הרה"ק רבי נפתלי צבי מראפשיץ זצוק"ל (בהרה"ק ר' מנחם מענדל מלינסק) - איז געוועהן א תלמיד פון הרה"ק רבי ר' אלימלך מליזענסק און שפעטער פון הרה"ק ר' יעקב יצחק מלובלין און פון הרה"ק רבי ר' מנחם מענדל מרימנוב זכותם יגן עלינו. דער ראפשיצער רב איז געבוירען געווארן ביום פטירתו פון בעל שם טוב הק' (ז' סיון שנת תק"כ), און זיין תלמיד הרה"ק מצאנז זי"ע האט געזאגט אז עס איז אויף זיין רבי'ן דעם ראפשיצער רב מקויים געווארן דער פסוק "ובא השמש וזרח השמש" (די גמרא און מסכת קידושין דף ע"ב דרש'נט דעם פסוק אז ווען איין צדיק גייט אוועק קומט א צווייטער צדיק במקומו). דער ראפשיצער רב האט מחבר געוועהן די ספרים זרע קודש על התורה ועל המועדים, וספר אילה שלוחה על התורה. ער איז נפטר געווארן י"א אייר שנת תקפ"ז לפ"ק, זי"ע ועכ"י.
ער האט נישט געהייסן אליינס שרייבן. צאנזער רב האט געזאגט, אז די צדיקים איז דאך כל דבריהם געווען למעלה, מיט יחודים עילאים, נאר אויף די וועלט האס עס אויסגעקוקט, ווי זיי רעדן דברים של מה בכך, און אמאל האבן זיי געדארפט מפסיק זיין אינמיטן א שמועס ווייל די דברים העליונים איז שוין געווען נגמר, און די זעלבע פארקערט, אמאל האבן זיי ממשיך געווען שוין נאכן ענין גשמי צו רעדן און רעדן דערפון לאין מבין, אבער דער אלטער רב, האט מיט זיין גרויס חכמה געקענט מכווין זיין ביידע אויף אמאל, אי צו מענטשן, און אי למעלה. יחיד בדורו בחכמת אלקים.
בני היכלא האט געשריבן:
ער האט נישט געהייסן אליינס שרייבן. צאנזער רב האט געזאגט, אז די צדיקים איז דאך כל דבריהם געווען למעלה, מיט יחודים עילאים, נאר אויף די וועלט האס עס אויסגעקוקט, ווי זיי רעדן דברים של מה בכך, און אמאל האבן זיי געדארפט מפסיק זיין אינמיטן א שמועס ווייל די דברים העליונים איז שוין געווען נגמר, און די זעלבע פארקערט, אמאל האבן זיי ממשיך געווען שוין נאכן ענין גשמי צו רעדן און רעדן דערפון לאין מבין, אבער דער אלטער רב, האט מיט זיין גרויס חכמה געקענט מכווין זיין ביידע אויף אמאל, אי צו מענטשן, און אי למעלה. יחיד בדורו בחכמת אלקים.
אויף די מצבה שטייט אז ער האט יא געהייסן וואס צו שרייבן.
דער ראפשיצער רב זי"ע האט געהאט א הייליגע מנהג צו אויסצירען זיין סוכה מיט די טייערסטע און שענסטע זאכן. ער האט אליין גזעפחאראבלאט און אויסגעשניצט די שיינע פלאלחאקחאטזן און שטערנס. די סכך האט ער אליין ארויף געלייגט, און נישט געלאזט מ'זאל איהם צוהעלפן. נישט איינמאהל האט פאסירט אז ער האט אוועק געגעבן זיין גאנצע פארמעגן כדי צו באצירען זיין סוכה.
סוכות ביינאכט נאכן דאווענען פלעגט ער אריין גיין אין סוכה מיט א מארש וואס די חסידים האבן אונטער געזינגען. אנקומענדיג צום סוכה, איז ער געבליבן שטיין און פריי געלאזט פלאץ, אזוי ווי ער וואלט מכבד געווען די אושפיזין אריין צו גיין ערשט אין דער סוכה. און אין דער סוכה איז געשטאנען אויבן-אהן א הערליכער שטול אנגעגרייט פאר די אושפיזין.
איינמאהל ערב סוכות אינדערפרי האט זיך דער ראפשיצער רב זי"ע אוועק געשטעלט ביים שוועל פון דער סוכה און געזאגט פאר זיין רעבעצין: "איך האב אויפגעשטעלט דער סוכה מיט מיין לעצטע געלט וואס איך האב פארמאגט. איך האב דאס אויסגעצירט מיט די שענסטע "נוי סוכה", און יעצט בין איך געבליבען ליידיג אהן קיין גראשען.
זיין רעבעצין האט גארנישט געקענט ענטפערן דערויף, און דער רב זי"ע איז זיך אוועק געגאנגען אין בית המדרש. אין דער צייט ווען ער איז געזעצן אין בית המדרש, איז אנגעקומען א פרעמדער גאסט צו איהם אין שטוב. מ'האט באלד דערקענט לויט זיין קליידונג אז ער איז נישט קיין גאליציאנער איד. דער גאסט לייגט אוועק זיינע פעקלעך, און ער פרעגט די רעבעצין: "ווי איז דער רב"? - "וואס דארפט איהר יעצט דעם רב"? - פרעגט איהם צוריק די רעבעצין.
"איך קום פון זייער ווייט, פון וויען, און איך דארף פאהרן קיין לעמבערג. און אזוי ווי היינט איז ערב סוכות, וויל איך פרעגן דעם רב צו איך קען איינשטיין ביי איהם אויף יום טוב" - ענטפערט איהר דער גאסט. "איהר וועט זיין ביי אונז זייער אן אנגענעמער גאסט" - זאגט צוריק די רעבעצין - "אבער עס טוהט מיר זייער לייד אייך צו מעלדען אז מיר זענען נעבעך גרויסע ארימעלייט און מיר האבן גארנישט קיין געלט אנצוגרייטען אויף סעודת יום טוב! דער רב האט אויסגענוצט דאס גאנצע געלט איינצוקויפן נוי סוכה צו באצירען דעם סוכה. געצווינגענערהייט וועלן מיר יוצא זיין סעודת יום טוב מיט אן אלט שטיקל ברויט וואס מיר האבן ליגן און א קליינע הערינג".
די רעבעצין האט באלד אריין געפיהרט דעם גאסט אין דער סוכה, און געוויזען ווי שיין דער רב האט דאס געמאכט. דער גאסט נעמט באלד ארויס פון קעשענע אביסל געלט, און דערלאנגט דאס פאר די רעבעצין זי זאל שנעל גיין אין געשעפט איינקויפן עסן לכבוד יום טוב.
פארנאכט איז דער גאסט געגאנגען אין בית המדרש דאווענען. נאכן דאווענען האט ער זיך צוגעשטיפט צום רב און געבעטן איידילערהייט ער זאל איהם מיטנעמען עסן אין זיין סוכה. "עס טוהט מיר זייער לייד" - רופט זיך אהן דער רב - "ווייל איך ווייס אז די רעבעצין האט גארנישט צוגעגרייט צו עסן לכבוד יום טוב".
"וואס איהר וועט עסן וועל איך עסן, אבי נעמט מיך אריין אין סוכה!" - ענטפערט דער גאסט. און זיי גייען ווייטער אין וועג.
ווען דער ראפשיצער רב איז אנגעקומען צו דער סוכה, האט ער זיך אפגעשטעלט ביים טיהר, און מיט א טרויעריגע הארץ זיך אנגערופען: "סוכה סוכה, איך האב געטוהן אלעס וואס איך האב געקענט איך זאל דיך אויסצירען וואס שענער און שענער. איך האב דיך באדעקט מיט נייע פרישע סכך. אבער יעצט שעם איך זיך אריין צו גיין אין דיר, ווייל איך ווייס אז די רעבעצין האט אפילו נישט אנגעגרייט א חלה צו מאכן "המוציא" אין דער סוכה" !
און אזוי האט דער רב געעפענט די טיהר פון דער סוכה. ווי איבעראשט איז ער אבער געווארן ווען ער האט געזעהן אז די טיש איז באלאכטען מיט שיינע ליכט אויף א ווייסע טישטאך. און אויפן טיש שטייט אנגעלייגט פון אלע בעסטע עסענווארג: חלות, וויין, פיש, פלייש, און די קינדער שיינען פון שמחה!!!
דער רב האט גארנישט געפרעגט ווער עס האט געברענגט די אלע מאכלים, נאר ער האט זיך אנגערופען צום גאסט: "זעהט איהר, דער באשעפער האט אונז נישט פארלאזט! איך בין געווען כמעט זיכער אז די ערשטע סעודה וועל איך יוצא זיין מיט אן אלטע טריקן שטיקל ברויט. דער רבונו של עולם פארלאזט נישט קיין איד! - מן הסתם איז דאס אין אייער זכות. ווי אזוי הייסט איהר"?
אינדערפרי ווען דער רב איז אויפגעשטאנען צו גיין אין מקוה, און בענטשן שנעל אויף די ד' מינים, האט ער געוואלט אויפוועקן דעם גאסט אז ער זאל מיטגיין מיט איהם אין מקוה. אבער ווי איבעראשט איז ער געווארן ווען ער האט נישט געטראפן דעם גאסט נישט אין הויז און נישט אין דער סוכה. זיינע פעקלעך זענען אויך נישט געווען אויף זייער פלאץ. "מן הסתם איז ער שוין געגאנגען אין מקוה" - טראכט דער רב - אבער אין מקוה איז ער אויך נישט געווען. ער רופט עטליכע יונגעלייגט זיי זאלען ארום גיין אין שטאט און איהם אויפזוכען אין אלע שוהלן און הייזער. אבער מ'האט נישט געטראפן.
ערשט דאן האט דער ראפשיצער רב זי"ע פארשטאנען אז דער גאסט אברהם איז נישט געווען קיין אנדערע ווי אברהם אבינו אליין וואס איז געקומען צו איהם אלץ אושפיזין, אין זכות פון זיין געטריישאפט פאר דער סוכה!!!
פון דעמאלטס אהן האט דער ראפשיצער רב זי"ע איינגעפיהרט א מנהג צו צינדען א סאך לעכט אין דער סוכה, אלץ אנדענק פון דער גרויסער נס אז אברהם אבינו ע"ה איז אליין געקומען צו גאסט אין דער סוכה.
יעקב אבינו האט געזאגט צו די פאסטעכער, "הן עוד היום גדול לא עת האסף המקנה" מיר ווייסען אז די אותיות "ה" און "נ" זענען אבגעריסען און לאזען זיך נישט מיט קיינעם פעראייניגען - למשל: א' מיט ט' איז צעהן, ב' מיט ח' איז צעהן, ג' מיט ז', ד' מיט ו' זענען צעהן - אבער די אות ה' שטייט באזונדער און האט נישט צו זיך קיין פאהר עס זאל ווערען צעהן.
דאס זעלבע איז מיט די אות נ': י' מיט צ' איז הונדערט, כ' מיט פ', ל' מיט ע' זענען הונדערט און אזוי ווייטער, אבער די אות נ' האט נישט קיין פאהר עס זאל ווערען הונדערט.
דאס האט יעקב געזאגט "הן" אזוי לאנג ווי מען וועט זיך אויפפירען ווי די אותיות "הן" - אפגעזינדערט איינער פון דעם אנדערן, איז "עוד היום גדול", וועט נאך די גלות זיין זייער גרויס, "לא עת האסף המקנה" עס איז נאך נישט דער צייט אז השי"ת זאל איינזאמלען זיינע שעפלעך די כלל ישראל.
אבער אויב מיר וועלען זיך פארנעמען זיך צו פירען איינער מיט'ן צווייטע מיט שלום און אחדות איז צו האפען אז מיר וועלען בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח.
דער הייליגער רבי ר' אליעזר'ל פון דזיקוב זי"ע האט דערציילט, אז אמאל, זייענדיג אין לובלין מיט זיין הייליגן פאטער דער ראפשיצער רב זי"ע, האט די חבריא דארט געשמועסט ווי מ'שפירט בפועל די קדושה פון שבת וואס שוועבט אויף דער וועלט. זיי האבן אבער אריינגעקלערט צי זיי שפירן טאקע באמת די קדושה מיט וועלכער דער אויבערשטער האט געהייליגט דעם טאג, אדער אפשר איז דאס בלויז א דמיון, ווייל וויבאלד א מענטש מאכט לכבוד שבת א סך שינויים: ער גייט אין מקוה פרייטאג פארנאכט, ער טוט זיך אן אנדערע בגדים, ער עסט געוויסע מאכלים, דעריבער שפירט ער אן אנדערן טעם אין דעם טאג, און עס דאכט זיך אים אז דאס וואס ער שפירט איז די קדושה פון שבת, בשעת אין אמת'ן שפירט ער בלויז אט די גשמיות'דיגע שינויים.
זיי האבן באשלאסן צו מאכן א פראבע אין דעם ענין דורך טון אט די אלע שבת'דיגע זאכן אין א וואכעדיגן טאג. זיי זענען געגאנגען אין מקוה, האבן זיך אנגעטון בגדי שבת און אנגעגרייט אלע מאכלי שבת. צו זייער ענטוישונג, האבן זיי טאקע געשפירט דעם טעם פון שבת, און האבן פון דעם ארויסגעדרונגען אז אויך שבת שפירן זיי אן אנדערן טעם בלויז מחמת די ענדערונגען און נישט ווייל זיי פילן טאקע די קדושת היום.
זיי זענען אריין צום הייליגן חוזה פון לובלין זי"ע און האבן אים דערציילט וועגן זייער פראבע, צוגעבנדיג, אז עס טוט זיי לייד זעענדיג אז זיי האלטן נאך ביי גארנישט, זיי שפירן נישט די קדושה פונעם שבת'דיגן טאג.
דער חוזה האט אראפגעלייגט דעם קאפ אויף זיינע הענט און נאך עטליכע מינוטן האט ער אויפגעהויבן דעם קאפ פרעגנדיג, "צי האט איר אויך אנגעטון די בגדי שבת בשעת דער פראבע" האבן זיי געענטפערט, "יא." זאגט דער חוזה, "אויב אזוי איז שוין אלץ פארענטפערט. לעולם שפירט איר יא אין שבת די קדושה פונעם טאג. און דאס וואס איר האט אויך אין דער וואכן געפילט דעם טעם, איז ווייל די בגדי שבת האבן א כח, אז אפילו אויב מען טוט זיי אן אין דער וואכן, שפירט מען דעם טעם פון קדושת השבת וואס איז איינגעזאפט אין די בגדים."
די דריי געהויבענע חסידים פון רבי אייזיקל קאליווער האבן צוגעזען די גאנצע מעשה, און זיי האבן ביי זיך געשמייכלט. רופט זיך אן דער ראפשיצער רב, "איר פרייט אייך וואס איך בין אזא רוצח?"
האבן אים די חסידים איבערגעגעבן דעם אנזאג פון זייער רבי'ן, צוגעבנדיג אז איצט האבן זיי געזען ווי א רבי נעמט ארויס א נשמה, וואשט זי אויס, און לייגט זי צוריק אויף איר ארט. זיי זענען געבליבן ראפשיצער חסידים.
מ'האט דערציילט פאר ר' נפתלי ראפשיצער זצ"ל אז האלץ איז זייער טייער דעם יאר און די ארעמעלייט האבן נישט קיין האלץ אויף צום הייצן. האט ער שנעל גערופן זיין משמש און איהם באפוילן ער זאל שנעל גיין צו די גבירים אין שטאט זיי זאלן געבן געלט פאר האלץ פאר די ארעמלייט, אויב זיי וועלן נישט וועלן געבן, זאג זיי אז איך וועל הייסן די ארעמעלייט זאלן עפענען די טירן פון זייערע הייזער און די קעלט פון זייערע הייזער וועט אנקומען ביז צו די גבירים...
