אז יעדעס מאל א איד איז מקיים א מצוה אדער איז עוסק בתורה זיצט די גאנצע פמליא של מעלה אינאיינעם מיט די אבות הקדושים און צדיקים אין גן עדן, און הערן זיך צו צו דעם איד'ס עבודה, חֲבֵרִים מַקְשִׁיבִים לְקוֹלֵךְ, זיי הערן און שעפן הנאה און קורת רוח פון דער איד וואס א זכי' צו זיצן אויף דער וועלט און דינען דעם אייבערשטן...
און וואס הערן זיי? ווי דער איד בעט זיך און שרייט, הַשְׁמִיעִינִי! לערנט מיך אויס ווי אזוי צו לערנען, לערנט מיך אויס ווי אזוי צו טון דעם רצון ה'!
איך האב געזען א שיינע ווארט פונעם אלטער פון סלאבאדקע.
מה דאך ווען די רמב''ם אדער די רי''ף לאזן אויס א הלכה אדער גמרא ווערט א גאנצע שאלה וואס זייער כונה דערמיט איז געווען און פארוואס זיי האבן עס געטון, זיכער ווען דער אייבערשטער לאזט אויס א געוויסע זאך וואס דער מענטש האלט עס וואלט ווען יא געדארפט זיין, איז זיכער דא א טיפע כונה דערמיט לטובתו....
ענליך זאגט מען נאך אויף די ענין אז צאנזער רב'ס פעטש האבן כידוע געפועל'ט ישועות, אז מה דאך א פאטש פון צאנזער רב איז א גוטע זאך, זיכער א פאטש פונעם גרויסן באשעפער....
תהלים עם פירוש נועם אליעזר פון סקולען ברענגט זייער א זיסע פשט אין תהלים אויף די פסוק צוה ישועת יעקב שטייט אין רש"י אין צו אלא לשון זירוז שטייט דאך מבעהט די באשעפער אז ער זאל צו איילען די ישעות פאר כלל ישראל אזוי ווי סשטייט חושה לעזרתי השם תשועתי אויך א לשון פון מזרז זיין
אויך. - די אשכול קען גיין פארקערט אויך? ואסביר, איך האב אמאל געזען/געהערט/געקלערט א שיינעם געדאנק... אבער איך געדענק עס נאר אביסל אומקלאר און פארנעפלט. איז א געשעפט אז איך בין מעלה די געדאנק דא און די חברים זאלן ארויסהעלפן מיט די איבריגע?
די אשכול קען גיין פארקערט אויך? ואסביר, איך האב אמאל געזען/געהערט/געקלערט א שיינעם געדאנק... אבער איך געדענק עס נאר אביסל אומקלאר און פארנעפלט. איז א געשעפט אז איך בין מעלה די געדאנק דא און די חברים זאלן ארויסהעלפן מיט די איבריגע?
א גוטע געדאנק, הייב אן.
יעדע גוטע זאך קומט אמאל צו אן ענדע, אבער נאכדעם קומט אן א בעסערס.
די אשכול קען גיין פארקערט אויך? ואסביר, איך האב אמאל געזען/געהערט/געקלערט א שיינעם געדאנק... אבער איך געדענק עס נאר אביסל אומקלאר און פארנעפלט. איז א געשעפט אז איך בין מעלה די געדאנק דא און די חברים זאלן ארויסהעלפן מיט די איבריגע?
א גוטע געדאנק, הייב אן.
איז אזוי. ישראל איז ר"ת י'ש ש'ישים ר'באו א'ותיות ל'תורה, יעדער איד משישים רבאו האט אן אות אין די תורה וואס איז קעגן אים. יעצט איז דאך דא גרויסע אותיות ווי ל-ק-ץ וכדו' און נאכדעם איז דא די קליינע יודעלע. האט דאך לכאורה דער ל-ק-ץ איד א גרעסערע חלק בתורה ווי דער איד וואס האט נאר אן אות י... אבער די חיזוק איז אז א ספר תורה וואס פעלט אן אות אדער אפילו א חלק דערפון איז דאך פסול, אפגעזען ווי גרויס אדער קליין די אות זאל זיין.
איז אזוי. ישראל איז ר"ת י'ש ש'ישים ר'באו א'ותיות ל'תורה, יעדער איד משישים רבאו האט אן אות אין די תורה וואס איז קעגן אים. יעצט איז דאך דא גרויסע אותיות ווי ל-ק-ץ וכדו' און נאכדעם איז דא די קליינע יודעלע. האט דאך לכאורה דער ל-ק-ץ איד א גרעסערע חלק בתורה ווי דער איד וואס האט נאר אן אות י... אבער די חיזוק איז אז א ספר תורה וואס פעלט אן אות אדער אפילו א חלק דערפון איז דאך פסול, אפגעזען ווי גרויס אדער קליין די אות זאל זיין.
א אינטערעסאנטע מעשה האב איך געליינט אין ספר 'המאורות הגדולים':
א איד איז געקומען צום הייליגן חפץ חיים און געקויפט פון אים אלע זיינע ספרים. אבער די ספר חפץ חיים האט ער נישט געוואלט קויפן.
האט דער חפץ חיים אים געפרעגט פארוואס. האט ער געזאגט אז היות ער האנדעלט מיט גרויסע נגידים און ער מוז אסאך שמועסן מיט זיי און מען רעדט דארט צוזאם אסאך לשון הרע רח''ל, דעריבער איז אים ענדערש נישט צו וויסן די הארבקייט, ווייל אזוי צו אזוי וועט ער ווייטער עובר זיין אויף דעם הארבן איסור צוליב זיין פרנסה איז כאטשיג זאל עס נישט וויסן וואס ער טוט.
האט דער חפץ חיים אים דערציילט אזוי:
פאר ער האט געוואלט ארויסגעבן דעם ספר חפץ חיים האט ער זיך אסאך געישוב'ט דערויף, ער האט געטראכט אז אסאך אידן וועלן חלילה ווייטער רעדן לשון הרע צוליב די שווערע נסיונות אין דעם, איז אפשר איז בעסער ער זאל זיי בכלל נישט דערציילן די הארבקייט דערפון, מוטב שיהיו שוגגין.
איז ער געגאנגען פרעגן ר' ישראל סאלאנטער דערוועגן. האט ר' ישראל אים געזאגט "עס לוינט זיך די גאנצע ספר, נאר אז איין איד זאל געבן איין קרעכץ אז ער האט גערעדט לשון הרע"! כ''ש אז איין איד וועט איין מאל זיך טאקע אפהאלטן פון רעדן א לשון הרע!
האט דער חפץ חיים אים געזאגט אז ער זאל עס יא קויפן אפילו אויב ער וועט נישט רעדן ווייניגער לשון הרע ח''ו, ווייל נאך אלס לוינט זיך עס פאר דער קרעכץ און ווייטאג אז ער רעדט לשון הרע. לב נשבר ונדכה אלקים לא תבזה.
====
דאס איז א מורא'דיגע מוסר השכל. אזויפיל מאל ווילן אונז נישט לערנען ספרי מוסר וכו' ווייל מען שפירט אז מען גייט זיך סייווי נישט טוישן, און ווען מען לערנט עס שוין יא און מען זעט אז מען טוישט זיך נישט ווערט מען טאקע צובראכן און מען האט שוין חרטה אז מען האט עס בכלל געלערנט. און דער פראבלעם איז אז מען איז נישט מחשיב דער לב נשבר, דער אנחת איש הישראלי.
דארף מען וויסן אז עס לוינט זיך אלעס אפילו נאר פאר די עצם ידיעה אז מען טוט נישט גוט און מען וויל עס נישט, מען איז כאטש צובראכן אויף דעם. ס'איז דא א ריזיגע חילוק צווישן א איד וואס ווייסט ער טוט נישט גוט און האט א לב נשבר דערויף צו א אנדערער וואס טוט די זעלבע זאך אבער עס באדערט אים נישט. ושבתם וראיתם בין לעובד ה' לאשר לא עבדו.
פונקט האב איך יעצט געהערט ענליך, פארוואס מ׳זאגט אז רבי שמעון לכל, לכאורה איז דער זהר הקדוש פיל מיט שארפע לשונות אויף עבירות, א שטייגער ווי פארפאסן זמן קריאת שמע, רעדן ביי קדיש וכו׳, ס׳זעט עפעס אויס אז ר׳ שמעון איז נאר פאר גאר ערליכע אידן.
נאר וואס דען, ס׳איז פונקט פארקערט, דער הייליגער תנא רבי שמעון קומט זאגן פאר א איד זיין חשיבות, טייערע איד, דו ווייסט ווי חשוב דו ביסט? דו ווייסט ווי גרויס דו ביזט? אז דו רעדסט נאר איין ווארט ביי קדיש דרייען זיך איבער אלע עולמות עליונים, פארפאסט זיין קריאת שמע? ס׳אויס וועלט, אלע מלאכים ושרפים, אלעס דרייען זיך ארום די פשוטע עבודה פון די פשוט׳סטע איד.
פונקט האב איך יעצט געהערט ענליך, פארוואס מ׳זאגט אז רבי שמעון לכל, לכאורה איז דער זהר הקדוש פיל מיט שארפע לשונות אויף עבירות, א שטייגער ווי פארפאסן זמן קריאת שמע, רעדן ביי קדיש וכו׳, ס׳זעט עפעס אויס אז ר׳ שמעון איז נאר פאר גאר ערליכע אידן.
נאר וואס דען, ס׳איז פונקט פארקערט, דער הייליגער תנא רבי שמעון קומט זאגן פאר א איד זיין חשיבות, טייערע איד, דו ווייסט ווי חשוב דו ביסט? דו ווייסט ווי גרויס דו ביזט? אז דו רעדסט נאר איין ווארט ביי קדיש דרייען זיך איבער אלע עולמות עליונים, פארפאסט זיין קריאת שמע? ס׳אויס וועלט, אלע מלאכים ושרפים, אלעס דרייען זיך ארום די פשוטע עבודה פון די פשוט׳סטע איד.