אידישע וועלט פארומס

אזא גרויסע שטאט איז דאמבראווע געווען?

יוסף שרייבער האט געשריבן: אזא גרויסע שטאט איז דאמבראווע געווען?

איך האב א שטיקל פילינג אז עס איז געווען מער ווי איין דאמבראווא, איף טרעף עטליכע מודעות פון "דאמבראווא פלך הוראדנא" ד.ה. א שטאט אין רוסלאנד, אפשר זענען די בילדער פון דארט?

לדוגמא - הצפירה תרס"א

אלון בכות אינעם המגיד , יאנואר 13 תרנ"ב לפטירת רבי יעקב יצחק מזאבנא

מיללער האט געשריבן:

שאץ מאץ האט געשריבן: היום יום ה' תולדות כ"ז חשון,
בין איך געוועהן אויפן ביה"ח אין בית דוד - קווינס, אינעם שינאווא חלקה, ליגט דער זשאבנע רבי, שמו ר' ישראל ב"ר שלום דוד אונגאר, בן אחר בן פון ר' מרדכי דוד, א איידעם ביי ר' לייבוש צאנזער,
ער איז געוועהן א גרויסע רבי אויף זיין מציבה שטייט נערץ באלפי חסידיו, ער איז אוועק דאהי שנת תרצ"ז, איך בין דארטן געוועהן לכבוד זיין יארצייט וועלכע געפאלט כ"ט חשון דעם שבת,
ווען איך וועל האבן דעם בילד גרייט וועל איך עס מפרסם זיין דא אויפן אשכול,
ס'איז מסתמא נישט געבליבן קיין שום יו"ח זיי זענען נהרג געווארן עקוה"ש

מיילעך האט געשריבן: ר' ישראל אונגער מזאבנא-כ"ט חשון תרצ"ז
נולד בשנת תר"מ לאביו ר' שלום דוד בעל שו"ת "יד שלום" מזאבנא בן ר' יעקב יצחק מזאבנא (חתן ה'אמרי נועם' מדזיקוב) בן ר' ישראל אלימלך מזאבנא בן ר' יוסף מדאמבראווא בן הרה"ק ר' מרדכי דוד מדאמבראווא זי"ע
ולאמו הרבנית בלומא חנה בת ר' משה הורוויץ מראזוואדוב בן הרה"ק ר' אליעזר מדזיקוב זי"ע וחתן מרן בעל "ייטב לב" זי"ע.
נשא את הרבנית חי' בת ר' ארי' לייבוש הלברשטאם מצאנז בן ר' אהרן מצאנז בן מרן בעל "דברי חיים" זי"ע.
לאחר פטירת אביו ממלא מקומו כרב ואדמו"ר בזאבנא.
הצטיין בקולו האדיר שהרשים את שומעיו.
בשנת תרצ"ד נסע לארה"ב לזמן קצר ופתאום שחל"ח
ביום כ"ט חשון ומנו"כ בבית דוד עלמאנט. זצ"ל.
חתנו" ר' יוסף היילפרין הי"ד.

לויט ווי בב"ז שרייבט אין 'קברים.קאם' איז דער גרויסער שרייבער מנשה אונגער אויך געווען א זון פונעם זשאבנא רבי ר' שלום דוד. ר' מנשה איז אוועק בשנת תשכ"ט , וויאזוי האט דער מנשה אויסגעזעהן און וואו ליגט ער?

ספרי מנשה אונגער אויף ה"ב:
די חסידישע וועלט
חסידות און לעבן
רבי ישראל בעל שם טוב
פרשיסחא און קאצק

איז פארבליבן כהיום אייניקלעך פון מנשה אונגער?

מיללער האט געשריבן: א מציבה אויפן מט. חברון ביה"ח חלקת עדת ישראל שומרי שבת, פון הצדיק ר' מאיר מרדכי דוד ב"ר ישראל אונגער, ווייסט איינער מער פרטים איבער דעם איד?בילד קרעדיט; חברי מח"א)

לעת עתה אני מעיין בתולדות הרה"צ ר' מאיר מרדכי דוד אונגר מדאמבראווא זצ"ל, ורוצה אני לדעת אם יש למי שהוא פה איזה מדע עליו או על משפחתו. קודם אכתוב מה שיודע אני עד הלום. הוא הי' בנו של הר' ישראל מסטאבניץ, שהי' בנו של הר' מנחם מענדעל מסטאבניץ. ר' מנחם מענדעל הי' בנו של הרה"ק ר' מרדכי דוד מדאמבראווא זי"ע, והי' חתן בנו של הרה"ק בעל אור לשמים זי"ע. אמנם לא נודע לי אצל מי הי' הר' ישראל בן ר' מנחם מענדעל חתן, ושמעתי מאיזה אנשים שהי' חתן הרה"ק ר' משה מקארוב בנו של הרה"ק שר שלום מבעלזא זי"ע, אך עד הנה לא עלה בידי לברר הדבר, ואפשר יש לאחד פה ידיעות על מפשחת הר' משה מקארוב לידע אם אכן הי' לו חתן ר' ישראל מסטאבניץ (מלבד עוד חתן א' שהי' לו שהי' גם כן נכד הרה"ק מדאמבראווא).
הר' מאיר מרדכי דוד נתגדל בבית אביו, ושמעתי שלאחר נישואיו גר בעיר דאמבראווא. לא ידוע לי אצל מי הי' חתן, אבל יתכן שהי' חתן או אצל הר' ישראל אלימלך, בנו של הר' יוסף בן הר' מרדכי דוד, שמילא מקום אבותיו כרב העיר. רק לא ראיתי מוזכר בשום מקום שהי' חתן אצלו. ומלבד זאת יודע אני שבערך בשנת תרס"ח היגר מעיר מעליץ לארה"ב, ולא ידוע לי מה הביא אותו לעיר מעליץ, ויודע אני שבאיזה שנה נפטרה לו אשתו הראשונה, ובארה"ב הי' לו אשה בשם הרבנית טויבא, ולא ידעתי אם הי' לו עוד זיווג שני קודם שנשא מרת טויבא לאשה.
ואכיר טוב לכל מי שיודע איזה פרטים על חייו בכלל, ועל ענינים הנ"ל בפרט. ואף שכבר הי' כאן לפני זמן אשכול שדן בשושלת דאמבראווא, ומענין לענין בהר' מאיר מרדכי דוד, שם לא עסק כלל בדברים אלו.

אהרןאביגדור האט געשריבן: הר' מאיר מרדכי דוד נתגדל בבית אביו, ושמעתי שלאחר נישואיו גר בעיר דאמבראווא. לא ידוע לי אצל מי הי' חתן, אבל יתכן שהי' חתן או אצל הר' ישראל אלימלך, בנו של הר' יוסף בן הר' מרדכי דוד, שמילא מקום אבותיו כרב העיר. רק לא ראיתי מוזכר בשום מקום שהי' חתן אצלו. ומלבד זאת יודע אני שבערך בשנת תרס"ח היגר מעיר מעליץ לארה"ב, ולא ידוע לי מה הביא אותו לעיר מעליץ, ויודע אני שבאיזה שנה נפטרה לו אשתו הראשונה, ובארה"ב הי' לו אשה בשם הרבנית טויבא, ולא ידעתי אם הי' לו עוד זיווג שני קודם שנשא מרת טויבא לאשה.
ואכיר טוב לכל מי שיודע איזה פרטים על חייו בכלל, ועל ענינים הנ"ל בפרט. ואף שכבר הי' כאן לפני זמן אשכול שדן בשושלת דאמבראווא, ומענין לענין בהר' מאיר מרדכי דוד, שם לא עסק כלל בדברים אלו.

דער טויבא האט געהייסען רוטנר אלץ מיידעל, איהר משפחה זענען געוועהן דזיקוב חסידים, איר פאטער (נאמען?) האט זיך אריבערגעצויגען שפעטער קיין ראזוואדוב, צוליב עפעס א 'מופת' פון הה"ק רבי משה'לע זצ"ל (נפטר תרנ"ד). דער טויבא האט נאך זוכה געוועהן צו זעהן רבי משה'לע און איהם אפילו אמאל געהערט זינגן דאכציך חנוכה.
ווען איז זי געקומען קיין אמעריקא ווייסט איינער? וועלעכע יאר איז זי געבוירען און געשטארבען? איך וויל נאר דערגיין צו זי האט טעאקע עספייט צו קענען לערנען רבי משה מראזוואדוב.

ישלהוסיף האט געשריבן:

אהרןאביגדור האט געשריבן: הר' מאיר מרדכי דוד נתגדל בבית אביו, ושמעתי שלאחר נישואיו גר בעיר דאמבראווא. לא ידוע לי אצל מי הי' חתן, אבל יתכן שהי' חתן או אצל הר' ישראל אלימלך, בנו של הר' יוסף בן הר' מרדכי דוד, שמילא מקום אבותיו כרב העיר. רק לא ראיתי מוזכר בשום מקום שהי' חתן אצלו. ומלבד זאת יודע אני שבערך בשנת תרס"ח היגר מעיר מעליץ לארה"ב, ולא ידוע לי מה הביא אותו לעיר מעליץ, ויודע אני שבאיזה שנה נפטרה לו אשתו הראשונה, ובארה"ב הי' לו אשה בשם הרבנית טויבא, ולא ידעתי אם הי' לו עוד זיווג שני קודם שנשא מרת טויבא לאשה.
ואכיר טוב לכל מי שיודע איזה פרטים על חייו בכלל, ועל ענינים הנ"ל בפרט. ואף שכבר הי' כאן לפני זמן אשכול שדן בשושלת דאמבראווא, ומענין לענין בהר' מאיר מרדכי דוד, שם לא עסק כלל בדברים אלו.

דער טויבא האט געהייסען רוטנר אלץ מיידעל, איהר משפחה זענען געוועהן דזיקוב חסידים, איר פאטער (נאמען?)האט זיך אריבערגעצויגען שפעטער קיין ראזוואדוב, צוליב עפעס א 'מופת' פון הה"ק רבי משה'לע זצ"ל (נפטר תרנ"ד). דער טויבא האט נאך זוכה געוועהן צו זעהן רבי משה'לע און איהם אפילו אמאל געהערט זינגן דאכציך חנוכה.
ווען איז זי געקומען קיין אמעריקא ווייסט איינער? וועלעכע יאר איז זי געבוירען און געשטארבען? איך וויל נאר דערגיין צו זי האט טעאקע עספייט צו קענען לערנען רבי משה מראזוואדוב.

ר' ירחמיאל (זעה א בלאט צוריק)

היינט נאכט - ז' שבט תשע"ז - איז 170 יאר לפטירת ראש שושילתא הדין זיע"א

אגב, דער בלאזובער, ר' ישראל שפירא זצוק"ל איז געווען זיין איידעם בזיוו"ר

הגה"ק רבי שלום דוד אונגער מזאבנא

חמרא טבא האט געשריבן: הגה"ק רבי שלום דוד אונגער מזאבנא

בעל תשובות יד שלום, וואס אגב דארט איז פון די איינציגע מקור פון רייבן די שניי אויפ'ן שטערן אלץ סגולה פאר זכרון

חמרא טבא האט געשריבן: הגה"ק רבי שלום דוד אונגער מזאבנא

עס איז דא א באזונדערע אשכול פאר זאבנא

שבתי משורר האט געשריבן:

שאץ מאץ האט געשריבן: ס'איז עפעס א ספק?
ס'איז קלאר אז דער דב"ח איז געוועהן א איידעם ביים זון ר' הערש טארנער,

היו שני ר' הירש
1 ר' צבי הירש אונגער מדאמבראווא אבי ר' מרדכי דוד מדאמבראווא ת"צ- תקע"ה
2 ר' יחיאל צבי הירש אונגער (בנו של ר' מרדכי דוד מדאמבראווא) תקע"ה-תרמ"ג, היה נקרא הערשל טארנער, בתו מרת רעכיל דבורה אשת הדברי חיים בזיווג ג' היא היתה אם מרת נחמה ר' שלום אליעזר ור' ישיעה מטשחויב.

דא האט איר א בילד פון דע קבר זיינע.

ישלהוסיף האט געשריבן:

אהרןאביגדור האט געשריבן: הר' מאיר מרדכי דוד נתגדל בבית אביו, ושמעתי שלאחר נישואיו גר בעיר דאמבראווא. לא ידוע לי אצל מי הי' חתן, אבל יתכן שהי' חתן או אצל הר' ישראל אלימלך, בנו של הר' יוסף בן הר' מרדכי דוד, שמילא מקום אבותיו כרב העיר. רק לא ראיתי מוזכר בשום מקום שהי' חתן אצלו. ומלבד זאת יודע אני שבערך בשנת תרס"ח היגר מעיר מעליץ לארה"ב, ולא ידוע לי מה הביא אותו לעיר מעליץ, ויודע אני שבאיזה שנה נפטרה לו אשתו הראשונה, ובארה"ב הי' לו אשה בשם הרבנית טויבא, ולא ידעתי אם הי' לו עוד זיווג שני קודם שנשא מרת טויבא לאשה.
ואכיר טוב לכל מי שיודע איזה פרטים על חייו בכלל, ועל ענינים הנ"ל בפרט. ואף שכבר הי' כאן לפני זמן אשכול שדן בשושלת דאמבראווא, ומענין לענין בהר' מאיר מרדכי דוד, שם לא עסק כלל בדברים אלו.

דער טויבא האט געהייסען רוטנר אלץ מיידעל, איהר משפחה זענען געוועהן דזיקוב חסידים, איר פאטער (נאמען?) האט זיך אריבערגעצויגען שפעטער קיין ראזוואדוב, צוליב עפעס א 'מופת' פון הה"ק רבי משה'לע זצ"ל (נפטר תרנ"ד). דער טויבא האט נאך זוכה געוועהן צו זעהן רבי משה'לע און איהם אפילו אמאל געהערט זינגן דאכציך חנוכה.
ווען איז זי געקומען קיין אמעריקא ווייסט איינער? וועלעכע יאר איז זי געבוירען און געשטארבען? איך וויל נאר דערגיין צו זי האט טעאקע עספייט צו קענען לערנען רבי משה מראזוואדוב.

איינע פון די גרויסע פליאות, זיי זענען געקומען אויף אמעריקא אום תרע"ג, דער זוהן ר' ירחמיאל איז שוין געבוירן געווארן דאהי אום תרע"ז.

ס'זענען דא נאך (געציילטע) רבי'שע קינדער וואס זענען געקומען אויף אמעריקא און געבליבן ערליך, אבער פון אזוי פרי און אזוי חסידיש איז א גרויסער חידוש.

שבט הסופרים האט געשריבן: בנחלת עולמים מעתיק נוסח מצבה בווארשא של הרבני הנגיד המפורסם ר' מרדכי במו"ה נתן אונגער מדאמבראווע נפטר כ"ב סיוון תקצ"ב.
המו"ל כותב בהערה: הניח אחריו זרע ברך ה' הנודעים במעלת תורתם ויראתם הון ועושר עמהם יחיו.
אכן ידוע כי בווארשא הייתה משפחה מפוארת מחסידי קאצק-גער. מקורבים להחידושי הרי"ם. ואף התחתנו כמה וכמה פעמים עם משפחת אדמור"י גער.
נקבו בשמות: החסיד אלחנן (חנא) אונגער מפיאנטקי (חתנו דהרב משם). החסיד נפתלי אונגער. החסיד נאתקי (נתן נטע) אונגער ועוד. מצבותיהם קיימים עד היום בגענשא ועליהם נכתב: בני המנוח מרדכי!
נראה אם כן ששורש משפחתם הוא מדאמבראווע.
האם יש קשר משפחתי בין משפחת אונגער הווארשוואית לבין משפחה זו מאשכול דנן?

viewtopic.php?p=1723698#p1723698

דאס איז עפעס וואס איך האב דערווייל אויף אים

ווער ס'האט מער פרטים אדרבה

הרה"ק רבי מרדכי דוד מדאמבראווא זיע"א
בן הרה"ק ר' צבי הירש זיע"א
נסתלק ביום ז' שבט תר"ג

רבינו הרה"ק רבי מרדכי דוד מדאמבראווא זיע"א נולד לאביו הרה"ק רבי צבי הירש זיע"א בשנת תק"ל.

בנעוריו למד רבינו אצל רבו הרה"ק רבי ישראל המגדי מקאזניץ זיע"א, ויצק מים על ידיו הק'. כמו"כ היה רבינו תלמיד מובהק מרבו הרה"ק החוזה מלובלין זיע"א.
מתחילה מיאן רבינו להנות מידי בשר ודם, והיה מתפרנס מיגיע כפו, ועסק ביינות, אמנם ברבות הימים חזקה עליו פקודת רבו הרה"ק החוזה זיע"א והתחיל בהנהגת עדת ישראל ונסמך לרבנות ואדמורו"ת ע"י רבו, ובמהרה נתפרסם לגאון וקדוש.

מסופר שפעם כאשר רבינו אמר דברי תורה והזכיר באמצע ד"ת בשם רבו הרה"ק החוזה, ריעו הנאמן הרה"ק הארי' דבי עילאי זיע"א ששהה אז שם, נעמד על רגליו עד שגמר רבינו לומר הד"ת, כששאלוהו אח"כ אמאי נעמד על רגליו, נענה ואמר, כשהצדיק מדאמבראוו התחיל לומר תורה בשם רבינו החוזה ראיתי את החוזה עומד מעל הצדיק, ואיך אני יכולתי לשבת כשהרבי שלי עומד.

חתנו של רבינו הרה"ק רבי נחום צבי ט"ב זיע"א (בן הרה"ק רבי אלעזר ניסן זיע"א מדראביטש), הגיע פעם לחותנו והזכיר את זו' בתו של רבינו שהרתה ללדת והיא מסוכנת ל"ע, אמר לו רבינו, הלא עליה להעמיד דורות על כן אחליף עמה, וכן הוה שרבינו נסתלק אז, ובתו ילדה בן, שנקרא שמו בישראל ע"ש זקינו רבינו זיע"א, (והוא רבי מרדכי דוד זיע"א אביו של הרה"ק רבי יצחק מהוסקוב זיע"א).

רבינו נסתלק לגנזי מרומים ביום ז' שבט שנת תר"ג בעיר רבנותו דאמבראווא כאשר משאיר צוואה, שעל ציונו יכתבו רק "הרב החריף המכיר ערכו" רב משום שרבו החוזה קראו לאנד'ס רב, חריף דכולי עלמא יודעים חרופתי, והמכיר ערכו, זה אנכי יודע בעומקא דליבא, ומנו"כ בדאמבראווא.

אחריו מילא מקומו ברבנות ואדמורו"ת בנו הרה"ק רבי יוסף זיע"א (חתן הרה"ק ר' משה מקאזניץ בעל באר משה זיע"א).

הילולא דצדיקיא האט געשריבן: און ווי איז דער ר' מרדכי דוד געווען א איידעם

שמעתי בשב"ק בשם הגה"צ ר' יוסף משה שניאורסאהן שליט"א רא"י טשעבין.

שאמר ששמע מזקינו הגה"ק מטשעבין זצוק"ל שרמ"ד דאמברעווער זי"ע היה חתן הרה"ק בעל המאור ושמש זי"ע, אין די אייניקלאך ווייסען נישט דערפון... עכל"ק.

מי ידע לאשר או לשלול עדות נאמנה זו?

ברוז האט געשריבן:

הילולא דצדיקיא האט געשריבן: און ווי איז דער ר' מרדכי דוד געווען א איידעם

שמעתי בשב"ק בשם הגה"צ ר' יוסף משה שניאורסאהן שליט"א רא"י טשעבין.

שאמר ששמע מזקינו הגה"ק מטשעבין זצוק"ל שרמ"ד דאמברעווער זי"ע היה חתן הרה"ק בעל המאור ושמש זי"ע, אין די אייניקלאך ווייסען נישט דערפון... עכל"ק.

מי ידע לאשר או לשלול עדות נאמנה זו?

דאס איז גאר אינטרעסאנט, אזא זאך נישט צו וויסן
מאדנע ביז גאר


רבי יוסף משה, איז א איש מהימן, אבער אדרבה פרעג אים פון וואו ער ווייסט דאס (מי אמר לו, בשם מי?)

ווייל ס'דא פולע אייניקלעך פון רמ"ד, ביניהם רבה חוקרי הדורות, און ס'איז אינטרעסאנט, אז קיינער זאל נישט פון דעם וויסן

מיר ליגט אין קאפ אז מען ווייסט מיט זיכערקייט ווי הרבנית מדאמבראווא'ס פאטער האט געהייסן, עכ"פ אויפן ערשטן נאמן (געבראכט אין נצא משרשים אפשר?).

ברוז האט געשריבן:

הילולא דצדיקיא האט געשריבן: און ווי איז דער ר' מרדכי דוד געווען א איידעם

שמעתי בשב"ק בשם הגה"צ ר' יוסף משה שניאורסאהן שליט"א רא"י טשעבין.

שאמר ששמע מזקינו הגה"ק מטשעבין זצוק"ל שרמ"ד דאמברעווער זי"ע היה חתן הרה"ק בעל המאור ושמש זי"ע, אין די אייניקלאך ווייסען נישט דערפון... עכל"ק.

מי ידע לאשר או לשלול עדות נאמנה זו?

אייב האבן די אייניקלעך נישט געוואוסט וויזוי האט גער טשעבינער רב יא געוואוסט?