איך האב עס געזעהן צוויי טעג צוריק ס'איז געוועהן הערליך ס'האט מיר געמאכט פילן ווי אזוי אונזערער זיידעס האבן געפילט ביים קריג ווען זיי זענען אנטלאפן ווי א נאכגעפאלגטע חיה, און די שרעק וואס די אידישע פארטיזאנען האבן געלעבט אין פון די אנטיסעמיטישע פוילישע פארטיזאנען, און זייער זייער אסאך אזעלעכע מעשיות האבן זיך נישט גוט גענדיגט, ס'האט מיר עטליכע מאל ממש געברענגט צו וויינען, די עקט איז געוועהן מורא'דיג!
עטליכע זאכן האב איך נישט ליב געהאט איינס די טרי די, די טרי די האט עס געמאכט פילן ווי ס'איז נישט עכט איך ווייס אז זיי האבן נישט געקענט אראפ פארן קיין פרעשבורג און אויפהענגען דארט נאצי פענער, און זיי קענען נישט אויפרייסן קיין טאנקען אין וועלדער, וכו' וכדו' אבער דאס איז די פראבלעם פון אויסשפילן א מעשה פון יענע תקופה...
און חוץ מזה האבן זיי געהאט עטליכע זאכן וואס זיי האבן צוגעלייגט וואס האט נישט געשטימט מיטן מציאות ווי למשל ווי ער האט זיך געטראפן ביים באן סטאנציע מיט זיין טאטע (וואס גראדע האט ער זיך נישט געטראפן דארט נאר ער האט איהם בהשגחה פרטיות פונקט געטראפן איין טאג אין פרעשבורג ווי ר' אברהם פארציילט אין זיין בוך) איז עס געוועהן א שיינע באן סטאנציע, פונקטליך וועלעכע באן סטאנציע אין יענע געגנט פון אייראפע איז געוועהן שיין און גאנץ און נאך עטליכע זאכן וואס ס'איז מיר ארויס געפלויגן פון קאפ יעצט...
איך האב נישט צוזאמגעשטעלט ביז צום סוף אז דאס איז ר' אברהם כהן'ס מעשה אבער ביים ענדיגן ווען זיי האבן געשריבן אז ס'איז א אמת'ע מעשה האב איך צוזאם געשטעלט און איך האב געזעהן אז זיי האבן ארויס געשניטן אסאך פון די אמת'ע מעשה, נאכאמאל איך פארשטיי אז ס'איז כמעט נישט מעגליך עס צו טוהן, אבער דאס איז די פראבלעם פון נעמען א אמת'ע מעשה פון די תקופה פונעם צווייטן וועלט קריג.
אבער חוץ פון דעם איז עס געוועהן זייער שיין די עקט איז געוועהן מורא'דיג די דראמאטישקייט און אלעס ארום איז געוועהן הערליך!
געווען מאנטאג. איך בין געווען שאקירט ווי ווייניג בחורים ווייסן די מינימאלע היסטאריע וואס דאס פאסירט מיט זייערע זיידעס. א בחור נעבן מיר האט זיך געחידושט פארוואס ער קען נישט אנטלויפן פון אונגארן מיט די טרעין. ער איז דאך פארשטעלט ווי א גוי... א צווייטער האט געהאט קשיות וואס איז די ישיבה אין נייטרא ווער איז רבי מיכאל בער און ווער איז די אנדערע ראש ישיבה...
רבותי מען מוז אנהייבן אנערקענען אז רוב מלחמה איבערלעבער לעבן שוין נישט, און מען מוז אנהייבן אליינס צו רעדן מיט די קינדער. לערנען מער אין די חדרים און ישיבות, מער צו רעספעקטירן די פאר איבערגעבליבענע איבערלעבער וואס לעבן נאך צווישן אינז. אפשר איין טאג חוה"מ אנטשטאט א שיעור וויאזוי מען מאכט וויין זאל מען ברענגען איינעם צו רעדן און דערציילן.
