סדר לימוד חומש - נייע געדאנק
אין די אידישע וועלט זענען דא פארשידענע ספרים און לימודים וואס זענען איינגעטיילט פארן טאג, וואך מאנאט יאר אא"וו.
די פאפולערסטע איז די אלוועלטליכע בלאט גמ' און די פארשידענע סדרים לימוד אין גמ' וואס האבן נאכגעפאלגט ספעציעל די פארלאפענע עטליכע יארן דורך אלע שיכטן און קרייזן.
אזוי זענען דא פארשידענע סדרים. א סדר אין חק לישראל און אסאך אנדערע לימודים ספעציעל די פארלאפענע עטליכע יאר. א סדר אין אור החיים הקדוש, קיצור ש"ע א סדר אין משניות, א סדר אין רמב"ם אא"וו.
די פאקט איז, אז א לימוד מיט א סדר איז פאר א מענטש פיל גרינגער צו נעמען אין די הענט אריין. מען דארף נישט מער ווי קוקן אויף די פארמערטע סדר הלימוד אין גמ' וואס עס האבן געברענגט די פארשידענע סדרי הקהילות אויף גמ'. צו ווייל אז אסאך לערנען אינאיינעם איז דאס א חיזוק, צו ווייל א מענטש שפירט עס האט א אנהייב און ענדע, עפעס וואס ער קען "אנכאפן". וואס די סיבה זאל זיין, איז די פאקט אז ווען עס איז דא א "סדר" מיט א לוח און א סיסטעם וועלן פיל מער מענטשן דאס נוצן.
פון די צווייטע זייט זענען דא גאר וויכטיגע לימודים וואס האבן פאר סיי וועלכע סיבה נאכנישט באקומען קיין "סדר" וואס מען זאל ארויסשטעלן מיט א לוח און א סיסטעם אז מענטשן זאלן עס קענען מיטהאלטן.
--
איין אזא לימוד איז "חומש"!
פשוט תורה די פינף ספרים מפי הגבורה. עס איז נישטא קיין סדר מיט א לוח פאר לימוד החומש. עס איז טאקע יא דא חק, אבער חק איז זייער אסאך טעגליך, און צוגאב צו דעם אז חק איז נאך לימודים אויסער נאר חומש מיט א פירוש ווי רש"י אדער רמב"ן. אז איינער וויל אראפבינדן א שטיק צייט טעגליך קען מען טאקע לערנען חק, און אסאך לערנען טאקע חק, ספעציעל די פארלאפענע עטליכע יאר ווען עס איז געווען א אויפוואכונג איבער לערנען חק, און טאקע צוגעשטעלט די צוגעהערן, אבער אסאך פון די לערנער זענען אדער עלטערע אידן, אדער מיטל יעריגע בעלי בתים וואס האבן שוין מער צייט אוועקצוגעבן.
די פאקט איז, אז יעדער מענטש וויל האבן שיעורי תורה, און כמעט יעדער האט עפעס שיעורי תורה. אבער מען איז פאריאגט און פארפלאגט, און מען האט נישט אזויפיל צייט. וועלן מערסטענס מענטשן האבן א שיעור אין גמ' אדער אין הלכה. און אנדערע לימודים קומט מען נישט אן.
אבער למעשה איז דאך לערנען חומש עפעס וואס איז פארשטענדליך זייער וויכטיג. עס איז די יסוד פון אידן, די תורה מפי הגבורה. ספעציעל איז מקובל ביי חסידים פון הייליגן בעש"ט הקדוש איבער די סגולה פון לערנען חומש מיט רש"י. גאר באקאנט איז די מאמר וואס הרה"ק מסאטמאר זי"ע האט נאכגעזאגט פון הייליגן רבי'ן ר' מרדכי'לע מנאדבורנא זי"ע איבער לימוד חומש מיט רש"י: "זאלסט פילעווען חומש רש"י, וועסטו וויסן אוואו דער באשעפער וואוינט" "מרדכי'לע האט גיקענט אסאך גרויסע לייט וואס האבין נישט גיפיליוועט חומש רש"י, און זיי האבין נישט גיוואוסט אוואו דער באשעפער וואוינט"!
ביי די גדולי ישראל יוצאי הונגריה אין אלגעמיין איז באקאנט די שטארקע דגוש איבער לערנען חומש מיט רש"י און רמב"ן. ידועה פון הייליגן חת"ס און זיינע גרויסע תלמידים. אין די אונגארישע ישובות זענען געווען סדרים אויף לערנען חומש, און מען האט עס פארהערט. און אזוי אויך אלע גדולי ישראל אין אלע דורות פון אלע סארטן וואס האבן געזאגט אז לימוד חומש מיט רש"י אדער רמב"ן איז די סגולה פאר אמונה און טהרת המחשבה.
--
אבער למעשה איז נישט אזוי גרינג א סדר אין חומש. ווי געזאגט יעדער האט זיך שוין זיינע שיעורים, און צוצולייגן חומש איז א שווערע זאך, עס נעמט אסאך צייט וואס נישט יעדער האט.
--
האב איך געטראכט א געדאנק איבער לימוד אויף חומש. איך האב דעם געדאנק אויספרובירט אויף למעשה ביי זיך אליינס, און ווי עס קוקט מיר אויס איז עס א גוטע געדאנק און סדר. עפעס וואס יעדער אן אויסנאם כמעט קען נאכמאכן.
--
די חמשה חומשי תורה זענען איינגעטיילט פאר פרשת השבועה. און יעדע פון די פרשות זענען איינגעטיילט אויף פארשידענע סארטן וועגן. פרשות, און דאן טיילן ביז שני, שלישי, רביעי אא"וו.
מיין געדאנק איז, אז מען זאל איינטיילן דאס לערנען חומש אויף זיבן יאר. יעדע פרשה איז צוטיילט אויף זיבן לויט די עליות, און מען זאל יעדן טאג לערנען א טייל פון איינע פון די טיילן צוטיילט אין זיבן יאר.
די ערשטע יאר צו לערנען יעדע וואך ביז שני. די צווייטע יאר פון שני ביז שלישי, די דריטע יאר פון שלישי ביז רביעי אא"וו.
לאמיר מאכן דעם חשבון וויפיל דאס קומט אויס א טאג, און מיר וועלן זעהן אז עס איז ממש א דבר השוה לכל נפש.
--
עס זענען דא 54 פרשות השבוע אין די תורה. די 54 פרשות באשטייען פון 5846 פסוקים. אז מען צוטיילט דאס אין 54 איז דאס 108.259 פסוקים פאר א וואך. און אז מען צוטיילט דאס אין זיבן, איז דאס 15.46 פסוקים אין דורכשניט פאר יעדע טייל איינגעטיילט אין זיבן לויט די עליות.
דאס הייסט, אז אויב זאל מען צוטיילן דאס לערנען אין זיבן יאר, דארף מען יעדע וואך לערנען עפעס איבער 15 פסוקים א וואך.
דאס קומט אויס צו אומגעפער 2.2 פסוקים א טאג!
--
אצינד צו לערנען 2.2 פסוקים א טאג איז עפעס וואס יעדע מענטש קען זיך אונטערנעמען. ספעציעל די טעג ווען עס איז דא די פארשידענע חמושים מיט פירושים אויף חומש און רש"י.
און עס קומט אויס, אז מיט נאר געציילטע מינוטן א טאג אוועקגעגעבן, ממש מינוטן קען יעדער מענטש ענדיגן לערנען גאנץ חמשה חומשי תורה.
--
און די אמת איז אז דאס קען זיין פאר יעדעם לויט זיין שטייגער. איינער קען לערנען נאר חומש וואס דארף נעמען ממש צוויי דריי מינוט. אנדערע קענען לערנען מיט רש"י, אדער מיט רמב"ן אדער מיט ביידע. אנדערע וואלטן געוואלט לערנען מיט נאך מפרשים, ראשונים אדער אחרונים. און וויפיל מער מען לייגט צו, אלס מער צייט נעמט עס טאקע, אבער דאס קען יעדער אפמאכן וויפיל צייט מען האט אוועקצוגעבן.
אויב איינער איז צום ביישפיל מער פארנומען א געוויסע טאג אין די וואך, קען ער זיך איינטיילן די טעג וואס ער האט מער צייט, און פשוט איינטיילן די צאל פסוקים וויאזוי עס שטימט פאר אים. איינער קען נישט זונטאג האבן די צייט אבער יא שבת, איינער פארקערט, האט שבת מער צייט און זונטאג נישט. איינעם איז בעסער נאר שבת צו לערנען די גאנצע פארציע אא"וו. יעדער לויט זיין אייגענע מהלך.
אבער די מינימום פון נאר חומש אדער בעסער געזאגט נאר חומש מיט רש"י פאר עפעס איבער צוויי פסוקים א טאג אדער א דורכשניט פון 15 פסוקים א וואך איז ממש א קליינע קלייניגקייט וואס יעדער מענטש דארף קענען געפינען צייט.
--
איך האב געזוכט א לוח איינגעטיילט אויף דעם וועג און נישט געפינען. דאס מיינט אז מען דארף אליינס צוזאמענשטעלן. איך האב שוין צוזאמענגעשטעלט פארן ערשטן יאר, זיך אנגעצייכנט יעדע וואך פאר די ערשטע יאר. און עס איז נישט קיין גרויסע זאך צו מאכן פאר אלע זיבן יאר.
--
די אמת איז אז מען דארף האבן אביסל מער צייט אויסצוארבעטן אזא אונטערנעמונג. טאקע מאכן א לוח, עס שיין צוזאמענשטעלן און פארשפרייטן.
מערסטענס פון די שיעורים וואס מען לערנט אין סדרים איז דא אונטער דעם נדבנים וואס העלפן מיט די קאסטן פון פארשפרייטן און אונטערטרייבן די לימודים. און מען דארף אין די זאך אויך קענען געפינען ווער עס קען זיין אינטערעסירט. סיי שיין אפדרוקן און פארשפרייטן אזא לוח, ווי אויך שרייב ארבעט איבער די חשיבות און וויכטיגקייט פון אזא לימוד.
אבער למעשה הייבט זיך אן שוין יעצט א ניי יאר. און די פאקט איז אז מענטשן זענען פיל ווארימער אנצוהייבן אזא זאך פון א אנהייב. און דעריבער קען מען יעצט נישט פארברענגען מיט'ן שיין אפדרוקן א לוח און באשרייבונגען און עס פארשפרייטן, ווייל מען וועט שוין האלטן אריין אין יאר, און די שאנסן אז מענטשן זאלן זיך מיטכאפן ווערט ווייניגער.
דעריבער, ערשט לייג איך ארויס די פלאן, און די לוח פאר די ערשטע יאר. אזוי אז וועמען עס געפעלט די געדאנק קען שוין אנהייבן יעצט אין בראשית. און אי"ה אויב עס ווערט א אינטערעסע, קען מען אלס נאכקומען מיט ווייטערדיגע ארבעט, טאקע באשרייבן און גוט פארשפרייטן די געדאנק.
און טאקע ווער עס קען טראכטן פון נדבנים וואס וואלטן געווען ווארים צו אזא זאך, אדרבה, זאל לאזן וויסן. וזכות הרבים תלו בו. אסאך גוטע זאכן זענען שוין צושטאנד געקומען פון אזא שמועס צווישן חבירים, און טאקע פון דעם פארום.
--
אט לייג איך צו די לוח פארן ערשטן יאר. עס איז עפעס איבער 14.4 פסוקים פאר א וואך פארן ערשטן יאר. וואס קומט אויס צו אומגעפער צוויי פסוקים א טאג. ווי פארשטענדליך געוויסע פרשות זענען מער און אנדערע זענען ווייניגער. אבער כמעט אלע זענען נישט צופיל מער ווי 14 פסוקים אלע אויסער אכט זענען אונטער 18 פסוקים און איבער האלב זענען אפילו ווייניגער ווי 14 פסוקים.
עס קומט נאר צו איין זאך, אז אין אזא יאר וואס געוויסע פרשת גייען אינאיינעם, מיינט עס א טאפלטע פארציע פאר יענע וואכן.
--
ווער עס האט הערות אויפ'ן געדאנק, עפעס צוצולייגן זאל זיך ביטע אנרופן. און זיכער אויב טראכט מען אז די געדאנק איז א גוטע און מען טראכט זיך אנצושליסן אין אזא זאך.
--
יעצט איז ערב יו"ט מען דארף מקצר זיין. אי"ה נאך יו"ט וועט מען ווייטער שמועסן. דערווייל א פרייליכן יו"ט און ווער עס קען זאל שוין אנהייבן יעצט בראשית!! ואל תאמר לכשאפנה!
די פאפולערסטע איז די אלוועלטליכע בלאט גמ' און די פארשידענע סדרים לימוד אין גמ' וואס האבן נאכגעפאלגט ספעציעל די פארלאפענע עטליכע יארן דורך אלע שיכטן און קרייזן.
אזוי זענען דא פארשידענע סדרים. א סדר אין חק לישראל און אסאך אנדערע לימודים ספעציעל די פארלאפענע עטליכע יאר. א סדר אין אור החיים הקדוש, קיצור ש"ע א סדר אין משניות, א סדר אין רמב"ם אא"וו.
די פאקט איז, אז א לימוד מיט א סדר איז פאר א מענטש פיל גרינגער צו נעמען אין די הענט אריין. מען דארף נישט מער ווי קוקן אויף די פארמערטע סדר הלימוד אין גמ' וואס עס האבן געברענגט די פארשידענע סדרי הקהילות אויף גמ'. צו ווייל אז אסאך לערנען אינאיינעם איז דאס א חיזוק, צו ווייל א מענטש שפירט עס האט א אנהייב און ענדע, עפעס וואס ער קען "אנכאפן". וואס די סיבה זאל זיין, איז די פאקט אז ווען עס איז דא א "סדר" מיט א לוח און א סיסטעם וועלן פיל מער מענטשן דאס נוצן.
פון די צווייטע זייט זענען דא גאר וויכטיגע לימודים וואס האבן פאר סיי וועלכע סיבה נאכנישט באקומען קיין "סדר" וואס מען זאל ארויסשטעלן מיט א לוח און א סיסטעם אז מענטשן זאלן עס קענען מיטהאלטן.
--
איין אזא לימוד איז "חומש"!
פשוט תורה די פינף ספרים מפי הגבורה. עס איז נישטא קיין סדר מיט א לוח פאר לימוד החומש. עס איז טאקע יא דא חק, אבער חק איז זייער אסאך טעגליך, און צוגאב צו דעם אז חק איז נאך לימודים אויסער נאר חומש מיט א פירוש ווי רש"י אדער רמב"ן. אז איינער וויל אראפבינדן א שטיק צייט טעגליך קען מען טאקע לערנען חק, און אסאך לערנען טאקע חק, ספעציעל די פארלאפענע עטליכע יאר ווען עס איז געווען א אויפוואכונג איבער לערנען חק, און טאקע צוגעשטעלט די צוגעהערן, אבער אסאך פון די לערנער זענען אדער עלטערע אידן, אדער מיטל יעריגע בעלי בתים וואס האבן שוין מער צייט אוועקצוגעבן.
די פאקט איז, אז יעדער מענטש וויל האבן שיעורי תורה, און כמעט יעדער האט עפעס שיעורי תורה. אבער מען איז פאריאגט און פארפלאגט, און מען האט נישט אזויפיל צייט. וועלן מערסטענס מענטשן האבן א שיעור אין גמ' אדער אין הלכה. און אנדערע לימודים קומט מען נישט אן.
אבער למעשה איז דאך לערנען חומש עפעס וואס איז פארשטענדליך זייער וויכטיג. עס איז די יסוד פון אידן, די תורה מפי הגבורה. ספעציעל איז מקובל ביי חסידים פון הייליגן בעש"ט הקדוש איבער די סגולה פון לערנען חומש מיט רש"י. גאר באקאנט איז די מאמר וואס הרה"ק מסאטמאר זי"ע האט נאכגעזאגט פון הייליגן רבי'ן ר' מרדכי'לע מנאדבורנא זי"ע איבער לימוד חומש מיט רש"י: "זאלסט פילעווען חומש רש"י, וועסטו וויסן אוואו דער באשעפער וואוינט" "מרדכי'לע האט גיקענט אסאך גרויסע לייט וואס האבין נישט גיפיליוועט חומש רש"י, און זיי האבין נישט גיוואוסט אוואו דער באשעפער וואוינט"!
ביי די גדולי ישראל יוצאי הונגריה אין אלגעמיין איז באקאנט די שטארקע דגוש איבער לערנען חומש מיט רש"י און רמב"ן. ידועה פון הייליגן חת"ס און זיינע גרויסע תלמידים. אין די אונגארישע ישובות זענען געווען סדרים אויף לערנען חומש, און מען האט עס פארהערט. און אזוי אויך אלע גדולי ישראל אין אלע דורות פון אלע סארטן וואס האבן געזאגט אז לימוד חומש מיט רש"י אדער רמב"ן איז די סגולה פאר אמונה און טהרת המחשבה.
--
אבער למעשה איז נישט אזוי גרינג א סדר אין חומש. ווי געזאגט יעדער האט זיך שוין זיינע שיעורים, און צוצולייגן חומש איז א שווערע זאך, עס נעמט אסאך צייט וואס נישט יעדער האט.
--
האב איך געטראכט א געדאנק איבער לימוד אויף חומש. איך האב דעם געדאנק אויספרובירט אויף למעשה ביי זיך אליינס, און ווי עס קוקט מיר אויס איז עס א גוטע געדאנק און סדר. עפעס וואס יעדער אן אויסנאם כמעט קען נאכמאכן.
--
די חמשה חומשי תורה זענען איינגעטיילט פאר פרשת השבועה. און יעדע פון די פרשות זענען איינגעטיילט אויף פארשידענע סארטן וועגן. פרשות, און דאן טיילן ביז שני, שלישי, רביעי אא"וו.
מיין געדאנק איז, אז מען זאל איינטיילן דאס לערנען חומש אויף זיבן יאר. יעדע פרשה איז צוטיילט אויף זיבן לויט די עליות, און מען זאל יעדן טאג לערנען א טייל פון איינע פון די טיילן צוטיילט אין זיבן יאר.
די ערשטע יאר צו לערנען יעדע וואך ביז שני. די צווייטע יאר פון שני ביז שלישי, די דריטע יאר פון שלישי ביז רביעי אא"וו.
לאמיר מאכן דעם חשבון וויפיל דאס קומט אויס א טאג, און מיר וועלן זעהן אז עס איז ממש א דבר השוה לכל נפש.
--
עס זענען דא 54 פרשות השבוע אין די תורה. די 54 פרשות באשטייען פון 5846 פסוקים. אז מען צוטיילט דאס אין 54 איז דאס 108.259 פסוקים פאר א וואך. און אז מען צוטיילט דאס אין זיבן, איז דאס 15.46 פסוקים אין דורכשניט פאר יעדע טייל איינגעטיילט אין זיבן לויט די עליות.
דאס הייסט, אז אויב זאל מען צוטיילן דאס לערנען אין זיבן יאר, דארף מען יעדע וואך לערנען עפעס איבער 15 פסוקים א וואך.
דאס קומט אויס צו אומגעפער 2.2 פסוקים א טאג!
--
אצינד צו לערנען 2.2 פסוקים א טאג איז עפעס וואס יעדע מענטש קען זיך אונטערנעמען. ספעציעל די טעג ווען עס איז דא די פארשידענע חמושים מיט פירושים אויף חומש און רש"י.
און עס קומט אויס, אז מיט נאר געציילטע מינוטן א טאג אוועקגעגעבן, ממש מינוטן קען יעדער מענטש ענדיגן לערנען גאנץ חמשה חומשי תורה.
--
און די אמת איז אז דאס קען זיין פאר יעדעם לויט זיין שטייגער. איינער קען לערנען נאר חומש וואס דארף נעמען ממש צוויי דריי מינוט. אנדערע קענען לערנען מיט רש"י, אדער מיט רמב"ן אדער מיט ביידע. אנדערע וואלטן געוואלט לערנען מיט נאך מפרשים, ראשונים אדער אחרונים. און וויפיל מער מען לייגט צו, אלס מער צייט נעמט עס טאקע, אבער דאס קען יעדער אפמאכן וויפיל צייט מען האט אוועקצוגעבן.
אויב איינער איז צום ביישפיל מער פארנומען א געוויסע טאג אין די וואך, קען ער זיך איינטיילן די טעג וואס ער האט מער צייט, און פשוט איינטיילן די צאל פסוקים וויאזוי עס שטימט פאר אים. איינער קען נישט זונטאג האבן די צייט אבער יא שבת, איינער פארקערט, האט שבת מער צייט און זונטאג נישט. איינעם איז בעסער נאר שבת צו לערנען די גאנצע פארציע אא"וו. יעדער לויט זיין אייגענע מהלך.
אבער די מינימום פון נאר חומש אדער בעסער געזאגט נאר חומש מיט רש"י פאר עפעס איבער צוויי פסוקים א טאג אדער א דורכשניט פון 15 פסוקים א וואך איז ממש א קליינע קלייניגקייט וואס יעדער מענטש דארף קענען געפינען צייט.
--
איך האב געזוכט א לוח איינגעטיילט אויף דעם וועג און נישט געפינען. דאס מיינט אז מען דארף אליינס צוזאמענשטעלן. איך האב שוין צוזאמענגעשטעלט פארן ערשטן יאר, זיך אנגעצייכנט יעדע וואך פאר די ערשטע יאר. און עס איז נישט קיין גרויסע זאך צו מאכן פאר אלע זיבן יאר.
--
די אמת איז אז מען דארף האבן אביסל מער צייט אויסצוארבעטן אזא אונטערנעמונג. טאקע מאכן א לוח, עס שיין צוזאמענשטעלן און פארשפרייטן.
מערסטענס פון די שיעורים וואס מען לערנט אין סדרים איז דא אונטער דעם נדבנים וואס העלפן מיט די קאסטן פון פארשפרייטן און אונטערטרייבן די לימודים. און מען דארף אין די זאך אויך קענען געפינען ווער עס קען זיין אינטערעסירט. סיי שיין אפדרוקן און פארשפרייטן אזא לוח, ווי אויך שרייב ארבעט איבער די חשיבות און וויכטיגקייט פון אזא לימוד.
אבער למעשה הייבט זיך אן שוין יעצט א ניי יאר. און די פאקט איז אז מענטשן זענען פיל ווארימער אנצוהייבן אזא זאך פון א אנהייב. און דעריבער קען מען יעצט נישט פארברענגען מיט'ן שיין אפדרוקן א לוח און באשרייבונגען און עס פארשפרייטן, ווייל מען וועט שוין האלטן אריין אין יאר, און די שאנסן אז מענטשן זאלן זיך מיטכאפן ווערט ווייניגער.
דעריבער, ערשט לייג איך ארויס די פלאן, און די לוח פאר די ערשטע יאר. אזוי אז וועמען עס געפעלט די געדאנק קען שוין אנהייבן יעצט אין בראשית. און אי"ה אויב עס ווערט א אינטערעסע, קען מען אלס נאכקומען מיט ווייטערדיגע ארבעט, טאקע באשרייבן און גוט פארשפרייטן די געדאנק.
און טאקע ווער עס קען טראכטן פון נדבנים וואס וואלטן געווען ווארים צו אזא זאך, אדרבה, זאל לאזן וויסן. וזכות הרבים תלו בו. אסאך גוטע זאכן זענען שוין צושטאנד געקומען פון אזא שמועס צווישן חבירים, און טאקע פון דעם פארום.
--
אט לייג איך צו די לוח פארן ערשטן יאר. עס איז עפעס איבער 14.4 פסוקים פאר א וואך פארן ערשטן יאר. וואס קומט אויס צו אומגעפער צוויי פסוקים א טאג. ווי פארשטענדליך געוויסע פרשות זענען מער און אנדערע זענען ווייניגער. אבער כמעט אלע זענען נישט צופיל מער ווי 14 פסוקים אלע אויסער אכט זענען אונטער 18 פסוקים און איבער האלב זענען אפילו ווייניגער ווי 14 פסוקים.
עס קומט נאר צו איין זאך, אז אין אזא יאר וואס געוויסע פרשת גייען אינאיינעם, מיינט עס א טאפלטע פארציע פאר יענע וואכן.
--
ווער עס האט הערות אויפ'ן געדאנק, עפעס צוצולייגן זאל זיך ביטע אנרופן. און זיכער אויב טראכט מען אז די געדאנק איז א גוטע און מען טראכט זיך אנצושליסן אין אזא זאך.
--
יעצט איז ערב יו"ט מען דארף מקצר זיין. אי"ה נאך יו"ט וועט מען ווייטער שמועסן. דערווייל א פרייליכן יו"ט און ווער עס קען זאל שוין אנהייבן יעצט בראשית!! ואל תאמר לכשאפנה!
