פלארידא - די קומענדיגע היימישע סטעיט
טעראר אויפן בריק - די געשיכטע פון ארי האלבערשטאם
די אחראים: יאנאש , אחראי , געלעגער
יקוש פייוויש האט געשריבן: אלעס איז אמת חוץ ״פול פלעדזש אינפראסטרוקטשור״… ס׳נאך דא א לאאאאאנגע וועג צו גיין…
יקוש פייוויש האט געשריבן: אבער מיט עקשנות איז עס פארזיכערט אדורך צו ברעכן
יקוש פייוויש האט געשריבן: הגם לויט ווי ס׳זעהט מיר אויס עפ״י דרך הטבע (משיח זאל שנעל קומען) בלייבט ניו יארק די הויפט פעסטונג,
קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
את פתח לו האט געשריבן:קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
ווי און ניו דזערסי?
די ווייסט וויפעל סקאסט א הויז און לעיקוואד?
ר' זעקל האט געשריבן:את פתח לו האט געשריבן:קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
ווי און ניו דזערסי?
די ווייסט וויפעל סקאסט א הויז און לעיקוואד?
ניו דזשערסי ענדיגט זיך נישט ביי לעיקוואד עס זענען דא אסאך שטארקע פאטענטשלס פאר אידישע געגנטער דורכאויס ניו דזשערסי.
את פתח לו האט געשריבן:קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
ווי און ניו דזערסי?
די ווייסט וויפעל סקאסט א הויז און לעיקוואד?
יקוש פייוויש האט געשריבן: ניו דזשערסי איז אביסעלע צו ליבעראל, געוויסע נארישקייט געזעצן וואס זענען נאכנישט אריבער אין ניו יארק איז שוין יא דארט אריבער, סאו איין חלק עולם וואס זוכט צו מופן איז די פרומערע וואס ווילן ווי ווייניגער ליבעראליזם, און זיי וועלן נישט אהינגיין
קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
אגב, ס'פלעגט אמאל זיין אן איסר צו פארן צו פלארידע, דאס איז שוין נישט גילטיג? איך געדענק נישט עס זאל זיין אויף איין ספעצפישן געגנט. איך געדענק נאך ווען א יונגע מענטש אדער קאפל איז געפארן קיין פלארידע איז עס געווען א סוד ווייל מ'האט זיך געשעמט.
חוץ מזה ס'קוקט טאקע אויס גאלדענע גליקן דארט, מיט טעקס און אלע אנדערע פראגראמען אבער פארגעסט נישט מ'איז אין גלות אויב האט דער אויבערשטער געמאכט ניו יארק וואס ס'וואונען דא די מערסטע היימישע יודן, זאל אזוי אויסקוקן איז עס נישט צופעליג, ס'איז פאר א סיבה, און דערפאר גייט אט דאס זעלבע געשען אין פלארידע. קיינער האט נישט געחלמט 30 יאר צוריק אז ניו יארק קען בכלל אמאל אזוי אויסקוקן.
קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
אגב, ס'פלעגט אמאל זיין אן איסר צו פארן צו פלארידע, דאס איז שוין נישט גילטיג? איך געדענק נישט עס זאל זיין אויף איין ספעצפישן געגנט. איך געדענק נאך ווען א יונגע מענטש אדער קאפל איז געפארן קיין פלארידע איז עס געווען א סוד ווייל מ'האט זיך געשעמט.
חוץ מזה ס'קוקט טאקע אויס גאלדענע גליקן דארט, מיט טעקס און אלע אנדערע פראגראמען אבער פארגעסט נישט מ'איז אין גלות אויב האט דער אויבערשטער געמאכט ניו יארק וואס ס'וואונען דא די מערסטע היימישע יודן, זאל אזוי אויסקוקן איז עס נישט צופעליג, ס'איז פאר א סיבה, און דערפאר גייט אט דאס זעלבע געשען אין פלארידע. קיינער האט נישט געחלמט 30 יאר צוריק אז ניו יארק קען בכלל אמאל אזוי אויסקוקן.
קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
שאבעלע האט געשריבן: די קהילה אין פלארידע גייט בקרוב ארויסקומען מיט א איסור צו פארן צום טרפ'נען ניו יורק
קלמן יעגער האט געשריבן: אבער פארגעסט נישט מ'איז אין גלות אויב האט דער אויבערשטער געמאכט ניו יארק וואס ס'וואונען דא די מערסטע היימישע יודן, זאל אזוי אויסקוקן איז עס נישט צופעליג, ס'איז פאר א סיבה, און דערפאר גייט אט דאס זעלבע געשען אין פלארידע. קיינער האט נישט געחלמט 30 יאר צוריק אז ניו יארק קען בכלל אמאל אזוי אויסקוקן.
קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
אגב, ס'פלעגט אמאל זיין אן איסר צו פארן צו פלארידע, דאס איז שוין נישט גילטיג? איך געדענק נישט עס זאל זיין אויף איין ספעצפישן געגנט. איך געדענק נאך ווען א יונגע מענטש אדער קאפל איז געפארן קיין פלארידע איז עס געווען א סוד ווייל מ'האט זיך געשעמט.
חוץ מזה ס'קוקט טאקע אויס גאלדענע גליקן דארט, מיט טעקס און אלע אנדערע פראגראמען אבער פארגעסט נישט מ'איז אין גלות אויב האט דער אויבערשטער געמאכט ניו יארק וואס ס'וואונען דא די מערסטע היימישע יודן, זאל אזוי אויסקוקן איז עס נישט צופעליג, ס'איז פאר א סיבה, און דערפאר גייט אט דאס זעלבע געשען אין פלארידע. קיינער האט נישט געחלמט 30 יאר צוריק אז ניו יארק קען בכלל אמאל אזוי אויסקוקן.
יצחק אייזיק האט געשריבן:קלמן יעגער האט געשריבן: אבער פארגעסט נישט מ'איז אין גלות אויב האט דער אויבערשטער געמאכט ניו יארק וואס ס'וואונען דא די מערסטע היימישע יודן, זאל אזוי אויסקוקן איז עס נישט צופעליג, ס'איז פאר א סיבה, און דערפאר גייט אט דאס זעלבע געשען אין פלארידע. קיינער האט נישט געחלמט 30 יאר צוריק אז ניו יארק קען בכלל אמאל אזוי אויסקוקן.
זיכער איז עס נישט צופעליג, מ'האט שטארק וויכטיג געדארפט די ליבעראלע וועלקאם און עווענטועל פראגראמען צו בויען מוסדות התורה.
אבער היינט איז פלארידע שוין היבש בעסער, זיי האבן בעסערע סקול שטויס וואוטשערס פאר שכר לימוד אויך פאר פרייוועט סקול און מישן זיך ווייניגער אין אונזער חינוך ווי די גאלדענע ניו יארק.
יצחק אייזיק האט געשריבן:קלמן יעגער האט געשריבן: טאטעלי דיסעגרי! קען זיין ס'וועט זיין דארט א שיינע חסיד'ישע קהילה מיט א תלמוד תורה און א מיידל סקול און א מקוה, און אפשר אויך א חתונה זאל. אבער נישט ווי אזוי דו לייגסט עס אראפ.
אויב עפעס וועט ניו דשערזי זיין די צווייט גרעסטע היימישע סטעיט.
ניו דזשערזי איז שוין לאנג א חסידישע שטאט. דער פותח האשכול רעדט יעצט פונעם דריטן שטאט - נאך ניו יארק און ניו דזשערזי - וואס וועט האפנטליך אויסשטייגן אלס אידישער שטאט, וואס דאס איז פלארידע.
אבער איך גלייב נישט אז אין די קומענדיגע 50 יאר וועט עס ממש זיין א לעזונג צום דירות קריזיס, זינט אפי' מאנטיסעלא איז צו ווייט פארן עולם, און בלומינגראוו איז אויך צו ווייט פונעם מאמע'נס פארטוך פאר שנה ראשונה אינגעלייט. אינגעלייט בלוטיגן אין ברוקלין/קרית יואל, און וואגן זיך נישט ארויסצופארן 2 מייל ווייטער.
לינדען און לעיקוואוד האבן מצליח געווען, לאמיר האפן אז מ'וועט זיך אויסלערנען צו פארן ווייטער. שוין העכסט צייט.
שאבעלע האט געשריבן:יצחק אייזיק האט געשריבן:קלמן יעגער האט געשריבן: אבער פארגעסט נישט מ'איז אין גלות אויב האט דער אויבערשטער געמאכט ניו יארק וואס ס'וואונען דא די מערסטע היימישע יודן, זאל אזוי אויסקוקן איז עס נישט צופעליג, ס'איז פאר א סיבה, און דערפאר גייט אט דאס זעלבע געשען אין פלארידע. קיינער האט נישט געחלמט 30 יאר צוריק אז ניו יארק קען בכלל אמאל אזוי אויסקוקן.
זיכער איז עס נישט צופעליג, מ'האט שטארק וויכטיג געדארפט די ליבעראלע וועלקאם און עווענטועל פראגראמען צו בויען מוסדות התורה.
אבער היינט איז פלארידע שוין היבש בעסער, זיי האבן בעסערע סקול שטויס וואוטשערס פאר שכר לימוד אויך פאר פרייוועט סקול און מישן זיך ווייניגער אין אונזער חינוך ווי די גאלדענע ניו יארק.
אבער קלמן מאכט שוין דא דעם באשעפערס חשבונות און ער ווייסט שוין אז פלארעדע גייט אויך ווערן אזוי, והא ראיה....? נאו איידיע!
קלמן, עס איז נישט קיין ריכטיגע און גראדע וועג פון טראכטן אזוי.