הרה"ק ר' יעקב יוסף הכהן מפולנאה, מחבר ספר תולדות יעקב יוסף - האט געשטאמט מגזע הרה"ק ר' שמשון מאסטרופאלי זי"ע, דער "תולדות" (אזוי ווערט ער אנגערופען על שם ספרו) איז געוועהן א תלמיד מובהק פון דעם בעש"ט הק' זי"ע. ער האט אויך מחבר געוועהן די ספרים "צפנת פענח", "כתונת פסים", און "בן פורת יוסף". דער תולדות איז געוועהן רב אין עטליכע שטעדט, און סוף ימיו אין די שטאדט פולנאה, וואו ער איז נפטר געווארן בשנת תקמ"ב לפ"ק, זי"ע ועכ"י.
מ'האט אמאל געפרעגט דעם צדיק הרה"ק ר' יעקב יוסף פון פולנאה זצ"ל, דער מחבר פונעם ספה"ק "תולדות יעקב יוסף", פארוואס עפעס האט זיך דער אויבערשטער באוויזן אין וואוינארט פון ממרא וועלכער איז געווען א כנעני?
האט דער צדיק פארשטיין געגעבן מיט די פאלגענדע פאסירונג: א געוויסער איד האט ארויסגענומען די קרעטשמע ביים פריץ. אן אנדערער איד וועלכער האט אים נישט פארגינען איז געלאפן צום פריץ און פרובירט אויסצוכאפן די קרעטשמע. ווי פארוואונדערט איז ער געווארן ווען דער פריץ האט אים געענטפערט, דו שעמסט זיך נישט אויסצוכאפן דיין ברודער'ס פרנסה?
מיט איין אימפעט איז ער געלאפן צו זיין רב און דערציילט די נארוואס פארלאפענע געשעעניש, זאגענדיג, ממילא אז דער יצר הרע איז געקומען צו מיר פארשטיי איך נאך, אבער ווי קומט א "יצר טוב" צום פריץ? וויאזוי האט ער געטראפן דעם וועג אריין צום פריץ?
דער רב האט אים געענטפערט, זאג נאר, ווען איז דער יצר הרע געקומען צו דיר מיט די שלעכטע עצה? "אינמיטן שמונה עשרה", האט דער איד געענטפערט. זעסט דאך שוין - האט דער רב געענטפערט - אזוי ווי דער יצר הרע האט די חוצפה זיך אריינצומישן אינמיטן דיין שמו"ע, האט זיך דער יצר טוב אויך אנגעגארטעלט מיט שטאלצקייט און איז געגאנגען צום פריץ.
דעריבער - האט דער "תולדות" אויסגעפירט - איז דער אויבערשטער געגאנגען צו אברהם אבינו אין די פלוין פון ממרא, ווייל והוא, דאס איז דער יצר הרע, יושב פתח האוהל, דער יצר הרע האט זיך געזעצט נעבן ביהמ"ד. אויב דער שטן זיצט נעבן ביהמ"ד, גייט די שכינה צום וואוינארט פון ממרא טראצדעם וואס ער איז געווען א גוי...
א איד איז אמאל געקומען צום צדיק הרה"ק ר' יעקב יוסף מפולנאה זצ”ל, דער מחבר פונעם ספר תולדות יעקב יוסף, און זיך אויסגערעדט אויף זיין ביטערן מצב הפרנסה. דערביי האט ער צוגעלייגט אז ער ווייסט די סיבה פארוואס ס'גייט אים אזוי שווער, ווייל די גמרא זאגט (סוף מס' קידושין), הרעותי את מעשי וקפחתי את פרנסתי. דער פראבלעם איז אבער, האט דער צדיק אים קארעגירט, דער תנא האט בעיקר געמיינט דעם הרעותי את מעשי, און דו טראכטס בעיקר פון דעם קפחתי את פרנסתי...
הרה"ק בעל תולדות יעקב יוסף זצ"ל האט אמאל ערקלערט מיט א משל דעם מהלך פון דעם צדיק, א משל צו אן עושר וועלכער פארמאגט מיט זיך גאר טייערע בריליאנטן און דימאנט שטיינער. גייענדיג אין גאס האט ער מורא אז גנבים זאלן אים נישט בארויבן זיין פארמעגן, קליידט ער זיך אן מיט פלשוט'ע מלבושים אז ער זאל נישט ציען די אויפמערקזאמקייט פון די רויבער. דאס זעלבע איז מיט דעם צדיק וועלכער פארמאגט אין זיך א פארמעגן פון מדות טובות ווי ענווה און שפלות, אויס מורא אז דער שטן זאל זיך נישט פארלייגן אויף אים, און אים וועלן מכשיל זיין, קליידט ער זיך אן מיט א פאלשע קליידונג פון גאווה וואס דאס פאפלט אפל דעם יצר הרע.
דער הייליגער ספר "תולדות יעקב יוסף" איז געווען דאס ערשטע חסידישן ספר! ס'איז ברייט באקאנט די שעריריה וואס איז פארגעקומען ווען זיין ספר איז ערשינען, אז'ש די מתנגדים צום דרך הבעש"ט האבן געמאכט א אסיפה דחופה און דן געווען אז מ'גייט פארברענען אלע תולדות'ן ל"ע!
צדיקים הראשונים פלעגן זאגן "תודלות איז כלי ראשון לחסידות, ס'איז קאכעדיג!"
דער הייליגער תולדות ליגט פולנאה, די שטאט ווי ער האט געוואוינט און געדינט אלס מגיד מישרים.
Professional bookkeeping for your small business [email protected]| 347-708-2079
לערנעדיק דעם הייליגען ספר בן פורת יוסף, איז מיר אנגעקומען א גאהר פלא'דיגע לשון. בתחילת המאמר שטייט אזוי: "חילוק של כבוד הרב המחבר בימי חורפו בלימוד הישיבה לחדודי". אין איינע פין די סוגיות מסכת כתובות דף מ"ו, פרעגט דער הייליגע תולדות אכצען קשיות, אין ער רעכנט זיי אויס במספר, וזה לשונו:
"מהן קושיות לסברת המקשן שבגמרא ומהן קושיות לסברת התרצן, מהן לדברי רש"י ומהן לדברי התוספות", ביז ער קומט אן צו דער אכצען'סטע קשיא "והיא קושית היסוד שלי".
איך וויל דא מעתיק זיין א אויסטערלישע פאראגראף, וואס האט נישט קיין דומיון אין קיין שום אנדערע ספר, וזה לשונו:
"והסגנון דיש כאן י"ב קשיות בש"ס, ושש קושיות בתוספות, ויתורצו שש הקושיות האחרונות שבש"ס על ידי שש הקושיות הראשונות שבש"ס, וששת קושיות הראשונות שבש"ס יבוארו על ידי ששת קושיות שבתוספות באופן זה. דכשיבואר לך דהקושיא שבתוספות הוי קושיא, אז מבואר שהקושיא שבש"ס אינה קושיא בכלל, ואם קשיא שבש"ס הוי קושיא אז הקושיא שבתוספות לא הוי קושיא כלל, והוא דמבואר מכח קושיא י"ח שהיא קושיות היסוד שלי, שאין קושיא ראשונה של התוספות קושיא כלל ונשאר קושיא ראשונה שבש"ס, אפס שהיה אפשר לבאר קושיא א' שבהש"ס על ידי קושיא חיצונה במס' קידושין באופן שאם תרצה לתרץ קושיא ההוא אז תיקשי לך איזה קושיא בסגנון, ובביאור יבואר קושיא א'. אלא דאז תיקשי לך קיצור או סתירה. ואם נפשך לתרץ קצור או סתירה זו, אז תיקשי קיצור תוך קיצור, וכל זה אם נשארה קושיות היסוד שלי בקושיא, אך אם נסתרה קושיות היסוד שלי אז תמצא מבואר קיצור תוך קיצור, אפס דאז תיקשי לך קיצור או סתירה אחרת ואי אפשר לתרץ הסוגיא כי אם לפרש סוגיא דשמעתין על פי שיטת הראב"ד והסוגיא מב' קושיות שבש"ס יבוארו על ידי ב' קושיות שבתוספות ואז אתי שפיר לשיטת הראב"ד..." וכו'.
א אויסערגעווענדליכע לאנגע הקדמה וואס איז אויך כמעט על דרך הפלפול, אבער נאך דער הקדמה איז דא דארט נאך א לאנגע מאמר נאר אויף בלויז מבאר צו זיין די אלע קושיות 'חיצוניות', יסודות, סתירות, אין קיצורים און פארשידינע שיטות. פון דעם אליין קען מען פארשטיין ווי גרויס זיין כח איז געוועהן בדרך הפלפול בהררים התלויים בשערה.
אויך אונם צפנת פענח האט ער זייער א אינטרעסאנטע מאמר מבאר צו זיין די גמרא אין בכורות (ה,ב) ער הייבט אן כדרכו בקודש מיט זעכצען קשיות, אוי איז דאס א חשבון נפלא וואס מ'ברויך האלטן קאפ, עיש"ה.
ערשט געזעהן א אנטרעסאנטע זאך בנוגע דעם הייליגען 'תולדות', אז עס איז געוועהן מקובל (באוקריינא) אז דער כיבוד פון "הבאה מהסנדק" איז געוועהן שייך האט באלאנגט פארן 'תולדות'. פונקטליך וואס דאס מיינט ווייס איך נישט, צו דאס מיינט אין זיין שטאט 'פולנא', אדער בגלילות, - צו סנדקאות נישט???
זושאלע האט געשריבן:
דער בעל שם איז דאך געבוירן פריסטנס אין ת"נ, און י"א אז דער תולדות איז געבוירן אום ת"ל, עי' מאמר מרדכי ח"ב עמ' י"ב.
ערבך ערבא צריך. וואס איז דער מקור דערצו? ווי מען זעט אינעם כת"י פון ספר שבחי הבעש"ט האט נאך זיין פאטער רבי צבי געלעבט אין יאר תק"ב, און איז דאן געקומען א נסיעה פון ארץ ישראל צוריק קיין רוסלאנד. [ער איז מסתמא נאך צוריק געפארן קיין ארץ ישראל, און אין יאר תק"ז האט זיך רבי גרשון קיטוב'ער מטפל געווען מיט די ירושה עס אפצושיקן צום תולדות].
הוד והדר בבית אלוקינו: הושלמה בניית האוהל החדש על ציון קדשו של הרה"ק ה'תולדות יעקב יוסף' זי"ע מפולנאה מלאכת השיפוץ נמשכה חודשים רבים על ידי אגודת 'אהלי צדיקים – גדר אבות'.
