דא ווערט קלאר ארויסגעברענגט אז די מלחמה דא איז לגמרי פאלטש, ווייל דער בחור דארף נישט באקומען דער מעסעדזש פון ישיבה אדער חדר דורך ריסטריקטשונס, ווען דער פראבלעם איז דער סטאר.
זאל דער מלחמה גיין גראב אנטקעגן דער מוצאי לאור, יעדע שטאט זאל האבן איין כשר'ע סטאר און דער גדר פון חדר זאל זיין אז מען מעג נאר האבן פון די סטאר ווייל די אנדערע קעטערט נישט אונזער עולם, דאס איז א קלארע חינוך מעסעדזש.
דער יעצטיגע מעסעדזש איז ליפט פון פאלוירנקייט קעגן די מעגע סטארס וואס האבן די מאנאפאלי.
רוב בחורים וואס ליגן אין פוץ האט עס גארנישט צוטון מיט זיי נאר מיט זייערע מאמעס. פארוואנדלן עס אין א מלחמה פערזענליך קעגן די בחורים שטעמפלט זיי אפ און ברענגט א קעגן רעאקציע, קינדער און בחורים דארפן נישט ווערן אראפגעקוקט צוליב די באשלוסן פון זייערע מאמעס. איך רעד יעצט נישט פון די עצם ענין פון תקנות -קען זיין אז עס פעלט אויס- נאר וויאזוי די בחורים ווערן באהאנדעלט.
רוב בחורים וואס ליגן אין פוץ האט עס גארנישט צוטון מיט זיי נאר מיט זייערע מאמעס. פארוואנדלן עס אין א מלחמה פערזענליך קעגן די בחורים שטעמפלט זיי אפ און ברענגט א קעגן רעאקציע, קינדער און בחורים דארפן נישט ווערן אראפגעקוקט צוליב די באשלוסן פון זייערע מאמעס. איך רעד יעצט נישט פון די עצם ענין פון תקנות -קען זיין אז עס פעלט אויס- נאר וויאזוי די בחורים ווערן באהאנדעלט.
אויב וואלט מען נישט געשטערט פון חדר וואלטן זייער אסאך מער מיטגעטאנצן,
לא'מיר פרעגען פארקערט, איז דא א מעגליכקייט דו זאלסט טוישען דיין מיינד, אדער דו ביזט אנטשלאסען און נישט קיין נפק"מ וואספארא שטארקע טענה אדער באווייז א צווייטער ברענגט בלייבסטו ביי דיינע?
כ׳האב דיר געשריבן פריוואט בפרטיות, בעצם גלייב איך שווער אז דו קענסט מיר איבערצייגן אנדערש, אבער אויב יא, אדרבה… וליתר שאת עיין כאן
דאס פאלגענדע איז וואס כ'האב געענטפערט אין אישי אויף דעם וואס דו האסט געזאגט אז דו זעהסט געפערליכע חינוך פראבלעמען. איך ברענג עס אהער ווייל עס איז אן ענטפער צו אנדערע תגובות אויך:
מוזט נישט שרייבען אויב דו ווילסט נישט, אבער כדי אויסצושמועסען ריכטיג און מיט אויפריכטיגקייט פאדערט זיך א קלארקייט.
א מענטש קען זיך טועה זיין. ואולי אין דברי ההלכות (הרי"ף) בזה נכוניםכי אין השלימות בלתי לה' לבדויתברך ויתעלה ויתנשא שמו יתברך.(ספר הזכות להרמב"ן יבמות כד: מדפי הריף) די סכנה פון באזוכען כפירה\ליצנות בלאגס
רוב בחורים וואס ליגן אין פוץ האט עס גארנישט צוטון מיט זיי נאר מיט זייערע מאמעס. פארוואנדלן עס אין א מלחמה פערזענליך קעגן די בחורים שטעמפלט זיי אפ און ברענגט א קעגן רעאקציע, קינדער און בחורים דארפן נישט ווערן אראפגעקוקט צוליב די באשלוסן פון זייערע מאמעס. איך רעד יעצט נישט פון די עצם ענין פון תקנות -קען זיין אז עס פעלט אויס- נאר וויאזוי די בחורים ווערן באהאנדעלט.
ביטע אנשולדיגן אבער "מלחמה פערזענליך קעגן די בחורים" לא דובים ולא יער. מען וויל באשיצן די בחורים פון די עקלדיגע פעשאניזם מלחמה וואס מען אטאקירט זיי. ווי קרום קען מען נעבעך טראכטן?
למעשה לגבי סאטמארע מוסדות לאמיר קוקן וואס רביה"ק מ'סאטמאר האט געהאלטן וויאזוי מען דארף פירן א מוסד ספעציפיש בעניני מלבושים ...
אין קורצן: עס האבן מעיד געווען די תלמידים פון רביה"ק זי"ע אז ער האט זיך דירעקט נישט געשטעלט אויף די מלבושים פון די תלמידים און געלאזט יעדן גיין וויאזוי ער איז געגאנגען ביזן אריינקומען אין ישיבה ער האט געהאלטן אז מען דארף לאזן אז דער תלמיד זאל אליינס וועלן מרצונו הטוב גיין אנגעטון ערליך און חסיד'יש, און טאקע גאר אסאך פון זיינע תלמידים האבן זיך מעצמם געטוישט צו חסיד'ישע מלבושים נאכן ווערן אנגזאפט ביי אים מיט תורה וקדושה וחסידות. צווינגען אויף מלבושים איז קיין ארטיקל געווען ביי אים. נו ווי נעמט מען נאך אזא רבי ז"ל?! אבער איך בין פשוט נייגעריג אויב די אלע תלמידים פון די מוסדות הק' הנקראים על שמו וואס ווערן געצוואונגען טאג טעגליך צו גיין אנגעטון לויט די תקנות המוסד קענען כאטש אזויפיל אויפפלאמעדיגע שטיקלעך אין דברי יואל וואס גיבן אריין א טעם אין אידישקייט אין א יום טוב אין א מצוה.
שוין אלטע דיסקוסיע.
למעשה דעמאלט נאך די קריג זענען פליטים געקומען, אסאך אין א שוואכן צושטאנד, און זיי האבן געשיקט די קינדער אין סאטמאר צו ווערן מער חסידיש און ווידער אויפבויען כלל ישראל. פון מגולחים איז געווארן ווייסע זאקן, פון טעלעוויזיע אין שטוב איז געווארן שפיצלעך און ערב פסח מצות.
היינט, ליידער... נו שוין. קען מען דאס פארגלייכן?
איך רעד פון פארן קריג. נאכן קריג האט זיך סך הכל געטוישט אריינצונעמען נאך שוואכערס, אבער נאך פארן קריג האט דער רבי שוין נישט געלאזט זאגן קיין ווארט פאר קיין בחור איבער זיין לבוש.
די רבי האט פארן קריג נישט געהאט א סיסטעם פון מוסדות און קהילות וואס סערווירן זיינע מענטשן פון קרעדל טו גרעיוו (קינדער בעטל צו קבורה).
די בחורים וואס האבן געלערנט ביי אים האבן בוחר געווען דארט צו לערנען תורה אזויווי ס'איז געווען די סדר בזמניהם.
דא נאכן קריג ווי ער און אנדערע גדולים ז"ל האבן מייסד געווען מוסדות און אנדערע אינסטיטוציעס ווי אונז געפונען זיך מהחל ועד כלה איז אינדיווידעליזים געווארן ביטער שווער (מעגליך, אבער פארט זייער שווער).
מ'קען דן זיין צו אונזער היינטיגע כמו-סאציאליסטישע לעבנסשטייגער איז ריכטיג צו נישט. אבער ווילאנג דעס איז די מציאות קענען א ריזיגע מערהייט פון עלטערען זיך נישט שלאגן מיט די קינדער, די קינדער פילן זיך כמעט ווי אביוזד.
ווען ס'איז נישט אזוי וואלטן די מנהלים זיך נישט געיאגט צו מאכן פרישע תקנות. מ'האט אייביג פארקוקט ווען געוויסע טוען אזוי אדער אזוי. איינמאל ס'נעמט איבער דעם עוורעטש קינד שפירן די מוסדות אז זיי מוזן עפעס טאהן.
טעראטיש וואלט אפשר בעסער געווען ווען יעדע טאטע/מאמע פירן זייער שטוב וויאזוי זיי האלטן ס'ריכטיג, אבער די מציאות איז אז די סיסטעם האט א גרעסערע השפעה אויף אונזער שטוב און אויף אונז אליין, מער וויפיל מ'מיינט אז עס האט.
איך מיין אז פאר רוחניות איז בעסער אז די מוסדות/קהילות קריעטן סטאנדארדן וואס איז נארמאל און וואס נישט (שארט קואד: "ס'פאסט נישט"), אז נישט וואלט מען סאך שלענער נשפע געווארן פון די זוהמות אמעריקע. אבער ווייל ס'איז אזוי, אפעקטירט דאס אונזער עקפענסעס פון אפיקומן מתנות ביז די אבנארמאלע חתונה קאסטן און תפילין בייטלעך אינדערמיט.
פון מיין זייט, זאל מען אויך סטאפירן שפילערס ביי א בר מצווה און דאס טאנצן דערנאך, איך טוה דאס כאילו א שד צווינגט מיך. אדער זאל מען עס אויך איינפירן ביי וואך נאכט אויך און אפשר ביים ברכו/מעריב פאר'ן יולדות... פשוט אויסצודריקן הלל הודאה פאר'ן אויבערשטן.
די וועג וויאזוי די סייקאלדישסטן ביהיינד די היינטיגע מארקעטנינג ארבעט איז צו רייטן אויף די געפילן פון "יעדער און קיינער", ס'ארבעט א מחיה.
זאלן קומען די פירערס פון די "יעדער און קיינער" סיסטעם און אפשטעלן די וועלכע נוצן דאס אויס פאר זייערע פערזענליכע פינאנציעלע אמביציעס אויפן חשבון פונעם המון עם.
דאס איז חוץ די רוחנית'דיגע חורבן וואס לאזט איבער אויפן בחור זיך גרייטנדיג פאר אזא גרויסן טאג.
דער אמת איז, דער פראבלעם ליגט מער אז די היינטיגע וועלט, עטליעסט די מארקעטינג אבער איך מיין אויך א היבשע חלק ציבור איז מער קאנעקטעד צו די צערעמאניע פון א שמחה ווי אין די שמחה זעלבסט.
חתונה מאכן איז די עיקר שמחה, די סעודות החתונה איז די צערעמאניע. אזוי איז מיט יעדע שמחה.
אין די אמת'ע וועלט פלעגט מען מאכן א צערעמאניע אויסצודריקן די שמחה. היינט וויל מען אזוי שטארק האבן א שמחה כדי צו קענען מאכן א צערעמאניע, ס'איז פעינפול צוצוזעהן.
ס'האט איינער אמאל זיך געפערליך גערעגט אז איינע פון די בני משפחה האבן צושטערט זיין שמחה. פרעג איך אים צו די שמחה זעלבסט אדער בלויז די צערעמאניע? ער האט נישט גלייך פארשטאנען ביז כ'האב אים מסביר געווען אז כל זמן די שידוך איז א גוטע, די סידור קידושין איז אדורך כשורה און די פארפאלק קוקט אויס צופרידן, זאל ער דאנקן דעם אייבערשטן ביזן הימל, נישט ביזי זיין ווייל איינער האט צושטערט די סעודות החתונה.
איך מאך נישט אוועק דאס ענין פון פייערן שיינע אידישע שמחות, ס'האט אין זיך גרויסע ענינים אבער די מארקעטעינג מאכט עס פאר'ן עיקר, בשעת ס'איז נאר א טפל און א פועל יוצא פון די שמחה זעלבסט.
די מוסדות האבן נישט די געלט אריינצולייגן קאלירטע עדס און אלע אויסגאבעס זיך צו שלאגן מיט זיי, אויב זיי קענען זיי אריינרוקן א גוטס דורך תקנות, ווונטש איך זיי גרויס הצלחה.
גלייבט מיר כ'האב מקצר געווען...
שפתיים יושק, יעדע ווארט! פראקטיש ביסט פון מיינע בעסטע שרייבערס דא בפרט בעניני השקפה. דו טראכסט ווי מיר און שרייבסט עס אזוי גוט אפ, 10 מאל בעסער ווי איך וואלט מיר אליינס געקענט ארויסברענגען.
למעשה לגבי סאטמארע מוסדות לאמיר קוקן וואס רביה"ק מ'סאטמאר האט געהאלטן וויאזוי מען דארף פירן א מוסד ספעציפיש בעניני מלבושים ...
אין קורצן: עס האבן מעיד געווען די תלמידים פון רביה"ק זי"ע אז ער האט זיך דירעקט נישט געשטעלט אויף די מלבושים פון די תלמידים און געלאזט יעדן גיין וויאזוי ער איז געגאנגען ביזן אריינקומען אין ישיבה ער האט געהאלטן אז מען דארף לאזן אז דער תלמיד זאל אליינס וועלן מרצונו הטוב גיין אנגעטון ערליך און חסיד'יש, און טאקע גאר אסאך פון זיינע תלמידים האבן זיך מעצמם געטוישט צו חסיד'ישע מלבושים נאכן ווערן אנגזאפט ביי אים מיט תורה וקדושה וחסידות. צווינגען אויף מלבושים איז קיין ארטיקל געווען ביי אים.
נו ווי נעמט מען נאך אזא רבי ז"ל?!
אבער איך בין פשוט נייגעריג אויב די אלע תלמידים פון די מוסדות הק' הנקראים על שמו וואס ווערן געצוואונגען טאג טעגליך צו גיין אנגעטון לויט די תקנות המוסד קענען כאטש אזויפיל אויפפלאמעדיגע שטיקלעך אין דברי יואל וואס גיבן אריין א טעם אין אידישקייט אין א יום טוב אין א מצוה.
שוין אלטע דיסקוסיע.
למעשה דעמאלט נאך די קריג זענען פליטים געקומען, אסאך אין א שוואכן צושטאנד, און זיי האבן געשיקט די קינדער אין סאטמאר צו ווערן מער חסידיש און ווידער אויפבויען כלל ישראל. פון מגולחים איז געווארן ווייסע זאקן, פון טעלעוויזיע אין שטוב איז געווארן שפיצלעך און ערב פסח מצות.
נו, און וואס ווייטער? מיר האבן שוין חסידישע אידן, מיר האבן שוין ווייסע זאקן, מיר האבן שוין שפיצלעך, מיר האבן שוין ערב פסח מצות.
וואו גייט מען פון דא און ווייטער?
די מגולחים וואקסן צוריק ארויס, די טעלעוויזיע וואקסט צוריק ארויס, די שייטלען וואקסן צוריק ארויס, און די פליטים ---- אוי אוי שוין איינמאל דא פליטים... איז וואס איז די עצה?
מאכן נאך תקנות? מען האט שוין פרובירט.
כאטש איך בין יא פאר תקנות אקעגן די ספעציפישע נושא, איז די תגובה איינע פון די שטערקסטע תגובות פון יאר. א שטארקע וועיק-אפ קאל.
רוב בחורים וואס ליגן אין פוץ האט עס גארנישט צוטון מיט זיי נאר מיט זייערע מאמעס. פארוואנדלן עס אין א מלחמה פערזענליך קעגן די בחורים שטעמפלט זיי אפ און ברענגט א קעגן רעאקציע, קינדער און בחורים דארפן נישט ווערן אראפגעקוקט צוליב די באשלוסן פון זייערע מאמעס. איך רעד יעצט נישט פון די עצם ענין פון תקנות -קען זיין אז עס פעלט אויס- נאר וויאזוי די בחורים ווערן באהאנדעלט.
ביטע אנשולדיגן אבער "מלחמה פערזענליך קעגן די בחורים" לא דובים ולא יער. מען וויל באשיצן די בחורים פון די עקלדיגע פעשאניזם מלחמה וואס מען אטאקירט זיי. ווי קרום קען מען נעבעך טראכטן?
וועל מיר דא אויסקלארן אז איך האב נישט געמיינט צו שרייבן בכלליות נאר אין פעלער וואו בחורים ווערן יא דערנידערט.
למעשה לגבי סאטמארע מוסדות לאמיר קוקן וואס רביה"ק מ'סאטמאר האט געהאלטן וויאזוי מען דארף פירן א מוסד ספעציפיש בעניני מלבושים ...
אין קורצן: עס האבן מעיד געווען די תלמידים פון רביה"ק זי"ע אז ער האט זיך דירעקט נישט געשטעלט אויף די מלבושים פון די תלמידים און געלאזט יעדן גיין וויאזוי ער איז געגאנגען ביזן אריינקומען אין ישיבה ער האט געהאלטן אז מען דארף לאזן אז דער תלמיד זאל אליינס וועלן מרצונו הטוב גיין אנגעטון ערליך און חסיד'יש, און טאקע גאר אסאך פון זיינע תלמידים האבן זיך מעצמם געטוישט צו חסיד'ישע מלבושים נאכן ווערן אנגזאפט ביי אים מיט תורה וקדושה וחסידות. צווינגען אויף מלבושים איז קיין ארטיקל געווען ביי אים. נו ווי נעמט מען נאך אזא רבי ז"ל?! אבער איך בין פשוט נייגעריג אויב די אלע תלמידים פון די מוסדות הק' הנקראים על שמו וואס ווערן געצוואונגען טאג טעגליך צו גיין אנגעטון לויט די תקנות המוסד קענען כאטש אזויפיל אויפפלאמעדיגע שטיקלעך אין דברי יואל וואס גיבן אריין א טעם אין אידישקייט אין א יום טוב אין א מצוה.
שוין אלטע דיסקוסיע.
למעשה דעמאלט נאך די קריג זענען פליטים געקומען, אסאך אין א שוואכן צושטאנד, און זיי האבן געשיקט די קינדער אין סאטמאר צו ווערן מער חסידיש און ווידער אויפבויען כלל ישראל. פון מגולחים איז געווארן ווייסע זאקן, פון טעלעוויזיע אין שטוב איז געווארן שפיצלעך און ערב פסח מצות.
היינט, ליידער... נו שוין. קען מען דאס פארגלייכן?
איך רעד פון פארן קריג. נאכן קריג האט זיך סך הכל געטוישט אריינצונעמען נאך שוואכערס, אבער נאך פארן קריג האט דער רבי שוין נישט געלאזט זאגן קיין ווארט פאר קיין בחור איבער זיין לבוש.
די רבי האט פארן קריג נישט געהאט א סיסטעם פון מוסדות און קהילות וואס סערווירן זיינע מענטשן פון קרעדל טו גרעיוו (קינדער בעטל צו קבורה).
די בחורים וואס האבן געלערנט ביי אים האבן בוחר געווען דארט צו לערנען תורה אזויווי ס'איז געווען די סדר בזמניהם.
דא נאכן קריג ווי ער און אנדערע גדולים ז"ל האבן מייסד געווען מוסדות און אנדערע אינסטיטוציעס ווי אונז געפונען זיך מהחל ועד כלה איז אינדיווידעליזים געווארן ביטער שווער (מעגליך, אבער פארט זייער שווער).
מ'קען דן זיין צו אונזער היינטיגע כמו-סאציאליסטישע לעבנסשטייגער איז ריכטיג צו נישט. אבער ווילאנג דעס איז די מציאות קענען א ריזיגע מערהייט פון עלטערען זיך נישט שלאגן מיט די קינדער, די קינדער פילן זיך כמעט ווי אביוזד.
ווען ס'איז נישט אזוי וואלטן די מנהלים זיך נישט געיאגט צו מאכן פרישע תקנות. מ'האט אייביג פארקוקט ווען געוויסע טוען אזוי אדער אזוי. איינמאל ס'נעמט איבער דעם עוורעטש קינד שפירן די מוסדות אז זיי מוזן עפעס טאהן.
טעראטיש וואלט אפשר בעסער געווען ווען יעדע טאטע/מאמע פירן זייער שטוב וויאזוי זיי האלטן ס'ריכטיג, אבער די מציאות איז אז די סיסטעם האט א גרעסערע השפעה אויף אונזער שטוב און אויף אונז אליין, מער וויפיל מ'מיינט אז עס האט.
איך מיין אז פאר רוחניות איז בעסער אז די מוסדות/קהילות קריעטן סטאנדארדן וואס איז נארמאל און וואס נישט (שארט קואד: "ס'פאסט נישט"), אז נישט וואלט מען סאך שלענער נשפע געווארן פון די זוהמות אמעריקע. אבער ווייל ס'איז אזוי, אפעקטירט דאס אונזער עקפענסעס פון אפיקומן מתנות ביז די אבנארמאלע חתונה קאסטן און תפילין בייטלעך אינדערמיט.
פון מיין זייט, זאל מען אויך סטאפירן שפילערס ביי א בר מצווה און דאס טאנצן דערנאך, איך טוה דאס כאילו א שד צווינגט מיך. אדער זאל מען עס אויך איינפירן ביי וואך נאכט אויך און אפשר ביים ברכו/מעריב פאר'ן יולדות... פשוט אויסצודריקן הלל הודאה פאר'ן אויבערשטן.
די וועג וויאזוי די סייקאלדישסטן ביהיינד די היינטיגע מארקעטנינג ארבעט איז צו רייטן אויף די געפילן פון "יעדער און קיינער", ס'ארבעט א מחיה.
זאלן קומען די פירערס פון די "יעדער און קיינער" סיסטעם און אפשטעלן די וועלכע נוצן דאס אויס פאר זייערע פערזענליכע פינאנציעלע אמביציעס אויפן חשבון פונעם המון עם.
דאס איז חוץ די רוחנית'דיגע חורבן וואס לאזט איבער אויפן בחור זיך גרייטנדיג פאר אזא גרויסן טאג.
דער אמת איז, דער פראבלעם ליגט מער אז די היינטיגע וועלט, עטליעסט די מארקעטינג אבער איך מיין אויך א היבשע חלק ציבור איז מער קאנעקטעד צו די צערעמאניע פון א שמחה ווי אין די שמחה זעלבסט.
חתונה מאכן איז די עיקר שמחה, די סעודות החתונה איז די צערעמאניע. אזוי איז מיט יעדע שמחה.
אין די אמת'ע וועלט פלעגט מען מאכן א צערעמאניע אויסצודריקן די שמחה. היינט וויל מען אזוי שטארק האבן א שמחה כדי צו קענען מאכן א צערעמאניע, ס'איז פעינפול צוצוזעהן.
ס'האט איינער אמאל זיך געפערליך גערעגט אז איינע פון די בני משפחה האבן צושטערט זיין שמחה. פרעג איך אים צו די שמחה זעלבסט אדער בלויז די צערעמאניע? ער האט נישט גלייך פארשטאנען ביז כ'האב אים מסביר געווען אז כל זמן די שידוך איז א גוטע, די סידור קידושין איז אדורך כשורה און די פארפאלק קוקט אויס צופרידן, זאל ער דאנקן דעם אייבערשטן ביזן הימל, נישט ביזי זיין ווייל איינער האט צושטערט די סעודות החתונה.
איך מאך נישט אוועק דאס ענין פון פייערן שיינע אידישע שמחות, ס'האט אין זיך גרויסע ענינים אבער די מארקעטעינג מאכט עס פאר'ן עיקר, בשעת ס'איז נאר א טפל און א פועל יוצא פון די שמחה זעלבסט.
די מוסדות האבן נישט די געלט אריינצולייגן קאלירטע עדס און אלע אויסגאבעס זיך צו שלאגן מיט זיי, אויב זיי קענען זיי אריינרוקן א גוטס דורך תקנות, ווונטש איך זיי גרויס הצלחה.
גלייבט מיר כ'האב מקצר געווען...
שפתיים יושק, יעדע ווארט! פראקטיש ביסט פון מיינע בעסטע שרייבערס דא בפרט בעניני השקפה. דו טראכסט ווי מיר און שרייבסט עס אזוי גוט אפ, 10 מאל בעסער ווי איך וואלט מיר אליינס געקענט ארויסברענגען.
איך האב שוין ב"ה בר מצוה געמאכט 2 קינדער. גראדע האבן זיי באקומען שיינע תפילין בייטלעך פון א טאפ אוו די ליין קאמפאני, אבער צו זאגן אז זיי זענען געליגן דערין ראשו ורובו וואכן לאנג, קען איך נישט זאגן. די גאנצע דיזיין אויסוועלן האט אפשר געדויערט א האלבע שעה. לענ"ד האט עס צו טוען מיט די סביבה און שטוב, אויב א קינד וואקסן אויף אז די עלטערענס קאפ ליגט אין אלע פענסיקייט, און זיי מאכן זיך משוגע פונקטליך אויף יעדע דיטעיל ביי זאכן וואס עס איז זיי נוגע, פארוואס זאלסטו עקספעקטען דיינע קינדער צו עקטען אנדערש ביי זייערע טייערע חפצים. אויב א טאטע קען פארברענגען שעות ביי קויפן א נייע שטריימל וואס כו"ע מודי אז אן אדאלט ברויך צי עקטען אנדערש, אדער א טאטע וואס איז ביזי חדשים ווי לאנג ער מאכט א דעסיזשאן וואספארא פענסי נייע יוקאן ער וועט קויפן און אין שול הערט די קינד די טאטע רעדן דערפון. אדער א מאמע וואס ווען עס קומט צו די פארטי פלענער וואס די סעודה איז מיטאמאל 3 שעה און די מאמע איז ביזי וואכן און חדשים לאנג פאר נערישע דיטעילס עס זאל מעטשען די קאלאר מיניטשער מיט די, וכהנה וכהנה, דאן פארוואס זאל א קינד נישט ליגן וואכן און זיין טייערסטע חפץ וואס ער גייט באקומען ווען ער ווערט 13 יאר? היינו טעמא דתקנות שטובער ווי די עלטערן מאכן זיך נישט אזוי משוגע ווען עס קומט צו זייערע פריוואטע לעבן, דארפן די קינדער געווענליך נישט קיין פענסי זאכן אויב מען קען עס נישט עפפארדן.
איך האלט עס אין איין איבערזאגען. קינדער זענען נישט געבוירען אין א וואלד.
האט גארנישט מיט א וואלד, עס איז ווי א קינד! ביי מיר אינדערהיים גייט מען אלעס זייער פשוט, און איך האב שוין בר מצוה געמאכט ב"ה א שיינע פאר בחורים, און ביים לעצטן קינד האט זיך אנגעהויבן א נייע סארט מאדע אשר לא ידע את יוסף, געשטאנען אין געשעפט ווייסעך ווילאנג, צאמגעשטעלט אזא קאליר און אזא דעזיין, אזעלכע אותיות און אזעלכע ליינס, און זיך נישט געקענט דערוועלן פונעם גרויסן אויסוואל, אפגעקאסט 3 מאל מער ווי די פריערדיגע תפילין בייטלעך, און הער נאר!! נאך א האלב יאר האט ער אנגעהויבן זיך צו באקלאגן אז עס איז נישט גענוג שיין, ער וויל טוישן פאר א שענערע (איי געס עס איז שוין ארויסגעקומען נייערע סטיילס וואס לייגט שוין זיינס אין שאטן). מען קען פאררוקט ווערן. עס האט גארנישט מיט די שטוב, מיט די טאטע אדער מאמע. עס האט מיט די קאמפעטישאן אין חדר. און אביסל לויט די נאטור פונעם קינד. א יאר נאכדעם האט יענע מוסד ענדליך געמאכט תקנות. אפשר וועט עס צוניצקומען ביים קןמענדיגן יונגל אי"ה, אבער דער בחור'ל איז FULLY IN ווי מ'זאגט.
על אף איך בין פרא תקנות, מוז איך מודה זיין אז די יסוד פונעם פראבלעם ליגן ביי די עלטערן.
לאזמיר סטיקן צו תפילין בייטלעך. דו האסט געקויפט א נייע בייטל זייט די חתונה בלויז ווייל ס'איז דא א נייע דעזיין? איך רעדט נישט אויב ס'האט זיך צוריסן און האסט געמוזט קויפן א נייע, איך רעדט קויפן א נייע לשם דעזיין?
איך האב נישט אזוי געטאהן און איך גלויב דו אויך נישט. אבער דו און איך ווייסן יא פון מענטשן העכער 30 און 40 וועלכע זעהען בפועל אראפגעגאנען אין א געשעפט, ארויסגענומען א ק.ק. און געקויפט א נייע בייטל צוליב א דעזיין.
ווער רעדט נאך פון חסידיש אידן וואס גייען מיט ברייטע גארטלען אין אור המקיף גייען טאהן אזא זאך? פרויען זענען מיר געווארן?
קויפסט א זאך וואס דו דארפסט עניוועי קויפן און דו ציסט צו די נייע פעשאן? אקעי, איך הער. איך בין נישט אזוי אבער איך פארשטיי פון ווי דו קומסט, כ'קען עס דערהערן.
אבער קויפן לכתחילה וויל איך וויל זיין אינעם סטייל?
מ'כאטפט זיך ניטאמאל ווי מ'פארפארט, די אינגעלייט וואלטן פאר 20 יאר צוריק זיך געשעמט ארויסצוגיין אויף די גאס אבער די היינטיגע מארקעטארס האבן דאס ליידער נארמאלעזירט.
און ס'איז נישט בלויז ביי תפילין בייטלעך, שטייצעך.
די פראבלעם איז נישט ביי די בחורים און ס'גייט זיך נישט סאלווען דארט.
נאך אלץ דארפון די מנהלים דאס טאהן צוריקצווארפן דעם דייס אין די מארקעטערס קאורט. ס'איז טאקע נישט קיין טויט-קלאפ אבער א זעץ אויף צוריק איז עס.
לאזמיר סטיקן צו תפילין בייטלעך. דו האסט געקויפט א נייע בייטל זייט די חתונה בלויז ווייל ס'איז דא א נייע דעזיין? איך רעדט נישט אויב ס'האט זיך צוריסן און האסט געמוזט קויפן א נייע, איך רעדט קויפן א נייע לשם דעזיין?
איך האב נישט אזוי געטאהן און איך גלויב דו אויך נישט. אבער דו און איך ווייסן יא פון מענטשן העכער 30 און 40 וועלכע זעהען בפועל אראפגעגאנען אין א געשעפט, ארויסגענומען א ק.ק. און געקויפט א נייע בייטל צוליב א דעזיין.
סך הכל איז די חילוק צווישן איין סטייל מיט די נעקסטע לגבי תפילין בייטלעך נישט געווען גענוג אינטערסאנט אז אן ערוואקסענע מענטש זאל זיין אינטערסירט צו אפגרעידן, ביז לעצטנס...
די עזה מיליטער האט פיר אפטיילונגען, די קאמאנדא איינהייט, פיס זעלנער איינהייט, ראקעט און מיסיל שיסער איינהייט, און די יומען שיעלד איינהייט.
לאזמיר סטיקן צו תפילין בייטלעך. דו האסט געקויפט א נייע בייטל זייט די חתונה בלויז ווייל ס'איז דא א נייע דעזיין? איך רעדט נישט אויב ס'האט זיך צוריסן און האסט געמוזט קויפן א נייע, איך רעדט קויפן א נייע לשם דעזיין?
איך האב נישט אזוי געטאהן און איך גלויב דו אויך נישט. אבער דו און איך ווייסן יא פון מענטשן העכער 30 און 40 וועלכע זעהען בפועל אראפגעגאנען אין א געשעפט, ארויסגענומען א ק.ק. און געקויפט א נייע בייטל צוליב א דעזיין.
סך הכל איז די חילוק צווישן איין סטייל מיט די נעקסטע לגבי תפילין בייטלעך נישט געווען גענוג אינטערסאנט אז אן ערוואקסענע מענטש זאל זיין אינטערסירט צו אפגרעידן, ביז לעצטנס...
איך האב גענוצט תפילין בייטלעך אלץ א ביישפיל אבער ס'איז גילטיג אויף בעקיטשעס פונקט אזוי.
שטריימלעך אפשר נישט, ווייל ס'גייט קאליע און מ'וויל האבן א פרישע. אז מ'קויפט, קויפט מען שוין די אפגרעיטעד ווייל פארוואס נישט.
איך קום דא נישט מוסר זאגן אז אפילו ווען מ'קויפט פרישע זאל מען קויפן ביליג אדער מער אלטמאדיש, כאטש וואס איך טוה אזוי איז אבער יעדע אנדערש.
ס'קומט נישט צו, צו גיין קויפן א פרישע זאך בלויז לשם דעזיין. ס'איז קעגן יעדע געדאנק פון פירן א חסידיש לעבן.
איך זעה די וואך א אינגעמאן מיט נייע סארט מאדע גלעזער. איך פרעג אים עפעס האט פאסירט? דאס אלטע האט זיך צעבראכן? געטוישט די גלאז נומערן?, נישט אז ס'גייט מיך אן וויאזוי ער גייט, איך האב אים פשוט געשוינט אז ער האט געהאט א פרישע עקספענס, האב מיך אלץ גוטע פריינד אינטערסירט.
אבערוואס "איך בין געווען באורד, געוואלט די נייערע דעזיינס", ענטפערט ער מיר. שוין, איך בין שטיל און פערטיג.
איך דענק דאס נישט אלץ קינד פון אונזערע עלטערן, נישט אין מיין משפחה, קרובים, סתם אידן אין ביהמ"ד א.א.וו.
וואו איז שוין די לייק קנעפל? לייקן עימעקס לייקן נאך עטליכע ואי אפשר לפורטם כי רבים הם. קעגן סמארטפאונס זענען שוין דא גרעפיקער מיט ליצי לצנות פון דעם גאנצן עסק מיט פעסטע לצנותא דעבודה זרה און דאס מציאות איז אז מען איז מצליח העכער וואס אונז האבן ערווארטעט פון תש22
נאך אביסעל העט מען דארפען לייגען די בחורים'ס תפילין באטלעך און שאפינג בעגס פון די 13 און נישט פון די 24... נישט מיט די בעגס פון ארץ הקודש נאר פון אמעריטשקע...
על אף איך בין פרא תקנות, מוז איך מודה זיין אז די יסוד פונעם פראבלעם ליגן ביי די עלטערן.
דער יסוד ליגט ביי די עלטערן פון געוויסע קינדער וואס וואלטן לכתחילה נישט געברויכט שיקן אין די מוסדות וואס מאכן די תקנות ווייל זיי באלאנגען בכלל נישט דארט
ס'דא אן אלטער אידישער אויסדרוק. פארדארבן קען א קאץ אויך
אריינברענגען פראבלעמאטישע ווינטן קען יעדער שמויגערַאוו ס'איז די אחריות פון די הנהלת המוסדות צו זעהן אז ס'זאל זיך נישט צושפרייטן אין חדר
וואו איז שוין די לייק קנעפל? לייקן עימעקס לייקן נאך עטליכע ואי אפשר לפורטם כי רבים הם. קעגן סמארטפאונס זענען שוין דא גרעפיקער מיט ליצי לצנות פון דעם גאנצן עסק מיט פעסטע לצנותא דעבודה זרה און דאס מציאות איז אז מען איז מצליח העכער וואס אונז האבן ערווארטעט פון תש22
וואו איז שוין די לייק קנעפל? לייקן עימעקס לייקן נאך עטליכע ואי אפשר לפורטם כי רבים הם. קעגן סמארטפאונס זענען שוין דא גרעפיקער מיט ליצי לצנות פון דעם גאנצן עסק מיט פעסטע לצנותא דעבודה זרה און דאס מציאות איז אז מען איז מצליח העכער וואס אונז האבן ערווארטעט פון תש22