מעילה בשוגג: צדיק, שלי שלך גייט אן ביי א רעגן קויט אויכעט!
אייביג ברויך איך מיטמאכן די שווערע דורכגענג, אבער געלויבט ג-ט.
וואס איז שוין ווייטער?
נארוואס פאראיבער אפאר וואכן פון ענדיגן יתחדש'ן מיינע שטאטפיר, מ'האטמיר געוואונטשען זאךסט עס טראגן אין צורייסן געזונטערהייט. קוקט אויס אז אייענר האט אויך געוואונטשען אז איך זאל עס פארלירן געזונטערהייט. אין גארנישט טאקע נישטאט מער כמעט קיין זכר.
וואטסהייסט? אוודאי מיינע וועש וואס איך האב איינגעהאנדעלט איז נאך ביטדי, אבער די איבריגע זאכן ווי די געלערנטע ניסלעך (NUTS) חברה קענען יא לייגן א האנט, דאס איז שוין ארויס פון אונטער מיין באנוץ.
דער 'צו-וועם-געהערטאטס'יודל דרייט זיך שוין לאנג ארום דערמיט. עההה חלילה וחס צו זאגן אז ער איז א גנב, נאח חלילה ער איז נאר דא אויף באטרג, די גאנעצ וועלט איז דאך נאר א 'גלגל החוזר', היינט האב איך עס - מארגן האט ער דאס, אין איבער מארגן האב איך דאס צוריק, אין איבער איבער מארגן האט ער דאס ווייטער צוריק, דער סך הכל ביי די דאזיגער מעשה איז נאר ביי וועם עס איז לענגער, אין דאס איז לשיטתו א גזירה שנגזר בשמים. אהה אין דאס איז א באשערטער אקט? ביטאחק!
גייט דאס בערך אזוי. דער ניסל קומט צו גיין אין רופט אויס. "רעב יוד, צו וועם געהערטטאס?", א שאמאלייכעם טו-מ'-טובה אין פרעג נישט לאטז אפ אין גיי, מישט זיך אריין דער ברוינער ניסל יוד זיין שותף וואס איז שוין אויסשטאפירט פאר יעצט ער ברויך שוין נישט יענעמ'ס חפצים. איז וואס האט פאסירט איז אזוי.
אפאר וואכן צוריק איז מיר באפאלן דער מזל ווען דער 'וועם-געהערטאטס-יודל' ער האט ליידער איינגענומען מיינע חפצים. יעצט איז געווען זיין רייע פונעם גלגל ווייזט אויס. וויאזוי ארבעטאטס?
זעער פשוט האטרכט'ס אויס.
וואס איז געווענליך נאך א שבת צופרי דאווענען, עס רעגנט גוט שטארק, איטא? זעכער אזוי, האט דער ניסל-יודל דער וואס האט קיינמאל גארנישט קיין 'המעיל' וואס טוט ער. גייט דער 'מעיל רויבער' נאך ווען ער האט זיך דערזעהן מיט א גאטס רעגן אינדרויסן, ווען יעדער גייט ארויס פון שול, עס גייט דאך דא קליינער מבול אומעטיג, פארשטענדליך מוז ער זיך אנקליידן מיט א 'מעיל' פארוואס ברויך ער ווערן נאחס? נעע מ'גיימער איינעמען העמיל איינס... צוויי... דריי... ארויס צום המעיל יאחרכע. ביי די וועי - יודל עס גייט דיר גוט, ניין?
ווי למשל אינמיטן וואך וואס וואלט דער יאטץ געטאן אין אזא מעשה, דער וואלט ארויסגערוימט פונען שרייעם קעסטל א שירעם זיין סייז עס זאל אים שיצן פונעם גייענדן רעגן. אין זיך באחפעלצט דערמיט, ווייל לכאורה צו וועם געהערט דען דעם שירעם. ס'דאך פאר אים אנגעגרייט דאט. זעכער!
נאט-וואחדעז שבת איז פארוועם געהערט דער 'מעיל' זיכער פאר אים. ס'בחינה 'מעיל אנה לידו'. איי וויי וויי שבת...
אזוי אויך אזא איינער איבערן וואך ביי א מנחה גענעמעכט'ס ביים זייטיגן פאטליש מנין, וועמענס גארטל באנוצט דער זעלבער מעיל רויבער? אוודאי די גמ"ח גארטל ס'עפעס ברויך ער שפענדן נישטיגע פאטר-טאטללער צו איינהאנדלן א גארטל, נעעעעע דאס איז נאר פאר די קליינע בר-מצוה טוטער'ס. ער נעמט פונעם גמ"ח ס'גארטעלע אין נאך א תפלה צוויי דערמיט איז דאס אוטאמאטיש 'צו-וועם-געהערטאטס' אין ביזעם זיינער, אין דארט קען דער פאחל ווערן איבער געזינגען 'צו-וועם-געהערטאטס', דער גארטל גייט דא מאריך ימים זיין, ביזן נעקסטן גמ"ח קעסטל אויב וועט מען טרעפן א שענער'ס. זאג נאר: ווער איז דיר מנדב יעדע פאר טאג נייע גארטלעך? אההה 'וועם-דען-געהערטאטס'. ריכטיג.
כל זמן עס גייט דיר גוט, דאן ניסל איינער בינד דיך ארום מיטן גמ"ח גארטל אין טאנץ יאמאמיי האסט מיר אפגערויבט די מעיל אין יעצט טאנצטו מיטן גארטל ווי א מלך ביים סדר נאכט. וואס האב איך דען צו ערווארטן פון דיר? נוץ עס געזונטערהייט.
יעצט צוריק צום 'מעיל' דו ניסל איינער, דו ווילסט מיר זאגן אז דאס איז געווען 'מעילה בשוגג' ? אין אויב אזוי אז דאס איז געווען א שוגג ביסטו נישט א חיוב דא, אין דאס האט גארניקס מיט דיינע פאחרגעסעריי ווי דו לייגסט אין פלאצירסט דיינע זאכן, הא?
הערט אייך איין, עס איז געווען א געבראטטענער 'מעילה במזיד'. האסט מיר אפגערויבט דער 'מעיל' אין געריטן צו א צווייטער ביהמ"ד צו א אנדערער קידוש.
אין מוצאי שבת קאלסטו מיר זאגן אז וואס? אז איך קען גיין דארט אפנעמען מיין 'מעיל'. הא? מוחל מעילה! מוחל לך! איך ערווארט נישט מיין מעילה-רעגן קויט דארט, ווייל איך בין זיכער אז דו האסט דאס שוין פארטוישט מיט נאך אפאר יודן אויפן וועג ארויס פונען ביהמ"ד דארט ווייל דו ברויכסט ווייטער דרייען דעם גלגל וואס לשיטתך איז דאס מקרב די גאולה.
אבער זאלסט וויסן אז דער רעיון איז גאנץ א גוטער רעיון, ווייל גלגל החוזר איז 'מעילה בשוגג' לויט ר'.. (דער מעיל רויבער). אין אזוי ווייטער.. אבער נישט ווען איך בין אריינגעפאלן אונטער דיינע נעגל.
יעצט ברעגנ מיר זיי אזוי גוט צוריק מיין מעיל. ווייל קומענדיגס אינעם זיבעטן ווייסטו קומט אויך א רעגען..
זיי געזונט דו מעיל רויבער!
וואס איז שוין ווייטער?
נארוואס פאראיבער אפאר וואכן פון ענדיגן יתחדש'ן מיינע שטאטפיר, מ'האטמיר געוואונטשען זאךסט עס טראגן אין צורייסן געזונטערהייט. קוקט אויס אז אייענר האט אויך געוואונטשען אז איך זאל עס פארלירן געזונטערהייט. אין גארנישט טאקע נישטאט מער כמעט קיין זכר.
וואטסהייסט? אוודאי מיינע וועש וואס איך האב איינגעהאנדעלט איז נאך ביטדי, אבער די איבריגע זאכן ווי די געלערנטע ניסלעך (NUTS) חברה קענען יא לייגן א האנט, דאס איז שוין ארויס פון אונטער מיין באנוץ.
דער 'צו-וועם-געהערטאטס'יודל דרייט זיך שוין לאנג ארום דערמיט. עההה חלילה וחס צו זאגן אז ער איז א גנב, נאח חלילה ער איז נאר דא אויף באטרג, די גאנעצ וועלט איז דאך נאר א 'גלגל החוזר', היינט האב איך עס - מארגן האט ער דאס, אין איבער מארגן האב איך דאס צוריק, אין איבער איבער מארגן האט ער דאס ווייטער צוריק, דער סך הכל ביי די דאזיגער מעשה איז נאר ביי וועם עס איז לענגער, אין דאס איז לשיטתו א גזירה שנגזר בשמים. אהה אין דאס איז א באשערטער אקט? ביטאחק!
גייט דאס בערך אזוי. דער ניסל קומט צו גיין אין רופט אויס. "רעב יוד, צו וועם געהערטטאס?", א שאמאלייכעם טו-מ'-טובה אין פרעג נישט לאטז אפ אין גיי, מישט זיך אריין דער ברוינער ניסל יוד זיין שותף וואס איז שוין אויסשטאפירט פאר יעצט ער ברויך שוין נישט יענעמ'ס חפצים. איז וואס האט פאסירט איז אזוי.
אפאר וואכן צוריק איז מיר באפאלן דער מזל ווען דער 'וועם-געהערטאטס-יודל' ער האט ליידער איינגענומען מיינע חפצים. יעצט איז געווען זיין רייע פונעם גלגל ווייזט אויס. וויאזוי ארבעטאטס?
זעער פשוט האטרכט'ס אויס.
וואס איז געווענליך נאך א שבת צופרי דאווענען, עס רעגנט גוט שטארק, איטא? זעכער אזוי, האט דער ניסל-יודל דער וואס האט קיינמאל גארנישט קיין 'המעיל' וואס טוט ער. גייט דער 'מעיל רויבער' נאך ווען ער האט זיך דערזעהן מיט א גאטס רעגן אינדרויסן, ווען יעדער גייט ארויס פון שול, עס גייט דאך דא קליינער מבול אומעטיג, פארשטענדליך מוז ער זיך אנקליידן מיט א 'מעיל' פארוואס ברויך ער ווערן נאחס? נעע מ'גיימער איינעמען העמיל איינס... צוויי... דריי... ארויס צום המעיל יאחרכע. ביי די וועי - יודל עס גייט דיר גוט, ניין?
ווי למשל אינמיטן וואך וואס וואלט דער יאטץ געטאן אין אזא מעשה, דער וואלט ארויסגערוימט פונען שרייעם קעסטל א שירעם זיין סייז עס זאל אים שיצן פונעם גייענדן רעגן. אין זיך באחפעלצט דערמיט, ווייל לכאורה צו וועם געהערט דען דעם שירעם. ס'דאך פאר אים אנגעגרייט דאט. זעכער!
נאט-וואחדעז שבת איז פארוועם געהערט דער 'מעיל' זיכער פאר אים. ס'בחינה 'מעיל אנה לידו'. איי וויי וויי שבת...
אזוי אויך אזא איינער איבערן וואך ביי א מנחה גענעמעכט'ס ביים זייטיגן פאטליש מנין, וועמענס גארטל באנוצט דער זעלבער מעיל רויבער? אוודאי די גמ"ח גארטל ס'עפעס ברויך ער שפענדן נישטיגע פאטר-טאטללער צו איינהאנדלן א גארטל, נעעעעע דאס איז נאר פאר די קליינע בר-מצוה טוטער'ס. ער נעמט פונעם גמ"ח ס'גארטעלע אין נאך א תפלה צוויי דערמיט איז דאס אוטאמאטיש 'צו-וועם-געהערטאטס' אין ביזעם זיינער, אין דארט קען דער פאחל ווערן איבער געזינגען 'צו-וועם-געהערטאטס', דער גארטל גייט דא מאריך ימים זיין, ביזן נעקסטן גמ"ח קעסטל אויב וועט מען טרעפן א שענער'ס. זאג נאר: ווער איז דיר מנדב יעדע פאר טאג נייע גארטלעך? אההה 'וועם-דען-געהערטאטס'. ריכטיג.
כל זמן עס גייט דיר גוט, דאן ניסל איינער בינד דיך ארום מיטן גמ"ח גארטל אין טאנץ יאמאמיי האסט מיר אפגערויבט די מעיל אין יעצט טאנצטו מיטן גארטל ווי א מלך ביים סדר נאכט. וואס האב איך דען צו ערווארטן פון דיר? נוץ עס געזונטערהייט.
יעצט צוריק צום 'מעיל' דו ניסל איינער, דו ווילסט מיר זאגן אז דאס איז געווען 'מעילה בשוגג' ? אין אויב אזוי אז דאס איז געווען א שוגג ביסטו נישט א חיוב דא, אין דאס האט גארניקס מיט דיינע פאחרגעסעריי ווי דו לייגסט אין פלאצירסט דיינע זאכן, הא?
הערט אייך איין, עס איז געווען א געבראטטענער 'מעילה במזיד'. האסט מיר אפגערויבט דער 'מעיל' אין געריטן צו א צווייטער ביהמ"ד צו א אנדערער קידוש.
אין מוצאי שבת קאלסטו מיר זאגן אז וואס? אז איך קען גיין דארט אפנעמען מיין 'מעיל'. הא? מוחל מעילה! מוחל לך! איך ערווארט נישט מיין מעילה-רעגן קויט דארט, ווייל איך בין זיכער אז דו האסט דאס שוין פארטוישט מיט נאך אפאר יודן אויפן וועג ארויס פונען ביהמ"ד דארט ווייל דו ברויכסט ווייטער דרייען דעם גלגל וואס לשיטתך איז דאס מקרב די גאולה.
אבער זאלסט וויסן אז דער רעיון איז גאנץ א גוטער רעיון, ווייל גלגל החוזר איז 'מעילה בשוגג' לויט ר'.. (דער מעיל רויבער). אין אזוי ווייטער.. אבער נישט ווען איך בין אריינגעפאלן אונטער דיינע נעגל.
יעצט ברעגנ מיר זיי אזוי גוט צוריק מיין מעיל. ווייל קומענדיגס אינעם זיבעטן ווייסטו קומט אויך א רעגען..
זיי געזונט דו מעיל רויבער!
