אידישע וועלט פארומס

קלמי קאהן האט געשריבן:

אין א שמועס מיט עטליכע חברים פארציילן זיי מיר עלטערע זכרונות:

ר’ מרדכי אלי’ מארקאוויטש אין כיתה ט’ נאכמיטאג,
נאכדעם ר’ יואל הערמאן,
ר’ יודל ברייער אין כיתה ח’,
ר’ דוד הערש פריעד אלץ פרישטאג רבי לאנגע יארן,
ר’ אברהם יעקב איז געווארן מנהל נ"ז,
ר’ ליפא וואלנער איז געווען מנהל אפאר מינוט צווישן ר’ יחיאל פריעד און ר’ אברהם יעקב,
פארדעם איז ער געווען כיתה ג’ רבי, ר’ מענדל טארעם הצעיר האט איבערגענומען כיתה ג’ אינמיטן יאר,
נ"ח האט מען אריינגעמופט אין ציגל בילדיג , דעמאלטס האט עס געהייסן די נייע בילדונג..
ר’ מענדל טארים איז געווען רבי פאר כיתה ב און ג’ צוזאמען,

א צווייטע חבר פארציילט מיר:

איין טאג פרשת לך לך בין איך געקומען שפעט און איך הער קולי קולות אין כיתה מ’האאאאקט מ’זעצט. . כ’האב מורא געהאט און זיך געשעמט אריינצוגיין ווייל איך בין אנגעקומען שפעט, ר’ קלמן מענדל מיט זיין גאלדן הארץ האט מיר באמערקט און ארויסגעהאלפן,
אינעווייניג האט מען פשוט געהאלטן אינמיטן העלפן אברהם אבינו צוברעכן די עבודה זרות...

קלמי קאהן האט געשריבן:

(די נעקסטע טאג איז צו אונזער שאק געווען א שטעלפארטרעטער וואס האט געזאגט אז פרייטאג קומט נישט ר'בעריש און אז א רבי'ס טיש איז מוקצה א גאנצע וואך)

Borrower האט געשריבן:

קלמי קאהן - הערליכע פעדער
צושרייבן די באלייפיגע יאר וואלט (מיר - אלס תושב ק"י מאז ומקדם מחסידי מהרא) געווען אינטרעסאנט

מיז זיין מינימום שפעטע נ
דענק נאך ר' בעריש לויפער אלס כיתה ד מלמד אויף געצעל בערגער

קלמי קאהן האט געשריבן:

קלמי קאהן האט געשריבן:

נו, נו, קינדעררררר, קינדעררררר, האט זײן קול אפגעדונערט מיט א גריצעלדיגן טאן,
דאס איז געווען גענוג און אלע זענען זיך צולאפן ווי די מייז, ר' אברהם יעקב יאקאבאוויטש אדער ווי יעדער רופט אים ר' אברהם יענקל, א איד מיט פארצייטישע געשטעל פון די שארפע אויגן ביז די פארקורצטע וועסטל, און די נאסטאלגישע טאשן זייגער, א איד וואס אין בית מדרש וועסטו נישט הערן קיין מוק, אבער אין חדר איז ער דער גאנצע קנאקער, ער מאכט א רושם ווי א תם איינער וואס בכלל נישט באהאווענט וואס טוט זיך, אבער די וואס קענען אים גוט ווייסן אז ער איז גאנץ געריבן אין ווייסט שוין מער ווי איינמאל וואס טוט זיך, א שטרענגע כאראקטער וואס לאזט זיך נישט פארפירן, די קינדער האבן אזא שרעק פון אים אז מען קען עס ממש שמעקן, אז די האסט דיך פראבירט צו פארענטפערן האט ער צוריקגעבען און די ענפערסט נאך, און די ענפערסט נאך, אבער אז די האסט זיך געהאלטן שטארק האסטו אייביג געקענט עפעס אויס ארבעטן, אז ער האט דיר געדארפט עפעס זאגן פריוואט האט ער ווי א גוטע פריינד ארויפגעלייגט זיין הענט אויף דיין אקסל און שפאצירט מיט דיר ארויף און אראפ די פארקינג לאט, און מיט א ליבליכקייט זיך איינגעבעטן ביי דיר, למען השם זיך צוציפלייסן מיט די חזרות.. אדער מחזק געווען אין אנדערע הינזיכטען,
די שטארקע חילוק צווישן אים אין ר'מיכל וואלף, אז ביי ר' מיכל וואלף קודם אהבה און דערנאך יראה, ביי ר' אברהם יעקב איז קודם יראה און דערנאך אהבה.
אבער הצד השווא איז אז ביידע האסטו ליב געהאט,

פרייטאג אינדערפרי שובבים פלעג איך אים זען צוריקקומען פון ציון ווארטענדיג אויפן באס (פארעסט קאר סקאנאמאנק) פינעף מינוט שפעטער איז דער באס געווען ביי אייזיק גליק אין ער האט שוין געהאלטן נאכן מקוה.
יעדע שטיק צייט נאכן דאווענען פלעגט ער אזוי מיטן טערקישע טלית, ארימדרייען די בעל תפילת עמוד, און אויספאקן זיינע ספרים,
א דברות קודש, אויף א על הגאולה, דערויף די נשא תורה, איבער דעם א דברי יואל, אויף דעם א ויואל משה, נאך א דברי יואל, א חנוכה מהדירא תניניא, און נאך א דברות קודש פון שובבים, אזוי אלע ספרים איינע אויפן צווייטן, און פון דארט האט ער אונז געלאזט וויסן וואס די רבי זי"ע וואלט ווען געזאגט און אזא מצב, צום ביישפיל די רבי וואלט ווען קיינמאל נישט געלאזט גיין מיט די גוי'שע היטלעך (העלמעט בלע"ז), ער פלעגט נאכזאגן "פחד נוראדיגע ווערטער" פון ספרים, ווען יעדע שטיק צייט בליקט ער אין טאשן זייגער.

"אחדשה"ט באה"ר" איך ווייס נאך אלץ נישט וואס דאס באדייט, אבער אזוי האט זיך אנגעפאנגען א בריוון אויסטויש צווישן צוויי פריינט איבער ערציילונגען פון נ"ך, וואס אונז האבן געדארפט נאך שרייבן, כדי אויסצובעסערן אונזער האנט שריפט אין ווערטער אויסלייג (ספעלינג).

און די נייע בילדונג ביים אנקומען אין חדר, פלעגט ער אונז אפווארטן פון אויבן פון די אויבערשטע שטאק אראפ שרייענדיג אומפארשטענדליכע ווערטער פון איזהו מקומן, לכאורה צו אריינשטעלן דעם טאג אין טאן.

שפעטער נאך פרישטאג איז ער ארומגעגאנגען מיט א ליסטע, זיך צו מסדר זיין מיט די וואס האבן זוכה געווען אז זייער נאמען זאל דערמאנט ווערן אויף זיין וואויסמעיל דורך אויס פרישטאג,

איך געדענק ווי ער האט נעבעך געכאפט צוויי אינגלעך מיט קאפיס פון די העולם החרדי, דאס בלוט איז אים ארויף און קאפ, און זיי מכבד געווען מיטן קאנטשיק, איך מיין וואס האבן זיי געטראכט? ברענגען ציוניסטישע בילדער אין חדר...

"דער קאנטשיק"
עס איז געווען צוויי ערליי קאנטשיקעס די דינע און די גראבע,
די דינע קאנטשיק איז געווען געמאכט פון ראבער, עס איז געווען מקובל אז די מלמדים האבן דאס באקומען אין געימס פלאס, מיר האט עס ענדערש אויסגעקוקט ווי מען האט דאס אראפגעפליקט פון די ציגל בילדונג פון אינטען ביי די וואנט,
די גראבע איז געקומען פון די שריים פון די סטעפס אין די נייע בילדונג,
און אז עס האט זיך אויסגעפעלט האט מען מכבד געווען מיט ביידע.
אבער אלעס נאר למען השם ותורתו, עס זאל זיין א תועלת פארן אינגל,

זיין אשר יצר זאגן איז געווען א ווינדערליכע מחזה, ווי אויך דאס טאנצן כ"א כסלו, אזש מען האט ממש געקענט זען דעם נס, ל"ג בעומר זינגענדיג צמאה מיט פארמאכטע אויגן כאילו מען איז יעצט בײ א טיש פון רבין זי"ע,

וויאזוי גייט די ניגון: איך וואלט צוריק געגאנגען אין חדר, אוי איז דאס געווען געשמאק... יא, עס איז געווען געשמאק!

קלמי קאהן האט געשריבן:

ביי די בעל תפילות עמוד הענגט א צעטל מיט די סדר בעלי תפילה וואס רבי דוד שווארץ פלעגט שרייבן, יעדע בחור האט געהאט א שאנס צוציגיין, און אויב ער האט נישט געוואלט איז געווען זיין אחריות צוצישיקען א צווייטער, רבי דוד פלעגט אנזאגען די בעלי תפילות ארויפצוגיין מיט א טאן ביי הויעך שמו"ע, די אמן'ס פלעגט ברעכן ווענט...

קלמי קאהן האט געשריבן:

רבי בעריש ז"ל פלעגט אריינקומען צו כתה ג' ווען מען האט געלערנט די משנה פון ברכות און ער פלעגט אראפלייגן טעלערס מיט אלע סארטן פרוכט און ווייזן יעדע פרוכט וועלעכע ברכה מען מאכט, און אויב מען פארגעסט און מען מאכט א אנדערע ברכה צי מען האט יוצא געווען....

קלמי קאהן האט געשריבן:

א עקסטערע פרשה איז געווען דאס גיין שווימען, די שווים רביס זענען געווען
רבי שלמה יוסף פאלקאוויטש
רבי אברהם משה ברוין די באס מעכאניקער
רבי שמואל זאנוויל גוטמאן
רבי זלמן לייב לאנדא אויב איך געדענק גוט,
רבי יואל נאה?
ווער געדענקט נעמען?

קלמי קאהן האט געשריבן:

לערנען ענגליש איז אנגעגאנגען פאר א שעה, די פרינצפעל איז געווען רבי יעקב גאלד, געוויסע מיוחסים קינדער פלעגן מאכן אין א ליידיגער כתה זעקלעך קוקיס און זעקלעך פרעצלס, לויט די גרויסקייט פון די כתה, אין יעדע בעג איז געווען דריי צו פיר קיכלעך אדער גרויסע פרעצלס,
די כתה וואס מען האט געניצט איז געווען א כתה וואס נאר מיוחסים האבן געקענט אריינגיין דארט, אויך פלעגט מען דארט וואשען די בענטשערס... די בענטשערס איז געווען געלעמענעיטע צעטלעך, עס איז געווען עלטער ברוינע בענטשערס מיט א שטארקע שימל שמעק, און צימאל שטיקלעך פינאט באטער/ניסעלע פיטער אויף דעם, און דערנאך מער נייערע וואס האט נישט געשמעקט, די קינדער פלעגן אויסכאפן די נייערע..
איז די בענטשערס פלעגט מען וואשן אין יענע מבצע צימער מיט ספרעיס און אפווישען מיט א שמאטע צו א טישו,

ענגליש טיטשערס זענען געווען אסאך, געוויסע זענען געגאנגען און געקומען, אנדערע זענען געזיצען שטייף אויפן בענקל, א שטייגער ווי ר' יואל נאה, וואס ער פלעגט אויך זיין אסאך א שטעלפארטרעטער, ער פלעגט אלץ אריינקומען קאלט און רואיג און אזוי באהערשט די קלאס מיט א שטארקייט, ער פלעגט זייער גוט אויסלערנען רעכענען און שרייבן, אלעס מיט א פינקטליכקייט, מיט די גראדע פליסיגע שריפט זיינע, פון אים איז מען ארויס קענענדיג אן קיין מעשיות,

נאך א טיטשער איז געווען ר' יואל פאלקאוויטש א געשמאקע אינגערמאן פול מיט ידיעות, ער פלעגט אנקומען מיט זיין קאווע, ווי א ביזנעסמאן, ער פלעגט אויך זייער גוט אויסלערנען, מסביר געווען, מיט געדילד, ער פלעגט אויך א שטיק צייט קעיר נעמען פון די גוים אין חדר,
אנדערע געדענקט איך נישט יעצט אויף די רגע,

טעוועליך האט געשריבן:

קלמי קאהן האט געשריבן:

רבי בעריש ז"ל פלעגט אריינקומען צו כתה ג' ווען מען האט געלערנט די משנה פון ברכות און ער פלעגט אראפלייגן טעלערס מיט אלע סארטן פרוכט און ווייזן יעדע פרוכט וועלעכע ברכה מען מאכט, און אויב מען פארגעסט און מען מאכט א אנדערע ברכה צי מען האט יוצא געווען....

דארט ווי אליעזר האט געטראפן רבקה פאר יצחק ( שמעוס עס ברייטער אויס מיט דיין גאלדענע פעדער (נדנ) )
זיינע תניעות ואנכי לא ידעתי /להודיע צי מאכן צי וויסן טוהן

טעוועליך האט געשריבן:

קלמי קאהן האט געשריבן:

רבי בעריש ז"ל פלעגט אריינקומען צו כתה ג' ווען מען האט געלערנט די משנה פון ברכות און ער פלעגט אראפלייגן טעלערס מיט אלע סארטן פרוכט און ווייזן יעדע פרוכט וועלעכע ברכה מען מאכט, און אויב מען פארגעסט און מען מאכט א אנדערע ברכה צי מען האט יוצא געווען....

דארט ווי אליעזר האט געטראפן רבקה פאר יצחק ( שמעוס עס ברייטער אויס מיט דיין גאלדענע פעדער (נדנ) )
זיינע תניעות ואנכי לא ידעתי /להודיע צי מאכן צי וויסן טוהן

געווען האט געשריבן:

ווי איז דעיס?

קלמי קאהן האט געשריבן:

נאך א פיקטשער אין ראזענס קאנטרי,
ר' שמעון אליעזר לעבאוויטש, די גאון די באס דרייווער, מיט זיין סלינקי אין די האנט פלעגט ער זיצען און אויסניצען יעדע מינוט,
רבי מרדכי אלי' מארקאוויטש מלמד,
רבי יואל הערמאן מלמד,

קלמי קאהן האט געשריבן:

,