Bookkeeper האט געשריבן:
איך דאווען פרי צוליב די קינדער (ביי מיר שלאפן זיי יא אינמיטן טאג אבער נישט קיין 3 שעה , און טאמער מאכט מען די סעודה 10:45 זענען זיי שוין מיד מיטן שלאפן) , אבער איך וויל ממליץ זיין אז איינער וויל דאווענען פרי זאל ער פרובירן גיין אין א שוהל ווי עס איז דא א רב/שיינע איד וואס געווענליך אויב דער רב דאווענט אין די מנין (נישט אז ממאכט נאך א מנין און דער רב דאווענט אין די 2טע...) דאווענט זיך א שבת'דיגע דאווענען , [איך מיין נישט צו זאגן אז מען דארף שלעפן נאר אז עס זאל האבן אן ערענסטקייט און מען זאל קענען דאווענען הויעך און זינגען לכה דודי]
גוט ארויסגעברענגט
איך מאך הבדלה שבת נאכמיטאג ווייל מיינע קינדער זאלן קענען הערן הבדלה, ווען די מוצאי שבת זמן איז שפעט איז זייער שווער זיי צו האלטען אויף, אויך די סעודה מוצאי יום כיפור מאך איך שוין פאר נעילה ווייל אז נישט ווערט שווער און איך וויל מיינע קינדער זאלן עס מיטהאלטען
לכאורה האט געשריבן:
אין אישי האט מיר א ת"ח געזאגט אז ערב שבת מעג מען מאכן א תרתי דסתרי לויט אסאך פוסקים
קלאר שקר. לאמיר דיר מסביר זיין, די גמרא זאגט והשתא דלא איתמר הילכתא לא כמר ולא כמר דעביד כמר עביד ודעביד כמר עביד, זאגט די גמרא רב צלי של שבת בערב שבת, זאגט תוס. און אלע ראשונים אז א תרתי דסתרי טאר מען נישט מאכן, דהיינו איין טאג אזוי און איין טאג אזוי, און אזוי פסק'ט די מחבר והוא שיעשה לעולם כחד מינייהו, דאס מיינט אז אויב דאווענט מען קיינמאל נישט פון די בר מצוה מנחה נאכן פל"ד קען מען דאווענען מערב פונעם פל"ג. יעצט איז דא א שיטות המרדכי אז מיום אחד לחבירו הייסט נישט קיין תרתי דסתרי נאר ביום אחד טאר מען נישט אבער ער איז א יחיד און קיינער פסקנט נישט ווי אים, די רמ"א שרייבט קלאר און אזוי איז אויך משמע פון מחבר, אז מען טאר נישט מאכן קיין סתירה מיום אחד לחבירו קומט אבער די מחבר און שרייבט אז מקדימין להתפלל בשבת יותר מבחול ומלפ"ג המנחה יכול להדליק ולקבל שבת, שרייבט תוס' און אזוי שרייבט די ראש די טור, די שלטי הגיבורים כסף משנה, און רוב ראשונים אז פארשטייט זיך אז דאס איז נאר פאר ווער עס האלט א גאנץ יאר ווי ר' יהודה אבער איינער וואס דאווענט אסאך מאל מנחה שפעט טאר נישט מאכן קיין תרתי דסתרי. אבער די בה"ג וויל יא עפעס לערנען אז מען זאל מעגן שבת ווייל היות מען איז שוין מקבל שבת זאל עס הייסען ווי א נייע טאג, זאגט די מג"א אז הגם די בה"ג איז א יחיד אבער אפשר בצירוף מיט די מרדכי וואס האלט אז א גאנצע וואך מעג מען זאל מען אפשר יא קענען מקיל זיין שבת, זאגט אבער די מג"א אר"י היה מתפלל ערבית בלילה,
איך מיין אז אינז זענען מיר זייער קלאר אז יענער ווייסט נישט וואס ער רעדט אז שבת זאל מען מעגן מאכן א תרתי דסתרי ווייל אפילו מיום אחד לחבירו איז לכאורה אסור נאר די מג"א וויל ניצען אפאר צירופים צו מתיר זיין מיום אחד לחבירו אבער ביום אחד מאן דכר שמיה און ער פירט אליינס אויס אז די אר"י האט מקפיד געווען אויפן זמן.
אזוי שרייבט מען, ווען מען לערנט נישט... די מג"א איז מתיר תרתי דסתרי, מפני הדוחק וואס מיינט דוחק, איז ער זיך מסביר, אז ס'וועט פלעין זיין א טירחא נאכאמאל צוזאמשלעפן דעם עולם צו מעריב, מעג מען דאווענען 'אינעם זעלבן טאג' תרתי דסתרי.
און דאס פרעך אפלייקענען דעם דרך החיים (סי' ס"ו ס"א) וואס נעמט דעם היתר פון מג"א אויף א סטעפ ווייטער, אז ער"ש אפילו ס'איז נישט קיין טירחא, מעג מען אויך, וכ"כ כמה פוסקים הלכה 'למעשה' ווי דעם דרך החיים. [ובפרט בצירוף שמנחה הוא קודם השקיעה, ומעריב אחר השקיעה].
נאר וואס דען, די לעצטע פאראגראף אין דעםתגובהאיז די ענטפער. זאל ער ווען זאגן פארקערט וואלסטו נישט געקענט פארשטיין פארוואס מען זאל נישט מאכן פרי שבת...
לכאורה האט געשריבן:
אין אישי האט מיר א ת"ח געזאגט אז ערב שבת מעג מען מאכן א תרתי דסתרי לויט אסאך פוסקים
קלאר שקר. לאמיר דיר מסביר זיין, די גמרא זאגט והשתא דלא איתמר הילכתא לא כמר ולא כמר דעביד כמר עביד ודעביד כמר עביד, זאגט די גמרא רב צלי של שבת בערב שבת, זאגט תוס. און אלע ראשונים אז א תרתי דסתרי טאר מען נישט מאכן, דהיינו איין טאג אזוי און איין טאג אזוי, און אזוי פסק'ט די מחבר והוא שיעשה לעולם כחד מינייהו, דאס מיינט אז אויב דאווענט מען קיינמאל נישט פון די בר מצוה מנחה נאכן פל"ד קען מען דאווענען מערב פונעם פל"ג. יעצט איז דא א שיטות המרדכי אז מיום אחד לחבירו הייסט נישט קיין תרתי דסתרי נאר ביום אחד טאר מען נישט אבער ער איז א יחיד און קיינער פסקנט נישט ווי אים, די רמ"א שרייבט קלאר און אזוי איז אויך משמע פון מחבר, אז מען טאר נישט מאכן קיין סתירה מיום אחד לחבירו קומט אבער די מחבר און שרייבט אז מקדימין להתפלל בשבת יותר מבחול ומלפ"ג המנחה יכול להדליק ולקבל שבת, שרייבט תוס' און אזוי שרייבט די ראש די טור, די שלטי הגיבורים כסף משנה, און רוב ראשונים אז פארשטייט זיך אז דאס איז נאר פאר ווער עס האלט א גאנץ יאר ווי ר' יהודה אבער איינער וואס דאווענט אסאך מאל מנחה שפעט טאר נישט מאכן קיין תרתי דסתרי. אבער די בה"ג וויל יא עפעס לערנען אז מען זאל מעגן שבת ווייל היות מען איז שוין מקבל שבת זאל עס הייסען ווי א נייע טאג, זאגט די מג"א אז הגם די בה"ג איז א יחיד אבער אפשר בצירוף מיט די מרדכי וואס האלט אז א גאנצע וואך מעג מען זאל מען אפשר יא קענען מקיל זיין שבת, זאגט אבער די מג"א אר"י היה מתפלל ערבית בלילה,
איך מיין אז אינז זענען מיר זייער קלאר אז יענער ווייסט נישט וואס ער רעדט אז שבת זאל מען מעגן מאכן א תרתי דסתרי ווייל אפילו מיום אחד לחבירו איז לכאורה אסור נאר די מג"א וויל ניצען אפאר צירופים צו מתיר זיין מיום אחד לחבירו אבער ביום אחד מאן דכר שמיה און ער פירט אליינס אויס אז די אר"י האט מקפיד געווען אויפן זמן.
אזוי שרייבט מען, ווען מען לערנט נישט... די מג"א איז מתיר תרתי דסתרי, מפני הדוחק וואס מיינט דוחק, איז ער זיך מסביר, אז ס'וועט פלעין זיין א טירחא נאכאמאל צוזאמשלעפן דעם עולם צו מעריב, מעג מען דאווענען 'אינעם זעלבן טאג' תרתי דסתרי.
און דאס פרעך אפלייקענען דעם דרך החיים (סי' ס"ו ס"א) וואס נעמט דעם היתר פון מג"א אויף א סטעפ ווייטער, אז ער"ש אפילו ס'איז נישט קיין טירחא, מעג מען אויך, וכ"כ כמה פוסקים הלכה 'למעשה' ווי דעם דרך החיים. [ובפרט בצירוף שמנחה הוא קודם השקיעה, ומעריב אחר השקיעה].
נאר וואס דען, די לעצטע פאראגראף אין דעםתגובהאיז די ענטפער. זאל ער ווען זאגן פארקערט וואלסטו נישט געקענט פארשטיין פארוואס מען זאל נישט מאכן פרי שבת...
לאמיר צולייגן די מג"א וואס איז מתיר תרתי דסתרי, מפני הטורח ברענגט זיין מקור א טור סימן רל"ה, יעצט לאמיר זעהן דעם טור, מיט א קליינע הקדמה די משנה און מסכת ברכות רעדט פון ליינען קר"ש של ערבית זאגט די משנה אז מען קען פונעם צאת [72] די ברייצא ברענגט נאך 5 שיטות ר' אליעזר האלט משעה שקדש היום בערבי שבתות פירש רש"י אז מען איז זיך מקדים שוין 12.5 מינוט פריער צו מקדש זיין דעם טאג ווייל בין השמשות איז מען שוין מקדש מספק, ר' יהושיע זאגט ווי די משנה ר' ר' מאיר אומר משעה שכוהנים טובלין לאכול בתרומתן [די דמרא זאגט אז עס איז פונקט ווי ר' אליעזר זיי קריגן זיך נאר און א צווייטע הלכה] ר' חנינא אומר משעה שעני נכנוס לאכול פיתו ר' אחא ואמרי ר' אחאי אומר משעה שרוב בני אדם נכנסין להסב, די גמרא פרעגט ווען די זמן דעני איז הי מנייהו מאוחר [ר' יוהשיע אדער ר' חנינא] מסתברא דעני מאוחר דאי אמרת דעני מוקדם ר' חנינא היינו ר' אליעזר אלא לאו שמע מינה דעני מאוחר שמע מינה, שמיעסט תוספות אויס אז עס קען נישט זיין אז די עני איז פאר בין השמשות ווייל עס איז נישט מסתבר אזא ווייטע מחלוקה.
למעשה האבן מיר פיר שיטות אויף התחלת זמן קר"ש של מערב 1] די פריעסטע ר' אליעזר און ר' מאיר האלטן פונעם 60 [בין השמשות] 2] ר' יהושע האלט פונעם 72 3] ר' אחא נישט קלאר וואס ער האלט ערגעץ צווישען דעי אלע שיטות, 4] ר' חנינא האלט די שפעצטע זמן אפאר מינוט נאכן צוויי און זיבעציג יעצט צום טור די טור שרייבט מאמתי זמן קר"ש של ערבית משעה שכהנים נכנסין ... מיטשעט זיך די טור אויפן מנהג פון ליינען קר"ש פארן זמן, ער ברענגט א משנה אז די זמן איז ביים 72 וכן פסק רב אלפס [רי"ף] וכן כתב רב פלטוי הקורה קר"ש קודם שראה שלשה כוכבים אם נתכווין לכך לא יצא ידי חובתו ויחזור ויקרא ויתפלל אוי באיינער דאווענט מערב ביים 60זאל איבער דאווענען, ואים לא נתכווין לכך אלא שטעה ער האט געמיינט אז עס איז שוין די זמן אל יחזור ויתפל דארף נישט איבער דאווענען, וכן כבת רב עמרם ואפילו קוראה בין השמשות איתא בירושלמי שיחזור ויקרא אותה, מיטשעט זיך די טור ווי אזוי אונז דאווענען יא פריער [בין השמשות] רב עמרם ענטפערט אז מען ליינט איבער קר"ש שפעטער, ר"ת אז מען האלט ווי ר' יודא [מען דאווענט מנחה אויך פרי] שרייט די ראש אז מען טאר נישט ווייל ר' יודא רעדט נאר פון תפילה נישט פון קר"ש, און ער וועט האלטען אזוי ר' יוחנן אז מען מיז נישט סומך זיין גאולה לתפילה של ערבית, ור"י ז"ל פירש לקיים המנהג שאנו סוברים כשאר התנאים דהברייתא מען פסקנט ווי ר' אליעזר, אז מען מעג ליינען קר"ש פונעם 60, שרייבט די ר"י אפילו אונז פסקנען מיר נאר ווי ר' יושע נישט ר' אליעזר איז נאר ביי קר"ש וואס איז א דאורייתא אבער תפילה דרבנן קען מען זיך פארלאזן אויף ר' אליעזר צו דאווענען פונעם 60, שרייבט די טור אז מתוך הדחק אויב מען וועט ווארטען וועט די עולם זיך צולויפן און די עולם וועט דאווענען ביחידות נהגו כן וסמכו על תנאי דברייתא אע"ג דלכתחילה אין לקרותה קודם צאת הכוכבים, ומכל מקום גם לפירש הר"י אין למהר כל כך מבעוד יום קודם צאת הכוכבים כי דבר מועט הוא בין תנאי דמתניתין הלברייתא. נאך דעם ברענגט ער א רב האי וואס זאל מען טוען אז די ציבור דאוונעט יא פריער, זאגט ער מען זאל דאווענען שמו"ע און די ברכות אן קיין חתימה .און נאכן זמן זאל מען איבער דאווענן די ברכות ליינען קר"ש מיט די ברכות. נאך דעם מיטשעט זיך די דרכי משה ווי אזוי געוויסע ראשונים פלעגן דאווענען נאך פריער פון בין השמשות, בעיקר איז דא צוויי תירוצים און די אחרונים 1] די רמ"א'ס תירץ: זיי פלעגן דאוונען שעות שוות [קאמארנא מנהג] 2] ב"ח'ס תירץ: זיי האבן געהאלטען די שיטות הגאונים ביים שקיעה [אדער די יראים אז 15 מינוט פארן שקיעה איז בין השמשות] , אבער דאס איז זייער גוט ווער עס האלט אייביג די שקיעה אדער שעות שוות.
קומט די מג"א סימן רל"ג ער רעדט קודם פון דאוונען מנחה בין השמשות אז די מהריל פלעגט דאווענען מנחה בין השמשות, ועכשיו נוהגין להתפלל מנחה ומעריב סומכין זה לזה [ממ"נ לכוארה דארף מען ווארטען 12.5 מינוט א חילוק מנחה פאר בין השמשות, און מערב נאך בין השמשות, כי סוברין כרבנן [אז מען מעג דאווענען מנחה שפעט] , ומה שמתפלל ערבית קודם הלילה היינו מפני הדחק שטירחה לאסוף הציבור שנית ברענגט ער דעי טור וואס זאגט אז מפני הטירחה מעג מען דאווענען בין השמשות.
סימן רל"ה זאגט די מג"א די ת"ה רעדט פון דאווענען פרי שוין פונעם שקיעה, זאגט ער ווייל זיי האבן געהאלטען שיטות הגאונים אבער אונז וואס אונז האלטען מיר שיטות ר"ת איז אפילו בדיעבד אם התפלל בשמן הנ"ל צריך לחזור ולהתפלל.
הלכה למעשה מעג מען מאכן דאוונען פארן 60: ניין מען דארף איבער דאווענן. נאכן 60: אויב עס איז א טירחה רב למשל מען גייט נישט האבן קיין מנין.
לגבי שבת האבן מיר גערעדט פון זיך פארלאזן אויפן מרדכי, יעצט ליין איבער צו אלע דיינע קשיות שטימען שוין
סאדאם, איך בין נישט גענוג ת"ח צו גיין מיט דיר הין און צוריק, אבער ב"ה לא אלמן ישראל, מיר האבן דא אידן ת"ח וואס לאזן זיך נישט ווארפן זאמד אין די אויגן. טייל האבן זיך שוין אנגערופן, אנדערע האבן מיר געזאגט אז אויף מארגן וועלן זיי אי"ה צוריקקומען מיט ענטפערס.
אגב, אין דעם פריען מנין וואס איך דאווען דא אין קאנטרי, דאווענט א דומ"ץ פון התאחדות הרבנים, אלזא כבודכם במקומכם מונח, בבחינת שברי לוחות מונחין.
Bookkeeper האט געשריבן:
איך דאווען פרי צוליב די קינדער (ביי מיר שלאפן זיי יא אינמיטן טאג אבער נישט קיין 3 שעה , און טאמער מאכט מען די סעודה 10:45 זענען זיי שוין מיד מיטן שלאפן) , אבער איך וויל ממליץ זיין אז איינער וויל דאווענען פרי זאל ער פרובירן גיין אין א שוהל ווי עס איז דא א רב/שיינע איד וואס געווענליך אויב דער רב דאווענט אין די מנין (נישט אז ממאכט נאך א מנין און דער רב דאווענט אין די 2טע...) דאווענט זיך א שבת'דיגע דאווענען , [איך מיין נישט צו זאגן אז מען דארף שלעפן נאר אז עס זאל האבן אן ערענסטקייט און מען זאל קענען דאווענען הויעך און זינגען לכה דודי]
גוט ארויסגעברענגט
איך מאך הבדלה שבת נאכמיטאג ווייל מיינע קינדער זאלן קענען הערן הבדלה, ווען די מוצאי שבת זמן איז שפעט איז זייער שווער זיי צו האלטען אויף, אויך די סעודה מוצאי יום כיפור מאך איך שוין פאר נעילה ווייל אז נישט ווערט שווער און איך וויל מיינע קינדער זאלן עס מיטהאלטען
איך האף וועסט נישט ברוגז זיין, אבער דיינע ווערטער, נעמען א מנהג איבער וואס דו האסט הרגישים און עס מדמה זיין צו פאסטן יום כיפור, ברענגען סאך א גרעסערע חורבן אויף אידישקייט ווי דאווענען מנחה אויפן וועג וואס די גמרא און ראשונים און אחרונים זאגן איז א לכתחילה שבלכתחילה.
סאדאם חוסעין האט געשריבן:
חכם דו ברענגסט מיר א דרך החיים וואס וויל אנעמען אזוי ווי די מג"א וואס שרייבט אין לעשות, ברענג א מרדכי א מאירי א מהר"ם מרוטנבורג און נאך וואס לאזן יעדן טאג מאכן א תרתי דסתרי נרא וואס דען מען רעדט אנגענומען להלכה, להלכה נעמט מען אן ווי די רמ"א אז מען טאר נישט מאכן קיין תרתי דסתרי, אזוי די משנה ברורה זאגט אז מען זאל ענדערש דאווענען ביחודית ביינאכט ווי איידעער מיט מנין בייטאג
סאדאם, באמת זע איך נישט פארוואס איך זאל אייך ענטפערן, ווען איר זענט בכלל נישט קלאר אין דעם גאנצן סוגיא, און טאקע בפרט אין די ראשונים [און יא, די מאירי ברענגט דעם שיטת ר"ת וואס איז מתיר תרתי דסתרי אין איין טאג]. אבער כדי שלא יאמרו..., וועל איך דיר עפעס ענטפערן.
קודם קלאר צו שטעלן ווי צומישט דיינע ווערטער זענען. נישטא קיין רמ"א [סי' רס"ז/סי' רל"ג] וואס רעדט פון שבת, אבער ס'איז יא דא א מחבר [סי' רל"ג] וואס רעדט פון ימי החול, און ס'איז יא דא א מחבר [סי' רס"ז] וואס איז מקיל ערב שבת אפי' ס'איז תרתי דסתרי [כהרא"ש והרמב"ם], אבער ער איז זיך נישט מסביר אם זה גם ביום זו גופא. ווידער די משנ"ב [סי' רל"ג] רעדט מען מהמתפלל ביחיד, נישט בציבור, ווייל בציבור איז די משנ"ב מקיל לעשות תרתי דסתרי באותו יום גופא, כמ"ש המ"א [סי' רל"ג].
שנית צום ענין, יא כ'ווייס אז נארמאל פסק'נט מען ווי עס שטייט אין רמ"א, ומג"א, עכ"ז ווייסטו אויך אז אין מחבר רמ"א [סי' רל"ג אצל בדיעבד, סי' רל"ז תוס' שבת] שטייט בכלל נישט קיין חילוק ווען מען האט געדאווענט מנחה 'יענעם טאג'.
[ויש בזה סיבה עמוקה, תעיין היטב היטב בדברי הב"י שם ותמצא לך דאדרבה ע"פ פשטות המדובר להקל גם תרתי דסתרי ביום אחד, והוא ע"פ המבואר בהרא"ש [מובא בב"י סי' רל"ג] שחולק על ר"ת - שהתיר תרתי דסתרי גם ביום אחד [כפי המבואר בב"י ועוד] בלי שום דוחק מטעם דבתפלה הקילו - והרא"ש כתב להקל מטעם דהוא שעת הדחק לאסוף העם שנית, ומפני זה לא חילקו לענין דיעבד אם מיירי בב' ימים או ביום אחד, דבכל אופן מותר, וא"כ י"ל דה"ה שיש להקל [סי' רס"ז] מטעם תוס' שבת].
נאר וואס דען די מג"א וויל זיך חולק זיין אויפן מחבר, און זיך נישט פארלאזן אויף די רא"ש והרמב"ם, שהוקשה לו על הראי' שהביא, וגם אחר שתירץ קושייתו לא סמך על תירוצו רק בצירוף המרדכי [סי' פט], שהוא התיר תרתי דסתרי דב' ימים גם בימות החול [גם שלא בשעת הדחק כמבואר במרדכי], אבל המג"א לא הקיל רק בער"ש. ומ"מ לא רצה להקל לעשות כן גם ביום אחד, שהרי לא סמך על הרא"ש והרמב"ם שמותר לעשות כן בערב שבת, רק סמך בצירוף שיטת המרדכי, ומכיון שהמרדכי בעצמו סובר דאסור לעשות כן ביום אחד "צריך ליזהר" שלא להתפלל מנחה אחר פלג [אגב, דייק המילה, "צריך ליזהר" לא "אסור", דאם לא נזהר מותר...].
[סתם צו מאכן א ס"ה, האסטו יעצט דא א מחבר וואס וויל מקיל זיין תרתי דסתרי בשביל תוס' שבת [ולפי ווי מיר שרייבן נמצא שזה גם לסתור באותו יום גופא] און א מ"א וואס וויל זיך דינגן אויפן מחבר, און וויל אננעמען ווי די רי"ץ גיאות דלעולם אסור לעשות תרתי דסתרי, ובאמת לדבריו אסור גם בשעת הדחק, כמ"ש בסי' רצ"ג בטור, ולמעשה מיקל רק בצירוף המרדכי שחולק על המחבר [סי' רל"ג] - וסובר דמותר לעשות תרתי דסתרי דימים - והמג"א מקיל כדבריו עכ"פ בער"ש, ומפני זה מחמיר כדבריו שלא יסתור באותו יום].
קומט די דרך החיים און זאגט אזוי, די מג"א [סי' רל"ג] האט דאך געברענגט די טעם הרא"ש [פ"א סי' א'] להלכה, דכשהוא דוחק מותרין לעשות תרתי דסתרי גם ביום אחד, א"כ עכ"פ בערב שבת יש לסמוך על טעם זה [והכוונה דלצורך מצוה ושעת הדחק שוין, ובשביל מצות תוס' שבת מותר לעשות תרתי דסתרי כמו שמותר לעשות בשעת הדחק].
קומט אויס אז די דרך החיים האט פשוט פארענטפערט די 'הלכה' פונעם מחבר ע"פ שיטת הרא"ש [פ"א סי' פט] עצמו וכמ"ש המג"א [סי' רל"ג] עצמו, ממילא דארף איך שוין נישט צוקומען צום מרדכי, נישט צו זיין קולה און נישט צו זיין חומרא [והיינו הגם שלא תירוץ כלום על קושיית המג"א, מ"מ ההלכה אמת ממקום אחר].
[והמשנ"ב שחולק על דבריו כפי מה שביאר בביה"ל הוא משום דכל האחרונים לא הזכירו קולא זו כאן לגבי תוס' שבת, וטעמם הוא כיון דגם ההיתר דכל השנה אינו, משום שאין לקולא זו מקור מן הש"ס וא"כ איך נסמוך על קולא זו בשבת. וזה ברור שסותר למש"כ בעצמו במשנ"ב סי' רל"ג סקי"א להקל כקולא זו וא"כ ה"ה כאן.]
ודברי הדרך החיים מובא בכמה פוסקים הלכה למעשה. וחוץ מכל הנ"ל מכ"ש שיש להקל אם מתפלל מנחה קודם השקיעה, ומעריב אחר השקיעה, וראה בפוסקי זמננו שפסקו להקל גם אם סותר באותו יום גופא, ובפרט אם מתפלל מעריב אחר השקיעה.
לכאורה האט געשריבן:
סאדאם, איך בין נישט גענוג ת"ח צו גיין מיט דיר הין און צוריק, אבער ב"ה לא אלמן ישראל, מיר האבן דא אידן ת"ח וואס לאזן זיך נישט ווארפן זאמד אין די אויגן. טייל האבן זיך שוין אנגערופן, אנדערע האבן מיר געזאגט אז אויף מארגן וועלן זיי אי"ה צוריקקומען מיט ענטפערס.
אגב, אין דעם פריען מנין וואס איך דאווען דא אין קאנטרי, דאווענט א דומ"ץ פון התאחדות הרבנים, אלזא כבודכם במקומכם מונח, בבחינת שברי לוחות מונחין.
אדרבה איך וויל אויך דאווענען פרי איך בין אויך מיעד און איך קען באשטיין אז מען זאל מניר ווייזן אז מען מעג, די פל"ג איז א טעות הדפוס פון שרייבן נאך א טאג ארבעט און אינמיטן ערלעדיגען נאך זאכן.
לכאורה האט געשריבן:
סאדאם, איך בין נישט גענוג ת"ח צו גיין מיט דיר הין און צוריק, אבער ב"ה לא אלמן ישראל, מיר האבן דא אידן ת"ח וואס לאזן זיך נישט ווארפן זאמד אין די אויגן. טייל האבן זיך שוין אנגערופן, אנדערע האבן מיר געזאגט אז אויף מארגן וועלן זיי אי"ה צוריקקומען מיט ענטפערס.
אגב, אין דעם פריען מנין וואס איך דאווען דא אין קאנטרי, דאווענט א דומ"ץ פון התאחדות הרבנים, אלזא כבודכם במקומכם מונח, בבחינת שברי לוחות מונחין.
אדרבה איך וויל אויך דאווענען פרי איך בין אויך מיעד און איך קען באשטיין אז מען זאל מניר ווייזן אז מען מעג, די פל"ג איז א טעות הדפוס פון שרייבן נאך א טאג ארבעט און אינמיטן ערלעדיגען נאך זאכן.
איך מיין די גאנצע ויכוח איז איבריג מען מאכט בכלל נישט קיין תרתי דסתרי
אז מען דאווענט א שעה פארן זמן וואס דעמאלטס איז בערך א האלבע שעה פארן פלג די צוייטע פלג פון צאת הכוכבים לפי שעות זמניות קומט אויס אז מנחה דאוענט מען פארן פלג כשיטת ר' יודא און מעריב דאווענט מען נאכן פלג כשיטת ר' יהודא איז בכלל נישט קיין תרתי דסתרי
אגב הרב פרעג נישט בעסער הרב סאדאם איז א גרויסע תלמוד חכם אפילו ווען מען טענעט זיך אין לערנען דארף מען אויכעט רעדן צו עהם מיט אביסעל מער רעספעקט
Bookkeeper האט געשריבן:
איך דאווען פרי צוליב די קינדער (ביי מיר שלאפן זיי יא אינמיטן טאג אבער נישט קיין 3 שעה , און טאמער מאכט מען די סעודה 10:45 זענען זיי שוין מיד מיטן שלאפן) , אבער איך וויל ממליץ זיין אז איינער וויל דאווענען פרי זאל ער פרובירן גיין אין א שוהל ווי עס איז דא א רב/שיינע איד וואס געווענליך אויב דער רב דאווענט אין די מנין (נישט אז ממאכט נאך א מנין און דער רב דאווענט אין די 2טע...) דאווענט זיך א שבת'דיגע דאווענען , [איך מיין נישט צו זאגן אז מען דארף שלעפן נאר אז עס זאל האבן אן ערענסטקייט און מען זאל קענען דאווענען הויעך און זינגען לכה דודי]
גוט ארויסגעברענגט
איך מאך הבדלה שבת נאכמיטאג ווייל מיינע קינדער זאלן קענען הערן הבדלה, ווען די מוצאי שבת זמן איז שפעט איז זייער שווער זיי צו האלטען אויף, אויך די סעודה מוצאי יום כיפור מאך איך שוין פאר נעילה ווייל אז נישט ווערט שווער און איך וויל מיינע קינדער זאלן עס מיטהאלטען
איך האף וועסט נישט ברוגז זיין, אבער דיינע ווערטער, נעמען א מנהג איבער וואס דו האסט הרגישים און עס מדמה זיין צו פאסטן יום כיפור, ברענגען סאך א גרעסערע חורבן אויף אידישקייט ווי דאווענען מנחה אויפן וועג וואס די גמרא און ראשונים און אחרונים זאגן איז א לכתחילה שבלכתחילה.
מנהג? לכתחילה שבלכתחילה וואס רעסטו? איך רעדט פון א בפירושע הלכות, קענסט אפשר זאגן אז הדלקת נירות שבת און תפילה זענען דרבנן'ס און דעס איז דאורייתא'ס, שוין וועט מען מיזען רעדן פון אויספאסטען תשעה באב. נישט יום כיפור, אדער הבדלה אן קיין אש וואס איז אויך א דרבנן.
לכאורה האט געשריבן:
סאדאם, איך בין נישט גענוג ת"ח צו גיין מיט דיר הין און צוריק, אבער ב"ה לא אלמן ישראל, מיר האבן דא אידן ת"ח וואס לאזן זיך נישט ווארפן זאמד אין די אויגן. טייל האבן זיך שוין אנגערופן, אנדערע האבן מיר געזאגט אז אויף מארגן וועלן זיי אי"ה צוריקקומען מיט ענטפערס.
אגב, אין דעם פריען מנין וואס איך דאווען דא אין קאנטרי, דאווענט א דומ"ץ פון התאחדות הרבנים, אלזא כבודכם במקומכם מונח, בבחינת שברי לוחות מונחין.
אדרבה איך וויל אויך דאווענען פרי איך בין אויך מיעד און איך קען באשטיין אז מען זאל מניר ווייזן אז מען מעג, די פל"ג איז א טעות הדפוס פון שרייבן נאך א טאג ארבעט און אינמיטן ערלעדיגען נאך זאכן.
איך מיין די גאנצע ויכוח איז איבריג מען מאכט בכלל נישט קיין תרתי דסתרי
אז מען דאווענט א שעה פארן זמן וואס דעמאלטס איז בערך א האלבע שעה פארן פלג די צוייטע פלג פון צאת הכוכבים לפי שעות זמניות קומט אויס אז מנחה דאוענט מען פארן פלג כשיטת ר' יודא און מעריב דאווענט מען נאכן פלג כשיטת ר' יהודא איז בכלל נישט קיין תרתי דסתרי
אגב הרב פרעג נישט בעסער הרב סאדאם איז א גרויסע תלמוד חכם אפילו ווען מען טענעט זיך אין לערנען דארף מען אויכעט רעדן צו עהם מיט אביסעל מער רעספעקט
אפילו עם הארץ אימת שבת עליו.... איך מאך עס גוט. ניין?
לכאורה האט געשריבן:
סאדאם, איך בין נישט גענוג ת"ח צו גיין מיט דיר הין און צוריק, אבער ב"ה לא אלמן ישראל, מיר האבן דא אידן ת"ח וואס לאזן זיך נישט ווארפן זאמד אין די אויגן. טייל האבן זיך שוין אנגערופן, אנדערע האבן מיר געזאגט אז אויף מארגן וועלן זיי אי"ה צוריקקומען מיט ענטפערס.
אגב, אין דעם פריען מנין וואס איך דאווען דא אין קאנטרי, דאווענט א דומ"ץ פון התאחדות הרבנים, אלזא כבודכם במקומכם מונח, בבחינת שברי לוחות מונחין.
אדרבה איך וויל אויך דאווענען פרי איך בין אויך מיעד און איך קען באשטיין אז מען זאל מניר ווייזן אז מען מעג, די פל"ג איז א טעות הדפוס פון שרייבן נאך א טאג ארבעט און אינמיטן ערלעדיגען נאך זאכן.
איך מיין די גאנצע ויכוח איז איבריג מען מאכט בכלל נישט קיין תרתי דסתרי
אז מען דאווענט א שעה פארן זמן וואס דעמאלטס איז בערך א האלבע שעה פארן פלג די צוייטע פלג פון צאת הכוכבים לפי שעות זמניות קומט אויס אז מנחה דאוענט מען פארן פלג כשיטת ר' יודא און מעריב דאווענט מען נאכן פלג כשיטת ר' יהודא איז בכלל נישט קיין תרתי דסתרי
אין הכי נמי מען האט דא גערעדט אז מען טוט נישט אזוי אבער דאווענען א שעה פארן זמן איז זייער גוט און עס איז נישט קיין תרתי דסתרי, דעמאלט מעג מען מען דארף נאר וואטשען אפאר אנדערע זאכן 1] למעשה איז בכלל נישט זיכער אז מען פסקנ'ט די צווייטע זמן שטארקע אחרונים פסקנען די ערשטע זמן, און הלכה למעשה פסקענט מען לחומרא אויף ביידע זמנים, און מיין רבי האטו מיר געפסקנט ביי א דאורייתא, אז איךל קעןו מקיל זיין אויפן ערשטע פל"ג און א געווויסע מין פאל ווייל ער זאגט די הלכה איז ווי די צווייטע זמן קר"ש מען איז נאר מחמיר אויפן ערשטע זמן קר"ש מחמת וואס עס איז א דאורייתא [די צווייטע זמן קר"ש איז די ערשטע פלג] סא דארף מען דאווענען פארן ערשטען פלג [עכ"פ לכתחילה] 2] צינדען ליכט: אז די פרויען דארפן צינדען ליכט נאכן צווייטען בעל אבער פאר קבלת שבת פונעם מאן [פארקערט די מאן מיז ווארטען קבלת שבת אויף דעי נירות] 3] שיקען א שליח זיכער מאכן אז זיי צינדען טאקע [חייב אדם לומר בתוך ביתו הדלקתם את הנר, וואס מיינט טראגן אחריות יעדע וואך עקסטער אז זיי האבן נישט פארגעסן] 4] זעהן אז עס זאל נישט זיין רוב שטאט אדער רוב קאנטערי ווייל דעמאלט ווערט נאך אסאך שאלות אלץ קיבל רוב עיר שבת,
סאדאם חוסעין האט געשריבן:
אין הכי נמי מען האט דא גערעדט אז מען טוט נישט אזוי אבער דאווענען א שעה פארן זמן איז זייער גוט און עס איז נישט קיין תרתי דסתרי, דעמאלט מעג מען מען דארף נאר וואטשען אפאר אנדערע זאכן 1] למעשה איז בכלל נישט זיכער אז מען פסקנ'ט די צווייטע זמן שטארקע אחרונים פסקנען די ערשטע זמן, און הלכה למעשה פסקענט מען לחומרא אויף ביידע זמנים, און מיין רבי האטו מיר געפסקנט ביי א דאורייתא, אז איךל קעןו מקיל זיין אויפן ערשטע פל"ג און א געווויסע מין פאל ווייל ער זאגט די הלכה איז ווי די צווייטע זמן קר"ש מען איז נאר מחמיר אויפן ערשטע זמן קר"ש מחמת וואס עס איז א דאורייתא [די צווייטע זמן קר"ש איז די ערשטע פלג] סא דארף מען דאווענען פארן ערשטען פלג [עכ"פ לכתחילה] 2]צינדען ליכט: אז די פרויען דארפן צינדען ליכט נאכן צווייטען בעל אבער פאר קבלת שבת פונעם מאן [פארקערט די מאן מיז ווארטען קבלת שבת אויף דעי נירות] 3] שיקען א שליח זיכער מאכן אז זיי צינדען טאקע [חייב אדם לומר בתוך ביתו הדלקתם את הנר, וואס מיינט טראגן אחריות יעדע וואך עקסטער אז זיי האבן נישט פארגעסן] 4] זעהן אז עס זאל נישט זיין רוב שטאט אדער רוב קאנטערי ווייל דעמאלט ווערט נאך אסאך שאלות אלץ קיבל רוב עיר שבת,
דאס האסטו שוין כמ"פ געשריבען מיט א פשטות. האסט עפעס א מקור צו דעם אז די הדלקת הנרות פונ'ם פרוי מוז זיין איידער דער מאן איז מקבל שבת?
א מענטש קען זיך טועה זיין. ואולי אין דברי ההלכות (הרי"ף) בזה נכוניםכי אין השלימות בלתי לה' לבדויתברך ויתעלה ויתנשא שמו יתברך.(ספר הזכות להרמב"ן יבמות כד: מדפי הריף) די סכנה פון באזוכען כפירה\ליצנות בלאגס
א מענטש קען זיך טועה זיין. ואולי אין דברי ההלכות (הרי"ף) בזה נכוניםכי אין השלימות בלתי לה' לבדויתברך ויתעלה ויתנשא שמו יתברך.(ספר הזכות להרמב"ן יבמות כד: מדפי הריף) די סכנה פון באזוכען כפירה\ליצנות בלאגס
סאדאם חוסעין האט געשריבן:
אין הכי נמי מען האט דא גערעדט אז מען טוט נישט אזוי אבער דאווענען א שעה פארן זמן איז זייער גוט און עס איז נישט קיין תרתי דסתרי, דעמאלט מעג מען מען דארף נאר וואטשען אפאר אנדערע זאכן 1] למעשה איז בכלל נישט זיכער אז מען פסקנ'ט די צווייטע זמן שטארקע אחרונים פסקנען די ערשטע זמן, און הלכה למעשה פסקענט מען לחומרא אויף ביידע זמנים, און מיין רבי האטו מיר געפסקנט ביי א דאורייתא, אז איךל קעןו מקיל זיין אויפן ערשטע פל"ג און א געווויסע מין פאל ווייל ער זאגט די הלכה איז ווי די צווייטע זמן קר"ש מען איז נאר מחמיר אויפן ערשטע זמן קר"ש מחמת וואס עס איז א דאורייתא [די צווייטע זמן קר"ש איז די ערשטע פלג] סא דארף מען דאווענען פארן ערשטען פלג [עכ"פ לכתחילה] 2]צינדען ליכט: אז די פרויען דארפן צינדען ליכט נאכן צווייטען בעל אבער פאר קבלת שבת פונעם מאן [פארקערט די מאן מיז ווארטען קבלת שבת אויף דעי נירות] 3] שיקען א שליח זיכער מאכן אז זיי צינדען טאקע [חייב אדם לומר בתוך ביתו הדלקתם את הנר, וואס מיינט טראגן אחריות יעדע וואך עקסטער אז זיי האבן נישט פארגעסן] 4] זעהן אז עס זאל נישט זיין רוב שטאט אדער רוב קאנטערי ווייל דעמאלט ווערט נאך אסאך שאלות אלץ קיבל רוב עיר שבת,
דאס האסטו שוין כמ"פ געשריבען מיט א פשטות. האסט עפעס א מקור צו דעם אז די הדלקת הנרות פונ'ם פרוי מוז זיין איידער דער מאן איז מקבל שבת?
דאס איז פשוט פאר צויי סיבות איינס אז די פרוי צינדט דאך פאר די מאן מוז זיין אז ביי די מאן איז נאכנישט שבת צוייטענס וייל אויב די מאן איז מקבל שבת ווערט ממילא די פרוי נמשך נאך עהם
סאדאם חוסעין האט געשריבן:
אין הכי נמי מען האט דא גערעדט אז מען טוט נישט אזוי אבער דאווענען א שעה פארן זמן איז זייער גוט און עס איז נישט קיין תרתי דסתרי, דעמאלט מעג מען מען דארף נאר וואטשען אפאר אנדערע זאכן 1] למעשה איז בכלל נישט זיכער אז מען פסקנ'ט די צווייטע זמן שטארקע אחרונים פסקנען די ערשטע זמן, און הלכה למעשה פסקענט מען לחומרא אויף ביידע זמנים, און מיין רבי האטו מיר געפסקנט ביי א דאורייתא, אז איךל קעןו מקיל זיין אויפן ערשטע פל"ג און א געווויסע מין פאל ווייל ער זאגט די הלכה איז ווי די צווייטע זמן קר"ש מען איז נאר מחמיר אויפן ערשטע זמן קר"ש מחמת וואס עס איז א דאורייתא [די צווייטע זמן קר"ש איז די ערשטע פלג] סא דארף מען דאווענען פארן ערשטען פלג [עכ"פ לכתחילה] 2]צינדען ליכט: אז די פרויען דארפן צינדען ליכט נאכן צווייטען בעל אבער פאר קבלת שבת פונעם מאן [פארקערט די מאן מיז ווארטען קבלת שבת אויף דעי נירות] 3] שיקען א שליח זיכער מאכן אז זיי צינדען טאקע [חייב אדם לומר בתוך ביתו הדלקתם את הנר, וואס מיינט טראגן אחריות יעדע וואך עקסטער אז זיי האבן נישט פארגעסן] 4] זעהן אז עס זאל נישט זיין רוב שטאט אדער רוב קאנטערי ווייל דעמאלט ווערט נאך אסאך שאלות אלץ קיבל רוב עיר שבת,
דאס האסטו שוין כמ"פ געשריבען מיט א פשטות. האסט עפעס א מקור צו דעם אז די הדלקת הנרות פונ'ם פרוי מוז זיין איידער דער מאן איז מקבל שבת?
דאס איז פשוט פאר צויי סיבות איינס אז די פרוי צינדט דאך פאר די מאן מוז זיין אז ביי די מאן איז נאכנישט שבת צוייטענס וייל אויב די מאן איז מקבל שבת ווערט ממילא די פרוי נמשך נאך עהם
די ערשטע סיבה ביסטו גערעכט און דאס איז טאקע די טעם, נישט ווייל מען טאר נישט טוען קיין מלאכה פאר איינער וואס האט שוין מקבל שבת געווען נאר מען טאר נישט מקבל שבת זיין פאר מען צינד נירות, אבער פון ווי נעמסטו אז א פרוי ווערט נמשך נאכן מאן אויב עס איז נישט רוב עיר.
סאדאם חוסעין האט געשריבן:
אין הכי נמי מען האט דא גערעדט אז מען טוט נישט אזוי אבער דאווענען א שעה פארן זמן איז זייער גוט און עס איז נישט קיין תרתי דסתרי, דעמאלט מעג מען מען דארף נאר וואטשען אפאר אנדערע זאכן 1] למעשה איז בכלל נישט זיכער אז מען פסקנ'ט די צווייטע זמן שטארקע אחרונים פסקנען די ערשטע זמן, און הלכה למעשה פסקענט מען לחומרא אויף ביידע זמנים, און מיין רבי האטו מיר געפסקנט ביי א דאורייתא, אז איךל קעןו מקיל זיין אויפן ערשטע פל"ג און א געווויסע מין פאל ווייל ער זאגט די הלכה איז ווי די צווייטע זמן קר"ש מען איז נאר מחמיר אויפן ערשטע זמן קר"ש מחמת וואס עס איז א דאורייתא [די צווייטע זמן קר"ש איז די ערשטע פלג] סא דארף מען דאווענען פארן ערשטען פלג [עכ"פ לכתחילה] 2]צינדען ליכט: אז די פרויען דארפן צינדען ליכט נאכן צווייטען בעל אבער פאר קבלת שבת פונעם מאן [פארקערט די מאן מיז ווארטען קבלת שבת אויף דעי נירות] 3] שיקען א שליח זיכער מאכן אז זיי צינדען טאקע [חייב אדם לומר בתוך ביתו הדלקתם את הנר, וואס מיינט טראגן אחריות יעדע וואך עקסטער אז זיי האבן נישט פארגעסן] 4] זעהן אז עס זאל נישט זיין רוב שטאט אדער רוב קאנטערי ווייל דעמאלט ווערט נאך אסאך שאלות אלץ קיבל רוב עיר שבת,
דאס האסטו שוין כמ"פ געשריבען מיט א פשטות. האסט עפעס א מקור צו דעם אז די הדלקת הנרות פונ'ם פרוי מוז זיין איידער דער מאן איז מקבל שבת?
דאס איז פשוט פאר צויי סיבות איינס אז די פרוי צינדט דאך פאר די מאן מוז זיין אז ביי די מאן איז נאכנישט שבת צוייטענס וייל אויב די מאן איז מקבל שבת ווערט ממילא די פרוי נמשך נאך עהם
די ערשטע סיבה ביסטו גערעכט און דאס איז טאקע די טעם, נישט ווייל מען טאר נישט טוען קיין מלאכה פאר איינער וואס האט שוין מקבל שבת געווען נאר מען טאר נישט מקבל שבת זיין פאר מען צינד נירות, אבער פון ווי נעמסטו אז א פרוי ווערט נמשך נאכן מאן אויב עס איז נישט רוב עיר.
דעת הגר"מ פיינשטיין זצ"ל דבימות הקיץ שהבעל מקבל שבת ומתפלל ערבית מבע"י כדי שלא יתאחר זמן סעודת שבת, ויש עוד בתי כנסיות בעיר שטרם קיבלו את השבת, אין האשה נגררת אחר הבעל ומותרת במלאכה, משום דקבלת השבת של הבעל אינו לכוונת קדושת השבת, אלא משום שאין רוצים לשנות זמן האכילה מהרגלם בימי החול, כמו שהוא בהרבה בתי כנסיות במדינה זו, וכדחזינן שרק בימות הקיץ שהימים ארוכים עושין כן ולא בימות החורף שהימים קצרים, ולכן אין זה כלל בדיני מנהג, ולא נאסר אלא הבעל שקבל כבר שבת, שמ"מ היא קבלה אף שאינה לשם מצוה, אבל האשה לא נאסרה ומותרת במלאכת עצמה בפשיטות, ובמלאכת הבעל שעכ"פ חלה קבלתו עליו מן הראוי להחמיר (אגרות משה או"ח ח"ג סימן לח ע"ש, וע"ע שש"כ פרק מו סעיף ז הערה מב וסוף הערה סח). וכן דעת הגר"מ שטרנבוך שליט"א דאין האשה נגררת אחר הבעל ומותרת במלאכה, אך עכ"פ חייבת האשה להדליק הנרות לפני שבעלה חוזר הביתה, דכשבא הבעל לביתו צריך להיות שבת שמה (תשובות והנהגות חלק ג סימן פה). ובשבט הלוי (חלק ז סימן לה) חולק הגר"ש הלוי ואזנר זצ''ל על האגרות משה, ודעתו שהאשה נגררת אחרי קבלת שבת של הבעל ברכו או מזמור שיר ליום השבת, והיא צריכה להדליק לפני תפילת הבעל, דאשתו כגופו ונמשכת אחריו מראיות שא"צ להעלותם על הכתב וכל איש שורר בביתו, ומה נפ"מ מאיזה סיבה מקבלים שבת מבעו"י, דהא מקבל שבת מפלג המנחה ולמעלה וכזה נהגו כל הקדמונים כמבואר בתשובת תה"ד שהלכו לטייל אחרי סעודת שבת והיה עוד יום גמור, והם מקבלים שבת בכוונת התפילה ובהלכה ה"ז קבלת שבת לשם קדושת שבת גמורה, וחלים עליהם כל ההלכות, ובכלל זה שהאשה נגררת אחרי הבעל ע"ש.
Bookkeeper האט געשריבן:
איך דאווען פרי צוליב די קינדער (ביי מיר שלאפן זיי יא אינמיטן טאג אבער נישט קיין 3 שעה , און טאמער מאכט מען די סעודה 10:45 זענען זיי שוין מיד מיטן שלאפן) , אבער איך וויל ממליץ זיין אז איינער וויל דאווענען פרי זאל ער פרובירן גיין אין א שוהל ווי עס איז דא א רב/שיינע איד וואס געווענליך אויב דער רב דאווענט אין די מנין (נישט אז ממאכט נאך א מנין און דער רב דאווענט אין די 2טע...) דאווענט זיך א שבת'דיגע דאווענען , [איך מיין נישט צו זאגן אז מען דארף שלעפן נאר אז עס זאל האבן אן ערענסטקייט און מען זאל קענען דאווענען הויעך און זינגען לכה דודי]
גוט ארויסגעברענגט
איך מאך הבדלה שבת נאכמיטאג ווייל מיינע קינדער זאלן קענען הערן הבדלה, ווען די מוצאי שבת זמן איז שפעט איז זייער שווער זיי צו האלטען אויף, אויך די סעודה מוצאי יום כיפור מאך איך שוין פאר נעילה ווייל אז נישט ווערט שווער און איך וויל מיינע קינדער זאלן עס מיטהאלטען
איך האף וועסט נישט ברוגז זיין, אבער דיינע ווערטער, נעמען א מנהג איבער וואס דו האסט הרגישים און עס מדמה זיין צו פאסטן יום כיפור, ברענגען סאך א גרעסערע חורבן אויף אידישקייט ווי דאווענען מנחה אויפן וועג וואס די גמרא און ראשונים און אחרונים זאגן איז א לכתחילה שבלכתחילה.
מנהג? לכתחילה שבלכתחילה וואס רעסטו? איך רעדט פון א בפירושע הלכות, קענסט אפשר זאגן אז הדלקת נירות שבת און תפילה זענען דרבנן'ס און דעס איז דאורייתא'ס, שוין וועט מען מיזען רעדן פון אויספאסטען תשעה באב. נישט יום כיפור, אדער הבדלה אן קיין אש וואס איז אויך א דרבנן.
איך וויל נאר קלארער פארשטיין, די אלע פוסקים וואס זאגן אז ערב שבת מעג מען דאווענן פרי מנחה און קבלת שבת שרייבן קעגן די הלכה?
סאדאם חוסעין האט געשריבן:
לאמיר צולייגן די מג"א וואס איז מתיר תרתי דסתרי, מפני הטורח ברענגט זיין מקור א טור סימן רל"ה, יעצט לאמיר זעהן דעם טור, מיט א קליינע הקדמה די משנה און מסכת ברכות רעדט פון ליינען קר"ש של ערבית זאגט די משנה אז מען קען פונעם צאת [72] די ברייצא ברענגט נאך 5 שיטות ר' אליעזר האלט משעה שקדש היום בערבי שבתות פירש רש"י אז מען איז זיך מקדים שוין 12.5 מינוט פריער צו מקדש זיין דעם טאג ווייל בין השמשות איז מען שוין מקדש מספק, ר' יהושיע זאגט ווי די משנה ר' ר' מאיר אומר משעה שכוהנים טובלין לאכול בתרומתן [די דמרא זאגט אז עס איז פונקט ווי ר' אליעזר זיי קריגן זיך נאר און א צווייטע הלכה] ר' חנינא אומר משעה שעני נכנוס לאכול פיתו ר' אחא ואמרי ר' אחאי אומר משעה שרוב בני אדם נכנסין להסב, די גמרא פרעגט ווען די זמן דעני איז הי מנייהו מאוחר [ר' יוהשיע אדער ר' חנינא] מסתברא דעני מאוחר דאי אמרת דעני מוקדם ר' חנינא היינו ר' אליעזר אלא לאו שמע מינה דעני מאוחר שמע מינה, שמיעסט תוספות אויס אז עס קען נישט זיין אז די עני איז פאר בין השמשות ווייל עס איז נישט מסתבר אזא ווייטע מחלוקה.
למעשה האבן מיר פיר שיטות אויף התחלת זמן קר"ש של מערב 1] די פריעסטע ר' אליעזר און ר' מאיר האלטן פונעם 60 [בין השמשות] 2] ר' יהושע האלט פונעם 72 3] ר' אחא נישט קלאר וואס ער האלט ערגעץ צווישען דעי אלע שיטות, 4] ר' חנינא האלט די שפעצטע זמן אפאר מינוט נאכן צוויי און זיבעציג יעצט צום טור די טור שרייבט מאמתי זמן קר"ש של ערבית משעה שכהנים נכנסין ... מיטשעט זיך די טור אויפן מנהג פון ליינען קר"ש פארן זמן, ער ברענגט א משנה אז די זמן איז ביים 72 וכן פסק רב אלפס [רי"ף] וכן כתב רב פלטוי הקורה קר"ש קודם שראה שלשה כוכבים אם נתכווין לכך לא יצא ידי חובתו ויחזור ויקרא ויתפלל אוי באיינער דאווענט מערב ביים 60זאל איבער דאווענען, ואים לא נתכווין לכך אלא שטעה ער האט געמיינט אז עס איז שוין די זמן אל יחזור ויתפל דארף נישט איבער דאווענען, וכן כבת רב עמרם ואפילו קוראה בין השמשות איתא בירושלמי שיחזור ויקרא אותה, מיטשעט זיך די טור ווי אזוי אונז דאווענען יא פריער [בין השמשות] רב עמרם ענטפערט אז מען ליינט איבער קר"ש שפעטער, ר"ת אז מען האלט ווי ר' יודא [מען דאווענט מנחה אויך פרי] שרייט די ראש אז מען טאר נישט ווייל ר' יודא רעדט נאר פון תפילה נישט פון קר"ש, און ער וועט האלטען אזוי ר' יוחנן אז מען מיז נישט סומך זיין גאולה לתפילה של ערבית, ור"י ז"ל פירש לקיים המנהג שאנו סוברים כשאר התנאים דהברייתא מען פסקנט ווי ר' אליעזר, אז מען מעג ליינען קר"ש פונעם 60, שרייבט די ר"י אפילו אונז פסקנען מיר נאר ווי ר' יושע נישט ר' אליעזר איז נאר ביי קר"ש וואס איז א דאורייתא אבער תפילה דרבנן קען מען זיך פארלאזן אויף ר' אליעזר צו דאווענען פונעם 60, שרייבט די טור אז מתוך הדחק אויב מען וועט ווארטען וועט די עולם זיך צולויפן און די עולם וועט דאווענען ביחידות נהגו כן וסמכו על תנאי דברייתא אע"ג דלכתחילה אין לקרותה קודם צאת הכוכבים, ומכל מקום גם לפירש הר"י אין למהר כל כך מבעוד יום קודם צאת הכוכבים כי דבר מועט הוא בין תנאי דמתניתין הלברייתא. נאך דעם ברענגט ער א רב האי וואס זאל מען טוען אז די ציבור דאוונעט יא פריער, זאגט ער מען זאל דאווענען שמו"ע און די ברכות אן קיין חתימה .און נאכן זמן זאל מען איבער דאווענן די ברכות ליינען קר"ש מיט די ברכות. נאך דעם מיטשעט זיך די דרכי משה ווי אזוי געוויסע ראשונים פלעגן דאווענען נאך פריער פון בין השמשות, בעיקר איז דא צוויי תירוצים און די אחרונים 1] די רמ"א'ס תירץ: זיי פלעגן דאוונען שעות שוות [קאמארנא מנהג] 2] ב"ח'ס תירץ: זיי האבן געהאלטען די שיטות הגאונים ביים שקיעה [אדער די יראים אז 15 מינוט פארן שקיעה איז בין השמשות] , אבער דאס איז זייער גוט ווער עס האלט אייביג די שקיעה אדער שעות שוות.
קומט די מג"א סימן רל"ג ער רעדט קודם פון דאוונען מנחה בין השמשות אז די מהריל פלעגט דאווענען מנחה בין השמשות, ועכשיו נוהגין להתפלל מנחה ומעריב סומכין זה לזה [ממ"נ לכוארה דארף מען ווארטען 12.5 מינוט א חילוק מנחה פאר בין השמשות, און מערב נאך בין השמשות, כי סוברין כרבנן [אז מען מעג דאווענען מנחה שפעט] , ומה שמתפלל ערבית קודם הלילה היינו מפני הדחק שטירחה לאסוף הציבור שנית ברענגט ער דעי טור וואס זאגט אז מפני הטירחה מעג מען דאווענען בין השמשות.
סימן רל"ה זאגט די מג"א די ת"ה רעדט פון דאווענען פרי שוין פונעם שקיעה, זאגט ער ווייל זיי האבן געהאלטען שיטות הגאונים אבער אונז וואס אונז האלטען מיר שיטות ר"ת איז אפילו בדיעבד אם התפלל בשמן הנ"ל צריך לחזור ולהתפלל.
הלכה למעשה מעג מען מאכן דאוונען פארן 60: ניין מען דארף איבער דאווענן. נאכן 60: אויב עס איז א טירחה רב למשל מען גייט נישט האבן קיין מנין.
לגבי שבת האבן מיר גערעדט פון זיך פארלאזן אויפן מרדכי, יעצט ליין איבער צו אלע דיינע קשיות שטימען שוין
הגם כ'האב דאך געשריבן אז כ'גיי נישט מגיב זיין ביז די וועסט דורכלערנען די סוגיא, אבער היות איר האט פשוט פארמעקט אייערע פריערדיגע ווערטער כדי מיין תגובה זאל נישט זיין אין פלאץ, וועל איך אייך ענטפערן דאס איינע מאל.
זייט אזוי גוט און הערט אויף מישן יוצרות, קודם לאמיר זיך רעדן פון די מג"א שהבאתי, די מהרי"ל אנפאנג מג"א האט קיין שייכות צום מציאות ווי אזוי די עולם האט זיך געפירט בזמן המג"א. די מג"א ברענגט די מהרי"ל - די מקור פון די רמ"א שזמנו עד הצאת - ווייל ער וויל ארויסברענגן הענין של בתיה גבוה או יושב בעמק, נישט אלץ די זמן מנחה, ווייל דאס האט דאך די רמ"א שוין געשריבן.
שנית, ראה משנ"ב שמבואר בדבריו דהאי מהרי"ל הוא דוקא קודם ביה"ש, שהרי בביה"ש אין להתפלל בכלל מנחה.
בכל אופן די מג"א שמביא המנהג לעשות תרתי דסתרי ביום אחד, ומקיימו מפני שהוא טורח לאוספם שנית, לא מיירי בביה"ש כמו שדמיון מע"כ, רק מזמן פלג המנחה ואילך, וציין להטור (ומקורו בהרא"ש) רק לראיה שמפני טעם טורח הקילו לעשות 'תרתי דסתרי', ולא מיירי בכלל מהזמן שמיירי הטור, וזה פשוט לכל 'הלומד' סי' רל"ג.
ואודות כל הדיון דסי' רל"ה לא הבחנת ששם המדובר שיצאו גם קרי"ש, דלפ"ז יש ב' חסרונות, תפלת ערבית בתרתי דסתרי אפי' אם יקראו קרי"ש בזמן הנכון, שנית, שר"ת כתב שהם יצאו קרי"ש עם קריאה זו, ועל זה תירוץ הרא"ש מחולקין, על חלק התפלה כתב דמפני טורח הקילו לעשות תרתי דסתרי [וזהו שמביא המג"א], ועל חלק הקרי"ש תי' דסמכו על התנאים דאז הוא זמן קרי"ש.
ואודות המג"א סי' רל"ה שכתבת דלא יצא אם התפלל בזמן ההוא, הוא מיירי על דרך משל כשהיום הוא ח"י שעות, שהתפללו קודם שעה 6:55 עיי"ש, וממילא לא ניתן להבין מש"כ מע"כ דאם התפלל קודם 60 צריך לחזור ולהתפלל, שזה סותר למש"כ המחבר סי' רל"ג דאחר פלג המנחה, דהיינו ע"ד משל הנ"ל - לפי שיטת ר"ת בזמן צאת כוכבים - 8:07 יצא בדיעבד.
א נקודה וואס מיר האבן מעורר געוועהן אויף למעשה, און היות עס איז געשריבן געווארן דא פארקערט און איז נוגע למעשה לאו דווקא אויב מען איז מקבל שבת פרי, נאר נוגע יעדען שב"ק, וועלן מיר דאס שנית ערוועינען, מיט עטוואס איינצלהייטן צוגעלייגט - לאור דאס פארקערט געשריבענע. והוא:
1 - אויב האב מען מקבל שבת געוועהן קען מען שוין נישט דאווענען מנחה.
2 - די פרוי וואס צינד ליכט, איז מחויב צו דאווענען מנחה קודם שתדליק.
3 - דעם מאן איז נישט מקבל שבת בהדלקת נרות של אשתו, ומהאי טעמא קען ער דאווענען מנחה נאך הדלקת הנרות. והוא הדין ווען א מאן איז מדליק נרות שבת סמוך לשבת (דהיינו אז די פראגע פון לא יקדים איז נישט דא) איז ער נישט מקבל שבת דעמאלט. [ולכן הוא מברך על ההדלקה קודם שידליק, עובר לעשייתן לההדלקה, ולא על ההנאה כמו שנוהגות הנשים בער"ש]
4 - אויב איז דער מאן מדליק ביי פלג המנחה אדער אפילו שפעטער וואס דאן ברויך מען באלד מקבל שבת זיין (כדי ס'זאל נישט זיין דער ענין פון לא יקדים), מוז דער מאן דאווענען מנחה קודם שידליק.
5 - אויב האט די שטאט שוין פורש געוועהן ממלאכה אבער נאך נישט געזאגט ברכו, ווערט דער יחיד נגרר אחר העיר און מען איז מחויב צו פורש זיין ממלאכה, אבער ער מעג דאווענען מנחה. [און דאס איז וואס אונז זענען נוהג צו דאווענען מנחה ערש"ק טראץ דעם וואס מען האט שוין פורש געוועהן ממלאכה]
5 - אויב האט שוין די שטאט געזאגט ברכו, דאן קען דער יחיד שוין נישט דאווענען מנחה.
6 - אויב האט זיין בית הכנסת געזאגט ברכו, (האט מען שוין געשריבן דא אז) דאן גייט מען ארויס פון בית הכנסת און מען דאווענט מנחה.
קומט נישט אהער כלל, והיא מילתא דפשיטא, אבער זאל שוין זיי אזוי, ס'ארט אייך?
דער מאן איז נישט מחויב צו זיין בעת הדלקת אשתו און ער דארף נישט יוצא פון איר די ברכה. דער חיוב הדלקה איז על בעל הבית, און די בני הבית האבן די הדלקה ממילא, די אשה איז מדליק בפועל און טוט די מצוה פארן בית, דהיינו דער בעל הבית וממילא די בני הבית. (אן אורח אדער שותפים האבן אן אנדער הלכה)
וועגן דעם ענין גופא פון מקבל שבת מבעוד יום פון הלכה שטאנדפונקט, אויב מ'וועט האבן געדולד און אביסעלע צייט וועט מען צולייגן קלארע זאכן אי"ה
