אידישע וועלט פארומס

וזה החלי, שאלה 1# וואס איז די חילוק צווישן אוישוויץ און בערגן בעלזן, איז עס די זעלבע זאך אדער צוויי עקסטערע פלעצער, און בכלל וואס איז געווען די חילוק צווישן די צוויי לאגערן?

סידיראם האט געשריבן: וזה החלי, שאלה 1# וואס איז די חילוק צווישן אוישוויץ און בערגן בעלזן, איז עס די זעלבע זאך אדער צוויי עקסטערע פלעצער, און בכלל וואס איז געווען די חילוק צווישן די צוויי לאגערן?

אוישוויץ איז געווען א פארניכטיגונגס לאגער (בעיקר) און בערגן בעלזן אן ארבעטס לאגער.

אסדר לסעודתא האט געשריבן:

סידיראם האט געשריבן: וזה החלי, שאלה 1# וואס איז די חילוק צווישן אוישוויץ און בערגן בעלזן, איז עס די זעלבע זאך אדער צוויי עקסטערע פלעצער, און בכלל וואס איז געווען די חילוק צווישן די צוויי לאגערן?

אוישוויץ איז געווען א פארניכטיגונגס לאגער (בעיקר) און בערגן בעלזן אן ארבעטס לאגער.

קום אריין אביסל קלארער. ביי ביידע האט מען געארבעט און ביי ביידע האט מען פארברענט? אדער אין בערגן בעלזן האט מען נאר געארבעט, און בכלל ווי איז דאס און ווי איז דאס.

האסט אבער נישט געענטפערט, ווי איז בערגן בעלזן און ווי איז אוישוויץ. איז דאס די זעלבע שטאט, אנדערע פלאץ?

אוישוויץ איז געווען אין פוילן און בערגן בעלזן אין דייטשלאנד

אסדר לסעודתא האט געשריבן: איבעראל האבן זיי גע'רצח'ט...

בעיקר איז בערגן בעלזן געווען אן ארבעטס לאגער, די אידן זענען אהין געשיקט געווארן פון אוישוויץ ווען דער פינגער האט געטייטלט אויף רעכטס.

אוישוויץ איז געווען בעיקר אויף למיתה, עס איז אויך געווען דארט ארבעטס לאגערן וואו מען האט געארבעט ביזן סעלעקציע, אסאך אידן זענען דארט געווען פאר א שיינע פאר חדשים.

לפי ידיעתי איז בערגן בעלזן פשוט איינס פון די טויזנטער ארבעטס לאגערן ווי די דייטשן האבן אויסגעפיינוגט אידן פאר כלומפרשט וויכטיגע און אפיציעל אומוויכטיגע ארבעט
אוישוויץ איז געווען איינגעטיילט און צווי אוישוויץ און בירקענוי און תיכף ביים אנקומען האט מען געמאכט די סעלעקציע צי גיין ארבעטן און בירקענוי אדער ..רח"ל

דערנאך איז געווען סעלעקציעס איינמאל אין עטליכע וואכן, וועמען אוועקצושיקן צו אנדערע לאגערן, צווישן זיי בערגן בעלזן.

סידיראם האט געשריבן: שאלה 2# וואס איז געווען די ציל פון די דייטשן מיט די טויט מארש. זיי האבן דאך געהאט א ציל אויסצוהרג'נען אלע אידן, די גאנצע זאך פארוואס מען האט נישט יעדן געשיקט אין די קאלעך אויבן בשעת מען איז אנגעקומען קיין אוישוויץ, איז נאר געווען וויבאלד זיי האבן קודם געוואלט אויסניצן די אידן פאר זייער בענעפיט אז זיי זאלן ארבעטן פאר די דייטשן.

אבער ביי די ענדע פון די מלחמה, ווען זיי האבן שוין ממילא געוואלט אויסשיסן אלע אידן, פארוואס האבן זיי דאס געמאכט אויף א וועג פון א טויט מארש, פארוואס האבן זיי נישט פשוט צוזאמגענומען אלע אידן און אויסגעשאסן? (אולי האבן זיי געטראכט איבערצולאזן די גאר גאר שטארקע וואס קענען איבערלעבן אזא מארש, און זיי דערנאך ניצן אויב זיי פארלירן צום סוף נישט די מלחמה)

ווי איך האב פארשטאנען האבן זיי געמאכט די טויט מארשן צי גיין וויטער פון פראנט צי קענען אויסניצן די אידן ביני לביני ווי אויך קען מען נישט גיין מיט ביקסן אזוי פשוט אויסשיסן צענדליגע טויזנטער אידן .

סידיראם האט געשריבן: שאלה 2# וואס איז געווען די ציל פון די דייטשן מיט די טויט מארש. זיי האבן דאך געהאט א ציל אויסצוהרג'נען אלע אידן, די גאנצע זאך פארוואס מען האט נישט יעדן געשיקט אין די קאלעך אויבן בשעת מען איז אנגעקומען קיין אוישוויץ, איז נאר געווען וויבאלד זיי האבן קודם געוואלט אויסניצן די אידן פאר זייער בענעפיט אז זיי זאלן ארבעטן פאר די דייטשן.

אבער ביי די ענדע פון די מלחמה, ווען זיי האבן שוין ממילא געוואלט אויסשיסן אלע אידן, פארוואס האבן זיי דאס געמאכט אויף א וועג פון א טויט מארש, פארוואס האבן זיי נישט פשוט צוזאמגענומען אלע אידן און אויסגעשאסן? (אולי האבן זיי געטראכט איבערצולאזן די גאר גאר שטארקע וואס קענען איבערלעבן אזא מארש, און זיי דערנאך ניצן אויב זיי פארלירן צום סוף נישט די מלחמה)

דער שאלה האט מיר שוין לאנג געעגבערט.

די שאלה איז טאקע איבערגעהויפט לגבי די טויט-מארשן, אבער בכלל איז געטוהן געווארן מאדנע אופנים וויאזוי צו אויסהרגענען אידן, ווען זיי האבן לכאו' געהאט א גרינגערע וועג.

מעגליך אז דאס אויך א חלק פון די רשעות, וואס מער אויספייניגן און דערנידערן, און הנאה האבן וויאזוי די אידן לויפן נעבעך פאר זייער לעבן (פאר זייער טויט), און דערביי פאלט קרבנות איינס נאכן צווייטן, דאס האט פיל צוגעגעבן צו די סאדיסטישע הנאה.

אבער דאך פעלט א הסבר דערין.

נחמן נתן האט געשריבן:

סידיראם האט געשריבן: שאלה 2# וואס איז געווען די ציל פון די דייטשן מיט די טויט מארש. זיי האבן דאך געהאט א ציל אויסצוהרג'נען אלע אידן, די גאנצע זאך פארוואס מען האט נישט יעדן געשיקט אין די קאלעך אויבן בשעת מען איז אנגעקומען קיין אוישוויץ, איז נאר געווען וויבאלד זיי האבן קודם געוואלט אויסניצן די אידן פאר זייער בענעפיט אז זיי זאלן ארבעטן פאר די דייטשן.

אבער ביי די ענדע פון די מלחמה, ווען זיי האבן שוין ממילא געוואלט אויסשיסן אלע אידן, פארוואס האבן זיי דאס געמאכט אויף א וועג פון א טויט מארש, פארוואס האבן זיי נישט פשוט צוזאמגענומען אלע אידן און אויסגעשאסן? (אולי האבן זיי געטראכט איבערצולאזן די גאר גאר שטארקע וואס קענען איבערלעבן אזא מארש, און זיי דערנאך ניצן אויב זיי פארלירן צום סוף נישט די מלחמה)

דער שאלה האט מיר שוין לאנג געעגבערט.

די שאלה איז טאקע איבערגעהויפט לגבי די טויט-מארשן, אבער בכלל איז געטוהן געווארן מאדנע אופנים וויאזוי צו אויסהרגענען אידן, ווען זיי האבן לכאו' געהאט א גרינגערע וועג.

מעגליך אז דאס אויך א חלק פון די רשעות, וואס מער אויספייניגן און דערנידערן, און הנאה האבן וויאזוי די אידן לויפן נעבעך פאר זייער לעבן (פאר זייער טויט), און דערביי פאלט קרבנות איינס נאכן צווייטן, דאס האט פיל צוגעגעבן צו די סאדיסטישע הנאה.

אבער דאך פעלט א הסבר דערין.

https://www.ushmm.org/wlc/en/article.ph ... d=10005162

יא איך פלעג אויך אמאל פרעגן וויפיל קינדער האט די ברך משה פארלוירן בחייו רוב האבן גענפערט וואס הייסט נאר חי' ע"ה,
דאס מיינט אז די היינטיגע רבי האט פארלוירן 3 (האלבע) געשוויסטער ביים קריג

טרעוולער האט געשריבן: ש: איז דר. מענגעלע אליין געשטאנען אגאנצן טאג און געוויזן מיטן פינגער רעכטס אדער לינקס?

ווארשיינליך נישט.

געליינט די וואך וועגן א הער מולער וואס איז דארט געשטאנען,
ווי אויך איז איז דר. מענגעלע געווען פארנומען מיט זיין דאקטעריי... אויף די צווילינג'ן.

ת: ער איז געווען דער אזוי גערופענער הויפט דאקטער פונעם גאנצן לאגער, וועגן דעם איז נקראת על שמו. שר"י

ער איז נאר געשטאנען מיטן פינגער ווען טראנספארטן זענען אנגעקומען. די איבריגע צייט איז ער געווען פארנומען מיט זיינע אנדערע גרויליגע ארבעט.

שמן האט געשריבן: און די קלויזענבורג'ער רב זצ"ל קינדער די היינטיגע אדמורי"ם אין זייערע שוועסטער האבען פארלוירען 11 געשוויסטער ביים קריג
און באבוב'ער רב זצ"ל קינדער האדמו"ר שליט"א און זיינע שוועסטער האבן אויך פארלוירען א פאר געשוויסטער ביים קריג

דער פאפא רב זצ''ל האט פארלוירן צען קינדער הי''ד דאס הייסט אז די היינטיגע פאפא רב שליט''א ואחיו שליט''א ואחותיו תליט''א האבן פארלוירן 10 געשוויסטער.
דער בילגורייא רב זצ'''ל האט פארלוירן 2 קינדער דאס הייסט געשוויסטער פונעם היינטיגן בעלזא רב שליט''א.

געהערט פון אן עלטערן איד לאיוש''ט א מלחמה איבערלעבער, אז ער פארשטייט זייער גוט די אלע האלאקאסט לייקענערס, ווייל ער אליינס וואס האט דאס צוגעזעהן און געליטן קען עס אויך נישט גלייבן און באגרייפן וואס אונזער הייליג פאלק האט אלץ ליידער מיט געמאכט דעמאלטס.

אסדר לסעודתא האט געשריבן:

סידיראם האט געשריבן: וזה החלי, שאלה 1# וואס איז די חילוק צווישן אוישוויץ און בערגן בעלזן, איז עס די זעלבע זאך אדער צוויי עקסטערע פלעצער, און בכלל וואס איז געווען די חילוק צווישן די צוויי לאגערן?

אוישוויץ איז געווען א פארניכטיגונגס לאגער (בעיקר) און בערגן בעלזן אן ארבעטס לאגער.

ווי איך האב גערעדט מיט א אלטע דייטשע אפשטאמיגע
האט ער מיר געזאגט אז דער דייטשע פאלק וואלט נישט ערלויבט ביי אזיי אין מדינה צי מאכען אזיי פארניכטינגס לאגער דער דייטשע פאלק וואלט נישט אדורכגעלאזט בשתיקה אזיי אכזריתדיגע זאך דעריבער האבען עס דער נאציס ימ״ש געמאכט אין פולין

לגבי דער 2שאלה איז סוף מלחמה האבען שוין דער דייטשע געזעהן זייער מפלה נאר געווען א פראגער אין צייט ממילא קודם כל איז שוין געווען איש הנאצי רשעים בעיניו יעשה אין נישט געווען אזיי אינטרעס צי פאלגען דער אויבער הארען
2 זיי האבען אויסגעניצט דער יידען ווען דער אמיריקארנער זענען באמבעדירט האבען זיי געלאזט דער יידען אין זיי זענען געגאנגען זיך בייהאלטען זיי האבען געניצט דער יידען זיי צי ביישיצען

שמן האט געשריבן: און די קלויזענבורג'ער רב זצ"ל קינדער די היינטיגע אדמורי"ם אין זייערע שוועסטער האבען פארלוירען 11 געשוויסטער ביים קריג

האלבע געשוויסטער, דהיינו מן האב ולא מן האם
בזוו"ר איז דער קלויזנבארגער רב געווען א איידעם אין סיגוט ביים עצי חיים ובזוו"ש ביים נייטרא רב הרב אונגאר

שמן האט געשריבן: און באבוב'ער רב זצ"ל קינדער האדמו"ר שליט"א און זיינע שוועסטער האבן אויך פארלוירען א פאר געשוויסטער ביים קריג

אויך האלבע געשוויסטער, דהיינו מן האב ולא מן האם
בזוו"ר איז דער רב געווען א איידים ביים לימנוב'ער פעטער [ממנה נולד בנו האדמו"ר מהרנ"צ זצ"ל] און בזוו"ש ביים טאמאשוב'ער [אבי הציעשנוב'ער]

פסיקתא האט געשריבן: ווי איך האב גערעדט מיט א אלטע דייטשע אפשטאמיגע
האט ער מיר געזאגט אז דער דייטשע פאלק וואלט נישט ערלויבט ביי אזיי אין מדינה צי מאכען אזיי פארניכטינגס לאגער דער דייטשע פאלק וואלט נישט אדורכגעלאזט בשתיקה אזיי אכזריתדיגע זאך דעריבער האבען עס דער נאציס ימ״ש געמאכט אין פולין

דאס איז א געזונטע שקר וועלכע די דייטשען ווילן פארקויפן פאר די וועלט! און אויב הערט מען פון אידן וועלכע האבן איבערגעלעבט די קריג הערט מען אז די דייטשע פאלק האט אליינס מיטגעארבייט מיט די נאציס ימח שמם און ארויסגעהאלפן פארניכטן דאס אידיש פאלק רח"ל.

די סיבה פארוואס מען האט נישט געמאכט פארניכטונגס לאגערן אין דייטשלאנד אליינס איז געווען ווייל די רשעים האבן נישט געוואלט "פארשמיצען דאס ריינע דויטשע ערד מיט אידיש בלוט" הי"ד!

אזוי אויך האבן די דייטשע בירגער זיך באניצט מיט לאגער ארבייטער כמעט ווי די מצרים בימי פרעה.

יעדע דייטש האט געוויסט אז מען רצח'ט און מען איז מבער דאס אידיש פאלק!

אלע פון זיי (חוץ אפשר איינצעלנע וועלכע זענען געווען די אנטי היטלער חברה) האבן געהאלטן אז ס'איז נישט נארמאל. אבער זיי האבן גארנישט געקענט טוען חוץ באהאלטן א איד'ל דא דארט.

ווען די אמעריקאנע טרופען האבן אנגעהויבן באפרייען די לאגערן, האט גענעראל אייזענהאוער באפוילט אז אלע דיטשע בירגער פון די דערנעבענדיגע שטעטלעך זאלן "מוזן" קומען צו די לאגערן און העלפן מקבר זיין די מתים ל"ע און אויפרוימען די לאגער!

גענוג מאל האבן די דייטשע בירגער פראבירט שפילן טאמעוואטע אז זיי האבן נישט געוויסט פון די לאגער אין זייער שכינות בכלל. אבער די העפטלינגען האבן איינס ביי איינס קלארגעמאכט אז זיי האבן שוין איינמאל געוויסט פון די לאגערן און וואס עס גייט פאר טעגליך אין די לאגערן.

הי"ד

סידיראם האט געשריבן: וזה החלי, שאלה 1# וואס איז די חילוק צווישן אוישוויץ און בערגן בעלזן, איז עס די זעלבע זאך אדער צוויי עקסטערע פלעצער, און בכלל וואס איז געווען די חילוק צווישן די צוויי לאגערן?

אוישוויץ (און אירע שוועסטער לאגערן) איז געווען א צענטראלע סטאנציע אין פוילן וואו די אידן זענען אנגעקומען מיט וואגאנען. דערנאך מען האט 1) פארגאזט הי"ד, אדער 2) געבליבן ארבייטן דארט אין אוישוויץ, אדער 3) געשיקט ווייטער צו אנדערע קאנצעטראציע לאגערן אין פוילן/דייטשלאנד/עסטרייך.

בערגן בעלזן אין דייטשלאנד איז איינס פון טויזענטער קאנצעטראציע לאגערן.