רב מיללער! ר' ישעי'לע האט געהאט א זיווג שלישי הרבנית בת ר' מנחם מענדל פרנס מגארליץ בן ר' נפתלי צבי פרנס (חתן ר' אלימלך טארים מגארליץ בן ר' נתן לייב בן הרה"ק ר' מ"מ מרימנוב} בן ר' נטע מווישניצא חתן הרה"ק ר' שמעון מיערוסלאב זי"ע. וזה הי' זיווגה השלישי ג"כ.
מיללער האט געשריבן:
דער עלטסטער זוהן פון הרה"ק ר' ישעי'לע איז געווען הרה"צ ר'חיימ'ל האלבערשטאםהנקרא דער טשחויבער רבי, ער האט געוואונט אין ניו-יארק ושם מנ"כ.
ר' חיימ'ל איז געווען אמיטגליד פון די אגודת האדמורי"ם אין אמעריקא און ער איז נפטר געווארן בשנת תשט"ז, ער האט געהאט א זוהן ר' משה וועלכער האט א זוהן דוד וועלכער לעבט אין פלארידא.
די פאלגענדע האט ר' מיילעך הי"ו היינט געשריבען אינעם אינציקלופידיה לאדמור"י אמריקה
מיילעך האט געשריבן:
ר' צבי אלימלך רוקח מבערטש-ד' אלול תשכ"ד נולד בשנת תרנ"ו לאביו ר' יוסף יהודה מליביטשוב בן ר' ישכר בער מליביטשוב בן ר' משה רוקח מקארוב בן הרה"ק ר' שלום מבעלזא זי"ע. ולאמו בת ר' מנחם פנחס שפירא מלאנצוט בן ר' אלעזר מלאנצוט בן הרה"ק בעל 'בני יששכר זי"ע. נשא את בת ר' מרדכי שפירא מבערטש. היגר לארה"ב ופתח בית מדרשו בבארא פארק ובה כיהן כאדמו"ר מבערטש. הי' גם ידוע למלחין נפלא. נסתלק ד' אלול ונטמן בוועלוואד חלקת הסתדרות אדמורי"ם.זצ"ל. בניו: ר' מנחם פנחס-ר' אברהם שמחה. חתניו: ר' טובי' הלברשטאם-ר' מנחם מענדל הלברשטאם.
מצבת רבינו וחתנו:
איך זעה אויף די מצבה אז דער ר' מענדל האלברשטאם איז נכד ר' חיימ'ל טשחויבער, דאס איז ווייל ר' דוד יהושע מסאסנאווצע איז געווען בנו של ר' חיים מטשחויב, דער פאטער איז אוועק אינעם קריג און דער ר' מענדל איז אויפגעצויגען געווארן ביים זיידען.
אפשר האט איר מער פרטים איבער דעם אייניקל, איז געבליבען נאך קינדער פון ר' דוד יהושע? איך ברענגט דא דעם בילד פון דעם ר' מענדל נכדו של ר' חיים מטשחויב וחתן הרב מבירטש.
החריף האט געשריבן:
איך געדענק נישט וועלעכע צדיק האט געזאגט, אז דער קינדער וואס זענען געבוירען צום סוף פין דער לעבען פון דער הייליגע צאנזער רב זי"ע, זענען מער קדוש מרחם אמו, ווייל צאנזער רב איז געוועהן סוף ימיו מער אויסגעארבעט אין עבודה, ווי תחילת חייו.
הגה"צ מאונסדארף זצ"ל האט געזאגט שיקענדיג א קוויטל פאר רבי שלום אליעזר זי"ע אז דער צאנזער רב האט זיך אויסגעקענט אין עולם הנשמות אזוי ווי ער אין זיין ספרים שאנק וואס ער ווייס יעדע ספר ווי עס ליגט. און אויב ער האט זיך געוועלט אזאליכע נשמות מוזן זיי זיין גאר גרויס.
מיללער האט געשריבן:
נאך א זוהן פון ר' ישעי'לע איז געווען הרה"צ ר' יעקב צבי האלבערשטאם אב"ד סוכא ז"ל-הי"ד, עס איז פארבליבען קינדער פונעם סוכא רב החיים אתנו לאויט"א, ר' יחזקאל דוד ואחיו ר' אשר.
דער סוכא רב האט געהאט א זוהן חיים וועלכער איז געווען א חתן ביי הרה"ק ר' חנא האלבערשטאם מקאלאשיץ זצ"ל-הי"ד, ער ווערט געזעהן אויפן פריערדיגען בילד רעכטס, אלס אינגל מיט די ברילען, ער איז אומגעקומען עקד"ה בשנות הזעם.
א בילד פונעם סוכא רב ז"ל.
ערגעץ האב איך לעצטענס געזעהן געשריבן אז עפעס א באקאנטע בילד פון בשעת די מלחמה וואו מען זעהט די רשעים די דייטשן ימ"ש שניידן אפ פאר איינעם די פיאות אדער בארד, אז דאס איז פונעם סוכא'ער רב זצ"ל הי"ד, איינער ווייסט פון וועלכע בילד עס רעדט זיך?
תיקון טעות: איך האב נאכגעקוקט ביינאכט, דער זכרון האט מיך אביסל פארמישט, די מעשה איז אז איך האב מיר פערצופאל פארשאפט פאריגן חודש אב א אידישע חודשליכע אויסגאבע שערי ציון (יו"ל ע"י באבוב 48), דארט אין די בריוון צום מערכת שרייבט דארט א איד ר' אשר ישעי' שארף אביסל זכרונות פון הייליגן דברי חיים'ס משפחה וואס ער געדענק פון זיין היים שטאט ביאלא-ביליטץ, דארט דערמאנט ער א מעשה'לע פונעם סוכא'ער רב אבער נישט וועגן די בילד, שפעטער רעדט ער דארט פון החסיד ר' אבא'לע פון סוכא ז"ל הי"ד א תלמיד פון ערשטן באבוב'ער רב וואס פון זיין זון ר' ישראל לייב ע"ה הי"ד איז דא א באקאנטע בילד וויאזוי די רשעים שניידן איהם אפ די פיאות, ממילא האב איך פארמישט די יוצרות.
אגב שרייבט ער דארט אז אין יאר ת"ש די ערשטע יאהר פון די מלחמה איז ער געווען אין לעמבערג, און ער פלעגט דארט דאווענען ביי' ר' ישעי'לע טשחויב'ער, זעהט אויס אז ר' ישעי'לע האט זיך אויפגעהאלטן אביסל אין לעמבערג אין יענע יארן, אויך שרייבט ער דארט נאך זכרונות פון נאך עטליכע צדיקים, פון ר' שלום אליעזר'ל פון א שבת וואס איז ער איז געווען אין ביאלא, און פון ר' אלעזר אושפיצינער און פון ר' יצחק'ל מסטיטשין און פון די באבובע צדיקים, זכר צדיקים לברכה.
מיללער האט געשריבן:
2) די מצבה פון הילד בנציון ב"ר ישעי'לע האב איך טאקע געזעהן אין קראקא, עס איז א קליינע מצבה כפי מה שמונח בזכרוני.
זוכנדיג אין די ארכיוון פארן בילד פון מציבת התוס' יו"ט וואס איך האבדאארויפגעלייגט, האב איך דארט געטראפן אויך דאס בילד ממציבת הילד בנציון בהרה"ק ר' ישעי'לע מטשחויב,
איך האב פרובירט מעתיק צו זיין די נוסח המציבה כפי יכולתי, עס איז אביסל אפגעריבן ממילא איז נישט אלע ווערטער קלאר.
וזהו מה שעלה במצודתי:
פ"נ ה"ה העלם הנחמד היקר כמר בנציון האלבערשטאם בן הה"צ מוהר"ר יצחק ישעי' שליט"א בן הגאוה"ק רשכבה"ג מצאנז זצלה"ה ונכד היהודי הקדוש מפרשיסחא זצלה"ה ב'ן ... ילד שעשועים נ'צד נחמד מגזע שועים צ'דיקים וגאונים ..... ואראלים י'צא נשמתו ביום תליית מאורים ו'הועלה למרום בין ש... אלים נ'הי תמרורים השאיר להורים?
אינעם צווייטן בילד קען מען זעהן לפי ערך די אנדערע מציבות אז דאס איז געווען א קלענערע מציבה.
ואיידי דאתי לידן לייג איך אויך ארויף חתימת הרה"ק מטשחויב
דעם שבת איז איינגעשטאנען ביי מיר געסט ווועליכע זענען געקומען צו א בר מצוה פון א קרוב זייער, א שכן מיינער. איך האב געהאט די זכיה צו האבען ביי מיר אלמנת ר' יעקב פרייזער ע"ה א טאכער פון סוכער רב ר' יעקב צבי זצ"ל בנו של הרה"צ ר' יצחק ישעי' מטשחויב הי"ד בנו הצעיר של כ"ק הגה"ק בעל דברי חיים זי"ע. זי האט אינז דעציילט פון אוהרע יהרען און קראקע און אויך פון אוהרע איבערלעבונג און בוכניער געטא צוזאמען מיט אוהר גרויסען זיידען הי"ד.
פארצייטישע האט געשריבן:
ווי באקאנט האט דער הייליגער צאנזער רב געהייסן דער ערשטער באבובער רב געבן דעם נאמען בן ציון פאר זיין זוהן (הקדושת ציון) אלץ א סגולה פאר אריכת ימים, און אזוי אויך האט ר' מאטילע הארניסטייפלער חדב"ן, אויך געגעבן די נאמען "בן ציון" פאר איינע פון זיינע זוהן אדער אייניקל (כ'געדענק נישט יעצט אבער כ'בין כמעט זיכער אז ס'איז געווען זיין זוהן), זעהט זיך אויס אז ר' ישעי'לע טשחויבער האט אויך געגעבן פאר די זעלבע סיבה, הגם דער צאנזער רב האט שוין מער נישט געלעבט דעמאלטס. .
דער זוהן פון ר' מאטעלע האט געהייסן ר' בנציון יהודה לייב מ"מ אביו בהורנוסטייפל ולאחריו בשיקאגו, זיין זוהן האט געהייסן ר' בנציון חיים שלמה משולם זושא דער הורנוסטייפלער רבי פון דענווער, ביידע האבן געקריגען דעם האמען 'בנציון' נישט מעריסה נאר שפעטער האט מען עס מוסיף געווען משום חולי וכדו', זעה די ערשטע יארן ווי ער שרייבט זיך בלויז אונטער יהודה לייב.
שמעלקא טויב האט געשריבן:
כ'האב לעצטנס איבערגעקוקט אין "רבינו הקדוש מטשעחויב" וועגן די פטירה פון הרה"ק זי"ע הי"ד. ס'איז מיר אלץ געווען א וואונדער צו מ'ווייס ווי מ'האט אים קובר געווען, ווייל ווען ער איז נסתלק געווארן איז עס לכאו' נאך געווען בכדאי שיעשו אז מ'זאל אים ברענגן לקבורה, האבעך געזעהן אז ער ברענגט מפי מענשן וואס זענען דארט געווען אז די רשעים ימ"ו האבן נישט געלאזט מ'זאל אים ברענגן לקבר ישראל און זיי האבן נעבעך פארברענט גופו הטהור.
אין אנטווערפען האט געוואוינט א איד מיט'ן נאמען נפתלי ראפס, ער איז געווען פון די יודענראט, ער האט דערציילט אז ער איז געווען דערביי ווען מען האט פארברענט גופו הטהור פון ר' ישעי'לה טשעחובער, אין ביינאכט איז ער געקומען אין ציזאמען גענומען די אש אין עס קובר געווען
אין איינע פון די בענדער מושיעון של ישראל תולדות פון הרה"ק מסאטמאר זי"ע האב איך אמאל געזעהן א גאנצע פרק פון א באשרייבונג איבער די עסקנות פון כמה רבנים ועסקנים וחסידי צאנז וואס האבן עוסק געווען מציל צו זיין הרה"ק ר' ישעי' מטשעחויב זי"ע, הרה"ק מסאטמאר איז דאן געווען מורא'דיג אקטיוו אין שאפן דאס געלט וכו' כדי מען זאל קענען באפרייען הרה"ק ר' ישעי' מטשעחויב, אבער ליידער האט זיך דאס נישט אויסגעארבעט, והדברים ידועים ויש בזה פרטים שקשה להאריך בזה
שמעלקא טויב האט געשריבן:
כ'האב לעצטנס איבערגעקוקט אין "רבינו הקדוש מטשעחויב" וועגן די פטירה פון הרה"ק זי"ע הי"ד. ס'איז מיר אלץ געווען א וואונדער צו מ'ווייס ווי מ'האט אים קובר געווען, ווייל ווען ער איז נסתלק געווארן איז עס לכאו' נאך געווען בכדאי שיעשו אז מ'זאל אים ברענגן לקבורה, האבעך געזעהן אז ער ברענגט מפי מענשן וואס זענען דארט געווען אז די רשעים ימ"ו האבן נישט געלאזט מ'זאל אים ברענגן לקבר ישראל און זיי האבן נעבעך פארברענט גופו הטהור.
אין אנטווערפען האט געוואוינט א איד מיט'ן נאמען נפתלי ראפס, ער איז געווען פון די יודענראט, ער האט דערציילט אז ער איז געווען דערביי ווען מען האט פארברענט גופו הטהור פון ר' ישעי'לה טשעחובער, אין ביינאכט איז ער געקומען אין ציזאמען גענומען די אש אין עס קובר געווען
דאכטזיך איך האב אין ערגעץ געליינט אז ער האט געזאגט אז אויף זיינע שטיוועל האט געשפריצט פון ר' ישעי'לע'ס בלוט אפשר איז דאס געווען אין פארשפעטיגט די שיף
ב"ה יום ד' תבא שנת תרסה פה קראקא שוכט"ס לכבוד ידידי הרב החריף ובקי והנגיד הגביר החסיד המפורסם נדיב לב ש'שת'? נ"י
אחדשה"ט במכתבו עזה הנוכחי לחלות פניו ולבקשו שיאבה נא בטובו להיות לי למשען על ימי נוראים וימי החג הבע"ל ע"כ אבקש מאוד מכמע"ה לסעדוני באיזה סיע של ממש שיהי' לכבודי ולכבוד אבותי הקדושים ותקותי חזקה ובטוחה שיפיק רצוני וימלא שאלתי כה ימלא ד' משאלותיכם לטובה. דברי המעתיר המברכו בהצלחה וכוח"ט הק' יצחק ישעי' הלברשטם בן הה"צ מצאנז זצללה"ה
