אידישע וועלט פארומס

איז דא א נאמבער וויפיל אייניקלעך ס'האלט היינט?

איר לוי'

רוימישער האט געשריבן: איז דא א נאמבער וויפיל אייניקלעך ס'האלט היינט?

איז דא איינער וואס ווייסט עפעס אינפארמאציע?

היינט נאכט האט חתונה איר אינגסטע אייניקל אין מאנסי

רוימישער האט געשריבן: איז דא א נאמבער וויפיל אייניקלעך ס'האלט היינט?

אפי' נישט קיין נומבער נאר עפעס א מושג פון ווי גרויס איז די משפחה? אויף יעדע קר''י גאס איז דא אן אייניקעל?

טשעירמאן האט געשריבן:

רוימישער האט געשריבן: איז דא א נאמבער וויפיל אייניקלעך ס'האלט היינט?

אפי' נישט קיין נומבער נאר עפעס א מושג פון ווי גרויס איז די משפחה? אויף יעדע קר''י גאס איז דא אן אייניקעל?

פרעגסט אגער זאגסט?

יארצייט

יארצייט

שמן זית האט געשריבן:

כ'האב געהערט אמאל א מעשה,

אז איינמאל זייענדיג אין שנה ראשונה קומט זי אהן צו איר טאטע אהיים, אז זי איז נישט צופרידן פון איר מאן, זי וויל צוריק קומען אהיים,
איר טאטע האט איר געזאגט, כ'האב דיר חתונה געמאכט, דו גייסט צוריק, איך לאז דיר נישט אריין צוריק אין מיין שטוב, זי האט נישט געהאט קיין ברירה נאר צוריק געגאנגען
אזוי זענען ארויסגעקומען די אלע טויזענטער אייניקלעך, א פחד פון א מעשה

שוין געהערט פון א צווייטן איד פונעם פריערדיגן דור אויך אזא מעשה מיט זיין שווער

שטעל דיר פאר היינט...

שמן זית האט געשריבן:

כ'האב געהערט אמאל א מעשה,

אז איינמאל זייענדיג אין שנה ראשונה קומט זי אהן צו איר טאטע אהיים, אז זי איז נישט צופרידן פון איר מאן, זי וויל צוריק קומען אהיים,
איר טאטע האט איר געזאגט, כ'האב דיר חתונה געמאכט, דו גייסט צוריק, איך לאז דיר נישט אריין צוריק אין מיין שטוב, זי האט נישט געהאט קיין ברירה נאר צוריק געגאנגען
אזוי זענען ארויסגעקומען די אלע טויזענטער אייניקלעך, א פחד פון א מעשה

פון וואו קומט דיין מעשה?

טשעירמאן האט געשריבן:

מיט וואס איז באבי שווארץ געווען ספעציעל? אנדערש ווי אנדערע אידישע באבעס?

אנדערש ווי אנדערע אידישע באבעס ווייס איך נישט ווייל נאר איר האב איך געקענט אבער לאמיר פרובירן...

* די שווארטץ באבע איז געווען גאר א שטארקע כאראקטער פון אינסייד אוט שטארקע מיינונגען מיט פעסטע יסודות. פארט האסטו געקענט מיט איר שמועסן ווי א חבר איבער אלעס און אלעם.

* איר נאנטשאפט צו די סאטמארע רעביצין אלטע פייגא ע"ה האט איר אריינגעברעגט לבית צדיק און איר געהויבן אין די וועלט פון צדקה וחסד.

* אלעמאל איז זי געווען פארקאכט אין שאפן ריזיגע געלטער פאר אירע צוועקן, גענומען פון רייכע און געטיילט פאר ארימע לצרכי רפואות, הכנסת כלה, מסדר זיין שטובער וכו',

* אין איר שטוב האט מען געאטעמט די רבי ז"ל - כאטשיק וואס איר מאן ר' יהוסף ע"ה איז געווען א חסיד לבית קאסאני האבן זיי די קינדער געשיקט לערנען קיין סאטמאר און געפירט א שטוב דבוק ומקושר צום רבין כל ימיו.

מיט דעם וואס זי איז געווען געבענטשט מיט טויזענטער אייניקלעך קעה"ר האט זי וואונדערליך געהאט א פערזענליכע קשר מיט יעדען אייניקל באזונדער פון גרויס ביז קליין.

* זי איז געווען אינטערסירט 'דיך' צו הייבן אד"ג קיינמאל גערעדט אדער געקוועטשט פון זיך.

* זי פלעגט גאר שטארק מחשיב זיין און שטיצן אירע אייניקלעך תלמידי חכמים ובפרט איר זוהן הרה"צ ר' שמשון ע"ה מברסלב מיט וועם זי האט זיך געטשאטשקעט.

* פלעגט זיך אלעמאל אינטערסירן אין דיין פרנסה און געוואלט פארשטיין יעדע דעטאל און געגבן עצות..

* א ריז אין הכנסת אורחים. געהאט 16 קינדער צו פיטערן און חתונה מאכן אבער געהאט אן אפען שטוב ווי יעדער נצרך האט זיך געשפירט היימיש באכילה שתיה לינה ובפרט אין אירע ווילאמסבורגע יארן איידערן מופן קיין קרית יואל.

* איר נאטור איז געווען נאכצולויפן צו טון מצוות און מעשים טובים, זי פלעגט גיין אין שפיטעלער מבקר חולה זיין עלענדע און צובראכענע.

* א באזונדערע זיסע צוגאנג האט זי געהאט מיט אפגעפארענע וועמען זי האט שטארק מקרב געווען און געקענט שמועסן מיט זיי כאלו לא היה אבער דאך מעורר געווען צו תשובה למשל דורך זינגען עפעס א פארצייטישע ניגון באגלייט מיט א טרערלע...

* אלעמאל ארום איר האט זיך געשפירט א גוטע ענערגי און א פאזיטיווע ווייב.

* זי האט געפירט גאר א פרומע און אפגעהיטענע סאטמארע חסידישע שטוב ווי אלע שמועסן האבן זיך געדרייט ארום דעם רבין זי"ע און זיין שיטה הק' און האט אסאך געמאנט אז משפחת שווארטץ זאל נישט משנה זיין פון די לבוש ובפרט ביי די פרויען מען זאל זיין שטאלץ מיט די פרומע אויסזעהן.

* זי האט אסאך יסורים מיטגעמאכט אין לעבן סיי ביים קריג און נאכן קריג ביי די מעשה מיטן יונגעלע אין קעמפ אבער קיינמאל גערעדט דערפון און אוודאי זיך נישט אפגערעט. און לאמיר נישט פארגעסן 38 יאר איז זי געווען אן אלמנה פון איר מאן ר' יהוסף ע"ה.

* זי פלעגט קעמפן קעגן יעדע נייע מאדע מיט אזא ליצניתא דע"ז. אבער נישט געגאנגן פריוואט און נישט געווען ביטער, האסט געזעהן זי מיינט עס לשם שמים.

* בכלל איז זי געווען א פרייליכע אידענע, מיט איר יוניק קאקאש טיכל און מיט איר לעכטיגע שמייכעל באגלייט מיט א גוט ווערטעל האט זי באלאכטן דעם צימער אדער זאל.

* איר דאווענען איז געווען ווי א פארצייטישע רעבעצין. עס איז געווען וואס צו זעהן.

זאל זי זיין א מליץ יושר פאר אונז אלע אמן סלה.

היסטאריקער האט געשריבן:

ר' יהוסף'ס טאטע ר' משה ע"ה האט אויך איבערגעלעבט די קריג, אוועק אין די כ'ס מיין איך
ד"א ר' יהוסף האט טאקע געשיקט די קינדער אויף סאטמאר, אבער ער אליין האט קיינמאל נישט געדאווענט דארט, אייביג געדאווענט אין סאלקא אויף קליימער/יוז סטרייט

איינמאל א יאר הושענה רבה איז ער געגאנגען אויף סאטמאר

און אראפגענומען די קיישעלעך פאר הלל.., כמנהג קאסאן

טעם וריח האט געשריבן:

היסטאריקער האט געשריבן:

ר' יהוסף'ס טאטע ר' משה ע"ה האט אויך איבערגעלעבט די קריג, אוועק אין די כ'ס מיין איך
ד"א ר' יהוסף האט טאקע געשיקט די קינדער אויף סאטמאר, אבער ער אליין האט קיינמאל נישט געדאווענט דארט, אייביג געדאווענט אין סאלקא אויף קליימער/יוז סטרייט

איינמאל א יאר הושענה רבה איז ער געגאנגען אויף סאטמאר

און אראפגענומען די קיישעלעך פאר הלל.., כמנהג קאסאן

א קאסאניער קענסטו נישט פארדרייען, דאס איז אין די בלוט דורך און דורך

אז מען דערמאנט הרה"ח רבי יהוסף ז"ל וויל איז מיטטיילן אן אנעקדאט וואס איך האב לעצטנס געהערט פון זיין זין הרה"ח רבי נחום ני"ו.

נאכ'ן קריג ווען די משפחה איז געווען מטולטל אין א קעמפ - לאגער (ערגעץ וואו כ'דענק נישט), איינמאל שבת צופרי איז א אמעריקאנער סאלדאט דורכגעפארן און ער האט געזען דא א משפחה מיט קינדער בלי משען ומשענה מ'קען זיך פארשטעלן זייער ענגן מצב תיכף נאכן קריג, האט ער ארויסגעשלעפט א הונדערטער, א ריזיגע סכום געלט בימים ההם, און אהין דערלאנגט פאר ר' יהוסף ס'געלט, מיט א פייערדיגע שטימע האט זיך ר' יהוסף צושריגן 'נא, שבת! שבת! שבת! און בשו"א נישט געוואלט איבערנעמען דאס געלט...

(זיין רעביצן האט אבער געהייסן דעם גוי לייגן ס'געלט אין א זייט...)

*
נאך האט איך געהערט מהנ"ל.

דעם ערשטן שבת דארט אין קעמפ, איז ר' יהוסף אריינגעקומען פרייטאג צו נאכט'ס אין שוהל, און מיט א קאסענע פלאקער אנגעהויבן הודו און זיך צופאטשט מיט די הענט, איי הודו לה' כי טוב!!

איינער דארט האט נישט אויסגעהאלטן די ברען, און צוגעגאנגען צו ר' יהוסף און געפרעגט מיט שפאס, "סאיז דא פייגעלעך דא? פארוואס פאטשסטו מיט די הענט?!

אבל הוא משלו איז אנגעגאנגן מיט זיין ברען און קאך ואל יבוש מפני המלעיגים.

שמן זית האט געשריבן:

כ'האב געהערט אמאל א מעשה,

אז איינמאל זייענדיג אין שנה ראשונה קומט זי אהן צו איר טאטע אהיים, אז זי איז נישט צופרידן פון איר מאן, זי וויל צוריק קומען אהיים,
איר טאטע האט איר געזאגט, כ'האב דיר חתונה געמאכט, דו גייסט צוריק, איך לאז דיר נישט אריין צוריק אין מיין שטוב, זי האט נישט געהאט קיין ברירה נאר צוריק געגאנגען
אזוי זענען ארויסגעקומען די אלע טויזענטער אייניקלעך, א פחד פון א מעשה

א פחד פון די תוצאה...

אין די מעלות איז געווען א זיסע אנקעדאט אז איינמאל ווען זי האט באזוכט אירע אייניקליך אין קעמפ האט זיך איין מיידעל זיך אריינגעדרייט צוווישען אירע אייניקלעך און די (צוחגעקומענע) באבע האט איר באהאנדעלט כאילו זי איז איר אייניקעל..

צו געזונט האט געשריבן:

שמן זית האט געשריבן:

כ'האב געהערט אמאל א מעשה,

אז איינמאל זייענדיג אין שנה ראשונה קומט זי אהן צו איר טאטע אהיים, אז זי איז נישט צופרידן פון איר מאן, זי וויל צוריק קומען אהיים,
איר טאטע האט איר געזאגט, כ'האב דיר חתונה געמאכט, דו גייסט צוריק, איך לאז דיר נישט אריין צוריק אין מיין שטוב, זי האט נישט געהאט קיין ברירה נאר צוריק געגאנגען
אזוי זענען ארויסגעקומען די אלע טויזענטער אייניקלעך, א פחד פון א מעשה

א פחד פון די תוצאה...

א תוצאה וואס ווארפט א פחד...

שמן זית האט געשריבן:

כ'האב געהערט אמאל א מעשה,

אז איינמאל זייענדיג אין שנה ראשונה קומט זי אהן צו איר טאטע אהיים, אז זי איז נישט צופרידן פון איר מאן, זי וויל צוריק קומען אהיים,
איר טאטע האט איר געזאגט, כ'האב דיר חתונה געמאכט, דו גייסט צוריק, איך לאז דיר נישט אריין צוריק אין מיין שטוב, זי האט נישט געהאט קיין ברירה נאר צוריק געגאנגען
אזוי זענען ארויסגעקומען די אלע טויזענטער אייניקלעך, א פחד פון א מעשה

די מעשה איז 100% שקר

טשעירמאן האט געשריבן:

אין די מעלות איז געווען א זיסע אנקעדאט אז איינמאל ווען זי האט באזוכט אירע אייניקליך אין קעמפ האט זיך איין מיידעל זיך אריינגעדרייט צוווישען אירע אייניקלעך און די (צוחגעקומענע) באבע האט איר באהאנדעלט כאילו זי איז איר אייניקעל..

--- און געזאגט "אדער ביסטו מיין אייניקל אדער וועסטו זיין."

טעמטי האט געשריבן:

צו געזונט האט געשריבן:

שמן זית האט געשריבן:

כ'האב געהערט אמאל א מעשה,

אז איינמאל זייענדיג אין שנה ראשונה קומט זי אהן צו איר טאטע אהיים, אז זי איז נישט צופרידן פון איר מאן, זי וויל צוריק קומען אהיים,
איר טאטע האט איר געזאגט, כ'האב דיר חתונה געמאכט, דו גייסט צוריק, איך לאז דיר נישט אריין צוריק אין מיין שטוב, זי האט נישט געהאט קיין ברירה נאר צוריק געגאנגען
אזוי זענען ארויסגעקומען די אלע טויזענטער אייניקלעך, א פחד פון א מעשה

א פחד פון די תוצאה...

א תוצאה וואס ווארפט א פחד...

רוימישער האט געשריבן: ↑ דאנערשטאג אקטאבער 14, 2021 9:00 pm

איך ווייס נישט אויב עס קומט אריין דא, אבער עפעס א שייכות האט עס זיכער..

זושאלע האט געשריבן:

-001.jpgמי הוא זה ואיזהו, זה...

זושאלע האט געשריבן:

לחכימא ברמיזא...

בעצם נישט אזא באוואוסטער פיגור,
אבער דא אין ניו יארק אליין האט ער עטליכע טויזנט אייניקלעך קע"ה כ"י, חוץ פון איבער די גארער וועלט.

שמעלקא טויב האט געשריבן:

א רב, רבי, ראש ישיבה?

זושאלע האט געשריבן:

דומ"ץ.

שמעלקא טויב האט געשריבן:

א דומ"ץ מיט טויזענטער אייניקלעך, המממ. אפשר דער דזוקיבער דיין ר' בעריש לויפער?

זושאלע האט געשריבן:

נאויפס...

טאקע פון יענע תקופה,
אבער פון אונגארן.

מיללער האט געשריבן:

איי די אונגארישע חן, דער הוט מיט די איבערציער איז געוואלדאוונע.

לאמיר קלערן פון אן אונגארישער דיין מיט טויזענטער אייניקלעך אין ניו יארק,
ר' אברהם חנוך פר"מ דומ"ץ סאטמאר? (עה, טויזענטער אייניקלעך איז מן הסתם נישט ער)
אפשר איינע פון די סיגוטע דיינים; טאבאק, כהנא, העללער?

זושאלע האט געשריבן:

לא (מיט אן אל"ף)....

עמיר אנהייבן:
הגאון הצדיק רבי יצחק....
דיין ומורה צדק בק"ק....

מיללער האט געשריבן:

זושא,
האט ער מחבר געווען א ספר?

זושאלע האט געשריבן:

יא, עטליכע ספרים...
על התורה, על סוגיות הש"ס, על הלכות מילה, ועוד חיבורים בכת"י.

שנת תשס"ב האט א אייניקל דא אין ברוקלין געדרוקט פון כת"י א ספר אויף שו"ע או"ח.

מיללער האט געשריבן:

איך וואלט געזאגט ר' שבתי איש ליפשיץ דומ"ץ ארשיווא שחיבר ספר על הל' מילה, דאס איז דאך אבער נישט יצחק.

פון די שווארצישע האט אויך איינער מחבר געווען אויף הל' מילה, ר' פנחס זעליג שווארץ, אבער דער איז דאכציך נישט געווען קיין דיין און נישט ער הייסט יצחק.

אפשר ר' יצחק אייזיק דער שוחט פון זוראוויץ מחבר ספר יסוד יצחק עה"ל מילה
http://hebrewbooks.org/38239
איז ער דאך נישט דומ"ץ....

נא וואס נאך?

שמעלקא טויב האט געשריבן:

ר' זושע, גיבט א דוגמא איבער זיינע אייניקלעך, זענען צווישן זיי פארהאנען בארימטע רבנים וכו'?

זושאלע האט געשריבן:

כעל מער נישט ציען די נערוון, (כ'ווייס דעם געפיל ווען מ'טוט עס מיר....).

הלא הוא
הגאון הצדיק רבי יצחק קאפף זצוק"ל
דיין ומורה צדק בק"ק ערלוי יצ"ו, משנת תרל"ו עד יום פטירתו ט' חשון תרפ"ט לפ"ק
מח"ס לקיטת יצחק בן אברהם עה"ת, בר ריב"א על סוגיות הש"ס, ברית אברהם על הלכות מילה, ועוד חיבורים בכת"י,
ולאחרונה יצא לאור לראשונה מכת"י ספר לקיטת יצחק על שו"ע או"ח, ע"י נכדו הרב חיים הכהן פריעדמאן שליט"א.

די אייניקלעך זיינע זענען די בני משפחת קאפף בכל העולם (ובכללם קאפף'ס בעקערי),
אין די 'עטליכע טויזנט קע"ה' זענען גערעכנט בני משפחת ר' יהוסף וזוגתו מרת יוטא (באבע יוטעלע...) שווארטץ ע"ה, ועוד משפחות רבות שיחיו.

זושאלע האט געשריבן:

מציבת קודש.jpg
מצבתו קודש בערלוי

שמעלקא טויב האט געשריבן:

נו ווי קומט ר' יהוסף שווארטץ צום דיין ר' יצחק? אפשר רעכנט איר אויס די יוחס?

זושאלע האט געשריבן:

כתוב שם בספר:
ר' יהוסף
ב"ר משה - חתן המחבר ז"ל

גענומען פון גליון יומא בהילולא
פון דא

הגאון ר' יצחק קאפף זצ"ל בעל לקיטת יצחק : ער איז
געבוירן שנת תר"ח אין שטאט איללאק, צו זיין פאטער הגאון
ר' אברהם זצ"ל וואס איז געווען א מוהל מומחה און זיין
מוטער מרת רחל ע"ה. ווען ער איז אלט געווען עלף יאר איז
ער געגאנגען לערנען אין שטאט זענטע, ביי דעמאלטס ’ דיגן
זענטער רב הגאון ר' דוד לייב זילבערשטיין זצ"ל מח"ס שבלי
דוד )ער איז שפעטער געווען רב אין ווייטצען(. שפעטער
בשנת תרי"ט האט ער געלערנט ביי הגאון ר' פנחס שטיין זצ"ל
אב"ד מיקאלש זצ"ל, דערנאך איז ער געגאנגען לערנען אין
שטאט ווערבוי, ביי הגאון ר' חיים צבי מאנהיימער זצ"ל אב"ד
ווערבוי אנגוואר ועוד. דארט האט ער געלערנט פאר אכט יאר
און ווערט פארעכנט פאר איינס פונעם שבלי דוד ’ ס חשובסטע
תלמידים, און איז א גאנץ לעבן געבליבן מקשר צו זיין רבין.
ווען ער איז אלט געווען ניינצן יאר האט אים זיין רבי מסמך
געווען ברבנות. אים שנת תרל"א האט ער חתונה געהאט מיט
האשה החשובה מרת מלכה יטל בת הרה"ח ר' יודא לייב ווייס
ז"ל פון ווערפלעט. נאך די חתונה האט ער געוואוינט אין
שטאט ווערפלעט און איז דארט נאנט געווארן מיטן
ווערפלעטער רב הגאון ר' וואלף טענענבוים זצ"ל. ער האט זיך
אויך מסתופף געווען בצ"ק פון הרה"ק ר' הערש'לע ליסקער
זצ"ל בעל אך פרי תבואה און ביי הרה"ק ר' משולם פייש
מטאהש זצ"ל. אין יאר תרל"ז איז ער אויפגענומען געווארן
אלס דיין ומורה צדק אין שטאט ערלוי. ר' יצחק איז געווען א
גרויסע גאון און מתמיד וואס לא פסיק פומיה מגריסא און ער
האט קיינמאל נישט גערעדט קיין שיחה בטילה, ווי אויך פלעגט
ער יעדער נאכט ביי חצות קלאגן אויפן חורבן בית המקדש
)אויף זיין מציבה איז נחרת "בהשתוקקת עצומה רחו נשברה
כל הימים על חרבן בית המקדש להתאבל ולהקים"(. ער איז
געווען באקאנט אלס גרויסער פועל ישועות. ער איז נסתלק
געווארן ביום ט' מר חשון תרפ"ט ומנו"כ אין שטאט ערלוי.
מח"ס ברית אברהם על הלכות מילה )מונקאטש תרמ"ז(, ספר
לקיטת יצחק בן אברהם עה"ת)ב"ב תשכ"ב -כ"ח(, ספר בר
ריב"א על חידושי סיגות )ברוקלין תשמ"ב( וספר לקיטת יצחק
על שו"ע אורח חיים )ברוקלין תשס"ב(, ועוד חיבורים בכת"י.

משה צימערינג האט געשריבן: ↑ דינסטאג יאנואר 17, 2023 11:33 am

טעם וריח האט געשריבן:

היסטאריקער האט געשריבן:

ר' יהוסף'ס טאטע ר' משה ע"ה האט אויך איבערגעלעבט די קריג, אוועק אין די כ'ס מיין איך
ד"א ר' יהוסף האט טאקע געשיקט די קינדער אויף סאטמאר, אבער ער אליין האט קיינמאל נישט געדאווענט דארט, אייביג געדאווענט אין סאלקא אויף קליימער/יוז סטרייט

איינמאל א יאר הושענה רבה איז ער געגאנגען אויף סאטמאר

און אראפגענומען די קיישעלעך פאר הלל.., כמנהג קאסאן

א קאסאניער קענסטו נישט פארדרייען, דאס איז אין די בלוט דורך און דורך

שטעל זיך פאר זיי בלייבן אין קאסאן, סאטמאר וואלט געווען האלב די סייז.