@יוד ישר כח פאר די תוכנדיגע תגובה, איך וועל רעאגירן.
{ איך וויס נישט וויאזוי מ'מאכט דארק אדער לייט סויא איך וועל דיר אריינרינגלן ווי איך ענפער, קודם ש'כוח פאר די קאמפלימענט}
איך מיין אז אונז גייען אין סירקעלס, דו האסט מיר זייער אריינגעבאקסט אין די ויואל משה,
די נושא איז דאך דאס, אז ס'זאל שטימען מיט'ן ויואל משה... { ווי שוין געשריבן דיין מהלך אין די ויואל משה נישט מיינס}
און דו זעהסט נאר די וועג וויאזוי דו האסט דאס אפגעלערנט...
קיינער האט מיך נישט אויפגעוויזן פארקערט, ס'איז קלארע ווערטער { לדעתי האב איך דיר יא אויפגעוויזן, אז נישט איז דא סתירות סיי אין ויואל משה, און סיי מיט די פאקטן וואס ער האט געטון ביים לעבן, משא"כ מיט מיין מהלך פון לענרנען שטומט אלעס}
סאוי לאמיר לערנען נאך א שטיקל ויואל משה, מאמר לשון הקודש אות כא' (לערען די גאנצע פאר דיר פארשטייט זיך) דארט ברענגט ער די ש"ך אין סימן רמה יו"ד הלכות ת"ת, וואס באציעט זיך אויף די הלכה פסוקה בלי שום חולק, אז מ'דארף לערנען שליש מקרא שליש משנה און שליש תלמוד, די מחלוקה איז נאר וויאזוי מ'ציטיילט עס.
ער ברענגט דארט די מהר"ל, וואס האלט אז מ'מיז לערנען גאנץ תנ"ך, און גאנץ משניות, און הערשט נאכדעם גיין צו תלמוד. ( איך דארף דיר נישט זאגן לכאורה, ווי שטארק א מהר"ל איז געווען פאר די בעל ויואל משה, די גאנצע יהרג ואל יעבור אויף די שבועות, איז די מקור די מהר"ל וויאזוי די מהר"ל האט אפגעלערנט, די אפילו בדורו של שמד וכו')
נאכדעם איז ער מבאר אז אונז פסק'ענען דאך ווי די ש"ך, אז מ'איז מקיים די שלישים מיט בבלי לחוד! ( ער איז גראדע מסופק, אז אפשר אפילו לויט די ש"ך, דארף מען עקסטער לערנען תנ"ך, נאר נישט א שליש זמן, עיין שם.) (יעצט אז ס'איז געברענגט אין ויואל משה, מיזסטו זיך רעכנען מיט דעם, אין מודה זיין אז מ'מיז לערנען לכ"ע גמרא!!
איך מוז אייך זאגן נצחתני! עכ"פ אביסל... כ'האב פארגעסן דעם שטיקל, און דארט איז ער זייער שטארק פאר לימוד הגמרא.
אבער, דאך האב איך דערויף 3 הגהות.
1. ער רעדט קלאר נאר פון קינדער.
2. ער זאגט אז די גאנצע יחוס פון גמרא איז ווייל ס'איז הלכה למעשה, און ווי ער שרייבט שפעטער ווערט דאך נשלם די הלכה למעשה נאר מיט שו"ע.
3. די גאנצע שטיקל איז נישט עכט קיין הדרכה, ער קומט נאר דא פארענטפערן אז אונזער סדר הלימוד איז זיכער אויסגעהאלטן. הדרכה איז ענדערשער סימן ל"ו.
{ 1. ניין דו מאכסט א טעות, ער רעדט נישט נאר פון קינדער בכלל, דער לעולם ילמוד אדם שליש מקרא כו' משנה גמ' איז א הלכה פאר זיך! גארנישט מיט די סדר פאר קינדער, וואס מ'האט קודם בלויז געלענט מקרא און דערנאך בלויז משנה כו' ער זאגט נאר מסביר צו זיין די ש"ך
אז אזויווי מיט די הלכה פון לעולם כו' איז היינט אנדערש די זעלבע מיט די סדר אין חדר איז היינט אנדערש און וועגן די זעלבע סבה עיין שם ופשוט היא... ס'שטייט עפעס אנדערש אז ווען איינער קען שוין אלעס מקרא משנה גמ' מיז שוין נישט לערנען אויף דעם אופן פון "לעולם ישלש"
ער קען שוין לכתחלה אויסלאזן מקרא כו'
2. ניין ער שרייבט נישט אז "די גאנצע" יוחס פון גמ' איז וועגן הלכה למעשה ער שרייבט אז בבלי איז בלול מכולם און אזוי ביסטו מקיים די מקרא משנה מיטן לערנען בלויז גמ' יא ער זאגט אויך אז די גמ' איז די פשט די בירור אויף די משנה, ער נעמט נישט פאר א רגע אוועק די חיוב מפורשת
וואס איז דא ביז מ'קען שוין גוט גאנץ מקרא משנה גמ'...
3. איך פריי מיר אז דו ביסט מסכים אז נישט יעדע שטיקל איז ל"ד הדרכה איך גיי עס שפעטער ניצן, אבער דא אפגעזעהן צו ס'איז יא צי נישט הדרכה נעמט איז נישט אוועק די חויב פון ש"ע ווי די ש"ך פסק'נט}
איי אין ויואל משה שטייט אז די עיקר איז ידיעת התורה, און מיט גמ' אליין איז מען דאס נישט מקיים?? עמער מיזן זאגן, אז אפילו לו יהא כדבריך אז ס'איז נישט ידיעת התורה, דאך האבן מיר א חיוב אלס לעולם ישלש כו'... און קיינער קאן נישט חולק זיין אויף אן הלכה פסוקה בלי חולק!
ער זאגט אז אלס משלש זיין איז מען יוצא אפי' בקצת גמרא ווייל אזוי איז עס שוין משולש. איך רעד אבער פון א שעה צוויי גמרא טעגליך.
{ וואס הייסט קצת וואס דעמאלץ איז שוין בלול מקרא משנה גמ'? ס'שטייט נישט פינקטליך, אבער געניג א גרויסע שטיקל גמ' וואס איז שוין כולל חוץ גמ' אויך משנה און מקרא...}
יעצט מיט דעם אין קאפ ,וועסטו לדעתי זעהן דא אין ויואל משה די זעלבע, ער זאגט אז "די אינגעלייט וואס לערנען נאך די חתונה זאלן לערנען
"אסאך ש"ע"... פארוואס אסאך?? פארוואס נישט "נאר ש"ע?? אה. ווייל מ'מיז לערנען גמ' וואס איז בלול פון מקרא משנה תלמוד.
גוט, אבער דערנאך מוז מען לערנען שו"ע! דאס מיינט ס'איז א הלכה לימוד, נישט א גמרא לימוד.
{ער רעדט דא פון איגעלייט וואס לערנען אגאנצן טאג נאך די חתונה, זאלן לערנען אסאך ש"ע, און אוודאי אויך גמ', איך כאפ בכלל נישט וואס דו זאגסט}
מיט דעם אין קאפ, גיי צוריק צו די ערשטע שטיקל ויואל משה, ווי ער זאגט אז מ'קען פארשטיין הלכה אויך בלויז פון ש"ע מיט ד' מטיבילכת, דארט רעדט ער אך ורק וויאזוי מ'קען פארשטיין הלכה, און אז דאס איז נישט אין כלל פון מבלי עולם, פון וואס די מהרש"א רעדט.
"אבער ער רעדט נישט דא פון הדרכה בכלל" וואס מ'דארף יא אדער נישט טון! ער איז מברר אז אזוי קען מען אויך פארשטיין הלכה.
נאר שפעטער ביי "וא"כ" הייבט ער אן מיט הדרכה, וואס מ'האט צו טון, און ער זאגט אז נאכן לערנען כמה מסכתות... ווייל ס'איז אן הלכה פסוקה און אונז נעמען אן אז דאס איז דורך לערנען בבלי, מילא איז פשוט אז מ'לערנט גמ', נאר וויבאלד אז די עיקר פון ידיעת התורה איז צו וויסן ביז למעשה, מיז מען צו לערנען די הלכות אויף דעם... און נאכדעם איז ער ממשיך אז די אינגעלייט זאלן לערנען אסאך ש"ע.
איך קוק אן די גאנצע ווי א שטיק הדרכה, מהיכא תיתי אז נישט?
{ אזויווי דו האסט פריער פארשטאנען אז נישט יעדע שטיקל איז הדרכה, קענסטו דא זייער קלאר זעהן אז דא ברענגט ער בדרך אגב אריין, אז היינט קומט נישט אריין די מהרש"א, ווייל אז מ'לערנט מיט די ד' מטיבי (ש'כוח פארן פארעכטן) לכת איז דאס נישט גלייך צו די מהרש"א. משא"כ שפעטער נאכדעם וואס ער איז מברר וויאזוי צו לערנען זאגט ער אויף למעשה וא"כ אויב אזוי דהיינו ווי איך האב געשריבן ביז יעצט אז מ'דארף לערנען הלכה כו' מילא נאכן לערנען מסכתות אדער כולל אינגעלייט דארפן אזוי לערנען... דאס איז קלאר הדרכה למעשה}
סאוי איטערשטע שורה, מ'מיז לערנען בבלי, צי ס'איז יא צי נישט די ריכטיגע ידיעת התורה.
איך האלט אויך אזוי, איך וויל עס נאר זען אין ויואל משה { נאוי פראבלעם לערן איבער אינועווייניג די שטילעך דא געברענגט}
( אגב איך וויל נישט אפקילן דיין אפסעסיא פון די ווארט ידיעת התורה, אבער פון די רב וואס ער צייכנט צו זעהט אויס, אז מ'איז דאס נאר מקיים בשלימות אויב קען מען "אלע הלכות ממש" סיי וואס איז נוגע און סיי וואס נישט, און נאר אויב מ'געדענקט אלעס) אבער אוודאי איז אויך אין כלל פון די מצוה יעדע הלכה וואס מ'קען קלאר.
איך האב נישט געזאגט נאר וואס איז נוגע! זיכער אלע הלכות פון די תורה.
סויא איך מיין, אז ס'איז זייער קלאר. גמ' מיז מען לערנען, הלכה צו פארשטיין ריכטיג מיז עס לכל הפחות זיין מיט די ד' מטיבילכת, וואס זייער אסאך זענען נישט ביכולת, און ווער ס'קען איז אוודאי מחויב!!
מסכים!
