וויפיל פון די קדושים זענען געווען שומרי תורה ומצוות ?

salt · דינסטאג אפריל 08, 2008 5:39 pm

ביי די צווייטע וועלט מלחמה וואס כמעט יעדער איז שוין מודה היינט אז מ'האט אומגעבראכט זיבן (7) מליון קדושים איז שאלה וויפיל פון דע זענען געווען שומרי תורה ומצוות ???
יעצט וועל איך מבסיר זיין מיין שאלה! און פארוואס איך פרעג די קשיא!! וואס מסתם גייט יעדער אזוי שפרינגען אז אפשר בין איך (ח"ו) פון די האלאקואסט לייקענער..

איך האב נישט לאנג צוריק געהערט פון אן עלטערע איד דערציילען וואס ער האט געהערט פון הרה"ק בעל מקדשי השם זצוק"ל וואס כידוע איז ער געווען א שומר ביי די אויווענעס אין אוישוויץ האט ער געזאגט אז 90% זענען נישט געווען קיין שומתו"צ דאכט זיך מיר אז ער שרייבט דאס אויך אין די הקדמה פון זיין ספר מקדשי השם

אע"כ ווער עס ווייסט מער אינפארמציע אדער האט ער געהערט אנדערשט די מעשה זאל מוחל זיין זיך לאזן הערן

הק' מלח

ביקסאד · זונטאג מאי 25, 2008 7:00 pm

אויף דעם בלאט האבן מיר אביסל בארירט דעם נושא.

DotCom · זונטאג יאנואר 11, 2009 9:49 pm

איך פארשטיי נאכאלס אלס נישט פארוואס מאכט עס אויס?

בן בוזי · מאנטאג יאנואר 12, 2009 11:47 am

DotCom האט געשריבן: איך פארשטיי נאכאלס אלס נישט פארוואס מאכט עס אויס?

עס מאכט טאקע באמת נישט אויס, נאר פאר די היסטאריע איז דאס אינטערעסאנט צו וויסן, גענוי ווי ס'איז אינטערעסאנט צו וויסן די ציפערן פון חסידות אין דער פארגאנגענהייט.

אלף בית · מאנטאג יאנואר 12, 2009 1:16 pm

7 מיליאן אידן זענען גע'הרג'עט בלויז פאר איין סיבה, ווייל זיי טראגן דעם נאמען איד.
דער רשעים ימ"ש, האבן בשום אופן נישט געוואלט פארגעסן אז די זענען אידן און זיי אלע אומגעברענגט הי"ד, אפגעזעהן צו זיי זענען שומתו"צ, זאלן מיר אונז יא פארגעסן אז זיי זענען אידן?

יאסל · מאנטאג יאנואר 12, 2009 2:13 pm

אינטערסאנט אז די לייגסט אראפ אז היינט איז שוין יעדער מודה אז מרעדט פון זיבן מליון
די אפיציעלע צופירען פון די האליקאסט מוזיומס פון דאהי און אין די מדינה האלט עס ביי עטוואס אינטער זעקס,
אגב אין אוישוויץ איז עס זיכער געווען מער אסאך מער ווי 10 פראצענט שומרי תורה.

יידישיסט · מאנטאג יאנואר 12, 2009 4:32 pm

דאס רוב איז ליידער געווען פריי און דער גליטש איז געלאפן גאר שנעל (פארהאן בריוו פון יענע צייטן פון אידן שומתו"מ וואס ברענגען אויף דעם פחד פון דער ערשיינונג וואס קען צופירן דירעקט צו א גאר גרויסן עונש פון הימל, פראפארציאנעל צו דעם גליטש וואס איז אויף אזא גרויסן פארנעם. איך האב אזוי געזעהן געשריבן אין בריוו פון יענע צייטן - צוזאמגענומען אין א ספר פון ר' אלחנן וואסערמאן הי"ד - ציטירנדיג דעם פסוק פונעם נביא "וואס איר זאגט אז מיר וועלן זיין ווי אלע גויים, דאס וועט נישט זיין! איך שווער אז מיט א שטארקע האנט און אויסגעגאסענעם צארן וועל איך אויף אייך קעניגן"). אבער פון דא ביז צו זאגן א 90 פראצענט איז געווען אונרעליגיעז דאס איז גאר א ברייטע גוזמא. צווישן די דריי-מיליאן אידן אין פוילן איז דאך געווען פיל חסידישע שטיבלעך און פיל ישיבות, עס איז זיכער געווען פיל מער ווי צען פראצענט (אפילו היינט אין דער אונרעליגיעזער מדינה באטרעפן די פרומע א פיל העכערן פראצענט). אזוי צו אזוי איז דאס א גרויסער מוסר-השכל פאר אונז אז עס איז נישט קיין הפקר-וועלט, ווען אין בערלין האבן זיך געמערט געמישטע חתונות - און לויט די פארשער וואלט ביז עטליכע צענדליגע יארן חלילה נישט געבליבן קיין זכר פון אידן אין דייטשלאנד צוליב דער אסימילאציע - האבן די נאציס ימ"ש ארויסגעגעבן זייערע געזעצן קעגן די געמישטע חתונות זאגנדיג אז דאס "פאראומווערדיגט" דאס בלוט פון דער ריינער ראסע, דאס איז ממש ווי דער פסוק זאגט "חי ה' אם לא ביד חזקה ובחמה שפוכה אמלוך עליכם"!

ווען מען ליינט אפ פרשת האזינו זעהט מען זיך ממש פנים אל פנים מיט די פאסירונגען פון דעם קריג, און דער פסוק זאגט אונז פאָר "הצור תמים פעלו כי כל דרכיו משפט" דעריבער זאגט ער אונז פאר אז מען זאל שפעטער מיט קיין טענות נישט קומען. די תורה גיט אונז א סימן אז מיר זאלן קענען זעהן אז דאס איז פון הימל אליין געשיקט דען "לו חכמו ישכילו זאת יבינו לאחריתם - איכה ירדוף אחד אלף ושנים יניסו רבבה - אם לא כי צורם מכרם וה' הסגירם". די פרייע פארשער האלטן אין איין פרעגן די שאלה "ווי קומט דאס אז די אידן האבן נישט פרובירט ווידערצושפעניגן אין די דייטשן אפילו ווען זיי האבן שוין דערזעהן אז מען שיסט זיי אויס", די פראגע איז פון די הויפט-פראגן וואס נעמען ארום די פארשונגען איבער דער קאטאסטראפע (האלאקאסט), און יעדער פראבירט צו געבן תשובות לויט זיין פארשטאנד. אויף דעם זאגט די תורה "ווי איז דער שכל" פארוואס פארשטייט מען נישט אז דאס איז דער בעסטער באווייז אז עס איז געווען א גזרה פון הימל? צו האט מען שוין געזעהן אזוינס אז איין מענטש זאל קענען טרייבן טויזענטער און קיין איינער שטעלט זיך נישט אנטקעגן?

פארקראכן פונעם נושא, עס איז עכ"פ זיכער געווען פיל מער ווי צען פראצענט פרומע פון די אומגעקומענע הי"ד.

יאסל · מאנטאג יאנואר 12, 2009 4:36 pm

אין פוילן איז עס געווען ביי 20 פראצענט שומרי תורה אזוי האב איך שוין מערערע מאל געזעהן ציברענגען פון ווי די שאצונג שטאמט ווייס איך נישט

מיללער · מאנטאג יאנואר 12, 2009 4:40 pm

יידישיסט ידידינו,
ווידער שיינט ארויס אייערע קענטעניסען אין א נושא איבער וועלכע מיר האבן נאך דערווייל נישט געהאט קיין געלעגנהייט אייך צו הערן.

פון א שפראך שטאנדפונקט; דער ווארט 'האלאקאסט' טייטשט 'קאטאסטראפע' אין בוכשטעבליכען זין פון ווארט אדער נאר אין די כוונה?

מאנטאג יאנואר 12, 2009 4:49 pm

(אנטשולדיגט מיללער פארן אריינהאקן)

לדעתי איז דער מספר צען פראצענט טאקע א גרויסער גוזמא, אבער דאס איז זיכער אז א שיינער רוב זענען געווען פרייע און נישט קיין שותומ"צ.

למעשה קען מען זיך דינגען אינעם כלל פון שומר תורה ומצוות, ביז וויפיל מ'בלייבט מיט דעם נאמען. א שטייגער די אידן וואס גייען אין ביהמ"ד ראש השנה און יום כיפור אבער קיין געהעריגער שומר שבת זענען זיי נישט.

אין קורצן: רעפארעם אדער פריי.

ווייסעך וואס · מאנטאג יאנואר 12, 2009 5:30 pm

עס איז אינטערסאנט צו צוברענגן וואס הרה"צ ר אביגדור מיללער זצ"ל האט געהאט צו זאגן איבער דעם נושא.

ער איז געווען זייער שארף ווען מען האט געזאגט אז 6 מיליאן קדושים זענען אים געקומען, זיין שיטה איז געווען אז זיי זענען קיין קדושים קיינמאל נישט געווען, ער פלעגט פארציילן וואס ער האט אליין בייגעוואוינט אין זיין היים שטאט, דער חילול שבת, און די הפקרות ליידער.

איך דענק נישט אויף די מינוט פונקטליכע פרטים, ווער עס ווייסט מער אויסצוגען פון הרה"ג הנ"ל זאל ביטע אראפ ברענגען.

יידישיסט · מאנטאג יאנואר 12, 2009 6:18 pm

מיללער פרעגט:
פון א שפראך שטאנדפונקט; דער ווארט 'האלאקאסט' טייטשט 'קאטאסטראפע' אין בוכשטעבליכען זין פון ווארט אדער נאר אין די כוונה?

הרב מיללער ביידע זענען אמת:

דאס ווארט האלאקאסט איז - דאכט זיך - א נייגעשאפן ווארט (פון גריכיש) צו דעם וואס האט פאסירט, מעגליך אז דאס באדייט מער ספעציפיש דאס וואס האט פאסירט, אזוי-ווי דער באגריף "גענאָסיד" (GENO - ראסע, CIDE - אויסראטן) וואס איז געשאפן געווארן נאך דעם גרויסן חורבן, וואס קומט אנדייטן אזא שרעקליכע זאך ווי א סיסטעמאטישע אויסראטונג פון א ראסע.

למעשה האט זיך יעדע שפראך אירע אויסדרוקן וויאזוי צו באצייכענען דעם "האלאקאסט", און נישט דווקא מיט ניי-אויפגעקומענע ווערטער, נאר מיט פארשידענע ווערטער פונעם ווערטערבוך וואס דריקן אויס דעם גרויסן חורבן. אין איזראעל באצייכנט מען דאס מיט'ן ווארט "שואה" (א ווארט וואס איז שוין דערמאנט אין נ"ך) וואס באדייט א פלוצלונגדיגע קאטאסטראפע. אויף רוסיש רופט מען דאס קאטאסטראפע, און פיל רופן דאס אזוי אויף יידיש אויך (קאטאסטראפע איז א גריכיש ווארט און אויך מער ווייניגער אוניווערסאל, אויף יידיש ווערט דאס אויך שטארק גענוצט). אסאך רופן דאס אויף יידיש "דער חורבן". למעשה קען מען זאגן אז אפגעזעהן פון דעם מקור פון די פארשידענע ווערטער - וואס זענען מעגליך נישט אייניג אינעם מקור מיט זייער באדייט - דאך זענען זיי יעצט דינענדיג א געמיינזאמען ציל פון באצייכענען דעם היטלער-חורבן, זענען זיי ראוי באטראכט צו ווערן ווי פאראלעלע ווערטער, אבער אלעס האט למעשה אן ענליכן באדייט סיי-ווי.

יעצט איז מיין פראגע וואס הייסט ביי דיר "א בוכשטעבליכער זין"? אויב מיינסטו דעם אריגינעלן באדייט דאן איז עס נאר כמעט די זעלבע, און מען נוצט דאס למעשה פאר דער זעלבער הגדרה. אויב הייסט "א בוכשטעבליכער זין" וויאזוי עס קומט אין די ווערטערביכער דאן איז זיכער קאטאסטראפע א ריכטיגער טייטש פון האלאקאסט - כאטש ביי די וואס נוצן דאס.

חוקר · מאנטאג יאנואר 12, 2009 7:20 pm

ווייסך וואס שרייבט
עס איז אינטערסאנט צו צוברענגן וואס הרה"צ ר אביגדור מיללער זצ"ל האט געהאט צו זאגן איבער דעם נושא.

ער איז געווען זייער שארף ווען מען האט געזאגט אז 6 מיליאן קדושים זענען אים געקומען, זיין שיטה איז געווען אז זיי זענען קיין קדושים קיינמאל נישט געווען, ער פלעגט פארציילן וואס ער האט אליין בייגעוואוינט אין זיין היים שטאט, דער חילול שבת, און די הפקרות ליידער.

איך דענק נישט אויף די מינוט פונקטליכע פרטים, ווער עס ווייסט מער אויסצוגען פון הרה"ג הנ"ל זאל ביטע אראפ ברענגען.

גזאגט האט ער אז און זיין שטאט האבן די דייטשן געהייסן יעדער וואס וועט מיט האלטן וועט עם גארנישט געשען עס איז געווען שבת און מען האט געשטעלט א באס אינמיטן שטאט און יעדער האט געוואלט זען ווער וועט גיין שבת און עס איז אנגעקימן דער עולם שטאטלעך אבער צום סוף איז ארויס א באס פול מיט מענטשען "יעדער האלבער שעה" און זיי האט מען געהרגט און דאס זענען קדושים ע"כ דברי הרה"צ ר אביגדור מיללער זצ"ל

פלאפי יוד · מאנטאג יאנואר 12, 2009 10:53 pm

יודישיסט און ראביי מילער, דער ווארט האלאקאסט איז טאקע ווי יידישיסט זאגט , פונעם גריכישן אפשטאם, און עס מיינט: "האלאס" אינגאנצען "קאסטאס" פארברענט (אפגעברענט)

פלאפי יוד · דינסטאג יאנואר 13, 2009 12:09 am

איך מיין אז די שאלה איז אזוי, צו זענען אלע וואס זענען אומגעקומען ביים 2'טן וועלט קריג קדושים אלץ קידוש השם. דאס הייסט, אז ווען א יוד שטארבט חלילה אין א געהיידשעקטן עראפלאן וואס טעראריסטן האבן אויפגעריסן, הייסט עס אז דער יוד איז אומגעקומען על קידוש השם? ניין! ער איז אפשר א קדוש ווייל ער האט זיך אויסגעלייטערט זיין נשמה מיט דאס וואס ער האט מיטגעמאכט פארן שטארבן, און ער גייט מן הסתם גלייך אין גן עדן אריין, אבער ער גייט נישט אינעם זעלבן היכל ווי א יוד וואס איז געשטארבן על קידוש השם אויפן אויטא-דאפע אין שפאניע?!

יעצט איז אזוי, ביי די מלחמה זענען געוועהן יודען וואס זענען געשטארבן טאקע נאר ווייל זיי זענען געוועהן יודען, און נאכדעם זענען דא אזעלכע וואס זענען געשטארבן ווייל זיי האבן געבונטעוועט! זיי האבן נישט געוואלט טוהן וואס די דייטשן האבן געהייסן, זיי זענען געוועהן פארטיזאנער, זיי האבן געמאכט אויפשטאנדן, און פארדעם האט מען זיי גע'הרג'ט.

איז אזוי, דער יוד וואס איז געשטארבן בלויז פארן זיין א יוד, דער איז לכל הדיעות א קדוש און ער איז געשטארבן על קידוש השם, אבער דער יוד וואס מ'האט געהארגעט ווייל מ'האט אים געכאפט גנב'נען פאטעטעס אינמיטן די נאכט אדער אפגעטוהן א צווייטע שטיקל, און פארדעם האט מען אים געהרגעט, נ'ווער זאגט אז דאס הייסט געשטארבן על קידוש השם? יעדע אנדערע מיליטער אין די וועלט וואלט גע'הרג'ט פאר דעם אינמיטן א מלחמה.(אוודאי געט מען גערעכט פאר די אלע יודן אויף זייערע מעשים, אין די דייטשן זאלן אויסגעמעקט ווערן, און דער יוד איז זיכער גלייך אריין אין גן עדן מיט זיין אויסגעלייכטערטע נשמה נאכדעם וואס ער האט מיטגעמאכט אזויפיהל אויף דער וועלט, די שאלה איז נאר, צו דאס גייט אויך אריין אינעם כלל פון קידוש השם.)

איך מיין אז קידוש השם הייסט נאר ווען מ'שטארבט בלויז ווייל מ'איז א יוד. נ'אויב אזוי קען מען אפשר דעבאטירן צו אלע אידן וואס זענען אומגעקומען ביי די 2'טע וועלט מלחמה זענען אוועק על קידוש השם, אדער אפשר זענען נאר קדושים.

איך בין זיכער אז איך וועל כאפן מכות פאר דעם וואס כ'האב געשריבן, אבער איך מיין נישט גארנישט אוועקצומאכען חלילה.

לעפעל האלטער · דינסטאג יאנואר 13, 2009 1:53 am

איך ווייס נישט פון ווי האט הרב מלח גענומען אזא ברייטע סטעטמענט אז 90 פארצענט זענען נישט געווען קיין שומרי תורה ומצוות, ווייל געשריבען שטייט דאס נישט און ערגעץ, און אויב יא זאל ער דאס מוחל זיין ארויף שטעלען אז אלע חבירים זאלען דאס קענען זען, און טאמער האט דאס דער גדול יא געזאגט איז זייער וויכטיג ציוויסען פארוועם ער האט דאס געזאגט אויב דאס איז בכלל קראנט, און זייער מעגליך אז אויב וועט שוין יא פעסט געשטעלט ווערן אז ער האט אזוי געזאגט און דאס אויך מעגליך א שטארקע פליטת פה, וואס דאס דארף נישט ווערין דא צושמירט,

וואס עס דארף יא גענומען און בטראכט ווערן איז די יעצטיגע מלחמה כבידה וואס די רשעים ארורים ימ"ש וואס האבן דעמאלסט געהאט א חלק און אוישוויץ איבער די זיבען מיליאן אידען - און ווער וויסט וואס דאס קען ברענגען און עס ברענגט שוין בכל אתר ואתר ה' ישמרינו, און קיינער מאכט זיך נישט א מאל וויסענדיג וואס מען קען טוען אויסצושרייען און די גאס אין לנו חלק בנחלתם.

ליפשיץ · זונטאג יאנואר 11, 2009 2:51 pm

די פלא איז נאך סאך גרעסער ווי יידישיסט לייגט דאס אראפ. דייטשלאנד איז געווען דער מקור פון אסימילאציע. יידן האבן דארט פארנומען די שענסטע פאזיציעס. זיי זענען געווען אויסגעמישט און שטודירט. די גרעסטע פראפעסארן, דאקטוירים און אדוואקאטן, זענען געווען אידיש אפשטאמיגע וועלכע זייערע אור-עלטערן זענען שוין ליידער קרבנות פונעם דעמאלטדיגן השכלה. און געמיינט האבן די ארטיגע יידן אז מיטן זיך צושטעלן צום שכן און לעבן מיט דער שיטה פון הוי יהודי בביתך וגוי בצאתיך וועלן זיי מער נושא חן ביים גוי, און דאס איינגעביסענע אנטעסימיטיזים וועט נאכלאזן. למעשה ביים צווייטן וועלט קריג האט זיך ארויסגעשטעלט פונקט דאס פארקערטע, דייקא דארט אין דייטשלאנד וואו דאס שפרודלדיגע יידישקייט איז שוין געווען ארונטער פון די מאפע פאר א שיינע פאר דורות (דאס ביסעלע ארטאדאקסיע וואס איז יא געווען זענען בלויז געווען תלמידים ותלמידי תלמידים פון ר' שמשון רפאל הירש זצ"ל) דייקא דארט אין די מדינה איז אויסגעוואקסן דאס וואס עס איז אויסגעוואקסן.

אין פוילן ווייטער איז טאקע נישט געווען די אסימילאציע אזוי גרויס, אבער דאס איז כו"ע מודי אז נאך די ערשטע וועלט קריג איז געווארן דארט א שרעקליך התבוללת און די פילצאליגע פארטייען, אנגעהויבן פון די רעפארמיסטן און געענדיגט ביי די חובבי ציון א.ד.ג., האבן געארבעט אויפן איגנט מיט א מורא'דיגן שנעלן אימפעט אזוי אז דער אמת'דיגער גלאנץ פונעם ריכטיגן פוילן וויאזוי זי איז געווען איידער די ערשטע וועלט קריג האט זי שוין נישט געהאט.

וואס איך מיין ארויסצוברענגען דערמיט איז, אז אפילו פוילן ווען מ'רעדט פון שומרי תומ"צ דארף מען וויסן אז ס'געווען טויזנטער און טויזנטער וועלכע זענען שוין ליידער געווען פארפוילט פון אינעווענדיג. די שלום עליכם ביכער האבן שוין ליידער געטוליעט טיף טיף און זייערע הערצער, און עס איז שוין געווען ליידער א מצב וואס אויב דאס זאל ווען אנהאלטן נאך אפאר יאר וואלט שטארק מעגליך געווען אז די אמאליגע יידישע פוילן וואלט אראפ פון דער ארענע און וואלט אויסגעקוקט ווי דייטשלאנד.

ואל תשבינו אז אין פוילן איז געווען חסידים וחסידות, און דאס וואלט געראטעוועט. ווייל אויב זענט איר באקאנט אין היסטאריע ווייסט איר אויך גאנץ גוט אז דאס גאנצע גליטש אין דייטשלאנד האט אויך נישט גענומען מער ווי א צירקע 20-25 יאר. דייטשלאנד אין די מיטעלע ת"ק יארן האט פארנומען דאס שענסטע ארט ביים כלל ישראל, טויזנטער און טויזנטער יידישע פאמיליעס מיט די גרעסטע גדולי ישראל זענען פון דארט ארויסגעשטיגן, און אין די סוף ת"ק איז זי שוין ליידער געווען א מדבר שממה, עד שבא רש"ר הנ"ל. דער מחנה לוי דאכט זיך איז געווען דער לעצטער רב אין פראנקפורט, און ער איז אוועק תקע"ז. 20-30 יאר שפעטער געפונען מיר שוין ווי דער מצב אין דייטשלאנד איז שוין דאן געווען ריק, אויסגעליידיגט פון ערליכע יידן.

מיללער · דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

הרב ליפשיץ,
א דאנק פאר אייער אפשאצונג, געשריבען מיט כאראקטער און קארעקט, כמותך ירבו בינינו!

אביסל פון דעם ענין קען מען א קוק טאן אין די פארשידענע יזכור-ביכער ווי די אלע סעקטעס און ארגענעזאציעס ווי; משכילים, חובבי ציון, מזרחי, השומר הצעיר, בני עקיבא, ברוריא, אדער די ספארט-גרופעס, פאררנאמען א מקום חשוב בתולדות העיר, אסאך ווייניגער ווי דער רב ומרא דאתרא אדער די חסידישע קלויזן.

רעפארמיזם און ציוניזם האט געבוזשעוועט מיט אן אימפעט וואס נאר די קריג האט אפגעשטעלט, הערשט נאכדעם האט זיך געשאפן די גבולות בין העדרים, ווען מ'האט זיך באזעצט אין געגנטן פון גאנצע שיכטן (וויפיל ציונים וואונען אין וויליאמסבורג? און וויפיל חסידים וואונען אין בערגען-קאונטי נ.זש.) אינדערהיים האבן איבעראל געוואונט פון אלע סארטן צוגלייך.

יאסל · דינסטאג יאנואר 13, 2009 12:00 pm

סאיז גארנישט קיין פלא אז דער רעפארמירטער איד האט מער ארויסגעברענגט די עשיו שונא ליעקב
ווער סאיז באקאנט ווייסט אז אז די אידן בעפאר 1933 האבן אויסגעמאכט גרויסע פארצענטען פון די דאקטורים לויערס אין סטדענטען דריי פיר מאל וואס איז געווען זייער ריכטיגער פארצענט אין דייטשלאנד אין דאס האט געברענט פאר די אנטעסעמיטן,
אוואדע אריינצילייגען אינעם שטורמער האט בעסער געקלאפט אידן מיט בערד אין פיאות, אבער ווער סהערט נאר אדער ליינט דעם ימח שמוניקס רעדעס זעט וואס האט אים געקרענקט דאס אז די אידן שטעקן זיך איבעראל אריין די נאז אין ווי ער פלעגט אלץ באשולדיגען אז די אידן זענען שולדיג פארן דארעכפאל פון די דיישטען ביים ערשטען וועלט קריג.
דאס וואס מר' ליפשיץ ברענגט אראפ אז אין פוילן איז דאס הפקרות געפארן מיט אבנארמאלע שנעלקייט אויף אראפ איז אמת
אבער ממיז ארויסברענגען אז די גדולי ישראל האבן גענומען ערענסטע שריט דאס צי באקעמפען און מיט היבשע דערפאלגען,
ווי למשל דאס אויפשטעלן ישיבות וואס אזא מושג איז נישט געווען דארט בעפארן ערשטען קריג נאר מאיז געזיצן אין די שטיבלעך אין געלערנט אין סהאט נישט אויסגעפעלט נאר אז איין פוקר זאל זיך דארט אריינריקען אין דאס גאנצע שטיבל זאל גיין א גאנג, דערפאר טאקע האבן צווישט די וועלט קריגען געשפראצט אין פוילן הינדערטער ישיבות מיט טויזענטער בחורים יריאם ושלמים ווי באבוב ראדאמסק אלכסנדר אא"וו
אזוי אויך דאס מייסד זיין די בית יעקב וואס בעפאר איז נישט דארט געווען אזא מין מושג,
אזוי ארום קען מען נישט מדמה זיין פוילן בעפארן קריג צי דייטשלאנד אין דעסויער'ס שר"י צייטען

חוקר · דינסטאג יאנואר 13, 2009 2:09 pm

יאסל שרייבט
דערפאר טאקע האבן צווישט די וועלט קריגען געשפראצט אין פוילן הינדערטער ישיבות מיט טויזענטער בחורים יריאם ושלמים ווי באבוב ראדאמסק אלכסנדר אא"וו

אבער דאך האבן די עלטערן נישט געוואלט שיקן צו די ישבות אבער ווען מען האט שוין ליידער געהאט א קינד (אדער קינדער) וואס זענען ליידער אוועק פון'ם דרך ל"ע האבן די עלטערן שוין נאכגעגעבן
געהערט אמאל אז די ערשטער קינד האט מען געזאגט "קיין באבוב ?" אבער ביים נעקסטער קינד האט מען "נו קיין באבוב !!!!"

דינסטאג יאנואר 13, 2009 2:12 pm

ס'איז זיכער אז מ'קען נישט מדמה זיין דייטשלאנד צו פוילן און אונגארין. די אידן פון פוילן זענען געווען אסאך יודישער ווי די אידן פון דייטשלאנד, און אונגארין נאכמער.

אז salt וויל מאכן א חשבון איבער פרימע אידן, איז דאס בעסטע ער זאל רעכענען וויפיל אידן האט מען גענומען פון דייטשלאנד און עקסטערע וויפיל פון אונגארין און נאכדעם פוילן. מאך דעם חשבון לויט ווי אידיש די לענדער זענען געווען אין יענע צייטן.

פלאפי, ביסט נישט גערעכט. יעדער איד וואס איז גע'הרג'ט געווארן דורכאויס די מלחמה - זאל עס זיין ווייל ער האט גע'גנב'ט פון זיי א פאטעטא, זאל עס זיין ווייל ער איז אנטלאפן אינמיטן די מארש פון די גרופע אדער סייוויזוי - מיינט דאס אז ער איז געשטארבן על קידוש השם. איז ער ווען נישט קיין איד וואלט ער נישט געווארן אויפגעהאלטן דארט. און נישט אויסגעשטאנען צו דעם אז ער זאל געשאסן ווערן.

ער איז נאר געווען אויף דעם מצב ווייל ער איז געווען א איד, און דערפאר האט אום דער נאצי דערשאסן. נו, איז ער נישט גע'הרג'ט געווארן על קידוש שם שמים? אויב די סיבה פון זיין טויט איז צוגעקומען וויבאלד ער איז איד, דאן איז ער אומגעקומעןעל קידוש שם שמים.

שוועמל · מיטוואך יולי 19, 2006 8:40 pm

פון ר' אביגדור מיללער האב איך געהערט אמאל נאכזאגן בערך, אז ס'האט זיך אויסגעפעלט א קריג פאר די ריקאנסטראקציע פון כלל ישראל.

עס איז האקעלע ווערטער, אבאכט געבן וואס מען רעדט. א גברא רבא האט עס געמעגט זאגן

אגב, יידישיסט, גענוי דיינע ווערטער האב איך געשריבן [מסתם אין ה"פ, איך דענק שוין נישט] לאנג צוריק בשם אן עלטערער איד אין געטא, בעת אנדערע האבן געהאט טענות האט ער זיך כסדר מחזק געווען זעענדיג ווי עס איז בלויז דער יד ה' דערינען, איכה ירדוף אחד אלף אם לא כי צורם מכרם וה' הסגירם. כי גוי אובד עצות המה ואין בהם תבונה. ער האט געזען בעשיינפערליך ווי די אלע פסוקים ווערן מקויים און דאס איז געווען פאר אים די ריכטיגע אמונה לעקציע!

יאסל · דינסטאג יאנואר 13, 2009 3:04 pm

צייטליך האט געשריבן: ס'איז זיכער אז מ'קען נישט מדמה זיין דייטשלאנד צו פוילן און אונגארין. די אידן פון פוילן זענען געווען אסאך יודישער ווי די אידן פון דייטשלאנד, און אונגארין נאכמער.

מיסטער צייטליך (וואס איז געווארן מיט די ראש הקהל'שאפט ווער האט עס צים סוף?)מען ברויך צי קענען אביסל היסטאריע,
ווער רעדט דען פון מדמה זיין דיישטלאנד צי פוילען אין דער זעלבער צייט, מ'רעדט פון יעדערער אין זיין צייט ווען ס'האט זיך דארט אנגעהויבן די ירידה,
אין להוי ידוע אז דייטשלאנד פאר די פארשאלטענער השכלה האט אויסגעקוקט פינקט אזוי שיין ווי פוילן פארן ערשטען קריג אויב נישט מער!
ווי האט דען ר' יונתן אייבשיץ געוואוינט אדער דער פני יהושע אדער דער יעב"ץ ? וואס וויסטי צי זאגען פון אזאלעכע שטעט ווי פראנקפורט די שלוש קהילות אין אזוי ווייטער?
אבער ווען דער פארשאלטענער השכלה האט זיך אנגעריקט איז ביז א דור נישט געווען א שריד ופליט פון אידישקייט, עד כדי כך אז ווען ר' שמשון רפאל איז געקומען קיין פראנקפורט זאגט מען אז ער האט נישט דארט געפונען א מנין וואס האבן געלייגט תפילין!!!

מיללער · דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

יאסי,
מר. צייטליך רעדט לכאורה פון הארט פאר די צווייטע וועלט קריג, פון וואס די רעדע איז דא.

דינסטאג יאנואר 13, 2009 4:47 pm

מיללער האט געשריבן: יאסי,
מר. צייטליך רעדט לכאורה פון הארט פאר די צווייטע וועלט קריג, פון וואס די רעדע איז דא.

ממש אזוי. אין די אשכול איז דאך די רעדע איבער שומר תורה ומצוות ביים צווייטן וועלט קריג.

(יעצט וועלמיר ליינען די לענגערע ארטיקל וואס יודישיסט האט דא אריינגעווארפן)