסטו פון ״אנגלא-יודיש״ וואס מען רעדט אוי דער אמעריקאנער באדן?

אויב רעדסטו פון ׳אנגלא יודיש׳, הייב איך הענט.

איך רעד פון פויליש אידיש און אדרבה איך וויל זאלסט מיר צייגן אז דאס האט מען גענוצט במקום אונזער בעל מגיה