אין פרדס יוסף החדש די וואך (האזינו) ברענגט ער צו אויפן פסוק, אמרתי אפאיהם אשביתה מאנוש זכרם, אויף וואס רש"י זאגט: אמרתי אפאיהם: אמרתי בלבי אפאה אותם ויש לפרש אפאיהם אשיתם פאה להשליכם מעלי הפקר ודוגמתו מצינו בעזרא ותתן להם ממלכות ועממים ותחלקם לפאה להפקר. און דער ספורנו זאגט אויף דעם פסוק: אשאיר איזו פאה מהם והמותר אכלם (ל"ע) כמו שאעשה באחרית הימים אחרי שלא השגתי שלמותם לא במתן תורה ולא בארץ ישראל ולא בגלות כאמרו כי בהר ציון ובירושלים תהיה פליטה. ברענגט ער אז הרה"ק ר' אברהם מסדיגורה - ת"א זצ"ל היה מראה דברי הספורנו האלו בתקופת השואה כמובא בתולדותיו שבס"ס אביר יעקב.
טראכט גוט וועט זיין גוט האט געשריבן:
אין ספר אמונת יהושע וואס איז ארויסגעקומען ארום א יאר צירוק פון הגאון ר' יהושע געלדצעהלער שליט"א (פאטער פון ר' אליעזר ראש ישיבת אור ישראל) אויף ירושלמי זרעים. - האט ער אין די בעק א גאנצע מערכה אז מקען נישט זאגן אז די וועלט מלחמה איז געקומען אלס עונש, ווייל אזעלכע ביטערע עונשים לייגט זיך נישט אויפן שכל. נאר על כרחך אז סאיז געווען א הימלישע זאך ואין אנו רשאין להרהר אחריו כלל. און ער מיינט מיט דעם לאפוקי פון ר' אביגדור מילילער, וואס האט געשריגן אז סאיז געווען א עונש ווייל רוב כלל ישראל איז ליידער געווען אפגעריסן פונעם שורש רח"ל.
אזוי איז אויך געווען דעת קדשו פון מרן הק' מסאטמאר זצוק"ל אז עס איז געקומען אלס עונש פון העברה על הג' שבועות
ביקסאד האט געשריבן:
ביי די צווייטע וועלט מלחמה איז פון די מיליאנען הרוגים געווען געציילטע פעלער וואס מען האט געהייסן זינדיגן, און עס איז נישט אזוי זיכער צו די תקופה פון די צווייטע וועלט האט געהייסן א עת שמד, וואס דאן איז מען זעך מחוייב מוסר נפש צו זיין אפילו על ערקתי דמסאני, נישט נאר אויף די שלש החמורות.
עס איז אינטרעסאנט מוסיף צו זיין וואס מרן הק' מסאטמאר זצוק"ל שרייבט אין קונטרס "שלש תשובות" בנוגע שבוים שנטמעו בין הגוים וכו', שרייבט ער בתוה"ד אז עס איז ידוע אז דער רשע ימ"ש האט ארויסעגעגעבן א שטרענגן באפעל אויף ווער עס וועט מזנה זיין מיט א אידיש מיידל, און עס איז געווען אנגעגרייט דערויף א שטרענגן עונש דורך די דייטשן
ליפשיץ האט געשריבן:
איך וואונדער זיך אויף די גאנצע עובדא. איז דען דער מקור דערפון דער שלה"ק? ווי שוין ערווענטדא אין ערשטן בלאט פון דעם אשכולאיז די זאך תלוי אין א מחלוקת הראשונים. וואס עפעס איז דער ברך משה אזוי נתפעל געווארן פון דעם של"ה, כאילו יענער האט אים ווייס איך וואס מחדש געווען? עפעס שטימט נישט דא מיט די מעשה.
אין די רשימות וואס ר' מאיר יודל טענענבוים שרייבט וואס ער האט געהערט פון זיין שווער הרה"ג ר' נתן יוסף מייזעלס ז"ל שטייט געשריבן אז רביה"ק מסאטמאר זי"ע האט אמאל געזאגט אז די גע'הרג'עטע און אומגעקומענע ביי די צווייטע וועלט קריג קענען נישט טראגן דעם נאמען "קדוש", וויבאלד מען האט זיי נישט געגעבן קיין צוויי אפשען'ס אזוי ווי עס איז געווען אין אלע דורות ד.ה. אדער זיך שמד'ן אדער זיך לאזן הרג'ענען, ע"כ וואס ווערט דארט געברענגט.
מאידך גיסא איז אראפגעברענגט געווארן דער של"ה הק' אז בלויז אז מען ווערט גע'הרג'עט פארן טראגן דעם נאמען איד הייסט מען שוין א קדוש, און דאס איז לכו"ע געווען ביים קריג. (למעשה האט מען טאקע גע'הרג'עט אידן ווייל זיי טראגן דעם נאמען איד, אבער אין די זעלבע צייט האט מען אויך גע'הרג'עט דריי הונדערט טויזענט צייגיינער'ס אויך וויבאלד זיי זענען געווען פון אן אנדערע ראסע).
אין איינע פון די צעטלעך דעם יו"ט "סוד החשמל" וואס באפאסט זיך מיטן זוהר הק' וואס רעכענט די זמן הקץ שרייבט ער דארט פול מער, אז די מלחמה וואס איז געווען שנת ת"ש איז גאר געווען דער בירור הגדול און א הכנה לגאולה וואס וועט פארקומען טאקע במשך דעם יאר הונדערט פון ת"ש. לויטן חשבון וועט דער זמן פון 'בעתה' זיין תשע"ב און די מלחמות על ירושלים וועלן זיין די קומענדיג 27 יאר עד עת קיבוץ גליות בשנת תשצ"ט.
רבי אביגדור איז מאריך אין דעם אין דעם קונטרס 'עשן הכבשן', א גאנץ פרק האט ער אויף דעם.
א טענצל! האט געשריבן:
ליפשיץ האט געשריבן:
איך וואונדער זיך אויף די גאנצע עובדא. איז דען דער מקור דערפון דער שלה"ק? ווי שוין ערווענטדא אין ערשטן בלאט פון דעם אשכולאיז די זאך תלוי אין א מחלוקת הראשונים. וואס עפעס איז דער ברך משה אזוי נתפעל געווארן פון דעם של"ה, כאילו יענער האט אים ווייס איך וואס מחדש געווען? עפעס שטימט נישט דא מיט די מעשה.
אין די רשימות וואס ר' מאיר יודל טענענבוים שרייבט וואס ער האט געהערט פון זיין שווער הרה"ג ר' נתן יוסף מייזעלס ז"ל שטייט געשריבן אז רביה"ק מסאטמאר זי"ע האט אמאל געזאגט אז די גע'הרג'עטע און אומגעקומענע ביי די צווייטע וועלט קריג קענען נישט טראגן דעם נאמען "קדוש", וויבאלד מען האט זיי נישט געגעבן קיין צוויי אפשען'ס אזוי ווי עס איז געווען אין אלע דורות ד.ה. אדער זיך שמד'ן אדער זיך לאזן הרג'ענען, ע"כ וואס ווערט דארט געברענגט..
[/quote]
דער רבי זי"ע האט אזוי געזאגט אין א כל נדרי דרשה אין די מלחמה יארן, געדרוקט אין דברי יואל ליוה"כ (אות לט אדער אות מ' דאכצעך) עיי"ש
איך וויל מאכן א חקירה אויב דאס גאנצע ענין וואס מ'האט דא ארום גערעדט צו די אידן וואס זענען אומגעקומען ביי די צווייטע וועלט קריג ווערן אנגערופן קדושים, צו גייט עס אויך אן ביי די אידן וואס זענען רח"ל אומגעקומען דורך די אראבער זינט דער אנטשטייאונג פון דער מדינה? די סברה גיבט אביסל מיט אז די דאזיגע אידן זענען -נעבעך- נאך ווייניגער ווי די זעקס מיליאן, ווייל זיי ווערן ניטאמאל אומגעברענגט צוליב דעם פאקט אז זיי זענען 'אידן', נאר בלויז ווייל די אראבער פירן א שאהיד'ישער 'אינטיפאדא' ווייל זיי דארפן צוריק זייער מדינה. פונקט ווי דער סודאנער ברענגט אום זיין קעגנער, און דער מוסלעמער סוני זיין שייאטישער קעגנער. אבער עס קען זיין אז נישט, וויבאלד סוכ"ס זענען זיי דאך גע'הרג'עט געווארן דורך גויים. (אויפן רעפארטער "דניאל פערל" הי"ד קען מען באזונדער ממליץ זיין, וויבאלד ער האט מקדש שם שמים געווען מיט זיינע לעצטע ווערטער).
אז מ'רעדט ווי אזוי די אידן אין אייראפע האבן זיך ליידער אויפגעפירט פאר די צווייטע ווועלט קריג, איך האב אסאך מקבל געווען פון מיין זיידן ע"ה אסאך האר אויפשטעלנדע פאקטן ווי אזוי אידישקייט האט רח"ל אויסגעזעהן אין פולין און אין אונטערלאנד און נאך. איך בין אבער שטארק מסופק צו מען מעג דאס פובליצירן בכלל און דא אויף איי-וועלט בפרט, וואס זאגט איר?
ליפשיץ האט געשריבן:
איך וואונדער זיך אויף די גאנצע עובדא. איז דען דער מקור דערפון דער שלה"ק? ווי שוין ערווענטדא אין ערשטן בלאט פון דעם אשכולאיז די זאך תלוי אין א מחלוקת הראשונים. וואס עפעס איז דער ברך משה אזוי נתפעל געווארן פון דעם של"ה, כאילו יענער האט אים ווייס איך וואס מחדש געווען? עפעס שטימט נישט דא מיט די מעשה.
אין די רשימות וואס ר' מאיר יודל טענענבוים שרייבט וואס ער האט געהערט פון זיין שווער הרה"ג ר' נתן יוסף מייזעלס ז"ל שטייט געשריבן אז רביה"ק מסאטמאר זי"ע האט אמאל געזאגט אז די גע'הרג'עטע און אומגעקומענע ביי די צווייטע וועלט קריג קענען נישט טראגן דעם נאמען "קדוש", וויבאלד מען האט זיי נישט געגעבן קיין צוויי אפשען'ס אזוי ווי עס איז געווען אין אלע דורות ד.ה. אדער זיך שמד'ן אדער זיך לאזן הרג'ענען, ע"כ וואס ווערט דארט געברענגט.
ואני שמעתי מהגרני"מ ז"ל בשם רביה"ק שהקב"ה סיבב כן שהנאצים שרשו אחר כל מי שהיה לו שורש יהודי, ולא נתנו הברירה להמיר דת, כי גלוי וידוע היה לפניו ית' לפי מצבם אילו היו לפניהם נסיון של המרת דת רובם ככולם לא היו עומדים בניסיון רח"ל!!
כ'האב איצט געזעהן אין ספר "בית צדיקים יעמוד" (מה שסיפר הגה"ק רנ"צ מבאבוב) אין סוף ערשטן חלק רעדט ער ארום דערוועגן, און ברענגט אראפ בשם זקינו הרה"ק בעל קדושת ציון זצ"ל הי"ד וואס האט געזאגט כלפי דעם (לכאו' ווען מ'האט שוין גע'הרג'עט אין פוילן) אז למעשה קען מען יא אנרופן די אידן מיטן טיטול קדוש, ווייל למעשה זענען זיי נאר גע'הרג'עט געווארן צוליב וואס זיי זענען אידן, און אן קיין שום אנדערע סיבה. און דער קדושת ציון האט געטייטשט דערמיט דעם פייט לערב יוכ"פ "ותדרוש דמם וגו' לדעת על מה זה ועל מזה" אז דער בוכ"ע ווייסט על מה זה ד.ה. פארוואס די אידן זענען גע'הרג'עט געווארן, בלויז וויבאלד זיי זענען זרע אברהם יצחק ויעקב, עיי"ש.
דער רבי זי"ע האט דאס אויך דערמאנט אין א כל נדרי דרשה אין די ערשטע יארן נאכן קריג ער האט געוויינט בדמעות שליש "ניטאמאל קיין ברירה האבן אונז די רשעים געגעבן"
קענטעלאופ האט געשריבן:
דער רבי זי"ע האט דאס אויך דערמאנט אין א כל נדרי דרשה אין די ערשטע יארן נאכן קריג ער האט געוויינט בדמעות שליש "ניטאמאל קיין ברירה האבן אונז די רשעים געגעבן"
כ'אב עס שוין פריער דערמאנט, צוגעצייכנט די דרשה געדרוקט אין דברי יואל קוק אביסעלע פריער
צו די אלע וואס האבן מיר אריינגעשיקט א פארלאנג אז איך זאל זיי פריוואט אריינשיקן די ערציילונגען: איך ווייס נישט פארוואס איר זענט אינטרעסירט דערין, (און איך האף אז נישט כדי צו גיין בדרכי אבות...), אבער איך בין שטארק מסופק צו איך זאל בכלל פובליצירן די עפיזאדן. און כאטש מאנכע טענה'ן אז אסאך זענען שוין געדרוקט, מיינט דאס נאכנישט אז איך דארף עס מפרסם זיין. און סיי ווי האלט איך נישט ביים ארומשיקן פריוואט מעשיות. וואס כ'וועל איינזעהן אז מ'קען מפרסם זיין וועט דא אפגעשריבן ווערן און וואס נישט וועל איך מיטנעמען אין קבר. און סיי ווי האט מיין זיידע עס נאר פארציילט צוליב א געוויסע סיבה, אבער נישט צו פאראייביגן, און עס האט אים זייער נישט געשמעקט ווען ער האט באמערקט אז מען רעקארדירט עס. דעריבער איז רוב דערפון נאר צואווארפן אין מיין זכרון.
איך וועל נאר אצינד אפשרייבן איין מעשה -וואס איז נישט אזוי געפערליך- וואס איך האב היינט איבערגעשמועסט מיט א קרוב מיינער. אבער קודם וויל איך מעיר זיין אויף דאס וואס עמיצער האט דא געשריבן אז ס'איז געווען צוליב די נסיון העוני. לויט ווי איך האב פארשטאנען איז עס געווען מער צוליב'ן נסיון העושר, ווייל די טויש פון טעכנאלאגיע האט פארוואנדלט די פרימיטיווע דערפער וואו מ'האט ביז דאן פון גארנישט געוואוסט אויסער פון די פאר הינער אין הויף, צו א פלאץ וואו מ'האט מיטגעהאלטן אלעס וואס עס טוט זיך אויף דער וועלט.
