א בליק אריין אין סידור

די אחראים: יאנאש , אחראי , געלעגער

איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3378
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
ווי שרייבט עס דער יעב״ץ? איך האב עס געזען אין סידור בית יעקב, אבער נישט געפונען בדברי היעב״ץ עצמו.
עמודי שמים אלטונא דף קע"ו ע"ב.
ער דעראמנט נישט דארטן א ליסט פון פאטענציאלע קנדידאטן אלס דער פייטן.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2752
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
ער דערמאנט נישט דארטן א ליסט פון פאטענציאלע קנדידאטן אלס דער פייטן.
ער זאגט בפירוש די רמב"ם האט עס געשריבן.
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3378
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
איך לאז עס פאר׳ן פותח האשכול.
אז איר ווייסט יא וואס ארט אייך צו זאגן א דבר ולא חצי דבר? וואס פאר א געשעפט איז דאס אנציען דאס נייגער?
איך ויל נישט צונעמען די קרעדיט פונ׳ם פותח האשכול
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2752
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
איך ויל נישט צונעמען די קרעדיט פונ׳ם פותח האשכול
אז איר ווייסט מער פון אים וואס ארט אייך מוסיף צו זיין?
זעהט אויס איר האט יא הנאה פונעם דערמאנטן געשעפט. מיט אפעטיט.
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3378
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
ער דערמאנט נישט דארטן א ליסט פון פאטענציאלע קנדידאטן אלס דער פייטן.
ער זאגט בפירוש די רמב"ם האט עס געשריבן.
איך רעד לגבי די אנדערע קאנדידאטן אין די ליסט, דערמאנט אין בית יעקב.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2752
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
איך רעד לגבי די אנדערע קאנדידאטן אין די ליסט, דערמאנט אין בית יעקב.
אונזער פותח האט געזאגט בשם היעב"ץ (לאו דווקא ער האט עס אפילו געזעהן אינעווייניג) אז דער מחבר איז דער רמב"ם.
איר האט אים ציטירט און געפרעגט וואו שרייבט עס די יעב"ץ.
מ'האט אייך געוויזן.
יעצט פרעגט איר עפעס ניי אויפ'ן בית יעקב?
איך האב נישט געקוקט אין בית יעקב, איך זוך בלויז צו פארשטיין די שקו"ט דא.
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3378
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
איך רעד לגבי די אנדערע קאנדידאטן אין די ליסט, דערמאנט אין בית יעקב.
אונזער פותח האט געזאגט בשם היעב"ץ (לאו דווקא ער האט עס אפילו געזעהן אינעווייניג) אז דער מחבר איז דער רמב"ם.
איר האט אים ציטירט און געפרעגט וואו שרייבט עס די יעב"ץ.
מ'האט אייך געוויזן.
יעצט פרעגט איר עפעס ניי אויפ'ן בית יעקב?
איך האב נישט געקוקט אין בית יעקב, איך זוך בלויז צו פארשטיין די שקו"ט דא.
ביטע ליינט מיין תגובה.
איטשע האט געשריבן:
אגב, ווי שרייבט עס דער יעב״ץ? איך האב עס געזען אין סידור בית יעקב, אבער נישט געפונען בדברי היעב״ץ עצמו.
אז איר האט נישט פארשטאנען צו וואס איך באציה מיך, פיין.

איך האב געוואלט וואוסן צו דער שרייבער נעמט עס פון בית יעקב, אדער האט ער עס געזען בגברי הריעב״ץ אליינס, וואס אין די פאל וויל איך וואוסן דער מקור.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

איטשע האט געשריבן:
להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
איך לאז עס פאר׳ן פותח האשכול.
אז איר ווייסט יא וואס ארט אייך צו זאגן א דבר ולא חצי דבר? וואס פאר א געשעפט איז דאס אנציען דאס נייגער?
איך ויל נישט צונעמען די קרעדיט פונ׳ם פותח האשכול
דו נעמסט נישט אוועק קיין שום קרעדיט, אדרבה ואדרבה, עס איז מיר א פארגעניגען יעדער וואס קען עפעס צולייגן.
נו יעצט זאג וואס דו מיינסט?
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

איטשע האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
ה) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ לוֹ לְבַדּוֹ רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל. וְאֵין רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל לְזוּלָתוֹ:
הנו אדון עולם לכל נוצר, יורה גדלתו ומלכותו.
ווי זעהט מען דא אין יגדל די קשר צו די עיקר האמונה פון לו לבדו ראוי להתפלל?
הנו אדון עולם לכל נוצר, דער אויבערשטער איז אדון עולם פאר אלע ברואים, וואס דאס ווייזט אונז זיין גרויסקייט און זיין מלכות, יורה גדלתו ומלכתו,אז ער האט באשאפען אלעס.
דאס מיינט אז עס איז נישטא קיין שום כח אחר צו וועמען מתפלל צו זיין, און אטאמאטיש אויב ווייל מען מתפלל זיין איז דאס נאר צו אים.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

איטשע האט געשריבן:
להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
איך רעד לגבי די אנדערע קאנדידאטן אין די ליסט, דערמאנט אין בית יעקב.
אונזער פותח האט געזאגט בשם היעב"ץ (לאו דווקא ער האט עס אפילו געזעהן אינעווייניג) אז דער מחבר איז דער רמב"ם.
איר האט אים ציטירט און געפרעגט וואו שרייבט עס די יעב"ץ.
מ'האט אייך געוויזן.
יעצט פרעגט איר עפעס ניי אויפ'ן בית יעקב?
איך האב נישט געקוקט אין בית יעקב, איך זוך בלויז צו פארשטיין די שקו"ט דא.
ביטע ליינט מיין תגובה.
איטשע האט געשריבן:
אגב, ווי שרייבט עס דער יעב״ץ? איך האב עס געזען אין סידור בית יעקב, אבער נישט געפונען בדברי היעב״ץ עצמו.
אז איר האט נישט פארשטאנען צו וואס איך באציה מיך, פיין.

איך האב געוואלט וואוסן צו דער שרייבער נעמט עס פון בית יעקב, אדער האט ער עס געזען בגברי הריעב״ץ אליינס, וואס אין די פאל וויל איך וואוסן דער מקור.
דאס אז דער יעב''ץ שרייבט אז דער מחבר איז דער רמב''ם האב איך געזעהן אין עמדין סידור פתיחה לשיר היוחד.
אבער די אנדערע וואס מאנכע זאגן אז זיי האבן דאס מחבר געווען קומט טאקע נישט פון דארט, נאר איך האב צוזאמען גענומען אלע השערות.
עמדין יגדל.png
עמדין יגדל.png (153.77 KiB) געזען 1179 מאל
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3378
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

גוטע נקודה האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
ה) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ לוֹ לְבַדּוֹ רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל. וְאֵין רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל לְזוּלָתוֹ:
הנו אדון עולם לכל נוצר, יורה גדלתו ומלכותו.
ווי זעהט מען דא אין יגדל די קשר צו די עיקר האמונה פון לו לבדו ראוי להתפלל?
הנו אדון עולם לכל נוצר, דער אויבערשטער איז אדון עולם פאר אלע ברואים, וואס דאס ווייזט אונז זיין גרויסקייט און זיין מלכות, יורה גדלתו ומלכתו,אז ער האט באשאפען אלעס.
דאס מיינט אז עס איז נישטא קיין שום כח אחר צו וועמען מתפלל צו זיין, און אטאמאטיש אויב ווייל מען מתפלל זיין איז דאס נאר צו אים.
א שיין פשעטיל, אבער דאס איז נישא פשוט פשט.
דער ארגינעלע נוסח איז וכל אנשטאטס לכל, און די קאמע קומט פאר וכל. דו״ק ותשכח.
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3378
זיך איינגעשריבן אום:דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

גוטע נקודה האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
איך רעד לגבי די אנדערע קאנדידאטן אין די ליסט, דערמאנט אין בית יעקב.
אונזער פותח האט געזאגט בשם היעב"ץ (לאו דווקא ער האט עס אפילו געזעהן אינעווייניג) אז דער מחבר איז דער רמב"ם.
איר האט אים ציטירט און געפרעגט וואו שרייבט עס די יעב"ץ.
מ'האט אייך געוויזן.
יעצט פרעגט איר עפעס ניי אויפ'ן בית יעקב?
איך האב נישט געקוקט אין בית יעקב, איך זוך בלויז צו פארשטיין די שקו"ט דא.
ביטע ליינט מיין תגובה.
איטשע האט געשריבן:
אגב, ווי שרייבט עס דער יעב״ץ? איך האב עס געזען אין סידור בית יעקב, אבער נישט געפונען בדברי היעב״ץ עצמו.
אז איר האט נישט פארשטאנען צו וואס איך באציה מיך, פיין.

איך האב געוואלט וואוסן צו דער שרייבער נעמט עס פון בית יעקב, אדער האט ער עס געזען בגברי הריעב״ץ אליינס, וואס אין די פאל וויל איך וואוסן דער מקור.
דאס אז דער יעב''ץ שרייבט אז דער מחבר איז דער רמב''ם האב איך געזעהן אין עמדין סידור פתיחה לשיר היוחד.
אבער די אנדערע וואס מאנכע זאגן אז זיי האבן דאס מחבר געווען קומט טאקע נישט פון דארט, נאר איך האב צוזאמען גענומען אלע השערות.
עמדין יגדל.png
יש״כ, דאס איז וואס איך האב געוואלט וואוסן.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

קודם אן הקדמה. דער ברכה פון אשר יצר איז בעצם זייער א שווערע ברכה פשוט אין טייטש גערעדט און איך ווייס נישט אויב עס איז דא נאך א ברכה וואס מען רעדט אזויפיל אויף דעם אין ''שלחן ערוך'' אליינס. איך האב פראבירט ארויסצונעמען די מערסט יסודותדיגע ענינים, אבער איך האב איבערגעלאזט א געוואלד, ותן לחכם ויחכם עוד.



אשר יצר

די גמרא מסכת ברכות ס: זאגט אז ווען מען קומט ארויס פון ביה''כ זאל מען זאגן די ברכה פון אשר יצר.


דעם ברכה האבן חכמינו ז''ל מתקן געווען, כדי צו דאנקען דעם אויבערשטען אויף דער גרויסער וואונדער מיט וואס ער האט באשאפען א מענטש, וואס דאס איז פון די גרעסטע וואונדער פון די בריאה, און דאס איז אז דער גוף פון א מענטש טיילט אפ די גוטע חלקים פון וואס ער עסט און פון דעם נעמט ער זיין נערונג. און די שלעכטע חלקים שפייט די קערפער אויס.
נאר וויבאלד עס פאסט נישט צו מאכן א ברכה ספעציעל אויף דעם, דעריבער האבן די חכמים אויסגעשטעלט א ברכה וואס אינהאלט אין זיך בכלליות איבער די וואונדער פון די מענטשליכע בריאה, און מען וועט שוין אליינס פארשטיין אז באמת לויבט מען אויף דעם חלק. (ערוך השלחן)

נוסח הברכה

אשר יצר את האדם בחכמה

דער אויבערשטער האט באשאפען א מענטש מיט חכמה, לויט ווי רש''י און אנדערע ראשונים זענען מסביר, איז פשט אז דער אויבערשטער האט אנגעפילט א מענטש מיט לופט, און ער דארף האבן די לופט אין זיך כדי צו קענען עקזעסטירן. און אעפ''כ וואס א מענטש איז פיל מיט לעכער, דאך האלט זיך די לופט אין אינעווייניג אינעם מענטש. און דאס איז אן אויסטערלישער חכמה.

תוס' ברענגט בשם המדרש תנחומא, אז בחכמה איז טייטש אז דער אויבערשטער האט באשאפען אדם הראשון נאר נאכדעם וואס ער האט אים צוגעשטעלט וואס צו עסן, און נישט אז אדם הראשון זאל דארפן ווארטען ביז די פירות וואקסען ארויס פון בוים. (אין עוז והדר מסורת הש''ס זאגט ער אז עס איז נישטא אזא תנחומא, אבער אז תוס' זאגט אזוי איז דאס אודאי געווען אמאל אין תנחומא)

דער בית יוסף זאגט, אז באמת דארף מען בכלל נישט קיין ספעציעלע טעם אויף דער ווארט בחכמה, ווייל דער גאנצער יצורת האדם, איז דאך איין שטיק חכמה. און אזוי שטייט אויך אין אבודרהם, וז''ל, כי ברא את האדם מטיפה סרוחה ויכוננהו בחכמה.



נקבים נקבים

פון בית יוסף איז משמע אז דאס איז דער יסוד הברכה, אז מען דאנקט אויף דעם וואס א מענטש האט נקבים (לעכער), און אז מיט דעם דאנק מען אויף עשיית הצרכים.


חלולים חלולים

אין די גמרא שטייט דער נוסח, חללים חללים, דער טור און ווי אויך אנדערע ראשונים צייכענען שוין צו אז מען זאל זאגן חלולים חלולים, און דער סיבה שטייט אין ספר המנהיג, אז חללים איז א לשון פון א טויטע מענטש, און ממילא זאל מען נישט אזוי זאגן. (מעין זה וואס מען זאל נישט צוענדיגען די ברכה רופא חולים, ווי אויסגעשמועסט שפעטער)

דער בית יוסף זאגט נאך א טעם, אז וויבאלד ע''פ דקדוק איז נישט שייך קיין לשון בריאה אויף דער ווארט חללים, ממילא איז נישט שייך צו זאגן, וברא בו חללים, משא''כ וברא בו חלולים איז יא שייך, ווייל דאס מיינט אז ער האט באשאפען ליידיגע גלידער, דהיינו, דער מאגן, הארץ, בויך.

(דער אבודרהם האט א לשון חלים חלים, און אויף ווער עס זאגט חלולים חלולים זאגט ער איז א טועה, אבער ער געבט נישט צו פארשטיין פארוואס.)

אין ספר המנהיג, און אזוי אויך אין טור, ברענגן זיי א רמז, אז חלולים חלולים, איז בגמטריא רמ''ח אנקעגן די רמ''ח אברים שבאדם, און אז פארדעם זאגן מיר צוויי מאל חלולים חלולים.

דער בית יוסף זאגט אז דער טעם פארוואס מיר זאגן צוויי מאל נקבים נקבים חלולים חלולים, איז וויבאלד אזוי ברענגען מיר ארויס אז מען רעדט דא פון גאר אסאך אברים און גלידער, און אז יעדער אבר פאר זיך איז א נס.


גלוי וידוע לפני כסא כבודך

עס איז אן אינטערעסאנטע אויסדריקט וואס מען טרעפט נישט געווענדליך ביי קיינע ברכות.

דער רבינו מנוח זאגט אז עס פאסט נישט צו דערמאנען ביי אזאלכע ענינים דער שם ד', דערפאר נוצט מען אזא מין כינוי כלפי יתברך שמו.

נאך א טעם ווערט געברענגט, אז לפני כסא כבודך גייט ארויף אויף פאר בריאות העולם, און פשט פון דעם איז, אז דער אויבערשטער האט ספעציעל אויסגעשטעלט א מענטש אויף דעם אופן אז ער זאל דארפען ארויסגיין, כדי ער זאל זיך נישט קענען גרויס האלטען.

בדרך צחות האב איך אמאל געהערט א געדאנק. אז ווען א מענטש איז אינג ווייסט ער גארנישט וואס איז דער תפקיד פון יעדן אבר און גליד, ווען ער ווערט אבער עלטער און דער גוף הערט אים אויף צו דינען, הייבט ער הערשט אן כאפן וואס דער תפקיד איז פון יעדן אבר. דערפאר בעט מען דעם אויבערשטען, גלוי וידוע לפני כסא כבודך, אז איך וויל נישט וואוסען פון דעם, נאר איך וויל דיר דאנקען אויף דעם ווילאנג נאר די ווייסט.


שאם יפתח אחד מהם או יסתם אחד מהם אי אפשר להתקיים ולעמוד לפניך.

לויט רש''י ושאר ראשונים גייט דאס ארויף אויף פריער, דהיינו, שאם יפתח אחד מהם, מיינט אז אויב איינער פון די אברים החלולים לדוגמא, דער הארץ, וועט זיך עפענען אפילו נאר פאר איין מינוט, איז אי אפשר להתקיים. און דער זעלבער איז מיט או יסתם אחד מהם, אויב ווערט דער מויל פארמאכט קען מען שוין נישט אטעמען.

א צווייטער מהלך זאגן דער אבודרהם, טור, און נאך ראשונים, אז דאס גייט ארויף אויף ווען א קינד ווערט געבוירען, וואס אויב בלייבט אים דער מויל פארמאכט אפילו אויף איין מינוט, אדער אויב זאל דער טבור פון ווי דער קינד איז יונק במעי אמו בלייבן אפען, דאן איז, אי אפשר להתקיים.

ווי אויך לייגט צו ר''י בן יקר. אז א תינוק במעי אמו איז נישט מוציא רעי, כדי נישט צו הרג'ענען די מאמע, נאר איינמאל ער ווערט געבוירען.

אן אנדערע טעם זאגט דער רבינו מנוח, אז דער גוף ווייסט פונקטלעך ווען זיך צו עפענען, און ווען זיך צו האלטען פארמאכט, און אזוי ארום האבן מיר נישט קיין שלשול יעדן טאג.


אפילו שעה אחת.

אין די גמרא שטייט נישט די ווערטער ''אפילו שעה אחת''.
דער מהר''ם מרוטנבורג איז מסביר דער טעם פארוואס, ווייל מיר זעהען דאך אז א מענטש קען פארמאכען דאס מויל פאר א שעה, און ער בלייבט לעבן, ממילא איז דער ווארט שעה אחת איבערגעטריבן.

משא''כ רוב ראשונים לייגן יא צו די ווערטער אפילו שעה אחת, און דער בית יוסף פארענטפערט דאס, וויבאלד מען רעדט דא ווען א מענטש האלט שוין ביי דעם אז ער מוז צוקומען דאס צו עפענען, לדוגמא, אויב האט ער שוין נישט געגעסן זיבן טעג, אדער אויב האלט ער זיך איין פון ארויסגיין, ממילא עס קען אמאל קומען א זמן וואס אויב זאלן זיינע לעכער זיין פארמאכט, איז אי אפשר להתקיים אפי' שעה אחת.

(לויט דער צווייטער טעם פון שאם יפתח אז דאס גייט ארויף אויף ווען א קינד ווערט געבוירן איז פארשטיייט זיך גארנישט שווער אויף דער לשון שעה אחת.)


רופא כל בשר ומפליא לעשות

אין די גמרא איז דא א מחלוקת ווי אזוי צוצוענדיגען דעם ברכה. רב זאגט מען זאל זאגן ברוך רופא חולים. פרעגט אים שמואל איז יעדער א חולה? נאר וואס דען, מען זאל זאגן ברוך רופא כל בשר. רב ששת זאגט ניין, מען זאל זאגן ברוך מפליא לעשות. זאגט רב פפא לאמיר זאגן ביידע, ברוך רופא כל בשר ומפליא לעשות.

(דאס וואס מען זאגט דער לשון ''רופא'' כל בשר, אפילו לויט שמואל מיר זענען דאך נישט קראנק. שרייבט ר''י בן יקר א ראיה אז מען קען אזוי זאגן אפילו פארן קראנק ווערן, אזוי ווי מיר זעהען אין פסוק, כל המחלה אשר שמתי במצרים ''לא אשים'' עליך כי אני ד' רופאך.)


רש''י ושאר ראשונים זענען מסביר, אז רופא כל בשר גייט ארויף אויף דער עצם הליכה לביה''כ, ומפליא לעשות גייט ארויף צוריק אויפן אנהויב ברכה אשר יצר את האדם בחכמה, מיר דאנקען אויף די אויסטערלישע חכמה מיט וואס א מענטש איז באשאפען געווארן, און דאס איז ווי אויבן דערמאנט אז א מענטש איז פיל מיט לופט.

דער אבודרהם זאגט אז ומפליא לעשות, איז פשוט א דאנק אויף דער digestive system.

דער רמ''א שרייבט אז דאס גייט ארויף אויף דער נשמה פון א מענטש וואס דאס איז א דבר רוחני א חלק אלקי, און דאס האלט זיך אין א גוף וואס איז א דבר גשמי.

(עס זענען דא וואס זענען גורס רופא חולי כל בשר ומפליא לעשות. רא''ש, בית יוסף אזוי ברענגט ער דער לשון אין שלחן ערוך, ועוד הרבה אחרונים)



סגולת הברכה

ווי באקאנט, שטייט געדריקט אויף די אשר יצר זאגערס אין די בתי מדרשים בשם ספר סדר היום, אז ווער עס זאגט די ברכה אשר יצר בכוונה וועט נישט דארפן צוקומען צו קיין דאקטער, און וועט קיינמאל נישט קראנק ווערן.

די פראבלעם איז נאר אז ווען מען קוקט אריין אין סדר היום שטייט בכלל נישט אזוי און אפילו נישט נאנט צו דעם.

וז''ל: ואם האדם יהיה שלם בדעותיו ומכלכל במשפט דבריו, לא יחלה כל ימיו ולא יצטרך לרופא ולא לרפואתו. א''כ ודאי ראוי לברך בכונה גמורה ובדעת שלמה לרופא כל בשר ומפליא לעשות.

פשט דערפון איז, אז דער אויבערשטער האט באשאפען א מענטש מיט א גאר שטארקער immune system און אויב א מענטש היט זיך אפ די געזונט אזוי ווי עס דארף צו זיין, דעמאלט ווערט ער נישט קראנק. און ממילא דארף מען דאנקען דעם אויבערשטען אויף דער וואונדערליכע מתנה וואס ער האט אונז געגעבן, זאל מען דאס אינזין האבן ביי אשר יצר.

(איך וויל אודאי נישט שוואך מאכן די וואס האבן זיך מקבל געווען דאס צו זאגן בכוונה.)


הערה חשובה

הגם איך פראביר אוועקצושטיין דא פון הלכה, איז עס אבער פארט וויכטיג מעורר צו זיין א זאך וואס איך האב געזעהן אז אסאך ווייסען נישט פון דעם.

דער ברכה פון אשר יצר איז ''נישט'' קיין חלק פון די ברכת השחר. נאר דאס איז א ספעציעלע ברכה וואס חז''ל האבן מתקן געווען ווען מען גייט ארויס אין ביה''כ. דאס וואס מיר זאגן היינט די ברכה אינאיינעם מיט ברכת השחר וברכת התורה, איז צוליב א תקנה פון ר' נטרונאי גאון, אז וויבאלד עס איז ידים עסקניות זאל מען אלעס מסדר זיין אויף איינמאל אין בית המדרש, און מהאי טעמא זאגן מיר אויך נישט אלקי נשמה תיכף ווען מיר שטייען אויף, אזוי ווי עס שטייט אין די גמרא.

ממילא אויב גייט מען אין ביה''כ אינדערפרי און מען זאגט נאכדעם אשר יצר, טאר מען נישט זאגן נאכאמאל אשר יצר ווען מען זאגט ברכת השחר, און אויב מען זאגט דאס יא, איז עס א ברכה לבטלה.

דער טעות איז לכאורה צושטאנד געקומען פון דעם וואס אין אבודרהם זאגט ער אז דער ברכה פון אשר יצר דארף מען מאכן א יעדן אינדערפרי, אפי' אויב מען איז נאכנישט געווען אין ביה''כ, וכן פסק הרמ''א, און דער טעם דערפון זאגט דער רמ''א אין דרכי משה, אז וויבאלד פארן זיך אפגיסען טאר מען נישט צורירן צו קיין שום לעכער אין דעם קערפער, און נאר נאכדעם וואס מען גיסט נעגל וואסער באקומען מיר דער צוטריט דערצו, ממילא מאכט מען א ברכה ''נקבים נקבים'' ווייל עס איז כאילו עס איז יעצט באשאפען געווארן.
די מגן אברהם זאגט נאך א טעם, און דאס איז אלץ חדשים לבקרים רבה אמנתך.

לכאורה פון דעם איז צושטאנד געקומען דעם טעות אז אשר יצר איז א חלק פון ברכת השחר, אבער ווי געזאגט איז דאס א טעות גמור.

אגב, זענען אויך דא ראשונים וואס לערנען אז דער ברכה אשר יצר מאכט מען נאר איינמאל א טאג, און נישט יעדע מאל מען גייט ארויס דארף מען פון פריש מאכן אן אשר יצא.
קאטשקע אויפן וואסער
שר חמישים ומאתים
תגובות: 436
זיך איינגעשריבן אום:מאנטאג סעפטעמבער 25, 2017 12:20 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קאטשקע אויפן וואסער »

גוטע נקודה האט געשריבן:
1) דער רמב''ם, און דאס איז דער איינציגער וואס האט א קראנטער מקור, דער יעב''ץ שרייבט אזוי.
כ'מוז נישט זיין איינשטימיג אז דער רמב"ם האט געמאכט 'יגדל', אבער אביסל פארן יעב"ץ ברענגט שוין אזוי דער שבט מוסר אין עטליכע פון זיינע ספרים (סמוכים לעד און אגדת אליהו; ביידע זענען נאכנישט געווען געדרוקט בחייו פונעם יעב"ץ, ממילא האט ער 'נישט' גענומען די ידיעה פון דארט). אזוי איז אויך משמע פונעם מהרשד"ם אין זיין ספר 'בן שמואל' דף צ ע"א.
"גם שכלנו מתת אלקים הוא ואיסור גמור לצערו" (הג"ר ישראל משה חזן, איי הים על תשובות הגאונים - שערי תשובה, סי' קפז הערה כח) .
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

רבותי, איך מאך אן אפיעל.

איך וויל פארבעסערן דעם אשכול, ווער עס האט סיי וואספארא קאמענטארען, ביטע קומען אין אישי.
נישט קיין נפקא מינה אויב איר זענט א שר עשרת אלפים אדער אן איינפאכער אנשי שלומינו, יעדע שטימע ציילט.
(קריטיק איז דער בעסטער ingredient צו וואקסען)
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

עס איז א גרויסער מדובר צווישען די ראשונים, פארוואס די ברכה פון אלקי נשמה הייבט זיך נישט אן מיט קיין ברוך אזוי ווי א געווענליכע ברכה.

איך וועל אין דעם נישט מאריך זיין. אבער א טייל פון די ראשונים לערנען אז דאס איז צוליב דעם ווואס אלקי נשמה איז א ברכה הסמוכה לחברתה, דהיינו צו אשר יצר, וואס אין אזא פאל הייבט מען נישט אן קיין ברכה מיט קיין ברוך.
איז אינטערעסאנט צו אנמערקן, דאס וואס דער גר''א זאגט, אז דער סיבה פארוואס דאס איז א ברכה הסמוכה לחברתה איז, וויבאלד אלקי נשמה איז א ברכה אויף די נשמה, פונקט ווי אשר יצר איז אויפן גוף.



אלקי נשמה

דער מקור הברכה איז פון דער זעבער גמרא, ברכות ס: ווען א מענטש וועקט זיך אויף זאל ער זאגן דער ברכה פון אלקי נשמה.

דער רמב''ם שפירט פאר וויכטיג צוצולייגן אז מען רעדט דא נאר ווען א מענטש וועקט זיך אויף ''בסוף שנתו'' ווען ער פלאנט שוין סיי ווי אויפצושטיין. ווייל פון דער לשון הגמ' וואלט געקענט משמע זיין אז ווען אימער מען וועקט זיך אויף, אפי' אויב עס איז נאך אינמיטן די נאכט, און ער וויל נאך צוריק גיין שלאפען.

דער טעם פארוואס חכמינו ז''ל האבן מתקן געווען דעם ברכה איז, וויבאלד מיר ווייסען אז די נשמה פון א מענטש גייט ארויס ווען מען גייט שלאפן, און מען באקומט דאס צוריק ביים אויפשטיין, ממילא מאכט מען יעדן טאג נאכאמאל א ברכה אויף די נשמה.

דער ראב''ן לייגט צו, דאס וואס שטייט אין מדרש (בראשית י''ד ט'), אז דער נשמה פון א מענטש גייט טאקע ארויס פון אים ווען ער שלאפט, אבער דאך האלט עס דער אויבערשטען צוריק אז עס זאל נישט ארויסגיין פון אים אינגאנצען, ווייל אז יא וועט ער דאך שטארבען ווייל ער וועט מער נישט קענען אטעמען, און אויף דעם דאנקען מיר. און פאר דעם זאגן מיר אויך נשמה שנתת בי, ע''ש על כל נשימה ונשימה תהלל קה.

אין סידור השל''ה זאגט ער אז געווענליך ווען א מענטש וועט באהאלטן א פקדון ביי א צווייטען, וועט ער עס נישט צוריק באקומען אין זעלבען צושטאנד, נאר ער באקומט דאס אביסעל אפגעריבען. משא''כ דער אויבערשטער נישט נאר וואס ער האלט דער נשמה גאנץ, נאר ער געבט עס צוריק אויגעוואשן ווי ניי, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק, חדשים לבקרים.

אין פיוט אודה לקל, זאגט מען דארט :הנאמן בפקדונו יחזרנה לו כרצונו, איש לא גוע בעונו ויהי ערב ויהי בוקר: פשט דערפון איז, אז אפי' אויב א מענטש קומט ארויף מלא עבירות, דאך געבט אים דער אויבערשטער צוריק זיין נשמה, און האט נאכאמאל א זכיה אראפ צוקומען אויף דער וועלט.

ווי אויבען דערמאנט, האט ר' נטרונאי גאון מתקן געווען אז מען זאל נישט זאגן די ברכות על סדר הגמ', נאר מען זאל אלעס זאגן אויף איין מאל, ווען מען איז גרייט צו רעדן צום אויבערשטען, און דערפאר איז אנגענומען צו זאגן מודה אני תיכף ווען מען שטייט אויף.



נשמה שנתת בי טהורה היא

עס זענען דא אפאר דעות וואס איז פשט ''טהורה''.

1) ווייל דער נשמה קומט ממקום טהור גזורה. (ראב''ן, ר''י בן יקר, אבודרהם, ועוד)
2) דער נשמה פון א מענטש איז הייליג, עס איז נישט מקבל טומאה. (רוקח)
3) טהרה מיינט אז עס איז העכער פונעם גוף. (רבינו מנוח)


אין די גמרא שטייט נישט טהורה ''היא'', און זענען דא פילע וואס שרייבן דאס נישט צו זאגן. אין סידור ר' שבתי (סופר) און אזוי אויך דער חיד''א זענען מסביר דער סיבה, וויבאלד ווער קען דען זאגן אז דער נשמה וואס דער אויבערשטער האט אים געגעבן איז נאכאלץ טהורה.

אבער למעשה איז דאס איז א לשון וואס ר' נטרונאי גאון (?) האט צוגעלייגט און אזוי האבן אנגענומען אסאך ראשונים, און אזוי פירן מיר זיך היינט.



אתה בראתה, אתה יצרתה, אתה נפחתה בי

די דריי לשונות גייען ארויף אויף די דריי שטאפלען פון די יצירת אדם הראשון, ''ויברא'' אלקים את האדם, ''וייצר'' ד' אלקים את האדם, ''ויפח'' באפיו נשמת חיים. (רוקח, אבודרהם)

די מהרש''א צוטיילט דאס ווי פאלגענד.
אתה בראתה, נפש הטבעית, ויברא אלקים את האדם.
אתה יצרת, רוח החיוני, וייצר ד' אלקים את האדם.
אתה נפחתה בי, נשמה השכלית, ויפח באפיו נשמת חיים.



ואתה משמרה בקרבי

דער אויבערשטער היט אויף די נשמה אז עס זאל נישט ארויסגיין פון א מענטש עד עת קיצו. דער יעב''ץ אין סידור איז מסביר, אז וויבאלד די נשמה איז משתוקק אגאנצען צייט צו זיין מקור העליון, מוז דער אויבערשטער אפהיטען יעדע רגע אז דער נשמה זאל זיך האלטן אינעם גוף הגשמי. (כעין הרמ''א בפירוש ומפליא לעשות)


ואתה עתיד ליטלה ממנו, ולהחזירה בי לעתיד לבוא

וויבאלד מיר זעהען אז דער אויבערשטער געבט אונז צוריק די נשמה יעדן אידערפרי, ווערט אונזער אמונה אין תחיית המתים געשטארקט, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק, חדשים לבקרים רבה אמונתך, פשט, אז פון דעם וואס דו געבסט אונז צוריק די נשמה יעדן אינדערפרי, ווערט אונזער אמונה אין תחיית המתים אויך געשטארקט (איכה רבה). און דערפאר דעמאנען מיר דא ביי די ברכה, תחיית המתים (רוקח).


כל זמן שהנשמה בקרבי, מודה אני לפניך

דא קומען מיר אן צו די יסוד הברכה, מודה אני לפניך, און ביז אהער איז נאר געווען אן הקדמה צו מודה אני.
מודה אני איז אויף דעם וואס דו האסט אונז צוריק געגעבן די נשמה. (ראב''ן)

מיר זאגן כל זמן שהנשמה בקרבי, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק, לא המתים יהללו קה. (אבודרהם)

דער רבינו מנוח זאגט, אז מיר דאנקען דא מודה אני אויף תחיית המתים. דאס אז מיר זענען מער ווי בהמות, און מיר גייען נישט לאיבוד לאחר מאה ועשרים. מיר זאגן כל זמן שהנשמה בקרבי, דאס מיינט אז מיר ווייסען, אז אפי' יעצט ווען מיר לעבן, איז אויך דער תכלית נאר אויף תחיית המתים און נישט אויף יעצט. און מיר ענדיגען צו המחזיר נשמות לפגרים מתים, לויט אים איז פשוט פשט, פגרים מתים.


המחזיר נשמות לפגרים מתים

על שם וואס ווען מען שלאפט איז מען דומה למת.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

ברכת התורה

די גמרא ברכות כא. דרש'ענט פונעם פסוק כי שם ד' אקרא, הבו גודל לאלקינו. א חיוב צו זאגן א ברכה פאר מען זעצט זיך לערנען, און דאס ווערט אנגערופען, ברכת התורה.

פשט אין פסוק גייט אזוי. יערוף כמטר לקחי. לקחי דאס מיינט די תורה... אבער משה רבינו זאגט אז בעפאר דעם, כי שם ד' אקרא, איך וועל מאכן א ברכה, הבו גודל לאלקינו, עטץ זאלטס זאגן אמן. (רש''י)

דער לימוד, אזוי ווי אסאך אנדערע לימודים זענען נאר אסמכתא בעלמא, און דער חיוב ברכת התורה איז נאר מדרבנן. אזוי איז דעת רי''ף, רא''ש, רמב''ם, און אזוי איז אויך דער דעת השלחן ערוך. (פרי מגדים)

ווי ''להודות'' האט שוין פריער מעיר געווען, זענען דא ראשונים וואס לערנען אז דער לימוד איד יא פשוטו כמשמעו, און דער חיוב ברכת התורה איז יא מדאורייתא. (רמב''ן שכחת העשין ט''ו, חינוך מצוה ת''ל, מאירי ברכות)

דער טור סימן מ''ז, הויבט אן מיט דעם, אז מען דארף זייער נזהר זיין אין דער ברכה פון ברכת התורה, ווייל אין די גמרא זעהען מיר, אז דער סיבה פארוואס עס זענען דא תלמידי חכמים וואס זענען נישט זוכה צו קינדער תלמידי חכמים, איז צוליב דעם וואס זיי זענען נישט נזהר בברכת התורה!!!
און ווי אויך זאגט די גמרא אז דער סיבה פאר חרבן בית המקדש איז געווען, שלא ברכו בתורה תחילה!!!

טעם הברכה

דער לבוש שרייבט אז דער טעם הברכה איז, כדי מיר זאלן מיט דעם ווייזן אז די תורה איז ביי אונז באליבט, און אז מיר האבן הנאה צו לערנען, און מיר מאכן אויף דעם א ספעציעלע ברכה צו דאנקען דעם אויבערשטען אויף דעם.
ענליך צו דעם שרייבט דער רבינו יונה (הובא בר''ן על אתר), אז דער ברכת התורה איז אוועקגעשטעלט כדי צו דאנקען דעם אויבערשטען אויף דעם וואס ער האט אונז געגבן די תורה, און אויב זאגט מען נישט קיין ברכת התורה, ווייזט מען מיט דעם אז מען איז חלילה מזלזל אין די תורה. און אז מען לערנט נאר די תורה כאומנות בעלמא. (ר''י אבוהב)

צווי ברכות, אדער דריי?

ביי אונז אין סידור איז געדריקט די סדר הברכות, לעסוק בדברי תורה-''ו''הערב נא, דהיינו אז עס איז איין לאנגע ברכה מיט א וא''ו החיבור. און ווי אויך ווייסען מיר אז מען זאגט נישט קיין אמן נאך לעסוק בדברי תורה, צוליב דעם וואס דאס איז נאר איין ברכה.

עס איז אבער א מחלוקת הראשונים, אויב דאס איז טאקע נאר איין לאנגע ברכה, ממילא מיט אשר בחר בנו אינאיינעם זענען דא נאר צוויי ברכות. אדער זענען זיי צוויי עקסטערע ברכות, און דער נוסח וועט זיין הערב נא, אן קיין וא''ו, און ממילא באשטייט ברכת התורה פון א סך הכל פון דריי ברכות.

לשון הגמ'
מאי מברך א"ר יהודה אמר שמואל אשר קדשנו במצותיו וצונו לעסוק בדברי תורה ור' יוחנן מסיים בה הכי הערב נא ה' אלהינו את דברי תורתך בפינו ובפיפיות עמך בית ישראל ונהיה אנחנו וצאצאינו וצאצאי עמך בית ישראל כלנו יודעי שמך ועוסקי תורתך ברוך אתה ה' המלמד תורה לעמו ישראל ורב המנונה אמר אשר בחר בנו מכל העמים ונתן לנו את תורתו ברוך אתה ה' נותן התורה אמר רב המנונא זו היא מעולה שבברכות הלכך לימרינהו לכולהו:

פון דער לשון הגמ' ר' יוחנן מסיים בה, איז משמע אז והערב איז בלויז דער סיום הברכה פון לעסוק בדברי תורה. (רש''י) און אזוי איז אויך שיטת התוס', והרא''ש (מו.)

מצד אחר רעכנט דאס דער רמב''ם קלאר פאר צוויי באזונדערע ברכות. און ווי אויך שרייבט דער בעל המאור, אז אה''נ דאס איז טאקע א חתימה אויף ר' יוחנן'ס ברכה, אבער עם כל זה ווערט עס נאכאלץ פאררעכנט פאר צוויי באזונדערע ברכות. און אזוי זאגט אויך דער אבודרהם.

אן אינטערעסאנטער טעם פארוואס חז''ל האבן מתקן געווען ''דריי'' ברכות אויף די תורה זאגט דער רז''ה, אז איינס איז אויף מקרא, דער צווייטע איז אויף משנה, און דער דריטער איז אויף מדרש. און דערפאר זאגן מיר נאכדעם דער פרשה פון ברכת כהנים, מקרא, משנת איזהו מקומן, משנה, ר' ישמעאל אומר, מדרש (תלמוד)

פון די אנדערע זייט זאגט דער רבינו יונה, אז לשיטת אז והערב איז נאר אן הוספה צו די פריערדיגע ברכה, ממילא איז דאך נאר צוויי ברכות על התורה, קען מען זאגן פשוט, איינס איז על תורה שבכתב, און די צווייטער איז על תורה שבעל פה.

להלכה ווערט גע'פסק'ענט אז דאס איז איין ברכה, אין מען דארף זאגן ''ו''הערב, און ווי אויך זאגט מען נישט קיין אמן.


הפסק בברכת התורה

תוס' פרעגט אין ברכות, לכאורה זעהען מיר דאך ביי מצות סוכה, אז אויב א מענטש עסט מער ווי איין סעודה א טאג, מאכט ער יעדע מאל דער ברכה לישב בסוכה, ממילא וואס איז אנדערש די מצוה פון לימוד התורה פארוואס זאל מען נישט מאכן די ברכה יעדעס מאל פאר מען זעצט זיך לערנען?

אויף דעם ענטפערט תוס', אז דער מצוה פון לימוד התורה איז אנדערש ווי שאר מצוות, וויבאלד עס איז נישטא קיין חיוב אויף א מענטש צו עסן, משא''כ לימוד התורה אויף דעם שטייט דאך והגית בו יומם ולילה, ממילא איז דער דעת פון א מענטש אגאנצען טאג אויף די תורה, און עס ווערט נישט פאררעכנט פאר א הפסק.

אין שו''ת מן השמים זאגט ער א טעם, ווייל די ברכות וואס חז''ל האבן מתקן געווען אויף די תורה, איז לאו דוקא אויף די תורה, נאר אויף דער עצם זאך אז דער אויבערשטער האט אונז אויסגעוועלט פון אלע פעלקער, אזוי ווי מיר זאגן, אשר בחר בנו מכל העמים, ממילא איז נישט שייך צו מאכן די ברכה מער ווי איין מאל א טאג.
עס בלייבט אבער שווער דער ברכה פון לעסוק בדברי תורה, אויף דעם זאגט ער אז וויבאלד עס איז א ברכה ארוכה, אנדערש ווי אנדערע ברכת המצוות, לדוגמא, תפילין.

אין לקט יושר ברענגט ער, אז זיין רבי דער תרומת הדשן ווען ער איז ארויסגעקומען פון ביה''כ האט ער געמאכט נאכאמאל א ברכה אויף די ציצית ווי באלד דאס ווערט פאררעכנט פאר א הפסק, אבער ברכת התורה האט ער נישט נאכאמאל געזאגט אפילו לכאורה אין ביה''כ טאר מען דאך נישט לערנען, דאך וויבאלד ער איז עוסק במצוות א גאנצען צייט כגון מקנח בשמאל ווערט עס נישט פאררעכענט אלץ הפסק, נאר ער איז כאילו עוסק בתורה א גאנצען צייט. הפלא ופלא!!
לעצט פארראכטן דורך גוטע נקודה אום דאנערשטאג אוגוסט 25, 2022 2:05 pm, פארראכטן געווארן 2 מאל.
הר ההר
שר האלף
תגובות: 1040
זיך איינגעשריבן אום:דינסטאג אפריל 26, 2022 12:31 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הר ההר »

גוטע נקודה האט געשריבן:
אן אינטערעסאנטער טעם פארוואס חז''ל האבן מתקן געווען ''דריי'' ברכות אויף די תורה זאגט דער רז''ה, אז איינס איז אויף מקרא, דער צווייטע איז אויף משנה, און דער דריטער איז אויף מדרש. און דערפאר זאגן מיר נאכדעם דער פרשה פון ברכת כהנים, מקרא, משנת איזהו מקומן, משנה, ר' ישמעאל אומר, מדרש (תלמוד)
דער ראב''ד אויפן פלאץ וואונדערט זיך זייער אויף דעם טעם, און ערפרעגט דאס אפ.
איך צווינג דיר נישט צו האלטען ווי מיר, צווינג דו מיר אויך נישט צו האלטען ווי דיר.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

הר ההר האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
אן אינטערעסאנטער טעם פארוואס חז''ל האבן מתקן געווען ''דריי'' ברכות אויף די תורה זאגט דער רז''ה, אז איינס איז אויף מקרא, דער צווייטע איז אויף משנה, און דער דריטער איז אויף מדרש. און דערפאר זאגן מיר נאכדעם דער פרשה פון ברכת כהנים, מקרא, משנת איזהו מקומן, משנה, ר' ישמעאל אומר, מדרש (תלמוד)
דער ראב''ד אויפן פלאץ וואונדערט זיך זייער אויף דעם טעם, און ערפרעגט דאס אפ.
קוק אריין אין אבודרהם.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

לתועלת הנין ביטע נאר קאמאנטירן דא.
viewtopic.php?f=5&t=57116
לעצט פארראכטן דורך גוטע נקודה אום מאנטאג אוגוסט 22, 2022 2:57 pm, פארראכטן געווארן 1 מאל.
אוועטאר
אביש
שר חמישים ומאתים
תגובות: 497
זיך איינגעשריבן אום:פרייטאג פעברואר 02, 2018 12:26 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אביש »

הערליך שיין הרב נקודה! קיפ איט אפ,
יעצט אריין דא דאס ערשטע מאל, האבעך איין הערה
גוטע נקודה האט געשריבן:
דער פיוט לויט ווי עס לאזט זיך זאגן, איז בעצם נתחבר געווארן צו זאגן ביינאכט, אזוי ווי ער ענדיגט צו מיט דער פסוק בידו אפקיד רוחי בעת אישן ואעירה,
איך מיין אז פשוט'ע פשט פון "ואעירה" איז: אין איך האב מיך אויפגעוועקט, דאס הייסט אזוי: בידך אפקיד רוחי בעת אישן, אין יעצט, ואעירה, אין יעצט איז "אם רוחי גויתי" צוזאמען,
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

ברכת התורה חלק ב'

ברכת המצות, אדער ברכת השבח, אדער גאר ברכת הנהנין?

בפשטות ווי מיר האבן געברענגט נעכטן פון בעל המאור, זענען די ברכות פון ברכת התורה, א ברכת המצוה.

דער פני יהושע אין ברכות זאגט א חידוש, אז די ברכה פון לעסוק בדברי תורה, איז טאקע א ברכת המצוה, אזוי ווי מיר מאכן א ברכה אויף אנדערע מצוות, און פאר דעם זאגן מיר טאקע אשר קדשנו במצותיו, אזוי ווי ביי אנדערע ברכת המצוות. אבער דער צווייטער ברכה פון אשר בחר בנו, דאס איז שוין א ברכת השבח, ווייל אויב זענען מיר מחיוב מיט ברכת השבח אויף עניני חיי שעה, איז כ''ש דא א חיוב ברכה אויף די תורה וואס איז חיי עולם.

דער לבוש שרייבט א פלא פון א זאך, אז פונקט ווי ביי מצות מצה מאכן מיר צוויי ברכות, איינס על אכילת מצה, וואס דאס איז א ברכת המצוה, און דערנאך המוציא לחם מן הארץ, וואס איז א ברכת הנהנין. אזוי אויך איז אויף לימוד התורה האבן חז''ל מתקן געווען צוויי ברכות, לעסוק בדברי תורה, וואס דאס איז א ברכת המצוה. און אשר בחר בנו, וואס דאס איז ברכת ''הנהנין'' ווייל עס איז דאך נישטא קיין גרעסערע פארגעניגן ווי לימוד התורה.

פאר ברכה, און נאך ברכה

אין לבוש שטייט, אז דער ברכה פון לעסוק בדברי תורה, איז נתקן געווארן דורך חז''ל, פאר א נאך ברכה. פונקט ווי מען זעהט ביי קריאת התורה בציבור איז נתקן געווארן צוויי ברכות איינס פארדעם, און איינס נאכדעם. אזוי אויך איז ביי לימוד התורה.
אבער וויבאלד עס איז נישט שייך צו מאכן קיין נאך ברכה אויף לימוד התורה ביחיד, וויבאלד מיר זענען דאך מחויב והגית בו יומם ולילה צו לערנען א גאנצען טאג. דערפאר האבן חז''ל מתקן געווען דער נאך ברכה הערשט דעם נעקסטן אינדערפרי, ווען ער איז שוין ממילא מחויב צו מאכן נאכאמאל א ברכה אלץ הפסק שינה. (אין ערוך השלחן זאגט ער די זעלבע, נאר די ברכות פארקערט)


לעסוק בדברי תורה

אין די גמרא ברכות ווערט געברענגט דער לשון, לעסוק בדברי תורה.

בנוסח הראשונים ווערט געברענגט דער נוסח אנדערש, ''על דברי תורה'', און אזוי ווערט געפסקנ'ט אין שלחן ערוך. (ר' נטרונאי גאון, ר' עמרם גאון, רמב''ם, רי''ף, רא''ש, המנהיג, אבודרהם, ועוד רוב ראשונים)

דער טעם פון די ראשונים וואס זאגן די גירסא על דברי תורה, איז וויבאלד אזוי מאכט מען אויך א ברכה אויף אלע מצוות, און לאו דוקא אויף די תורה. (המנהיג ס' י')

דער בית יוסף, פרעגט אפ דער טעם, זאגענדיג אז אויף אנדערע מצוות מאכט מען דאך שוין א ברכה שפעטער אין טאג, און אויב איז דאס א ברכה אויף שאר מצוות פארוואס זאל מען מאכן א ברכה אויף תפילין? אבער למעשה זאגט ער אז דאס איז דער נוסח הרמב''ם, זאל מען אזוי זאגן.

קומט אבער צו גיין דער מגן אברהם, און זאגט אז דער מנהג אין אשכנז איז יא צו זאגן לעסוק בדברי תורה.

דער ווארט לעסוק, איז ווי באלד דער עיקר לימוד התורה איז אז א מענטש זאל זיך פלאגן אויף תורה, אזוי ווי רש''י זאגט שתהיו עמלים בתורה, דערפאר האבן חז''ל מתקן געווען דער לשון לעסוק, אז מען זאל מאכן דערפון אן עסק, א גאנצער געשעפט, (רבינו מנוח, ב''ח, ט''ז)

דער מהר''ל מפראג זאגט, אז ווען מען זאגט ווען דער לשון על דברי תורה, וואלט דאס נאר גוט געווען אויב מען איז מכוון לאמיתו של תורה, וואס טוט זיך אבער אויב א מענטש פלאגט זיך בתורה אבער ער איז נישט זוכה צו פארשטיין?, אויף דעם האבן חז''ל מתקן געווען ''לעסוק'', ווי לאנג די ביסט עוסק נישט קיין נפקה מינה אויב די פארשטייסט דאס לאמיתה.


והערב נא.

והערב איז א לשון פון מאך זיס. (רש''י) אדער א לשון פון ערבות דהיינו אז די תורה וואס מען לערנט, זאל זיין פארזיכערט ביי אונז, ע''פ לא ימושו מפיך...(ר''י בן יקר, אבודרהם)

נאכדעם וואס מען זאגט ''לעסוק'' בדברי תורה, דהיינו עמילות בתורה, דאן קען מען מתפלל זיין והערב, אז עס זאל זיין זיס. ווייל נאר נאך יגיעה איז מען זוכה לתורה. (רבינו מנוח, אליה רבה)

איך האב געזוכט א טעם אויף דעם תפילה, אבער נישט געפונען. האב איך אבער געקלערט, אז ווי פריער געזאגט בשם הלבוש ושאר, אז דער טעם אויף אמירת ברכת התורה, און ווי אויך דער סיבה פארוואס דאס זאגן ברכת התורה איז אזוי הארב, איז אלץ חשיבות התורה.
האב איך געקלערט אז פארדעם האבן חז''ל מתקן געווען דעם תפילה, ווייל עס איז נישט דא קיין בעסערע וועג צו ארויס ווייזען אהבת און חשיבות התורה ווי ווען מען בעט און מען איז מתפלל, אז מיר ווילן אז אונז און אונזערע קינדער און אייניקלעך זאלן זיין דבוק אין תורה, וואס ווי עס פארשטייט זיך אליינס קען מען נאר בעטן אזא תפילה אויב איז דער תורה ביי א מענטש א חשיבות.


וצאצאנו, וצאצאי צאצאינו.

דער סיבה פארוואס מיר גייען צוויי דורות, און מען זאגט נישט נאר וצאצאינו אזוי ווי עס שטייט אין די גמרא, איז צוליב דעם וואס דער גמרא זאגט (בבא מציעא פה.) כל שהוא תלמיד חכם ובנו תלמיד חכם ובן בנו תלמיד חכם שוב אין תורה פוסקת מזרעו ווייל עס איז תורה מחזרת על אכסנייא שלה, און די גמרא דארט ענדיגט צו, אמר הקב''ה אני ערב בדבר זה. (ספר המנהיג)


המלמד תורה לעמו ישראל

איך האב נישט קיין פשוט פשט אויף דער סוף פון דעם ברכה. (אולם עיין ב''ח)
אבער איך האב געקלערט, אז די גמרא זאגט אין נדה (ל:) אז מען לערנט כל התורה מיט אן עיבור במעי עמו, אבער ווען ער איז בא לאויר, געבט אים דער מלאך א קלאפ און ער פארגעסט תיכף אלעס.
איז באקאנט דער פשט, אז דער ציהל דערפון איז, ווייל בעצם וואלט נישט מעגליך געווען פאר א בשר ודם וואס איז א שטיק גשמי וחומר צו פארשטיין די הייליגע תורה וואס איז כל כולו רוחני. דערפאר לערענט מען מיט א קינד תורה פארן אראפ קומען אין עולם הגשם, כדי אז שפעטער זאל אים שוין זיין גרינגער צו לערנען תורה. און דאס ענדיגט די גמרא צו, אז ווען ער איז יצא לאוויר געבט אים דער מלאך א קלאפ, און ער פארגעסט די תורה. פשט איז נישט אז ער געבט אים א קלאפ, נאר די רגע ער קומט אראפ אויף דער וועלט, פארגעסט ער אטאמאטיש די תורה. (מהר''ל, גר''א, ועוד)

מיט דעם קען מען מסביר זיין די ברכה המלמד תורה לעמו ישראל, נאך פאר מען קומט אראפ אויף דער וועלט, וואס נאר אזוי זענען מיר זוכה צו פארשטיין תורה.
לעצט פארראכטן דורך גוטע נקודה אום דאנערשטאג אוגוסט 25, 2022 8:27 pm, פארראכטן געווארן 1 מאל.
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

אשר בחר בנו

די גמרא אין ברכות, אמר ר' המנונא, זו מעולה שבברכות (ברכת התורה).
רש''י זאגט דער סיבה, לפי שיש בה הודאה למקום, וקילוס לתורה, ולישראל.

אשר בחר בנו גייט ארויף אויף דעם וואס דער אויבערשטער האט אונז מקרב געווען צום בארג סיני, דאס איז איין הודאה, (אזוי ווי מיר זאגן פסח, אילו קרבנו לפני הר סיני ולא נתן לנו את התורה) און דערנאך זאגן מיר ונתן לנו את תורתו. (טור)

דער כל בו איז מסביר, אז ווען מען איז אנגעקומען צום בארג סיני, איז געווען פסקה זוהמתן, און מען האט שוין נישט געדארפט צוקומען צו קיין מתן תורה, אבער אפילו אזוי האט ער אונז געגעבן די תורה, און פארדעם דאנקען מיר צוויי מאל.

לכאורה איז שווער אויף דער לשון אשר בחר בנו, פון דעם וואס די גמרא זאגט אז פאר מתן תורה איז דער אויבערשטער ארום געגאנגען צו אלע פעלקער פרעגן ווער עס וויל מקבל זיין די תורה. נו אויב אזוי, ווי איז שייך צו זאגן אשר בחר בנו מכל העמים, מיר זענען דאך געווען די לעצטער פאלק פאר וועמען דאס צו געבן?
נאר וואס דען, דער אויבערשטער האט אריין געלייגט אין אונז אידן אינגאנצען אן אנדערע טבע, כדי מיר זאלן קענען מקבל זיין די תורה, אזוי ווי מיר זעהען טאקע אז אלע פעלקער האבן אפגעזאגט, און דאס איז וויבאלד אין זיי האט ער נישט אריינגעלייגט דעם טבע. און נאר מיר האבן געזאגט תיכף נעשה ונשמע. און דאס טייטשט אשר בחר בנו (מהר''ל)


ברוך אתה ד' ''נותן'' התורה.

דער ט''ז איז מסביר, אז דאס וואס מיר זאגן נותן התורה א לשון יחיד, איז צוליב דעם וואס דער אויבערשטער געבט אריין אין די תורה א פרישער טעם יעדן טאג. ממילא ווערט עס גערעכנט כאילו מיר זענען מקבל די תורה יעדן טאג פון דאס ניי.
ונ''ל עוד, שתקנו לחתום נותן התורה, שיש במשמעות לשון הוה, ולא נתן בלשון עבר. אלא הכוונה, שהוא יתברך נותן לנו תמיד בכל יום תורתו, דהיינו שאנו עוסקים בה וממציא לנו הוא יתברך בה טעמים חדשים, וכמ''ש על דדיה ירווך בכל עת, מה התינוק הזה...


ברכת כהנים.

דאס זאגן ברכת כהנים ווערט שוין דערמאנט אין סידור ר' עמרם גאון, ווי אויך ברענגט דאס תוס' אין ברכות, און ווי אויך ברענגט עס דער רמב''ם. (הגם אין סדר ר' עמרם שטייט דאס איינגערינגעלט, דאך ברענגט עס דער טור משמו)

(עס זענען די פארשינדענע שיטות אין די ראשונים ווען מען זאגט די פסוקים פון ברכת כהנים, אבער מיר וועלן זיך האלטן צו אונזער סידור, אז מען זאגט דאס תיכף נאך ברכת התורה)


דאס זאגן מקרא ומשנה תיכף נאך ברכת התורה איז צוליב צוויי טעמים.

1) אין ירושלמי, אמר ר' בא, והוא ששנה אל אתר. דאס וואס ברכת אהבה רבה איז נחשב אזוי ווי ברכת התורה, איז נאר אויב לערנט מען תיכף אויפן פלאץ. (מיר וועלן אי''ה אביסעל מאריך זיין אין דעם נאך שבת)

2)די גאונים האבן דאס מתקן געווען, און אזוי אויך צו זאגן די משנה פון איזהו מקומן, און אויך דער ברייתא פון ר' ישמעאל אומר, כדי יעדער איד זאל כאטש עפעס לערנען יעדן טאג. און אזוי ווי חז''ל זאגן אז לעולם ישלש אדם שנותיו שליש במקרא שליש במשנה שליש בתלמוד. דערפאר האבן די גאונים אהערגעשטעלט א סדר פון אלע דריי. (תוס' קידושין)



דער סיבה פארוואס עס איז אויסגעוועלט צו זאגן דוקא די פסוקים פון ברכת כהנים.

1) איז כדי צו דערמאנען ברכתן של ישראל פארן זאגן די פרשת התמיד. (אבודרהם)

2) די פסוקים פארמאגן אין זיך 60 אותיות, אנקעגן די 60 מסכתות הש''ס. (רא''ה מלוניל)

3) די אנשי משמר פלעגן דאס זאגן אין בית המקדש יעדן טאג אידערפרי. (בית יוסף)

4) די תקנה איז געווען אז מען זאל זאגן דריי פסוקים אזוי ווי ווען מען ליינט אין די תורה, און וויבאלד דאס איז פרשה פון דריי פסוקים, און ווי אויך אינהאלט דאס א ברכה אין זיך, האט מען מתקן געווען דאס צו זאגן. (אליה רבה)


5) דער קאזיגלוביר שרייבט אין שו''ת ארץ צבי (חלק א' סימן כ') א דבר נפלא, עס איז אן אריכות הדברים, אבער בקיצור ברענגט ער ארויס אזוי.

מיר האבן א כלל אז דברים שבכתב אי אתה רשאי לאומרם ע''פ. און אויב חז''ל זאלן זאגן אז משום עת לעשות לד' זאל מען יא מעגן זאגן ע''פ, איז פשט אז עס באקומט א דין פון תורה שבעל פה, און עס איז שוין נישט ווי תורה שבכתב. אבער מיר זוכן דא א פסוק ווי מען זאל יוצא זיין מיט דעם דוקא תורה שבכתב. אויף דעם זאגט ער, אז וויבאלד עס איז דא א מצוה אויפן א כהן צו בענטשען כלל ישראל א גאנצען טאג, ממילא איז זיכער אז מצד די תורה אליינס איז מותר פאר א כהן צו זאגן די פסוקים ע''פ.
אויב אזוי קומט אויס אז דאס זענען די איינציגע פסוקי התורה וואס איז שוין מן התורה מותר לאמרם ע''פ. קומט אויס אז מיט די פסוקים איז מען יוצא לימוד תורה שבכתב אפי' ווען מען זאגט דאס ע''פ. און דערפאר האבן די גאונים מתקן געווען דוקא די פסוקים, כדי אפי' אויב א מענטש זאגט ברכת התורה אן א סידור זאל ער אויך קענען יוצא זיין תורה שבכתב. הפלא ופלא!
גוטע נקודה
שר חמישים ומאתים
תגובות: 257
זיך איינגעשריבן אום:זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

אלו דברים.

דאס וואס מיר זאגן, איז א צוזאמשטעל פון פרק א' משנה א' מסכת פיאה.
אלו דברים שאין להם שיעור הפאה, והביכורים, והראיון, וגמילות חסדים, ותלמוד תורה.
אלו דברים שאדם אוכל פירותיהן בעולם הזה והקרן קיימת לו לעולם הבא כיבוד אב ואם, וגמילות חסדים, והבאת שלום בין אדם לחברו, ותלמוד תורה כנגד כולם.
מיט א מימרא פון ר' יוחנן מסכת שבת קכ''ז.
אמר רב יהודה בר שילא א"ר אסי א"ר יוחנן ששה דברים אדם אוכל פירותיהן בעולם הזה והקרן קיימת לו לעולם הבא, ואלו הן, הכנסת אורחין, וביקור חולים, ועיון תפלה, והשכמת בית המדרש, והמגדל בניו לתלמוד תורה, והדן את חברו לכף זכות...הני נמי בהני שייכי.
(משנה ברורה)
דער מהרש''א שרייבט אז דאס איז א ברייתא, אבער מיר האבן דאס נישט.


הני נמי בהני שייכי, איז פשט אז די זאכן וואס ר' יוחנן לייגט צו, איז נכלל אין דאס וואס די משנה זאגט.

גמילות חסדים,הכנסת אורחים, ביקור חולים, עיון תפילה.

תלמוד תורה,גידול בנים לתלמוד תורה, השכמת בית המדרש.

והבאת שלום בין אדם לחבירו (ובין איש לאישתו), דן את חבירו לכף זכות. (רש''י)

די מהרש''א זאגט אז עין תפילה איז נכלל אין הבאת שלום, ווייל תפילה ברענגט שלום אויף דער וועלט.


פשט אין די משנה שאדם אוכל פירותיהם בעולם הזה, זאגט דער רמב''ם. אז ווער עס פירט זיך וואויל אין די ענינים, וועלן זיך אנדערע אויך פירן גוט צו אים. דהיינו אויב איז א מענטש א גומל חסד, וועלן מענטשען מיט אים אויך טוהן חסד, וכן כיבוד אב ואם, ביקור חולים...משא''כ ווען איינער היט שבת, פארדינט ער גארנישט אויף דער וועלט.

לויט די רמב''ם האט דאס גארנישט מיט קיין סגולת המצווה, נאר דאס איז א מציאות, אויב איינער פירט זיך אויף שיין צו אנדערע מענטשען, וועלן זיי זיך אויך פירן שיין צו אים. אויב אזוי ווערט שווער וואס מיינט ותלמוד תורה כנגד כולם, דאס איז דאך נאר א מצוה שבין אדם למקום? אויף דעם זאגט די רמב''ם, אז מיר ווייסן אז תלמוד גדול שמביא לידי מעשה, און דאס איז וואס מיינט ותלמוד תורה כנגד כולם, ווייל דורך דעם וועט מען אנקומען צו אנדערע מצות.

אנדערע ראשונים שרייבן יא דער פירוש המשנה אז דאס איז צוליב די סגולת המצוה, און לויט דעם איז פשוט דער ותלמוד תורה כנגד כולם, אזוי ווי חז''ל זאגן, וכל חפצים לא ישוו בה, דהיינו, אז כל מצותיה של תורה, אין שוות לדבר אחד מד''ת.

גמילות חסדים זענען שוין די ראשונים מסביר אז דאס מיינט נאר גמילות חסדים בגופו, וויל גמילות חסדים בממונו האט יא שיעור, דהמבזבז אל יבזבז יותר מחומש.




שטייעדיג לגמר ברכת התורה, וויל איך נאר אנצייכענען די ווערטער פון משנה ברורה.
ותמיד תהיה תפילת האב והאם שגורה בפיהם להתפלל על בניהם שיהיו לומדי תורה וצדיקים ובעלי מידות טובות ויכוון מאוד בברכת אהבה רבה ובברכת התורה בשעה שאומרים ונהיה אנחנו וצאצאינו וכן כשאומר בובא לציון למען לא ניגע לריק ולא נלד לבהלה
שרייב תגובה

צוריק צו “הלכות תפלה וברכות”