לטכס עצה - וויליאמסבורגע דירות קריזיס
בעזהשי"ת
היות איך וויל דער עולם זאל זיך קאנצעטרירן אויף די אינהאלט פון מיינע שורות און נישט אויף מיר צו מיין אגענדע, וועל איך אנהייבן מיטן קלארשטעלן; יא, איך האב אן אגענדע! איך וויל בלייבן וואוינען אין וויליאמסבורג, אויך וויל איך מיינע קינדער זאלן האבן א מעגליכקייט צו וואוינען אין וויליאמסבורג. אצינד טייערע חברים, יעצט קענט איר ליינען רואיג וויסענדיג אז דא ליגט נישט קיין באהאלטענע אגענדעס באגראבן, מיין אגענדע איז אפן!
און יעצט צום ענין: די ווארט "וויליאמסבורג" מיט די ווערטער "מאנגל אין דירות" גייען שוין אינאיינעם פאר לאנגע יארן, פון ווען אן איך געדענק מיך צו הערן און ליינען וואס ס'טוצעך אינדרויסן פון מיינע ד' אמות, געדענק איך רעדן פון די דירות קריזיס. ס'ליגט מיר נאך אין די ביינער ווען העסקן ר' ארי לייב גלאנץ האט געשריגן אויף לי עוו פארן מעיאר, "מיסטער מעיאר, מיר דארפן 3 זאכן: האוזינג, האוזינג און האוזינג!" איך געדענק נאך ווען א צווייטער האט צוגעזאגט דירות העכער די BQE, און נאך אנדערע פעלער. די פראבלעם איז ווארשיינליך די עלטסטע אידישע פראבלעם אין וויליאמסבורג.
ב"ה די לעצטע פאר יאר איז געווארן א שטיקל שינוי, וויליאמסבורג האט זיך אויסגעשפרייט אויף עטליכע זייטן, עס איז צוגעקומען די לעצטע פאר יאר הונדערטער דירות פער יאר, ביי פפייזער, בעדפארד פלאשינג, בעדפארד פארק, ראוז קעסטל, קעפסטאון, קעסקעיד, ועוד. דער עולם ציהט זיך ארויס לארכה ולרחבה, פון סאוט 4 ביז דע-קאלב איז שוין שטארק באוואוינט, און ס'גייט שוין ווייטער. די באקאנטע פון "גערי ביז בערי" רעפרעזענטירט שוין נישט איר אמאליגע "פון עק צו עק" באדייט.
זענען די דירות ביליג? ניין! ליידער קומט די ווארט ביליג מיט די ווארט דירות זיך נישט צוזאם אין קיין שום עסטעבלישד אידישע געגענט, אין קר"י, מאנסי, לעיקוואד איז אויך נישט דא קיין ביליגע דירות, קיינער ערווארט נישט אז איינער זאל קויפן א לאט און בויען דירות פאר ביליג.
וואס ערווארט מען יא? און צו דעם וויל איך צוקומען, אונז היימישע אידן תושבי וויליאמסבורג ערווארטן אז ווען א מענטש קויפט א לאט אין היימישע געגענטער זאל ער לכה"פ לאזן אידן קויפן א דירה אדער פארדינגן פאר אידן, נישט אז אויף ספענסער ביי פלאשינג זאל קומען א איד און בויען דירות פאר גוים. כ'רעד שוין נישט פון די חלק אז רוב אידן וואס קויפן די לאטס האבן פארדינט פון אונזער סוסייעטי אויף איין וועג אדער די אנדערע, דעריבער איז פשוט יושר אז מ'זאל צוריקגיבן פאר די קאמיוניטי. איך רעד פשוט מענטשליכקייט! ס'וואוינען אויף די ארומיגע גאסן טויזענטער אידן, אידן מוטשען זיך צו טרעפן דירות, זיי מיר נישט קיין שיינער איד וואס טיילט צדקה אויפן חשבון פון מיך נישט לאזן קויפן א דירה.
וואס האט יעצט פאסירט? איך גיי שוין צוקומען צו וואס ס'האט פאסירט, איך וויל אבער קלארשטעלן, מיין תגובה איז נישט דא צו פאררעכטן א פראבלעם וואס איז שוין געשעהן, הלוואי ווען מ'קען ווען, איך בין בעיקר געקומען אויסשמועסן צו זעהן א מהלך וויזוי מ'קען פארמיידן געוויסע זאכן זאלן נישט פאסירן אינעם צוקונפט. אלזא וואס האט פאסירט?
איך האב געהערט אז ס'איז דא עטליכע דירות פראיעקטן וואס ס'זענען נאנט צו אונזער היימישע געגענט, ס'איז אויפן וועג וואו מ'האלט זיך אצינד אינמיטן ארויסציען און פארשפרייטן, אידן - היימישע ילידי וויליאמסבורג און נישט ילידי וויליאמסבורגע שותפים - האבן דאס אהערגעשטעלט, אבער ליידער גייען דארט נישט וואוינען קיין אידן!
איך בין נישט באקאנט מיט אלע פרטים, די זאכן האב איך גע'נאשט מאחורי "ה'ווענט האבן אויערן", עטליכע זאכן ווייס איך יא, עסקנים האבן פראבירט צו דיעלן מיט דעם דעוועלאפער, מ'האט אים געגעבן א "כסף מלא" אפער! מ'האט אים געוויזן פארשידענע אפציעס אז ער קען מאכן מער געלט מיטן בויען פאר אידן, אבער ער האט נישט געוואלט. און נישט צוליב געלט, נאר ווייל ער האט דוקא זיך נישט געוואלט צושטעלן.
אויף א צווייטע פראיעקט וואס איז אריגינעל געווען געבויעט פאר אידן, האב איך זיך דערוואוסט אז ס'גייט גיין פאר נישט אידן. דאס אז א דעוועלאפער זאל זיין געלט גייציג, איז איין זאך, אבער וועלן גיבן פאר גוים בלויז ווייל אזוי וויל איך, דאס איז שוין נעקסט לעוול! פונקט האבן מיר געלערענט אין עירובין אז געוויסע זאכן איז עירובי חצרות שווערער ווען מ'וואוינט מיט א גוי אין א חצר, ווייל חז"ל האבן געוואלט מ'זאל נישט וואוינען מיט קיין גוים, קומען אידן אין בויען פאר גוים אינמיטן אידישע געגענטער.
די עיקר פראבלעם - וואס צו דעם וויל איך צוקומען - איז; ס'איז דא אין וויליאמסבורג עטליכע לאטס וואס גייען געבויעט ווערן דירות דערויף די קומענדיגע יארן, צו ס'איז וולאווערט ביי פלאשינג - פארק געגענט, צו נארסטרענד דעקאלב ועוד ועוד ועוד. מ'רעדט דא פון פראפערטי'ס וואס באלאנגן פאר אידן, און דארט גייען אי"ה זיין הונדערטער דירות. וויאזוי קען מען מאכן זיכער אז די זעלבע רשעות'דיגע דעוועלאפער זאלן נישט אנקומען צו לייגן א האנט אויף די פראפערטיס און אריינברענגן נאך גיום צווישן אונז אידן? ווי ס'קוקט אויס רעדט מען דא פון א להכעיס'ניק! מ'האט געאפערט אסאך געלט ער זאל איבערגיבן די פראיעקט עז איז און אוועקוואקן מיט צענדליגער מיליאונע דאלארן פראפיט, אויך האט מען אים פארגעשלאגן פארשידענע פלענער אז ער זאל עס אליין בויען און מאכן מער געלט ביים פארקויפן פאר אידן ווי איידער פאר גוים. אבער ער האט דוקא געוואלט פאר גוים. וואס האלט אזא מענטשן צוריק פון פשוט גיין אפערן גרויס געלט פאר אנדערע ליידיגע שטחים אין אונזער געגענט און אריינברענגן נאך הונדערטער גוים צווישן אונז?
איז שייך עפעס צו טוהן? אויב יא וואס?
היות איך וויל דער עולם זאל זיך קאנצעטרירן אויף די אינהאלט פון מיינע שורות און נישט אויף מיר צו מיין אגענדע, וועל איך אנהייבן מיטן קלארשטעלן; יא, איך האב אן אגענדע! איך וויל בלייבן וואוינען אין וויליאמסבורג, אויך וויל איך מיינע קינדער זאלן האבן א מעגליכקייט צו וואוינען אין וויליאמסבורג. אצינד טייערע חברים, יעצט קענט איר ליינען רואיג וויסענדיג אז דא ליגט נישט קיין באהאלטענע אגענדעס באגראבן, מיין אגענדע איז אפן!
און יעצט צום ענין: די ווארט "וויליאמסבורג" מיט די ווערטער "מאנגל אין דירות" גייען שוין אינאיינעם פאר לאנגע יארן, פון ווען אן איך געדענק מיך צו הערן און ליינען וואס ס'טוצעך אינדרויסן פון מיינע ד' אמות, געדענק איך רעדן פון די דירות קריזיס. ס'ליגט מיר נאך אין די ביינער ווען העסקן ר' ארי לייב גלאנץ האט געשריגן אויף לי עוו פארן מעיאר, "מיסטער מעיאר, מיר דארפן 3 זאכן: האוזינג, האוזינג און האוזינג!" איך געדענק נאך ווען א צווייטער האט צוגעזאגט דירות העכער די BQE, און נאך אנדערע פעלער. די פראבלעם איז ווארשיינליך די עלטסטע אידישע פראבלעם אין וויליאמסבורג.
ב"ה די לעצטע פאר יאר איז געווארן א שטיקל שינוי, וויליאמסבורג האט זיך אויסגעשפרייט אויף עטליכע זייטן, עס איז צוגעקומען די לעצטע פאר יאר הונדערטער דירות פער יאר, ביי פפייזער, בעדפארד פלאשינג, בעדפארד פארק, ראוז קעסטל, קעפסטאון, קעסקעיד, ועוד. דער עולם ציהט זיך ארויס לארכה ולרחבה, פון סאוט 4 ביז דע-קאלב איז שוין שטארק באוואוינט, און ס'גייט שוין ווייטער. די באקאנטע פון "גערי ביז בערי" רעפרעזענטירט שוין נישט איר אמאליגע "פון עק צו עק" באדייט.
זענען די דירות ביליג? ניין! ליידער קומט די ווארט ביליג מיט די ווארט דירות זיך נישט צוזאם אין קיין שום עסטעבלישד אידישע געגענט, אין קר"י, מאנסי, לעיקוואד איז אויך נישט דא קיין ביליגע דירות, קיינער ערווארט נישט אז איינער זאל קויפן א לאט און בויען דירות פאר ביליג.
וואס ערווארט מען יא? און צו דעם וויל איך צוקומען, אונז היימישע אידן תושבי וויליאמסבורג ערווארטן אז ווען א מענטש קויפט א לאט אין היימישע געגענטער זאל ער לכה"פ לאזן אידן קויפן א דירה אדער פארדינגן פאר אידן, נישט אז אויף ספענסער ביי פלאשינג זאל קומען א איד און בויען דירות פאר גוים. כ'רעד שוין נישט פון די חלק אז רוב אידן וואס קויפן די לאטס האבן פארדינט פון אונזער סוסייעטי אויף איין וועג אדער די אנדערע, דעריבער איז פשוט יושר אז מ'זאל צוריקגיבן פאר די קאמיוניטי. איך רעד פשוט מענטשליכקייט! ס'וואוינען אויף די ארומיגע גאסן טויזענטער אידן, אידן מוטשען זיך צו טרעפן דירות, זיי מיר נישט קיין שיינער איד וואס טיילט צדקה אויפן חשבון פון מיך נישט לאזן קויפן א דירה.
וואס האט יעצט פאסירט? איך גיי שוין צוקומען צו וואס ס'האט פאסירט, איך וויל אבער קלארשטעלן, מיין תגובה איז נישט דא צו פאררעכטן א פראבלעם וואס איז שוין געשעהן, הלוואי ווען מ'קען ווען, איך בין בעיקר געקומען אויסשמועסן צו זעהן א מהלך וויזוי מ'קען פארמיידן געוויסע זאכן זאלן נישט פאסירן אינעם צוקונפט. אלזא וואס האט פאסירט?
איך האב געהערט אז ס'איז דא עטליכע דירות פראיעקטן וואס ס'זענען נאנט צו אונזער היימישע געגענט, ס'איז אויפן וועג וואו מ'האלט זיך אצינד אינמיטן ארויסציען און פארשפרייטן, אידן - היימישע ילידי וויליאמסבורג און נישט ילידי וויליאמסבורגע שותפים - האבן דאס אהערגעשטעלט, אבער ליידער גייען דארט נישט וואוינען קיין אידן!
איך בין נישט באקאנט מיט אלע פרטים, די זאכן האב איך גע'נאשט מאחורי "ה'ווענט האבן אויערן", עטליכע זאכן ווייס איך יא, עסקנים האבן פראבירט צו דיעלן מיט דעם דעוועלאפער, מ'האט אים געגעבן א "כסף מלא" אפער! מ'האט אים געוויזן פארשידענע אפציעס אז ער קען מאכן מער געלט מיטן בויען פאר אידן, אבער ער האט נישט געוואלט. און נישט צוליב געלט, נאר ווייל ער האט דוקא זיך נישט געוואלט צושטעלן.
אויף א צווייטע פראיעקט וואס איז אריגינעל געווען געבויעט פאר אידן, האב איך זיך דערוואוסט אז ס'גייט גיין פאר נישט אידן. דאס אז א דעוועלאפער זאל זיין געלט גייציג, איז איין זאך, אבער וועלן גיבן פאר גוים בלויז ווייל אזוי וויל איך, דאס איז שוין נעקסט לעוול! פונקט האבן מיר געלערענט אין עירובין אז געוויסע זאכן איז עירובי חצרות שווערער ווען מ'וואוינט מיט א גוי אין א חצר, ווייל חז"ל האבן געוואלט מ'זאל נישט וואוינען מיט קיין גוים, קומען אידן אין בויען פאר גוים אינמיטן אידישע געגענטער.
די עיקר פראבלעם - וואס צו דעם וויל איך צוקומען - איז; ס'איז דא אין וויליאמסבורג עטליכע לאטס וואס גייען געבויעט ווערן דירות דערויף די קומענדיגע יארן, צו ס'איז וולאווערט ביי פלאשינג - פארק געגענט, צו נארסטרענד דעקאלב ועוד ועוד ועוד. מ'רעדט דא פון פראפערטי'ס וואס באלאנגן פאר אידן, און דארט גייען אי"ה זיין הונדערטער דירות. וויאזוי קען מען מאכן זיכער אז די זעלבע רשעות'דיגע דעוועלאפער זאלן נישט אנקומען צו לייגן א האנט אויף די פראפערטיס און אריינברענגן נאך גיום צווישן אונז אידן? ווי ס'קוקט אויס רעדט מען דא פון א להכעיס'ניק! מ'האט געאפערט אסאך געלט ער זאל איבערגיבן די פראיעקט עז איז און אוועקוואקן מיט צענדליגער מיליאונע דאלארן פראפיט, אויך האט מען אים פארגעשלאגן פארשידענע פלענער אז ער זאל עס אליין בויען און מאכן מער געלט ביים פארקויפן פאר אידן ווי איידער פאר גוים. אבער ער האט דוקא געוואלט פאר גוים. וואס האלט אזא מענטשן צוריק פון פשוט גיין אפערן גרויס געלט פאר אנדערע ליידיגע שטחים אין אונזער געגענט און אריינברענגן נאך הונדערטער גוים צווישן אונז?
איז שייך עפעס צו טוהן? אויב יא וואס?
