הרה"ק ר' אברהם יהושע העשיל מאפטא (בהרה"ק ר' שמואל אב"ד ניישטאט) - איז געוועהן א תלמיד פון הרה"ק רבי ר' אלימלך מליזענסק זי"ע, און אין די יונגע יארן ביי הרה"ק רבי ר' יחיאל מיכל מזלאטשוב זי"ע. ער האט מחבר געוועהן דעם ספר "אוהב ישראל" על התורה, און דעם ספר "תורת אמת" על התורה. ער איז אין די יונגע יארן געוועהן רב אין די שטאדט קאלבאסאוו, און שפעטער אין די שטאדט יאס, און סוף ימיו אין מעזבוז. ער האט געהייסן בצוואה אז מ'זאל גארנישט אויפשרייבן אויף זיין מצבה, נאר אז ער איז געוועהן אן אוהב ישראל. ער איז נפטר געווארן ה' ניסן שנת תקפ"ה לפ"ק, זי"ע ועכ"י.
הרה"ח רמ"ח (ר' מרדכי חיים) מסלונים האט דערציילט אז ער האט געהערט פון א איד וואס איז געפארן צו הרה"ק רבי יצחק מאיר מזניקוב שאמר בשם אביו הרה"ק מאפטא זי"ע: "באחרית הימים ירצו אומות העולם להלחם זה בזה, אך יחשבו ויתבוננו שתצא מזה טובה לישראל, ויתאספו כולם להשוות החילוקים ביניהם כדי שלא יצטרכו להלחם אך לא יעזור להם - זיי וועלן זיך רייסן ביי די טשסטאפלהיכלזיס ביז עס וועט אן עק נעמען" (בציצית ראשם יסחבום ויכניסום לכך עד שתבא סופם) עכ"ל. וסיים: "מותר לומר הדבר בשמי כשומע מפי נביא".
הרה"ק בעל אוהב ישראל מאפטא זי"ע האט געזאגט: מען האט מסכים געווען צו מיר ביים בית דין של מעלה... אז איינער וואס איז א "מסרב" ער וויל נישט פאלגן וואס די דין תורה האט אים געהייסן, וועט ער נאך זיין שטארבען פארווארפען ווערן אין "כף הקלע", זייער א הארבע שטראף און וועט קיינמאל נישט קענען ארויסקומען פון דארט ח"ו....
א איד ווערט קיינמאל נישט פארפאלן דער הייליגער רבי יצחק נעשכיזער זצ"ל האט אמאל באזוכט אין די שטאט וולאדאווקא. פארנאכטס, ווען ער איז געווען ארומגענומען מיט עטליכע מקורבים, האט ער גענומען דערציילן ווי פאלגענד:
די מעשה האט פאסירט אין די שטאט אפטא. עס האט דארט געוואוינט א יונגערמאן א תלמיד חכם און בעל כשרונות, וועלכער האט געמוזט פארלאזן דאס לערנען און גיין האנדלען כדי צו ברענגען פרנסה. פלעגט ער ארומגיין אין די הייזער פון די פריצים, קויפן תבואה און דערפאר אנגעטראגן פארשידענע סחורות. און זייענדיג אן ארנטליכער מענטש, האט ער זיך איינגעקויפט נאמנות ביי די פריצנים און איז געווארן מיט זיי שטארק באפריינדעט.
אין די צייט פון הייליגען אפטער רב זי"ע האבן מענטשן גערעדט אז עס איז דא א קרעטשמער וואס זיצט א גאנצען טאג אין קרעטשמע, און פארקויפט וויין און ברוינפן פאר די שיכורים, און איו אויך א "בעל מופת", אלעס וואס ער וואונטשט אן ווערט מקוים... מענטשן האבן אנגעהויבן צו קומען צו אים נאך א ברכה. ווען דער אפטער רב האט עס געהערט האט ער זייער מורא געהאט אויב איז ער נישט מצד הקדושה. אפשר זענען זיינע כוחות פון כישוף וכדומה ד' ירחם. דערפאר איז ער אראפגעפארן צו יענעם דארף, כדי צו זעהן וויאזוי ער פירט זיך אויף. דער אפטער רב איז ביי אים איינגעשטאנען צוויי טעג, און האט נישט געזען ביי אים קיין שום באזונדערס. ער איז נישט קיין "למדן", ער דאוונט ווי א פשוטעער איד, אוו פארקויפט ברוינפן. אבער ער האט דאך נישט געזען ביי אים קיין סימנים פוו די סטרא אחרא, ער טוט נישט קיין עבירות ח"ו. האט אים דער אפטער רב אריין גערופען אין א באזונדערע שטוב, און אים געזאגט: זאלסט וויסן אז איך בין דער אפטער רב, איך בין געקומען זעהן אין וואס פאר א זכות דו האסט זוכה געווען אז דיינע ברכות ווערן מקוים, אויב דו וועסט מיר זאגן איז גוט, און אז נישט וועסטו חרטה האבן. האט דער איד געענטפערט: דער רבי זאל וויסן אז פון שטענדיג אן האב איך געהאט "בטחון" אין השי"ת, און איך האב מיך נישט געזארגט אויף קיין שום זאך. איין מאל האב איך פארלוירן מיין גאנץ פארמעגן, און איך בין געבליבן אן א פרוטה אז איך האב נישט געקענט מער קויפן קיין ברוינפן. האט מיין ווייב מיך געמוטשעט איך זאל גיין זוכען א שותף וואס קען איינלייגן דאס געלט, און אז דער באשעפער וועט העלפען וועט דאס געשעפט בליען, און עס וועט זיין גענוג פאר צוויי שותפים... איך האב איר אבער אפגעשטיפט פון איין טאג צום צווייטן, ביז איין טאג האט זי צו מיר ביטערליך געוויינט אן אויפהער, אז עס קען אזוי ווייטער נישט גיין, די קינדער ליידן הונגער און נויט, שוין עטליכע טעג וואס זיי האבן נישט געגעסן, איך מוז נאך היינט טרעפן א שותף... האב איך איר געפאלגט, און איך בין ארויס אויסער די שטאט און געזאגט: רבונו של עולם, איך וויל נישט האבן א מענטש פאר א שותף, איך וועל דיך באשעפער נעמען פאר א שותף... איך זאג דיר צו אז אזויפיל איך וועל פארדינען וועל איך דיר געבן העלפט.... איך בין אהיים געקומען און געזאגט פאר מיין ווייב, אז איך האב געטראפן א רייכען שותף. איך האב אנגעהויבן צו ארבעטען און עס איז אריין געקומען אן אויסער געווענטליכע ברכה, איך האב זייער שיין פארדינט, און איך האלט טאקע ווארט! יעדע וואך צוטייל איך דאס געלט פונקטליך העלפט אויף העלפט, מיין העלפט נעם איך פאר מיר, און מיין שותף'ס העלפט גיב איך פאר "צדקה"...! איך גלייב נישט פאר קיין שום מענטש, ווייל די גאנצע קרעטשמע איז א שותפות מיטן באשעפער, דערפאר שטיי איך אליין אינעם געשעפט פון אינדערפרי ביז ביינאכט, און איך לייג ערליך אוועק דאס געלט כדי מיר זאלן זיך פונקטליך צוטיילן. לעצטענס האבן עפעס מענטשן אנגעהויבן צו בעטן ביי מיר ברכות, איך וואונטש זיי אן און עס ווערט מקוים. ווען דער אפטער רב האט דאס געהערט, האט ער אים געגעבן א קוש אויפן שטערן, און אים געזאגט: וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק, אזעלכע אידן זאלן זיך מערן אויף דער וועלט... עס קומט דיר טאקע אז דיינע ברכות זאלן מקוים ווערן ווייל די הלכה איז, אז וואס איין שותף האט געטוהן קען דער צווייטער שותף שוין נישט צוריקציען, דערפאר וואס דו וואונטשט אן מוז דיין שותף [השי"ת] מקיים זיין… (שומר אמונים מאמר בטחון)
דער הייליגער אפטער רב זצ"ל אאיז אמאהל געפארען פרייטאג אויף א וועג, און ער האט געדארפט אדורך פארן א וואלד, און אינמיטן וואלד איז זיין וואגן אריין געפארען אין א בלאטע און מען האט עס בשום אופן נישט געקענט ארויס שלעפען, ווען דער אפטער רב זצ"ל האט געזעהן אז עס ווערט שוין באלד שבת, האט ער זיך אנגערופען און אזוי געזאגט, רבש"ע איך ווייס גאנץ גוט אז די שיקסט מיר די צרות ווייל דו ווילסט אז איך זאל תשובה טוהן, אבער יעצט בין איך דא אין וואלד און איך בין פארזארגט ווייל עס איז שוין באלד שבת, ממילא האב איך נישט קיין קאפ תשובה צו טוהן, אין זאג אבער צו אז ווען אין וועל אהיים קומען בשלום, וועל איך תשובה טוהן מיטן גאנצען הארץ.
ווען דער אפטער רב דער אוהב ישראל ז"ל איז געווען רב אין קאלבאסאוו איז ביי איהם פארגעקומען א דין תורה, די דיינים האבן געהאט גענומען שוחד דעריבער האבן זיי זיך אנגענומען פאר איין "זייט", אבער דער אפטער רב האט זיך שטארק געגנגעשטעלט און זיי אויפגעוויזן אז דער אנדערע זייט איז גערעכט.
די דיינים האבן געגעבן אן עצה פאר די מענטש וואס האט זיי משחד געווען, אז ער זאל אויך משחד זיין דעם רב, ווי אזוי מאכט מען עס, אזא גרויסע צדיק ווי אפטער רב וועט זיך דען לאזן? האבן זיי אויסגעטראפן א גוטע פלאן אז ער זאל אריינלייגן א גרויסע סכום מיט געלט אין איינע פון זיינע מלבושים, און דער בעל דין האט טאקע אזוי געטוען און קיינער האט דערפון נישט געוואוסט.
דעם אנדערן טאג ווען מ'האט ווייטער פארצויגן דעם דין תורה, האט דער אפטער רב געפילט אז ער ציהט אויך צו פסקענען ווי די דיינים, און ער וויל שוין נישט זאגן די טענות אקעגן די דיינים ווי נעכטן, האט ער באלד געזאגט אז ער וויל א אנדערע'ס מאל פארציהען דעם דין תורה, און דער אפטער רב האט זיך יענע נאכט נישט געקענט לייגן אין א בעט נאר יאמערליך געוויינט מיט בכיות און יללות, אז די באשעפער זאל אים דערלייכטן זיינע אויגן צו זעהן דעם אמת ביים דין, און אזוי ווי עס זענען אדורך געציילטע טעג, האט ער איינמאל אריינגעלייגט זיין האנט און עפעס א מלבוש, האט ער געטראפן אן אוצר פון געלט, און ער האט זיך זייער געוואונדערט דערויף, פון ווי קומט די געלט, ביז ער האט צוזאמגעשטעלט, מסתמא איז דאס די שוחד געלט וואס יענער האט געוואלט טוישן מיין דעת תורה, האט ער דאס געטוען אן מיין וויסען, און דאס איז געווען די סוד פארוואס עס האט מיך געצויגן צו פסקענען נישט ריכטיג ווי איך האב געהאלטן א טאג פריער.
פארשטייט זיך אז ער האט די געלט באלד צוריק געקערט צום בעל דין, און האט אויסגעפירט די דין תורה אזוי ווי ביים ערשטן מאל, און זיך נישט אוועק גערירט דערפון.
און דעמאלטס האט די אפטער רב געטייטשט - והיסחללוף דלהבארוי צחדלהיקהם - אפילו מ'איז ווייטער א צדיק, מ'האט נישט געזעהן קיין געלט פאר די אויגן, און מ'האט נישט געוואוסט דערפון, מיט דעם אלעם האט אויך אזא שוחד, א כח זיך אוועק בייגן פון די ריכטיגקייט פונעם דין.
רבי משה'לע סאווראנער'ס תורה דער הייליגער חוזה מלובלין זי"ע האט אמאל געזאגט שבת פר' ויחי א תורה אויפן פסוק אנא שא נא פשע אחיך וחטאתם , וואס לויט דעם איז אויסגעקומען אז מ'טייטשט א ר"ת אויפן שם ה'. ווען הרה"ק רבי משה סאווראנער זי"ע האט געהערט די תורה האט ער דאס אוועקגעמאכט ווייל מ'טייטשט נישט קיין דרושים אויף א "שם". ווען דער אפטער רב האט געהערט אז ר' משה סאווראנער האט אוועקגעמאכט די תורה, איז ער זייער ברוגז געווארן אויף אים, ווייל די תורה פונעם הייליגן חוזה האט אים זייער געפאלן. האט ער גוזר געווען אז רבי משה סאווראנער זאל ח"ו נישט אויסלעבן דאס יאר ר"ל. ווען רבי משה'לע האט דאס געהערט האט ער זיך זייער דערשראקן, און ער האט געשיקט שליחים צום אפטער רב, בעטן אז ער זאל אראפנעמען די גזירה, אבער דער אפטער רב האט נישט געוואלט הערן פון גארנישט. עס זענען אזוי אריבערגעלאפן עטליכע חדשים, ביז ווען רבי משה'לע האט באשלאסן אז ער פארט אליין אריבער צום אפטער רב אים בארוהיגן, און ער איז אנגעקומען צו אים אין פר' נח, און ער האט אים געבעטן אז ער זאל צוריקציעהן די גזירה, דער אפטער רב האט נאך נישט געוואלט. נאך לאנגע הפצרות האט דער אפטער רב געזאגט "דער חוזה האט געזאגט א תורה וואס איז מיר שטארק געפאלן, אויב איר קענט מיר זאגן א תורה וואס וועט מיר געפעלן, וועל איך צוריק ציעהן די גזירה. האט רבי משה'לע דאן געזאגט די קומענדיגע וואונדערליכע תורה -
[כי מלאה הארץ "חמס" מפניהם: ואמרו חז"ל (סנהדרין ק"ה) לא נחתם גזר דינם אלא על הגזל. וקשה א"כ הי' לו להקרא לומר 'גזל' ולא חמס, דהא יש חילוק גדול בין גזל לחמס, דגזלן לא יהיב דמי וחמסן יהיב דמי. וכן יש לדקדק בפסוק ט"ו לקמן, וזה אשר תעשה אותה, שלש מאות אמה אורך התיבה חמשים אמה רחבה ושלושים אמה קומתה וגו' ואל אמה תכלינה מלמעלה הא ידוע שהיו שם פילים וראמים גדולים, ורק בדרך נס החזיקו אותם התיבה שהי' מועט המחזיק את המרובה (עי' כלי יקר) ואם כן למה דוקא המידות הללו ג' מאות, חמשים, שלשים, ואמה אחת למעלה. והענין הוא ידוע דכל הרעות מקורם מנחש הקדמוני וסמא"ל, והנה, תיבת נחש אינו כולו רע, אלא האות ח' שבאמצעו, כי צירף הקב"ה האות נ' (שישנה בשם אדנ"י) והאות ש' (שישנה בשם שד"י) להמתיק האות ח'. ובזה יובן כל הענין שהקב"ה אומר כי מלאה הארץ חמס, האות ח' של נחש והאותיות מס' שבסמאל שהם כוחות הרע, ומזה מלאה הארץ. ועל כן רמז לו הקב"ה לנח במידת התיבה שמעכשיו צריך להתגבר כח הטוב על הרע, וזה אשר תעשה את התיבה "שלש מאות אמה אורך התיבה", היינו הש' של נחש "וחמישים אמה רחבה" הנ' של נחש, ושלשים אמה קומתה הל' של סמא"ל "ואל אמה תכלנה מלמעלה" האמה האחת הא' של סמא"ל ]
- ווען דער אפטער רב האט געהערט די תורה האט ער זייער הנאה געהאט, און ער האט מבטל געווען די גזירה.
דער הייליגער אפטער רב הרה"ק בעל אוהב ישראל זי"ע האט דערציילט: איינמאל איז דער רבי ר' אלימלך ז"ל איינגעשטאנען ביי מיר און איך האב אים באשטימט א באזונדערען צומער, איינמאהל ווען איך בין צו אים אריין האב איך געזעהן ווי ער מאכט זיך א חשבון צו ער איז ראוי לעולם הבא און ער האט מיט זיך אויסגעשמועסט נפשי נפשי דו ביזט נישט ראוי צו קיין עולם הבא און ער האט דערביי אויסגערעכנט יעדע עבירה וואס ער האט געטראפען אויף זיך. נאכדעם האט ער זיך געטרייסט אפילו דו ביסט נישט ראוי אבער הקב"ה מיט זיין גרויס גענאדע וועט דיר צוטיילן א טייל אויף יענער וועלט, אונזערע רבי'ס האבן דאך געזאגט (סוטה דף י"ד.) "הקב"ה קיים כל התורה וכו' ניחם אבלים ועשה שושבינות וגומלי צדקה", אויף יענער וועלט וואו ס'איז נישט דא קיין עסן און קיין טרונקען וואס פאר א צדקה איז דען שייך נאר דער אויבערשטער וועט טוהן צדקה מיט די וועלכע זענען נישט ראוי לעולם הבא, זיי עס געבן בתורת צדקה! (ספה"ק שפתי צדיקים פ' לך, ד"ה ויחשבה לו לצדקה)
scy4851 האט געשריבן:
דאכט זיך מיר אז דער רבי זי"ע האט געלאכט פון דעם חלום מעשה
כ'האב אויך אזוי געהערט אבער זה היה דרכו בקודש כידוע אבער אין מסעות ירושלים פון מונקאטשע רב, שטייט דארט אז דער מונקאטשע רב, האט זיך יא אינטרעסירט ווי דער פלאץ איז און ער האט עס פוקד געווען,
