אליעזר לאנדאהאט געשריבן:↑מאנטאג יוני 19, 2023 11:42 pm
דער נייע טענות קעגן דער מיורקס-תכלת
[עס איז דא איינער וואס טענה'ט אז ער האט דאס געטוהן מיט א מאדנע מיש פון ליים און האניג ושאר דברים, אבער חוץ מזה אז מען טרעפט נישט א זכר פון אזעלכע דרכים אין דער היסטארישע ביכער, ווייס איך נישט ווי פארלעסליך יענער איז]
א. עס איז נישט קיין "מאדנע געמיש" עס איז זאכן וואס מען פלעג ניצן אין פארבן קלא אילן. ב. יענער איז גאנץ פארלעסליך, אויב נאר ווייל ער איז א מתנגד פון די מורקס. (איך רעד וועגן ישראל לבנון פון קונטרס חלזון הפורפורא)
מען דערציילט נישט היסטאריע צו שילדערן דעם עבר, מען טוט דאס אויסצושטעלן די הווה און דער עתיד.
סיכום קצר: לדעתו יש שני מיני מורקס טרונקולס, אחד שצובע בטבעו בלי השמש סגול-אדום, ואחד סגול-כחול, ולדעתו התכלת הוא רק מהמורקס שצובעים סגול-כחול, והוא מסביר שבעבר לא היו מניחים זה בשמש.
א הארציגן יישר כח פאר'ן עס צוצייכענען, ווייל עס איז א הערליכער און רייכער ארטיקל (פארשטייט זיך אז ס'איז געשריבן חוקר'יש). אבער וואו גייען מיר פון דאנען?! גיי מיר אנפאנגען מאכן תכלת פון יענעם טרונקולוס וואס איז בלויאיש-פורפוליש? אדער מ'גייט נאר ניצן זיינע ווערטער כדי צו אונטערהאקן די וואס גייען שוין מיט תכלת ככתוב בתורה?
סיכום קצר: לדעתו יש שני מיני מורקס טרונקולס, אחד שצובע בטבעו בלי השמש סגול-אדום, ואחד סגול-כחול, ולדעתו התכלת הוא רק מהמורקס שצובעים סגול-כחול, והוא מסביר שבעבר לא היו מניחים זה בשמש.
א הארציגן יישר כח פאר'ן עס צוצייכענען, ווייל עס איז א הערליכער און רייכער ארטיקל (פארשטייט זיך אז ס'איז געשריבן חוקר'יש). אבער וואו גייען מיר פון דאנען?! גיי מיר אנפאנגען מאכן תכלת פון יענעם טרונקולוס וואס איז בלויאיש-פורפוליש? אדער מ'גייט נאר ניצן זיינע ווערטער כדי צו אונטערהאקן די וואס גייען שוין מיט תכלת ככתוב בתורה?
אדער גיי מיר זאגן אז איך ווייס טאקע נישט, און איך טו ווייטער וואס מיין טאטע האט געטאן...
יעדע גוטע זאך קומט אמאל צו אן ענדע, אבער נאכדעם קומט אן א בעסערס.
אדער גיי מיר זאגן אז איך ווייס טאקע נישט, און איך טו ווייטער וואס מיין טאטע האט געטאן...
התינח ווילאנג א מענטש זאגט אז ער ווייסט נישט און ער קען נישט וויסן, ווייל גארנישט איז נישט הונדערט פראצענט. און בשלמא ווען עפעס האט א מסורה, איז דאך נישט נוגע קיין טענות ומענות, מה שאין כן ווען ס'האט נישט קיין מסורה קען מען דאך אייביג אפירקראצן עפעס פון אונטער דער ערד, צי ס'מאכט יא סענס אדער נישט. דאס אלעס איז ריכטיג און יעדער פארשטייט עס.
אבער אפיציעל שטעלט זיך דאך דער פותח האשכול פאָר ווי כאילו ער באמת גרייט פאר א וויכוח און ער איז אפילו מסכים אויף רוב נקודות, נאר לגבי איין קלייניגקייט פארשטייט ער אפילו נישט פארוואס די חסידי התכלת פארנארן ממש דעם עולם, דאן פארשטיי איך שוין טאקע נישט וואס ס'טוט זיך דא...
אויב בין איך 95% אז דאס איז עס, וואס איז די פראבלעם צו גיין דערמיט?, איז דא עפעס אן איסור צו גיין דערמיט אויב ס'איז נישט תכלת?, ווי כ'קעדענק איז עס נישט קיין פראבלעם, נא פארוואס נישט, יאלא
אויב בין איך 95% אז דאס איז עס, וואס איז די פראבלעם צו גיין דערמיט?, איז דא עפעס אן איסור צו גיין דערמיט אויב ס'איז נישט תכלת?, ווי כ'קעדענק איז עס נישט קיין פראבלעם, נא פארוואס נישט, יאלא
ס'איז נישט קיין פראבלעם צו גיין דערמיט, אבער ס'איז יא א פראבלעם צו פסק'ענען בברירות אז דאס איז עס, ווילאנג מ'קען נאך געוואר ווערן אז מ'האט פארפירט כלל ישראל.
בד"וו@איינסהאט עפעס א טענה אז אפילו ווען ס'זאל זיין זיכער אז ס'איז תכלת איז נישט געפערליך אז מ'גייט נישט דערמיט, און ער האט מיר שוין געעפנט א גאנצן אשכול מיט א צאתכם לשלום און שיינע זידלערייען, פאר'ן זיך פרובירן צו דינגען מיט אים.
אויב בין איך 95% אז דאס איז עס, וואס איז די פראבלעם צו גיין דערמיט?, איז דא עפעס אן איסור צו גיין דערמיט אויב ס'איז נישט תכלת?, ווי כ'קעדענק איז עס נישט קיין פראבלעם, נא פארוואס נישט, יאלא
ס'איז נישט קיין פראבלעם צו גיין דערמיט, אבער ס'איז יא א פראבלעם צו פסק'ענען בברירות אז דאס איז עס, ווילאנג מ'קען נאך געוואר ווערן אז מ'האט פארפירט כלל ישראל.
בד"וו @איינס האט עפעס א טענה אז אפילו ווען ס'זאל זיין זיכער אז ס'איז תכלת איז נישט געפערליך אז מ'גייט נישט דערמיט, און ער האט מיר שוין געעפנט א גאנצן אשכול מיט א צאתכם לשלום און שיינע זידלערייען, פאר'ן זיך פרובירן צו דינגען מיט אים.
ליגנער ארויס!
פירט זיך א שיינע שמועס, צוויי צדדים של תלמידי חכמים המתנצחים בהלכה כשונאים, אבער ווייסן אז אוהבים בסופם. יעדער וואס האט עס געליינט האט פונקטליך פארשטאנען וואס דארט שטייט. קומט אן א שוטה און קומט אריין ווי א אורח און וואונדערט זיך וואס וויל מען פון אים. גייט ער אן ווייטער און קומט יעצט מיט שקרים און זיך באוויינען כאילו מהאט אים באעוולט.
ענה לכסיל כאיוולתו, ווען דו פרעגסט מיר ווי א נארמאלער מענטש וואלט איך דיר גערן געענטפערט. איך האב אין יענעם שמועס אליין צוריק געצויגן און געזאגט טעיתי ווען מהאט מיר אנגעוויזן. דו ביסט אבער געקומען און אאוט אויף די בלוי אריינגעקומען קרים סאו וואס פונקטליך האסטו עקספעקטעט?
--
און יעצט א עצה טובה ווי א חבר צו א חבר. קוק זיך ארום, ליין דא צוויי טעג און זע וויאזוי מרעדט איינער צום צווייטן און נאר דערנאך הייב אן שרייבן. אויב איז דאס א ניק נאר פאר פראוועקאציעס, פארגעס דעם פעסווארד און קום צוריק מיט דיין אלטן ניק.
אחד היה אברהם - שעבד את ה' רק על ידי שהיה אחד, שחשב בדעתו שהוא רק יחידי בעולם ולא הסתכל כלל על בני העולם!
סיכום קצר: לדעתו יש שני מיני מורקס טרונקולס, אחד שצובע בטבעו בלי השמש סגול-אדום, ואחד סגול-כחול, ולדעתו התכלת הוא רק מהמורקס שצובעים סגול-כחול, והוא מסביר שבעבר לא היו מניחים זה בשמש.
א הארציגן יישר כח פאר'ן עס צוצייכענען, ווייל עס איז א הערליכער און רייכער ארטיקל (פארשטייט זיך אז ס'איז געשריבן חוקר'יש). אבער וואו גייען מיר פון דאנען?! גיי מיר אנפאנגען מאכן תכלת פון יענעם טרונקולוס וואס איז בלויאיש-פורפוליש? אדער מ'גייט נאר ניצן זיינע ווערטער כדי צו אונטערהאקן די וואס גייען שוין מיט תכלת ככתוב בתורה?
סיכום קצר: לדעתו יש שני מיני מורקס טרונקולס, אחד שצובע בטבעו בלי השמש סגול-אדום, ואחד סגול-כחול, ולדעתו התכלת הוא רק מהמורקס שצובעים סגול-כחול, והוא מסביר שבעבר לא היו מניחים זה בשמש.
א הארציגן יישר כח פאר'ן עס צוצייכענען, ווייל עס איז א הערליכער און רייכער ארטיקל (פארשטייט זיך אז ס'איז געשריבן חוקר'יש). אבער וואו גייען מיר פון דאנען?! גיי מיר אנפאנגען מאכן תכלת פון יענעם טרונקולוס וואס איז בלויאיש-פורפוליש? אדער מ'גייט נאר ניצן זיינע ווערטער כדי צו אונטערהאקן די וואס גייען שוין מיט תכלת ככתוב בתורה?
אדער גיי מיר זאגן אז איך ווייס טאקע נישט, און איך טו ווייטער וואס מיין טאטע האט געטאן...
פארוואס די טאטע און נישט די עלטער עלטער זיידע מזמן הגמרא?
איך וויל וויסען וואס איז דער קאליר פון תכלת לויט דער אלגעמיינע חוקרישע וועלט
מצפים לישועההאט געשריבן:↑דינסטאג יוני 20, 2023 1:45 pm
וכן למר אויב דו ביסט איבערגעצייגט אז וואס רבי שמשון רפאל הירש שרייבט אז תכלת איז כולל סיי ריין בלוי און סיי בלוי מיט אנטיה צו פורפעל איז אין די ראשונים איז מבואר אז תכלת איז בלוי אן קיין שום נטייה צו פורפעל, האסטו א גוטע קשיא אבער וואס ווילסטו פון די תומכי התכלת.
צו זאגן אז די מקור פון ארגמן איז נישט פון פורפורא איז נאך מער רחוק פון צו זאגן אז די מקור פון תכלת איז נישט פון די פורפורא, איך האב נאך נישט געזען איינער וואס טענט אז ארגמן איז נישט געווען געמאכט פון פורפורא.
איך בין נישט איבער צייגט אין גארנישט
איך וויל נאר וויסען פארוואס דו [אדער יענער] פראבירט מיר צו קאנווינסע"ן צו פארבן מיין ציצית בלוי עם דמו של המיורקס, ווען עס איז לכאורה א סתירה מיניה וביה
אבער וואו גייען מיר פון דאנען?! גיי מיר אנפאנגען מאכן תכלת פון יענעם טרונקולוס וואס איז בלויאיש-פורפוליש? אדער מ'גייט נאר ניצן זיינע ווערטער כדי צו אונטערהאקן די וואס גייען שוין מיט תכלת ככתוב בתורה?
........
אבער אפיציעל שטעלט זיך דאך דער פותח האשכול פאָר ווי כאילו ער באמת גרייט פאר א וויכוח און ער איז אפילו מסכים אויף רוב נקודות, נאר לגבי איין קלייניגקייט פארשטייט ער אפילו נישט פארוואס די חסידי התכלת פארנארן ממש דעם עולם, דאן פארשטיי איך שוין טאקע נישט וואס ס'טוט זיך דא...
וואס מען טוהט למעשה האט מען שוין גערעדט הרבה פעמים אין דער גרויסע אשכול [אויב עס איז אייך אינטערסאנט מיין פרעזענליכע דעה קוק אויף דער תגובות וואס איך האב געלינקט לעיל], דא פראביר איך צו מברר זיין איין געוויסע אבער וויכטיגע פרט [וואס איך האב געשריבן שוין דריי מאל אין דער תגובה ...] און די דרייסט כסדר צוריק צו דער אלגעמיינע טאלקינ"ג פאוינט"ס פון דער תומכי המיורקס
מצפים לישועההאט געשריבן:↑דינסטאג יוני 20, 2023 1:45 pm
וכן למר אויב דו ביסט איבערגעצייגט אז וואס רבי שמשון רפאל הירש שרייבט אז תכלת איז כולל סיי ריין בלוי און סיי בלוי מיט אנטיה צו פורפעל איז אין די ראשונים איז מבואר אז תכלת איז בלוי אן קיין שום נטייה צו פורפעל, האסטו א גוטע קשיא אבער וואס ווילסטו פון די תומכי התכלת.
צו זאגן אז די מקור פון ארגמן איז נישט פון פורפורא איז נאך מער רחוק פון צו זאגן אז די מקור פון תכלת איז נישט פון די פורפורא, איך האב נאך נישט געזען איינער וואס טענט אז ארגמן איז נישט געווען געמאכט פון פורפורא.
איך בין נישט איבער צייגט אין גארנישט
איך וויל נאר וויסען פארוואס דו [אדער יענער] פראבירט מיר צו קאנווינסע"ן צו פארבן מיין ציצית בלוי עם דמו של המיורקס, ווען עס איז לכאורה א סתירה מיניה וביה ]
אויב דו ביסט נישט איבערצייגט אז רש"ר הירש איז נישט גערעכט קען דאך זיין אז תכלת איז כולל סיי בלוי און סיי פורפעל, איז שוין נישט קיין קשיא פון די קונצענזוס אז קונכיליא איז פורפעל, ווייל קיינער דינגט זיך נישט אז קונכיליע איז פורפעל, מען זאגט נאר אז איינע פון די שעידס פון קונכיליע איז בלוי, און די אנדערע שעידס זענען בלוי הנוטה לפורפעל, איז דא אקונסענזוס אז קונכיליע איז נישט כולל אויכעט בלוי? אויב דו וועסט זאגן אז וויבאלד קיינער זאגט נישט אז קונכיליא איז כולל בלוי הייסט דאס א קונסענזוס אז בלוי איז נישט בכלל קונכיליע, אויב אזוי איז זייער שווער, ווייל פונקט ווי קונכיליע זאגט קייינער נישט אז סאיז בלוי, זאגט קיינער נישט אז פורפורא איז רויט, אלא מאי מיז מען זאגן איינס פון צוויי, אדער אז רויט איז לאו דווקא אדער אז פורפעל איז לאו דווקא כנ"ל, [ווייל צו זאגן אז אויך ארגמן איז נגנז געווארן, און פורפורא איז גאר א דריטער קאליר וואס האט נישט קיין זכר אין אונזער מקורות, אזא שטות איז נאך קיינעם נישט בייגעפאלן] הוא הדין לעניינינו, אדער איז איז בלוי לאו דווקא און פורפעל איז אויך בכלל, אדער איז קונכיליא לאו דווקא פורפעל און בלוי איז אויך בכלל.
איי וועסטו פרעגן אויב אזוי זאל מען מכשיר זיין אויך פורפעל פאר תכלת, התשובה שלא מפני שאנו מדמין נעשה מעשה, וויבאלד און רוב ראשונים שטייט כעין הרקיע איז מען חושש אז דאס איז בדווקא, אבער צו זאגן אז דומה לרקיע איז פסול און נאר פורפעל איז כשר דאס איז מען נישט חושש נגד פשטות דברי הראשונים.
אליעזר לאנדאהאט געשריבן:↑מאנטאג יוני 19, 2023 11:42 pm
דער נייע טענות קעגן דער מיורקס-תכלת
[עס איז דא איינער וואס טענה'ט אז ער האט דאס געטוהן מיט א מאדנע מיש פון ליים און האניג ושאר דברים, אבער חוץ מזה אז מען טרעפט נישט א זכר פון אזעלכע דרכים אין דער היסטארישע ביכער, ווייס איך נישט ווי פארלעסליך יענער איז]
א. עס איז נישט קיין "מאדנע געמיש" עס איז זאכן וואס מען פלעג ניצן אין פארבן קלא אילן. ב. יענער איז גאנץ פארלעסליך, אויב נאר ווייל ער איז א מתנגד פון די מורקס. (איך רעד וועגן ישראל לבנון פון קונטרס חלזון הפורפורא)
אויך רבי שלמה טייטלבוים האט עס געמאכט מיט דעם רעצעפט מיט די זעלבע תוצאות. פרופסור זהר עמר שרייבט אין זיין ספר אז ער האט געמאכט מיט צמחי אהלא און דברים דומים, און סאיז אויך אויס געקומען בלוי, און מיט איינע פון די צמחים האט מצליח געווען צו מאכן כמעט בלוי אן קיין אנטפלעקונג צו די זון.
אויך האט הרב ישראל גולדווסר געמאכט א צביעה פומבית, מען קען עס זעין אויף וועב זייטל בינינו, און אויך די וואס ער האט צוגעדעגט איז ארויס בלוי.
כל זה חוץ מהחלזונות שבאופן טבעי אין בהם כמעט רק צבען כחול, כמו שכותב הרב הרצוג והרב בורשטין בספר התכלת בשם כמה מדענים, לכן רחוק עד בלתי אפשרי לומר שבימים ההם לא ידעו על אפשרות צביעת כחול מהמיורקס, וכיון שחז"ל לא פסלו רק קלא אילן כמבואר בתוספתא, ובירושלמי לפי כמה מפרשים פסלו רק שלא מן החי, לא יתכן שזה יהיה פסול.
אבער וואו גייען מיר פון דאנען?! גיי מיר אנפאנגען מאכן תכלת פון יענעם טרונקולוס וואס איז בלויאיש-פורפוליש? אדער מ'גייט נאר ניצן זיינע ווערטער כדי צו אונטערהאקן די וואס גייען שוין מיט תכלת ככתוב בתורה?
........
אבער אפיציעל שטעלט זיך דאך דער פותח האשכול פאָר ווי כאילו ער באמת גרייט פאר א וויכוח און ער איז אפילו מסכים אויף רוב נקודות, נאר לגבי איין קלייניגקייט פארשטייט ער אפילו נישט פארוואס די חסידי התכלת פארנארן ממש דעם עולם, דאן פארשטיי איך שוין טאקע נישט וואס ס'טוט זיך דא...
וואס מען טוהט למעשה האט מען שוין גערעדט הרבה פעמים אין דער גרויסע אשכול [אויב עס איז אייך אינטערסאנט מיין פרעזענליכע דעה קוק אויף דער תגובות וואס איך האב געלינקט לעיל], דא פראביר איך צו מברר זיין איין געוויסע אבער וויכטיגע פרט [וואס איך האב געשריבן שוין דריי מאל אין דער תגובה ...] און די דרייסט כסדר צוריק צו דער אלגעמיינע טאלקינ"ג פאוינט"ס פון דער תומכי המיורקס
איך זע אז דו ווילסט מאכן דא א מצב פון כאילו א גרויסע און וויכטיגע פרט וואס מ'זוכט צו פארהוילן..., אבער איז זע נישט דעם בער... כאמור, אז מ'ווייסט א גאנצן צייט דערפון. זהר עמר'ס ספר הייסט "הארגמן" און נישט "התכלת", אבער ער האט קלארע בילדער וויאזוי ס'טוישט זיך פון גרין צו בלוי און דערנאך צו פורפל...
מיין פוינט דא איז נישט לגבי וואס איך טו אדער דו טוסט. וואס איך מיין צו אויסקלארן איז לגבי דער נקודה אליין, אז אויב ביסטו מודה אז אלע באווייזן זענען קראנט און דו האסט נאר א פראבלעם לגבי דעם קאליר, זעסטו דאך קלאר אז ס'איז דא א מורעקס וואס געט יא ארויס א בלויאישן קאליר. און אנשטאט אז דאס זאל זיין א ראיה אז מורעקס איז נישט קיין תכלת, איז דאך דאס אליין א ראיה אז ס'איז דא א מורעקס וואס איז לשיטתך יא תכלת.
ממילא, פארוואס זוכסטודאס צו פארהוילן?...
----
אגב, דער גרויסער אשכול איז שוין געווארן געהיידזשעקט מיט א קלעים (שלא מן הענין...) אז אפילו אויב ס'איז תכלת, איז נישט אזוי געפערליך אז מ'איז עובר אויף דער תורה... סך הכל איז נישט קיין גאנצע מצות עשה, נאר א האלבע...
סיכום קצר: לדעתו יש שני מיני מורקס טרונקולס, אחד שצובע בטבעו בלי השמש סגול-אדום, ואחד סגול-כחול, ולדעתו התכלת הוא רק מהמורקס שצובעים סגול-כחול, והוא מסביר שבעבר לא היו מניחים זה בשמש.
איך קוק אויף זיין בילד אויף פעידש 26 און איך זעה א "בלויע" שטיקל וואס רוב מענטשן וואלטן אנגערופן בלוי. סייענטיפיש האט עס נאך עפעס רויט געבליבן? קען זיין. אז מ'וויל שטארק קען מען זעהן א נטי' צו רויט? קען אויך זיין, אבער מ'רעדט נישט דא עפעס וואס זאל ארויסגיין פון כלל פון בלוי.
סך הכל וואס מ'קען ארויסנעמען פון די גאנצע פלפול דא איז אז די אופן הצביעה איז נישט געווען ווי היינט און עס האט געהאט מער פון די רויטע קאליר איבערגעבליבן
מצפים לישועההאט געשריבן:↑מיטוואך יוני 21, 2023 8:28 am
פרופסור זהר עמר שרייבט אין זיין ספר אז ער האט געמאכט מיט צמחי אהלא און דברים דומים, און סאיז אויך אויס געקומען בלוי, און מיט איינע פון די צמחים האט מצליח געווען צו מאכן כמעט בלוי אן קיין אנטפלעקונג צו די זון.
איך האב נישט זהר עמר בוך, אבער אין זיין ארטיקל אין המעין שרייבט ער אז די מאדערנע סממנים גראמען מיט די פון די רמב"ם, און ממילא שטימט עס.
מען דערציילט נישט היסטאריע צו שילדערן דעם עבר, מען טוט דאס אויסצושטעלן די הווה און דער עתיד.
מצפים לישועההאט געשריבן:↑מיטוואך יוני 21, 2023 8:28 am
פרופסור זהר עמר שרייבט אין זיין ספר אז ער האט געמאכט מיט צמחי אהלא און דברים דומים, און סאיז אויך אויס געקומען בלוי, און מיט איינע פון די צמחים האט מצליח געווען צו מאכן כמעט בלוי אן קיין אנטפלעקונג צו די זון.
איך האב נישט זהר עמר בוך, אבער אין זיין ארטיקל אין המעין שרייבט ער אז די מאדערנע סממנים גראמען מיט די פון די רמב"ם, און ממילא שטימט עס.
כמדומה הוא סובר שלדעת הרמב"ם תכלת הוא כחול-סגול, נכון?
מצפים לישועההאט געשריבן:↑מיטוואך יוני 21, 2023 8:28 am
פרופסור זהר עמר שרייבט אין זיין ספר אז ער האט געמאכט מיט צמחי אהלא און דברים דומים, און סאיז אויך אויס געקומען בלוי, און מיט איינע פון די צמחים האט מצליח געווען צו מאכן כמעט בלוי אן קיין אנטפלעקונג צו די זון.
איך האב נישט זהר עמר בוך, אבער אין זיין ארטיקל אין המעין שרייבט ער אז די מאדערנע סממנים גראמען מיט די פון די רמב"ם, און ממילא שטימט עס.
כמדומה הוא סובר שלדעת הרמב"ם תכלת הוא כחול-סגול, נכון?
לפי ידיעתי לא. הוא כתב לאחרונה שהמעין שהיו כמה חלזונות של משפחה המורקס ו"השתמשו במה שיש" וממילא היו לכל אזור תכלת בצבע אחר, ומכאן המחלוקת על גוון התכלת...
מען דערציילט נישט היסטאריע צו שילדערן דעם עבר, מען טוט דאס אויסצושטעלן די הווה און דער עתיד.
סיכום קצר: לדעתו יש שני מיני מורקס טרונקולס, אחד שצובע בטבעו בלי השמש סגול-אדום, ואחד סגול-כחול, ולדעתו התכלת הוא רק מהמורקס שצובעים סגול-כחול, והוא מסביר שבעבר לא היו מניחים זה בשמש.
איך קוק אויף זיין בילד אויף פעידש 26 און איך זעה א "בלויע" שטיקל וואס רוב מענטשן וואלטן אנגערופן בלוי. סייענטיפיש האט עס נאך עפעס רויט געבליבן? קען זיין. אז מ'וויל שטארק קען מען זעהן א נטי' צו רויט? קען אויך זיין, אבער מ'רעדט נישט דא עפעס וואס זאל ארויסגיין פון כלל פון בלוי.
סך הכל וואס מ'קען ארויסנעמען פון די גאנצע פלפול דא איז אז די אופן הצביעה איז נישט געווען ווי היינט און עס האט געהאט מער פון די רויטע קאליר איבערגעבליבן
נקודה חשובה. ובקיצור, מצאו במצדה (Masada) בד צבוע מה שנראה כחול כהה (dark blue) והמספרים של dbi, mbi, ind מתאימים להמיורקס הכחול-סגול, כך שמסברא זה מהמיורקס, וא"כ רואים שבעבר ידעו לצבוע כחול? קודם כל, קורן טוען אה"נ, זה התכלת, אבל כיום לא משתמשים רק בבמיורקס הזאת, רק בכל מיני המיורקס, כולל אלו שצובעים בטבעם רק סגול-אדום, וא"כ אדרבה שיתחילו לצבוע רק עם אלו, ואז נדבר. (ולהעיר, מה שעושים היום להופכו לכחול, אפשר לעשות גם עם שאר מיני המיורקס, לא רק הטרונקולוס, כמש"כ "פתיל" בעצמם באתר שלהם) ועוד, אף אםאפשרשזה התכלת, מ"מ נפל עיקרהראיה. שהרי הראיה הוא, אם זה דומה לקלא אילן, למה חז"ל לא הזהירו מחילזון הזה? אבל אפשר ליישב, שהחילזון האמיתי הוא כחול בהיר (light blue), וחילזון זה הוא כחול כהה/סגול (purplish dark blue), ובאמת לא וכדומה לקלא אילן, לכן חז"ל לא הזהירו מזה שאינו דומה לצבע התכלת. ועוד, אף שקורן טוען שמה שמצאו במצדה מתאים להמיורקס הסגול, לא ידועה לי שהצליחו לצבוע צבע כזו עם המיורקס, מה שנראה שאולי הצבע נשתנה קצת לאורך השנים.
