א שמועס פון כ"ק מרן אדמו"ר מצאנז – קלויזנבורג זי"ע וועגן דער חשיבות פון וואוינען אין דעם שטאט "צפת" עיה"ק [געזאגט פאר עטליכע יונגערלייט בביתו נאוה קודש ביוניאן סיטי -פנימי-]
איך וויל דיר זאגן, איך קען דיר איין זאך דערציילן, אז ווען איך בין געפארן דאס ערשטע מאהל קיין ארץ ישראל, האב איך מיר געמאכט פארשידענע........ ווי א איד מאכט די סימנים...... תוס' אין חולין זאגט אז מען מעג זאגן א לחש .. איך האב געמאכט אויך אזעלכע סימנים און אלץ האט געוויזן אז מ'זאל נישט פארן, פון דעסט וועגען בין איך געפארן קודם קיין צפת אין איך האב נאך אלץ נישט געוואוסט אן עצה צו געבן, ביז איך בין געגאנגען אהין דאווענען מנחה ביים אר"י הקדוש. איך בין ארויף געגאנגען אויף די שטיגן, דאכט זיך מיר איך האב געזעהן מעהר ווי אנדערע זעהן געוועהנדליך, האב איך מיר מיישב געווען אז "פה אשב כי איותיה". און אז איך קום וואינען אין ארץ ישראל, ווען איך וואלט דאס נישט געווען געזעהן אין צפת ווייס איך נישט צו איך וואלט געקומען קיין ארץ ישראל, קרוב לודאי אז נישט.
איך האב געזעהן צפת דעמאלס איז מיר לעכטיג געווארן מיין אויגן אינגאנצן. ס'איז נישט קיין שום רבותא -צפת עיר הקודש-.....צפת. אין די קינות זאגט מען דאך, משמרת פון צפת, עקסטער, דער אר"י הקדוש, דער רמ"ק, א שטאט פון מקובלים. ס'איז מקובל פון אר"י הקדוש, אז אין צפת ליגן אין די בערג פון צפת וואס גייען קיין מירון כפלים מיוצאי מצרים וואס זיי האבן געהאט גלוי אליהו.
איז דאס דען א וואונדער....אין ארץ הקדושה...דאס האט דאס געהאט אזעלכע מקומות הקדושים דארט האבן געוואוינט אזוי פול הייליגע קדושי עליונים וואס יעדע פסיעה ופסיעה איז נתקדש געווארן איז אוודאי בעסער צו דינען דעם אייבערשטער אין צפת, איך זאל מיר באזעצן אין צפת? איך האב מיר אויס גערעכנט אז פאר הרבצת תורה אז מ'זאהל קענען פארגרעסערן, איז צפת צו ווייט פון ישוב, איז בעסער אין נתניה, און איך האב אויך ב"ה נישט טועה געוועהן דאכט זיך מיר, ס'וואלט שווער געוועהן אין צפת צו מאכן די אלע מוסדות ווי אין נתני'.
אבער פאר א יחיד, צו וואוינען, יחידים, ווי קען זיין א גרעסערע זאך ווי צפת, ווי קען זיין.......אוודאי...... געקומען די הייליגע תלמידי בעש"ט זיי זענען אויך נישט געגאנגען וואוינען קיין ירושלים, ווייל ירושלים איז אן אנדערע בחינה, נאר קיין צפת, טבריה, גליל.
און אז מיר ווילען קענען זיצען אין לערנען מ'וויל טאקע לערנען יומם ולילה על התורה ועל העבודה איז גוט אין צפת.....נאר אין צאנז'ע זיידעס בית מדרש, און איך האב געהערט אליין פון צדיקים וואס זיי האבן געזאגט אז די הייליגע צאנזע זיידע האט געזאגט, .....יעדער..... אלע תפילות פון חוץ לארץ גייען קודם קיין ארץ ישראל, פון ארץ ישראל גייען אין הימעל אריין, "והתפללו אליך דרך ארצם" איז אן אנדערע פשט, ס'גייט ארויף, ס'גייט קיין ארץ ישראל נישט מדרייט זיך אויס, דאווענטס קיין ארץ ישראל און פון ארץ ישראל גייט אין הימל און איך מוז אויך האבן ווי איך זאל ארויף שיקן מיינע תפילות וויל איך האבן מיין בית מדרש דארט וועלען ארויף גיין מיינע תפילות, קומט אויס אז אין צפת האט געדאווענט די צאנז'ע זיידע אין דער בית מדרש, ווייל דארט האט ער דאך געשיקט זיינע תפילות אהין. נאר קיין צפת גארנישט געשיקט ערגעץ אנדערש איז דאך..... אויס געקמען צו שיקען אהין. די שינווא רב זכרונו לברכה איז דארט געוועהן. די מקוה האט ער דאך מייסד געוועהן... אונטען... די מקוה.
דער ווער ס'וויל טאקע דינען דעם אייבערשטען איז גרינגער אין צפת דאכט זיך מיר ווי ערגעץ אנדערש. מ'דארף נזהר זיין בקדושת הארץ איז אייניג דער וואס וויל נישט לערנען זאל נישט פאהרן קיין ארץ ישראל, איז בעסער נישט צו לערנען אין חוץ לארץ, אזוי שטייט אין תשב"ץ.
און מ'מיינט אז מ'קומט קיין ארץ ישראל ווערט מען פטור פון יצה"ר איז אויך א טעות נאר טאמער זענען מיר דארטן און מ'וויל זיין א יוד איז גרינגער "חד מינן כי סליק להתם איז כתרי מינהו" (כתובות ע"ה ע"א) האלט איך אז דאס שלימות....אז איינער וויל זיך בעסער קונה שלימות זיין, איז גוט אין צפת, נישט קיין פוליטיק גארנישט נאר זיצען און לערנען, אזוי ווי דא אין בית מדרש נישט זיך מישן מיט גארנישט קיין שום זאך נישט. וויל איינער לערנן כולל ש"ס זאל ער לערנען כולל ש"ס, און איך וועל געבען די זעלבע זאך וואס איך געב אין נתניה צו אין ירושלים, און איך גלייב אז צפת איז אפשר א ביסל טייערע די דירות וועט מען געבן, ס'איז שוין דא אפאר דירות מ'דארף נאך. איך האב צו געזאגט א חשבון צו מאכן נאך דירות דארטן אפשר וועט פערטיג ווערן די הויז פון דעם (בנין אונגאר) וויפיל דירות קען דארט זיין? עפע'ס וועל איך מוזן טוהן דערצו איך וועל מוזן......אבער איך וועל זעהן וואס מ'קען טוהן.
און די יונגערלייט וואס זיי ווילן פארן און זיי ווילן גיין קיין ארץ ישראל דאכט זיך מיר אז סוג אל"ף איז צפת, דאס איז א מקום מיוחד ירושלים איז זייער א הייליג שטאט, אבער די פאליטיקן דארט זענען צו גרויס, ווי גרויס איז ד'קדושה איז פארקערט, זה לעומת זה עשה אלוקים, וועגן דעם די תלמידי בעש"ט האבן נישט געוואלט גיין, ס'איז צו א גרויסער שטאט, צפת איז א קליין שטעטל הרחק מן העיר, דארט קען מען זיצען און לערנען.
דער הייליגע שינווא רב ז"ל האט געזאגט אז אין צפת האט ער געזעהן א ל"ו צדיק, אזוי האט ער דערציילט פארן צאנזע זיידע, איך בין געווען אין צפת האב איך באמערקט... די זיידע האט איהם געפרעגט ווי אזוי ער ווייסט האט ער געזאגט סימנים. די זיידע האט מסכים געווען אז ער האט געזעהן א ל"ו צדיק, ער האט דאס נישט געזעהן ערגעץ אנדער, איך קען נישט וויסען צו היינט איז אויך נישט דא דארטן איינער צו דריי איך ווייס נישט -א הייליגע שטאט-.
ווען איך בין געווען דארט אין צפת האב איך געזען פאר מיר א ספרד'ישע חכם איך בין געגאנגען נאך איהם און ער האט נישט געוואוסט אז איך זעה איהם און דער גאנצע וועג האט ער געזאגט, הויך געזאגט אויף דער גאנצע וועג ווי ער איז געגאנגען - א ספרד'ישע יוד.
....בתי מדרשים וואס איז דא דארט, די אר"י הק' בית מדרש, דער בית יוסף בית מדרש, דער תנא ר' יוסי בית מדרש, מורא'דיג, מורא'דיגע קדושה.
נאר איך זאג נישט איך זאג אז מ'זאל גיין קיין צפת אבער נישט גיין ווי זיי גייען אויף די קברים, ווייל דאס געהערט צו די בראסלבער, און.....נאר זיצן און לערנען יומם ולילה....אז מען לערנט ר' שמעון בן יוחאי אין צפת איז אנדערש ווי מען לערנט ר' שמעון ב"ר יוחאין ערגעץ אנדערש.....וואס האט מען צו רעדן........ר' מרדכי ער נעמט דער אחריות אלעס מען זאל זיך פארהערן דארטן אויך אזוי ווי מ'פארהערט זיך אין ירושלים......
