אידישע וועלט פארומס

גרשון האט געשריבן: ↑ פרייטאג אפריל 19, 2024 1:25 pm

דו זאגסט? דו פרעגסט? איך האב געזאגט ס'איז א דיון דערוועגן. אפנים סאטמאר רב האט פארשטאנען אז לויט'ן גר"א רעכנט מען אנדערש.

זע אשל אברהם תנינא תעז.

ייש"כ פאר דעם א"א.

ליבי ובשרי האט געשריבן: ↑ פרייטאג אפריל 19, 2024 1:47 am

זמנים האט געשריבן: ↑ דאנערשטאג אפריל 18, 2024 11:56 pm

און די צווייטע קשיא איז...

אין ספה"ק נועם מגדים איז דא א פירוש נועם לתולדות פון הרה"ח ר' שמעון ווייס ז"ל, און אין סוף ספר דברים איז דא א קונטרס 'תמר יפרח' ווי ער ברענגט עובדות והנהגות פון הרה"ק מ'סאטמאר זי"ע, און אין אות קמ"ח שרייבט ער 'וזכרוני שפעם אחת בלילה הראשונה אחר אכילת אפיקומן אמר שיש שלשה שיטות בענין זמן חצות, שיטה שלנו, ושיטת הגר"א, ועוד שיטה, ועכשיו עלה בידו לאכול האפיקומן קודם חצות של כל שיטה וכו', און אזוי אויך שטייט אין הגדה של פסח דברי יואל אות קצ"ט 'ופ"א אמר בשמחה רבה ב"ה עכשיו עלה לנו לאכול האפיקומן קודם חצות לכל הדיעות'.

איז לכאורה שווער צו פארשטיין, אז בזמן חצות הלילה איז בעצם נישט קיין מחלוקה בין הגר"א לבין שאר השיטות החולקים עליו היכן מחשבין שעות היום, ווייל סיי לויט שיטת הגר"א און סיי לויט די אנדערע שיטות, איז זמן חצות חצי הזמן שבין שקיעת החמה להנץ, וואס איז י"ב שעות אחר זמן החמה בראש כל אדם, ממילא וואס איז שיטת הגר"א שונה פון שיטה שלנו, און אזוי אויך וואס איז די דריטע שיטה. (און בעצם האט מען נישט געהערט פון רביה"ק דא אין אמעריקע בכלל אנדערע זמנים פון וואס מ'האט מפרסם געווען אין די לוח פון התאחדות הרבנים).

עס איז דא דריי באוואוסטע שיטות, איינס די באוואוסטע פון רוב פוסקים 12 שעה נאך חצות היום וואס די חמה איז מאמצע הרקיע, דערנאך איז דא די שיטה פון טייל מקובלים אין די זוה”ק אז עס איז אייביג 6 שעה נאך צאת הכוכבים עס ווערט געברענגט אין מג”א לענין עת רצון, דערנאך זענען דא וואס האלטן אז עס איז אינמיטן די צאת און עלות דהיינו די שעות הלילה, אויב מהאלט 72 ביים צאת און עלות מאכט עס נישט קיין נפק”מ און עס איז די זעלבע צייט ווי די ערשטע שיטה משא”כ אויב מגייט לפי האופק ביים צאת אדער עלות.
קען זיין די סאטמארע רב האט געהאלטן ווי די לעצטע שיטה, לשיטתו איז נישט געווען א נפק”מ משא”כ לשיטת הגר”א בצאה”כ.

די שיטה אז חצות הלילה איז אייביג 6 שעה נאך צאת הכוכבים איז א שערי ציון (תלמיד ר"ח וויטאל) שער תיקון חצות געבויט אויף די ווערטער פונעם זוה"ק פרשת ויקהל, און ער ברענגט א ראי' צו דעם פון עץ חיים, און די מג"א סימן א' וסימן רל"ג סק"ד נעמט אזוי אן, אבער למעשה קריגט אויף דעם דער רש"ש און די ליקוטי האור, שלמי ציבור, שב יעקב, און אזוי אויך כמעט אלע אנדערע מקובלים אז אפילו לויט די זוה"ק איז די זמן חצות י"ב שעות אחר חצות היום, און די אחרונים אויפ'ן פלאץ (מחצית השקל, יד אפרים, שערי תשובה) ברענגן צו די חולקים אויפ'ן מג"א, און אזוי אויך נעמט אן די שועה"ר.
און אפילו די מג"א וואס נעמט יא אן די שערי ציון, זאגט אז ס'איז נאר נוגע פאר תיקון חצות און נישט פאר קיין שום זאך וואס איז נוגע די הלכה, און אזוי אויך שרייבט ער אין סימן תקכ"ט סק"ז וואס דארט ברענגט ער א מהרש"ל אז די איסור תענית בשבת ויו"ט הייבט זיך אן י"ח שעות מתחילת הלילה וואס דאס שטימט בעצם מיט'ן שערי ציון, און די מג"א קריגט אויף די מהרש"ל, און די ארצות החיים קריגט טאקע אויף די מג"א אויף די זמן פון די עת רצון, ווייל אויב איז די עת רצון פון חצות ו' שעות מתחילת הלילה, דארף אויסקומען אז די זמן אכילת הפסח איז אויך אזוי און דאס קען דאך נישט זיין, (עיי"ש שהאריך בזה).
וע"ע בשו"ת אגרות משה או"ח ח"ב סימן כ'.
ממילא היות אז אפילו די געציילטע פוסקים וואס לערנען אז חצות איז ו' שעות מתחילת הלילה זאגן אז עס איז נאר נוגע פאר תיקון חצות ולא יותר איז נישט מסתבר אז רביה"ק האט צו דעם חושש געווען.
און בפרט אז בעצם לויט די שיטה איז באמת דא נאך אפאר שעה ביז חצות ממילא איז נישט שייך 'חושש' צו זיין צו די שיטה.

און בנוגע די צווייטע שיטה אז חצות איז חצי זמן שבין עלות לצאת, איז די מקור א מאמר מרדכי סימן רל"ג און אזוי אויך ברענגט די ספר דברי יוסף בשם הגה"ק ר' נתן אדלער זצ"ל, און עס איז דא אפאר פריעדיגע מקורות, אבער למעשה איז דא אפענע גמרות אז חצות איז ווען ס'איז חמה בראש כל אדם, און ס'איז זייער שווער צו זאגן אז חצות איז פריער, און אפילו די מנחת כהן וואס זאגט אז צאה"כ איז ווען מ'זעט ג' כוכבים זאגט אויך אז מ'רעכנט שעות היום פון די זעלבע צייט אינדערפרי, און די גר"א וואס אין או"ח סימן רס"א און יו"ד סימן רס"ב ועוד קריגט מיט ר"ת און אלע ראשונים און נעמט אן א פריעדיגע צאה"כ, נעמט אן באו"ח סימן תנ"ט און אין שנות אליהו ברכות פ"א ועוד אז מ'רעכנט שעות היום פון די נץ ביז די שקיעה, און אזוי אויך די סידור הרב וואס נעמט אן שיטת מהר"ם אל אשקר (סימן צ"ו) בשיטת הגאונים, שרייבט אויך אין סידור בהלכות קרי"ש ותפילה אז מ'רעכנט אזוי די זמני היום, אנדערש ווי אין חיבור וואס דארט נעמט ער יא שיטת ר"ת, און אין הלכות קרי"ש ותפילה וכן לענין פלג המנחה רעכנט ער יא די זמנים בין עלות לצאת.
וע"ע בשו"ת מנחת יצחק ח"ד סימן נ"ג אותיות ט"ז-ח"י וסימן נ"ד.
און היות די שיטה איז בפשטות קעגן מפורש'דיגע גמרות, און די פוסקים נעמען עס נישט אן, (חוץ המאמר מרדכי הנ"ל), כנראה אז נישט צו די שיטה האט רביה"ק חושש געווען.

נאר למעשה איז דא 3 יסודות'דיגע שיטות וואס ווערט אויסגעשמועסט אין די פוסקים, שיטת הרמב"ם בפירוש המשניות ברכות, אז מ'רעכנט שעות זמניות, און אזוי פסק'נט די בית יוסף סימן נ"ח און די רמ"א סימן רל"ג און אזוי נעמען אן רוב פוסקים, און בפשטות מיינט עס פון עלות השחר ביז צאה"כ, און אזוי איז משמע פון כמעט אלע ראשונים, און מפורש אין תרומת הדשן סימן א' בשיטה זו, (אע"פ שהוא ס"ל שחושבין שעות שוות כדלהלן), און אזוי נעמען אן רוב אחרונים.

די צווייטע שיטה איז די שיטה פון די לבוש אז מ'רעכנט טאקע שעות זמניות, אבער מ'רעכנט די שעות נאר פון די הנץ החמה ביז די שקיעה, הגם יום של תורה הייבט זיך אן ביים עלות און ענדיגט זיך ביים צאת (די לבוש האלט אינגאנצן ווי ר"ת), און אזוי האלט די מנחת כהן (נאר ביי דאורייתא איז ער יא מחמיר ווי די אנדערע שיטה, ולפלא אויף די חק יעקב און די פמ"ג בסימן תמ"ג וואס שרייבען בדעת המנחת כהן פונקט פארקערט), און ווערט צוגעצייכענט אין מג"א סימן רל"ג ותמ"ג ותנ"ט ועוד, און לאחריו איז די גר"א שטארק מחזק די שיטה און די שועה"ר ביי סוף זמן אכילת חמץ ברענגט נאר די שיטה, און די סידור הרב ברענגט נאר די שיטה ביי אלע זמנים, און בזמן הזה איז דא אסאך (בעיקר אחינו הליטאים וואס זענען נמשך נאכ'ן גר"א) וואס גייען מיט די שיטה.

די דריטע שיטה איז די וואס רעכענען אלע זמנים בשעות שוות, אבער נישט אזווי די מג"א און די שערי ציון, נאר מ'רעכנט זעקס שעות פאר חצות פאר התחלת היום, און זעקס שעה נאך חצות פאר סיום היום, און אויב לערנט מען די שיטת הזוהר אזוי איז נישט שווער די קשיות פון די מג"א און מ'קען גיין למעשה מיט דעם, און די מקור פאר די שיטה אין די ראשונים איז תוס' הרא"ש אין מס' ברכות, און אזוי לערנט די תרומת הדשן סימן קכ"א און די רמ"א ברענגט עס אין סימן תמ"ג (לגבי זמני חמץ), און די מג"א איז זיך סומך אויף דעם בהפסד מרובה, און אין די אחרונים איז דא וואס גייען מיט דעם, די ש"ך אין יו"ד, די פנ"י אין ברכות, (בדרבנן, ועיי"ש שס"ל שהרמב"ם חזר בו ממ"ש בפירוש המשניות), די יעב"ץ אין משניות לחם שמים און אין מור וקציעה, ולאחריו הרה"ק מקאמארנא וואס גייט זייער שטארק מיט די שיטה געבויעט אויפן זוה"ק און כדרכו שרייבט ער זייער שארפע לשונות פאר ווער ס'קריגט מיט דעם, כחולק על השכינה וכו' (ובעל הקיצור שלחן ערוך רצה לצאת נגדו במלחמה וקרב נגד מה שכתב ויש מכתב מהרה"ק ר' צבי הירש מליסקא להליץ בעדו), און ביי געוויסע חסידים איז די מנהג ווי די שיטה כמבואר בשו"ת מנחת אלעזר ועוד.

עכ"פ לויט די אלע דריי שיטות וואס זענען אנגענומען איז למעשה נישט דא קיין שום נפק"מ לגבי חצות היום והלילה, נאר לגבי די אנדערע זמני היום, און דאס איז געווען די כוונה פון די קשיא.
וע"ע בויגד משה אות ל"ח.

זמנים האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 4:33 pm

און בנוגע די צווייטע שיטה אז חצות איז חצי זמן שבין עלות לצאת, איז די מקור א מאמר מרדכי סימן רל"ג און אזוי אויך ברענגט די ספר דברי יוסף בשם הגה"ק ר' נתן אדלער זצ"ל, און עס איז דא אפאר פריעדיגע מקורות, אבער למעשה איז דא אפענע גמרות אז חצות איז ווען ס'איז חמה בראש כל אדם, און ס'איז זייער שווער צו זאגן אז חצות איז פריער, און אפילו די מנחת כהן וואס זאגט אז צאה"כ איז ווען מ'זעט ג' כוכבים זאגט אויך אז מ'רעכנט שעות היום פון די זעלבע צייט אינדערפרי, און די גר"א וואס אין או"ח סימן רס"א און יו"ד סימן רס"ב ועוד קריגט מיט ר"ת און אלע ראשונים און נעמט אן א פריעדיגע צאה"כ, נעמט אן באו"ח סימן תנ"ט און אין שנות אליהו ברכות פ"א ועוד אז מ'רעכנט שעות היום פון די נץ ביז די שקיעה, און אזוי אויך די סידור הרב וואס נעמט אן שיטת מהר"ם אל אשקר (סימן צ"ו) בשיטת הגאונים, שרייבט אויך אין סידור בהלכות קרי"ש ותפילה אז מ'רעכנט אזוי די זמני היום, אנדערש ווי אין חיבור וואס דארט נעמט ער יא שיטת ר"ת, און אין הלכות קרי"ש ותפילה וכן לענין פלג המנחה רעכנט ער יא די זמנים בין עלות לצאת.
וע"ע בשו"ת מנחת יצחק ח"ד סימן נ"ג אותיות ט"ז-ח"י וסימן נ"ד.
און היות די שיטה איז בפשטות קעגן מפורש'דיגע גמרות, און די פוסקים נעמען עס נישט אן, (חוץ המאמר מרדכי הנ"ל), כנראה אז נישט צו די שיטה האט רביה"ק חושש געווען.

דו מאכסט א טעות צווישן חצות היום און חצות הלילה. חצות היום איז ווען חמה בראש כל אדם, אבער חצות הלילה איז נישט מוכרח צו זיין די זעלבע צייט. זע אשל אברהם וואס איך האב אויבן צוגעצייכנט, און ס'איז דאך נאך מראה מקומות אויף דעם, איך האב נישט יעצט די צייט נאכצוזוכן.

דער חילוק איז פשוט. חצות היום איז א מציאות, ווען די זון איז אינמיטן הימל. חצות הלילה איז אבער נישט קיין שום מציאות, נאר מ'צעטיילט די נאכט אין אן ערשטער העלפט און א צווייטער העלפט, ממילא איז א סברא אז מ'זאל רעכענען די נאכט כמות שהיא און דאס צעטיילן. מצד שני, אפשר רעכנט מען פון ווען די זון גייט אונטער ביז ווען זי שיינט צוריק אויף.

די שיטה פון רעכענען שעות זמניות צווישן נץ-שקיעה זעט מען שוין אין די גאונים, נאר דאס קען האבן צוטון מיט'ן זמן צאת הכוכבים; אויב האלט מען נישט ווי רבינו תם האט נישט קיין פשט צו רעכענען די שעות פונעם עלות. אבער וואס ס'איז יא שווער לויט שיטת מגן אברהם איז אז דער "יום לוה מן הלילה" איז נישט פינקטליך, ווייל א טאג פון צוועלף שעה לויט'ן מגן אברהם קומט אויס אינמיטן ווינטער.

נאך אן אינטערעסאנטע זאך קומט אויס לויט'ן מגן אברהם, אז פלג המנחה ווינטער איז כמעט די זעלבע צייט ווי די שקיעה (ווי דער מג"א מערקט אליין אן). ביי אונז אין קאנאדע, למשל, קומט פלג המנחה אויס אינמיטן ווינטער נאך דער שקיעה, וואס מיינט אז מ'קען נישט צינדן ליכט נאכ'ן פלג פאר דער שקיעה.

גרשון האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 5:49 pm

זמנים האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 4:33 pm

און בנוגע די צווייטע שיטה אז חצות איז חצי זמן שבין עלות לצאת, איז די מקור א מאמר מרדכי סימן רל"ג און אזוי אויך ברענגט די ספר דברי יוסף בשם הגה"ק ר' נתן אדלער זצ"ל, און עס איז דא אפאר פריעדיגע מקורות, אבער למעשה איז דא אפענע גמרות אז חצות איז ווען ס'איז חמה בראש כל אדם, און ס'איז זייער שווער צו זאגן אז חצות איז פריער, און אפילו די מנחת כהן וואס זאגט אז צאה"כ איז ווען מ'זעט ג' כוכבים זאגט אויך אז מ'רעכנט שעות היום פון די זעלבע צייט אינדערפרי, און די גר"א וואס אין או"ח סימן רס"א און יו"ד סימן רס"ב ועוד קריגט מיט ר"ת און אלע ראשונים און נעמט אן א פריעדיגע צאה"כ, נעמט אן באו"ח סימן תנ"ט און אין שנות אליהו ברכות פ"א ועוד אז מ'רעכנט שעות היום פון די נץ ביז די שקיעה, און אזוי אויך די סידור הרב וואס נעמט אן שיטת מהר"ם אל אשקר (סימן צ"ו) בשיטת הגאונים, שרייבט אויך אין סידור בהלכות קרי"ש ותפילה אז מ'רעכנט אזוי די זמני היום, אנדערש ווי אין חיבור וואס דארט נעמט ער יא שיטת ר"ת, און אין הלכות קרי"ש ותפילה וכן לענין פלג המנחה רעכנט ער יא די זמנים בין עלות לצאת.
וע"ע בשו"ת מנחת יצחק ח"ד סימן נ"ג אותיות ט"ז-ח"י וסימן נ"ד.
און היות די שיטה איז בפשטות קעגן מפורש'דיגע גמרות, און די פוסקים נעמען עס נישט אן, (חוץ המאמר מרדכי הנ"ל), כנראה אז נישט צו די שיטה האט רביה"ק חושש געווען.

דו מאכסט א טעות צווישן חצות היום און חצות הלילה. חצות היום איז ווען חמה בראש כל אדם, אבער חצות הלילה איז נישט מוכרח צו זיין די זעלבע צייט. זע אשל אברהם וואס איך האב אויבן צוגעצייכנט, און ס'איז דאך נאך מראה מקומות אויף דעם, איך האב נישט יעצט די צייט נאכצוזוכן.

דער חילוק איז פשוט. חצות היום איז א מציאות, ווען די זון איז אינמיטן הימל. חצות הלילה איז אבער נישט קיין שום מציאות, נאר מ'צעטיילט די נאכט אין אן ערשטער העלפט און א צווייטער העלפט, ממילא איז א סברא אז מ'זאל רעכענען די נאכט כמות שהיא און דאס צעטיילן. מצד שני, אפשר רעכנט מען פון ווען די זון גייט אונטער ביז ווען זי שיינט צוריק אויף.

די שיטה פון רעכענען שעות זמניות צווישן נץ-שקיעה זעט מען שוין אין די גאונים, נאר דאס קען האבן צוטון מיט'ן זמן צאת הכוכבים; אויב האלט מען נישט ווי רבינו תם האט נישט קיין פשט צו רעכענען די שעות פונעם עלות. אבער וואס ס'איז יא שווער לויט שיטת מגן אברהם איז אז דער "יום לוה מן הלילה" איז נישט פינקטליך, ווייל א טאג פון צוועלף שעה לויט'ן מגן אברהם קומט אויס אינמיטן ווינטער.

נאך אן אינטערעסאנטע זאך קומט אויס לויט'ן מגן אברהם, אז פלג המנחה ווינטער איז כמעט די זעלבע צייט ווי די שקיעה (ווי דער מג"א מערקט אליין אן). ביי אונז אין קאנאדע, למשל, קומט פלג המנחה אויס אינמיטן ווינטער נאך דער שקיעה, וואס מיינט אז מ'קען נישט צינדן ליכט נאכ'ן פלג פאר דער שקיעה.

חצות היום איז נישט טייטש 'חמה בראש כל אדם', נאר ווען די טאג האלבט זיך (רש"י בא י"א ד'), נאר די גמרא זאגט אז דעמאלטס איז חמה בראש כל אדם, וואס לויט ר"ת קען עס מיינען האלב טאג וואס מיינט הלכה'דיג טאג, דהיינו פון עלות השחר ביז צאה"כ, און לויט די גר"א מיינט עס די אסטראנאמישער טאג, דהיינו נץ שקיעה, הגם להלכה איז שוין אדורך מער ווי האלב טאג, אבער ווען מ'רעדט פון שעות היום אין חז"ל איז די כוונה מציאות'דיג טאג נישט הלכה'דיג.
ממילא מהיכי תיתי אז ווען מ'רעדט פון האלב טאג זאל עס מיינען אסטראנאמישער טאג, און ווען מ'רעדט פון האלב נאכט זאל עס מיינען הלכה'דיג?
י
די הערה אויף די מהלך פונעם מג"א, דאס איז די טענה (איינע פון די טענות) פון די לבוש און די גר"א וואס מכח דאס קריגען זיי אויף די מהלך.
און די עיקר שוועריקייט איז אז אין ארץ ישראל איז נישט דא קיין איין טאג וואס איז 12 שעה טאג אין 12 שעה נאכט, די קלענסטע טאג איז מער פון 12 שעה.

און דאס אז די פלג רוקט זיך ארויף און אראפ פון די שקיעה, דאס איז טאקע די מהלך פונעם דרך החיים, ועי' בשו"ת מנחת יצחק חלק ד' סימן נ"ג מש"כ בזה.

גרשון האט געשריבן: ↑ פרייטאג אפריל 19, 2024 1:13 pm

יידישע קהילות האט געשריבן: ↑ פרייטאג אפריל 19, 2024 11:27 am

אה, גערעכט!
כאטש לפי הגר"א ורוה"פ רעכנט מען פון שקיעה ביז הנץ

לאו דווקא. דער טאג פאנגט זיך אן ביים עלות השחר, נישט ביים נץ. די נץ החמה איז נאר נוגע כלפי די שעות היום.

דאס אז חצות לילה איז אייביג בערך די זעלבע צייט ווי חצות היום איז נישט אזוי פשוט. אויב האלט מען אז נאכט איז פון 13.5 מינוט נאך דער שקיעה (צאת הכוכבים לויט'ן גר"א) ביז'ן עלות השחר, וועט חצות הלילה זיין א האלבע שעה פריער. וכ"ש אויב רעכנט מען עלות השחר מער ווי 72 מינוט (ווי רוב כלל ישראל נעמט היינט אן).

הגם ס'איז טאקע דא פוסקים וואס זאגען טאקע אז חצות איז איז פריער, אבער למעשה די גר"א האלט בפירוש נישט אזוי, און אזוי נעמען אן כמעט אלע פוסקים, זע באריכות אין די לענגערע תגובה וואס כ'האב געשריבען.

גרשון האט געשריבן: ↑ פרייטאג אפריל 19, 2024 1:25 pm

זע אשל אברהם תנינא תעז.

בנוגע די אשל אברהם, די לעצטע צירוף וואס ער ברענגט איז אז מ'קען זיך פארלאזן אויך די זמן חצות פון אר"י, אבער לפי"ז וועט אויסקומען אז חצות ווערט פריער נישט שפעטער, און כנראה וויל ער מצרף זיין אז חצות זאל ווערן שפעטער.

ובעיקר דבריו בנוגע חצות פון ארץ ישראל, קומט אויך אזוי אויס פונעם מור וקציעה לגבי תיקון חצות, און אזוי אויך שטייט אין ספר פרפראות לחכמה לגבי זאגן סליחות, אז מ'קען שוין זאגן סליחות ווען ס'איז חצות אין ארץ ישראל. (ולפי"ז דא אין ניו יארק קען מען זאגען סליחות שוין פון נאכמיטאג...)

@זמנים ס'איז נישט מדרך החכמים צו איבערזאגן די זעלבע זאכן ווי א סידי פלעיער. די אלע זאכן וואס דו שרייבסט דא האסטו שוין געשריבן, און איך האב שוין מגיב געווען וואס ס'איז דא צו מגיב זיין. קחהו משם. ס'קען זיין אז אויב דו וועסט איבערקוקן שטאט מיינע תגובות, וועסטו געוואויר ווערן עפעס א דבר חידוש.

יצחק הערש האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 7:26 pm

אין דברי יואל אויף פסח (שבת חוה“מ אות עה) זאגט די רבי אז עס איז דא 2 וועגן צו רעכענען חצות
שעות שוות מיט שעות זמניות
די רבי זאגט דארט אז די ביי יציאת מצרים איז אויסגעקימען די חצות פון שעות שוות פאר שעות זמניות
אויב די רבי מיינט די שערי ציון'ס חצות, איז אביסל שווער אזוי צו זאגן

אין אות ע"ה מיינט די רבי טאקע די חצות פונעם שערי ציון, און די רבי צייכענט טאקע צו די מג"א, נאר די רבי זאגט אז די יאר פון יציאת מצרים איז פון ווען ס'איז געווארן לילה ביז האלבע נאכט איז געווען מער ווי זעקס שעה ודלא כמ"ש בארצות החיים סימן א'), ממילא איז די חצות פונעם שערי ציון געווען פריער ווי די חצות זמניות.
אבער ווי שוין געשריבען איז במציאות נישט שייך אז די חצות פונעם שערי ציון זאל זיין פאר די חצות זמניות (ממילא איז נישט שייך חושש צו זיי צו דעם).

אבער למעשה האב איך געזען אין אות ס"ה אז די רבי שרייבט קלאר אז לויט שיטת הגר"א אז צאה"כ איז ג' רבעי מיל אחר השקיעה, איז טאקע חצות הלילה אויך פריער, און נאך מער האב איך געזען אין ליקוטי אורה לחג הפסח ח"ג חידושים אות כ"א וואס דארט שטייט די זעלבע זאך, און אין מענין לענין אות מ"א זאגט די רבי אז לויט די יראים וואס האלט אז ביי די שקיעה ווערט שוין נאכט, איז חצות נאך פריער.

ולפי"ז זכינו צו פארשטיין דברי רבינו אז עס איז דא ג' שיטות:
א' שיטה שלנו וואס דאס איז וואס אונז ווייסען אלס חצות, דהיינו י"ב שעות אחר חמה בראש כל אדם.
ב' שיטת הגר"א חצי הזמן שבין ג' רבעי מיל אחר השקיעה לעלות השחר (אזוי ווי @ליבי ובשרי האט געשריבען וברוך שכוונת).
ג' שיטת היראים חצי הזמן שבין השקיעה לעלות השחר.

זמנים האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 11:53 pm

אין אות ע"ה מיינט די רבי טאקע די חצות פונעם שערי ציון, און די רבי צייכענט טאקע צו די מג"א, נאר די רבי זאגט אז די יאר פון יציאת מצרים איז פון ווען ס'איז געווארן לילה ביז האלבע נאכט איז געווען מער ווי זעקס שעה ודלא כמ"ש בארצות החיים סימן א'), ממילא איז די חצות פונעם שערי ציון געווען פריער ווי די חצות זמניות.
אבער ווי שוין געשריבען איז במציאות נישט שייך אז די חצות פונעם שערי ציון זאל זיין פאר די חצות זמניות (ממילא איז נישט שייך חושש צו זיי צו דעם).

סא די רבי שרייבט א זאך וואס למעשה במציאות קען עס נישט שטומען?

וואדקע האט געשריבן: ↑ מאנטאג אפריל 22, 2024 12:55 am

זמנים האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 11:53 pm

אין אות ע"ה מיינט די רבי טאקע די חצות פונעם שערי ציון, און די רבי צייכענט טאקע צו די מג"א, נאר די רבי זאגט אז די יאר פון יציאת מצרים איז פון ווען ס'איז געווארן לילה ביז האלבע נאכט איז געווען מער ווי זעקס שעה ודלא כמ"ש בארצות החיים סימן א'), ממילא איז די חצות פונעם שערי ציון געווען פריער ווי די חצות זמניות.
אבער ווי שוין געשריבען איז במציאות נישט שייך אז די חצות פונעם שערי ציון זאל זיין פאר די חצות זמניות (ממילא איז נישט שייך חושש צו זיי צו דעם).

סא די רבי שרייבט א זאך וואס למעשה במציאות קען עס נישט שטומען?

ייש"כ פאר'ן מעורר זיין.

די רבי שרייבט עס אויף די יאר פון יציאת מצרים, און היות מיר ווייסען נישט וויאזוי עס איז דאן געווען, ממילא קען עס יא זיין במציאות.
די כוונה איז געווען אז די רבי האט חושש געווען צו דריי שיטות, און היות לויט די היינטיגע לוח איז די חצות פונעם שערי ציון אייביג שפעטער ווי די חצות זמניות וואס דאס איז די עיקר הלכה, איז לכאורה נישט שייך חושש זיין צו דעם.

זמנים האט געשריבן: ↑ מאנטאג אפריל 22, 2024 7:47 am

וואדקע האט געשריבן: ↑ מאנטאג אפריל 22, 2024 12:55 am

זמנים האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 11:53 pm

אין אות ע"ה מיינט די רבי טאקע די חצות פונעם שערי ציון, און די רבי צייכענט טאקע צו די מג"א, נאר די רבי זאגט אז די יאר פון יציאת מצרים איז פון ווען ס'איז געווארן לילה ביז האלבע נאכט איז געווען מער ווי זעקס שעה ודלא כמ"ש בארצות החיים סימן א'), ממילא איז די חצות פונעם שערי ציון געווען פריער ווי די חצות זמניות.
אבער ווי שוין געשריבען איז במציאות נישט שייך אז די חצות פונעם שערי ציון זאל זיין פאר די חצות זמניות (ממילא איז נישט שייך חושש צו זיי צו דעם).

סא די רבי שרייבט א זאך וואס למעשה במציאות קען עס נישט שטומען?

ייש"כ פאר'ן מעורר זיין.

די רבי שרייבט עס אויף די יאר פון יציאת מצרים, און היות מיר ווייסען נישט וויאזוי עס איז דאן געווען, ממילא קען עס יא זיין במציאות.
די כוונה איז געווען אז די רבי האט חושש געווען צו דריי שיטות, און היות לויט די היינטיגע לוח איז די חצות פונעם שערי ציון אייביג שפעטער ווי די חצות זמניות וואס דאס איז די עיקר הלכה, איז לכאורה נישט שייך חושש זיין צו דעם.

אפשר האט די רבי געהאלטן אז לויט די חשבון פון שעות שוות איז חצות אויך אייביג שוה
עס איז טאקע שווער אזוי צו זאגן אבער עפעס א פשט דארף די שטיקל דברי יואל האבן

יצחק הערש האט געשריבן: ↑ מאנטאג אפריל 22, 2024 10:05 am

זמנים האט געשריבן: ↑ מאנטאג אפריל 22, 2024 7:47 am

וואדקע האט געשריבן: ↑ מאנטאג אפריל 22, 2024 12:55 am

זמנים האט געשריבן: ↑ זונטאג אפריל 21, 2024 11:53 pm

אין אות ע"ה מיינט די רבי טאקע די חצות פונעם שערי ציון, און די רבי צייכענט טאקע צו די מג"א, נאר די רבי זאגט אז די יאר פון יציאת מצרים איז פון ווען ס'איז געווארן לילה ביז האלבע נאכט איז געווען מער ווי זעקס שעה ודלא כמ"ש בארצות החיים סימן א'), ממילא איז די חצות פונעם שערי ציון געווען פריער ווי די חצות זמניות.
אבער ווי שוין געשריבען איז במציאות נישט שייך אז די חצות פונעם שערי ציון זאל זיין פאר די חצות זמניות (ממילא איז נישט שייך חושש צו זיי צו דעם).

סא די רבי שרייבט א זאך וואס למעשה במציאות קען עס נישט שטומען?

ייש"כ פאר'ן מעורר זיין.

די רבי שרייבט עס אויף די יאר פון יציאת מצרים, און היות מיר ווייסען נישט וויאזוי עס איז דאן געווען, ממילא קען עס יא זיין במציאות.
די כוונה איז געווען אז די רבי האט חושש געווען צו דריי שיטות, און היות לויט די היינטיגע לוח איז די חצות פונעם שערי ציון אייביג שפעטער ווי די חצות זמניות וואס דאס איז די עיקר הלכה, איז לכאורה נישט שייך חושש זיין צו דעם.

אפשר האט די רבי געהאלטן אז לויט די חשבון פון שעות שוות איז חצות אויך אייביג שוה
עס איז טאקע שווער אזוי צו זאגן אבער עפעס א פשט דארף די שטיקל דברי יואל האבן

איך וועל בעסער מסביר זיין וואס איך האב געמיינט צו זאגען.

דאס וואס די רבי שרייבט אז די חצות פונעם שערי ציון איז פאר די אנדערע חצות, שרייבט די רבי אויף די יאר פון יציאת מצרים, און מיר האבען דאך באמת נישט די חשבונות פון יענע יארן, ממילא שטימט יא אזוי צו זאגען.

נאר היות לויט די היינטיגע קביעות קומט קיימאל נישט אויס אז פסח זאל די חצות פונעם שערי ציון זיין פאר די אנדערע חצות, ממילא קען מען נישט זאגען אז די רבי האט צו דעם חושש געווען הלכה למעשה.

.

דאס יאר שנת תשפ"ד-שנה ח' למחזור קטן-איז שבועות די טיעפסטע אריין אין די זומער (אזוי ווי מ'האט אויסגעשמועסט אין די ערשטע תגובה דא), ממילא איז די נאכט מיט 34 מינוט קורצער ווי טייל יארן.

די לוח איז פאר ניו יארק והגלילות, און פאר אנדערע שטעט איז ווי פאלגענד:

שנת תשצ"ב
(וואס דאן איז די נאכט די לענגסטע)

ירושלים עיר הקודש: צאה"כ 8:42, עלות השחר 4:29, אורך הלילה 7 שעה 42 מינוט.
(אין ירושלים איז דא געוויסע שיטות וואס רעכענען די שקיעה מיט 4 מינוט שפעטער צוליב דעם וואס ירושלים זיצט אויף א בארג, ממילא איז די צאת אויך מיט 4 מינוט שפעטער)

ניו יארק: צאה"כ 9:21, עלות השחר 4:24, אורך הלילה 7 שעה 3 מינוט.

מאנטריאל: צאה"כ 9:32, עלות השחר 4:09, אורך הלילה 6 שעה 42 מינוט.

לאנדאן הבירה: צאה"כ 9:59, עלות השחר 3:54, אורך הלילה 5 שעה 55 מינוט.

מאנטשעסטער: צאה"כ 10:17, עלות השחר 3:54, אורך הלילה 5 שעה 42 מינוט.


שנת תשפ"ד
(וואס דאן איז די נאכט די קורצסטע)

ירושלים עיר הקודש: צאה"כ 8:57, עלות השחר 4:21, אורך הלילה 7 שעה 24 מינוט.

ניו יארק: צאה"כ 9:42, עלות השחר 4:11, אורך הלילה 6 שעה 29 מינוט.

מאנטריאל: צאה"כ 9:56, עלות השחר 3:53, אורך הלילה 5 שעה 57 מינוט.

לאנדאן הבירה: צאה"כ 10:30, עלות השחר 3:30, אורך הלילה 5 שעה.

מאנטשעסטער: צאה"כ 10:50, עלות השחר 3:27, אורך הלילה 4 שעה 37 מינוט.

זמנים האט געשריבן: ↑ דינסטאג יוני 11, 2024 12:24 am

נאך א נקודה בנוגע ליל שבועות בשנת העיבור.

אין די לוחות פון לאנדאן איז דא צוויי זמנים פאר די עלות השחר, איינס 72 מינוט פאר די נץ אזוי ווי די התאחדות לוח, און די צווייטע איז ווען די זון איז ביי 16.1 מעלות, (ועי' בקונטרס אתא בקר וגם לילה סימן ב' להגאון ר' חנוך דוב פאדווא זצ"ל גאב"ד לאנדאן-ונדפס אח"כ בספרו שו"ת חשב האפוד סימן קמ"ד-שהאריך בביאור השיטות והטעם שקבעו ב' זמנים), און היות אין לאנדאן פון june 2 ביז july 7 למספרם גייט נישט די זון אונטער ביז 16 מעלות, קומט אויס אז בשנת העיבור וואס דאן איז שבועות אייביג נאך june 2, איז לויט די וואס רעכענען די פריעדעגע עלות, ענדיגט זיך שוין די נאכט ביי חצות הלילה!

און בעצם אין מאנטריאל רעכענט מען אויך א פריעדיגע עלות כפי הוראת הגאון ר' יעקב יצחק ניימאן זצ"ל, אבער דארט איז עס נישט ביי חצות צוליב וואס עס איז נישט אזוי הויעך ווי לאנדאן, און מ'רעכט די עלות ביי 14 מעלות נישט 16, און בכלל איז מבואר אין שו"ת אגורה באהלך עולמים להגרי"י ניימאן (ח"ב סימן קכ"ח) אז די פריעדיגע עלות איז נאר לחומרא אבער שבועות דארף מען ווארטען צו גיין שלאפען (וכ"ש אויב ליינט מען דעמאלטס קרי"ש של שחרית) ביז 72 מינוט פאר די נץ.

אזוי ווי דער תניא ברענגט אין סידור ביי ספירת העומר.

וזמן התחלת עמוד השחר מח"י אייר ואילך במדינות אלו הצפוניות הוא בחצות הלילה לכך אין לספור אחר חצות אלא בלא ברכה וזמן זה של ע"ה נמשך כך עד י"ז בתמוז ועד בכלל ולכן משהגיע חצות ליל י"ז בתמוז אסור לאכול:

די אלע חשבונות איז פאר די אידען וואס זענען איז די צפון זייט פון די וועלט, אבער אונזערע ברודער וואס געפונען זיך אין די דרום זייט, דארט איז פונקט פארקערט, דהיינו אז שבועות איז ווינטער, און אין א עיבור יאר איז די נאכט די לענגסטע, אין למשל אין מעלבורן אוסטראליע, איז דאס יאר (תשפ"ד) צאה"כ 6:20, און די עלות איז אויך 6:20, דאס מיינט אז די נאכט איז גאנצע 12 שעה!

עלינו האט געשריבן: ↑ דינסטאג יוני 11, 2024 12:32 am

זמנים האט געשריבן: ↑ דינסטאג יוני 11, 2024 12:24 am

נאך א נקודה בנוגע ליל שבועות בשנת העיבור.

אין די לוחות פון לאנדאן איז דא צוויי זמנים פאר די עלות השחר, איינס 72 מינוט פאר די נץ אזוי ווי די התאחדות לוח, און די צווייטע איז ווען די זון איז ביי 16.1 מעלות, (ועי' בקונטרס אתא בקר וגם לילה סימן ב' להגאון ר' חנוך דוב פאדווא זצ"ל גאב"ד לאנדאן-ונדפס אח"כ בספרו שו"ת חשב האפוד סימן קמ"ד-שהאריך בביאור השיטות והטעם שקבעו ב' זמנים), און היות אין לאנדאן פון june 2 ביז july 7 למספרם גייט נישט די זון אונטער ביז 16 מעלות, קומט אויס אז בשנת העיבור וואס דאן איז שבועות אייביג נאך june 2, איז לויט די וואס רעכענען די פריעדעגע עלות, ענדיגט זיך שוין די נאכט ביי חצות הלילה!

און בעצם אין מאנטריאל רעכענט מען אויך א פריעדיגע עלות כפי הוראת הגאון ר' יעקב יצחק ניימאן זצ"ל, אבער דארט איז עס נישט ביי חצות צוליב וואס עס איז נישט אזוי הויעך ווי לאנדאן, און מ'רעכט די עלות ביי 14 מעלות נישט 16, און בכלל איז מבואר אין שו"ת אגורה באהלך עולמים להגרי"י ניימאן (ח"ב סימן קכ"ח) אז די פריעדיגע עלות איז נאר לחומרא אבער שבועות דארף מען ווארטען צו גיין שלאפען (וכ"ש אויב ליינט מען דעמאלטס קרי"ש של שחרית) ביז 72 מינוט פאר די נץ.

אזוי ווי דער תניא ברענגט אין סידור ביי ספירת העומר.

וזמן התחלת עמוד השחר מח"י אייר ואילך במדינות אלו הצפוניות הוא בחצות הלילה לכך אין לספור אחר חצות אלא בלא ברכה וזמן זה של ע"ה נמשך כך עד י"ז בתמוז ועד בכלל ולכן משהגיע חצות ליל י"ז בתמוז אסור לאכול:

און אזוי קומט אויך אויס פונעם גר"א או"ח סימן רס"א ויו"ד סימן רס"ב.

שנת תשפ"ד

שקיעת החמה ערב תשעה באב 7:58

צאת הכוכבים מוצאי תשעה באב 9:09

שנת תשצ"ב

שקיעת החמה ערב תשעה באב 8:26

צאת הכוכבים מוצאי תשעה באב 9:38

---

א חילוק פון כמעט א האלבע שעה!

במוצאי מנוחה קדמנוך תחלה

די וואך מוצאי שבת הייבט מען אן צו זאגען סליחות. און לפי מנהג כמה מקומות זאגט מען סליחות באשמורה שלישית של הלילה.

דאס יאר שנת תשפ"ד-שנה ח' למחזור קטן-וואס חודש אלול איז די טיפסטע אריין אין די ווינטער, קומט אויס אז די עלות השחר איז די די מערסטע שפעט פון אלע אנדערע יארן, ובפרט אז דאס יאר הייבט מען אן צו זאגען סליחות בלויז 4 טעג פאר ראש השנה.

דאס מיינט אז דאס יאר וועט מען און רוב בתי מדרשים זאגען סליחות כפי די ארגינעלע מנהג צו זאגען סליחות פארן עלות השחר, און די אלע פיוטים וואס מ'דערמאנט לילה, (בְּמוֹצָאֵי מְנוּחָה קִדַּמְנוּךָ תְּחִלָּה, גְּנוֹן נָא גִזְעוֹ בְּזַעֲקָתָם בְּעוֹד לָיִל, רְצֵה עֲתִירָתָם בְּעָמְדָם בַּלֵּילוֹת), וועט נישט זיין מיחזי כשיקרא, כמבואר במטה אפרים.

און אזוי אויך פאר די וואס פירען זיך צו פאסטען א' סליחות (עכ"פ עד חצות), וועלן קענען טרינקען א קאווע רואיג פאר סליחות.

און אזוי אויך איז די זמן מוצאי שבת פריער ווי אין אנדערע יארן, וואס דאס מאכט גרינגער צו אויפשטיין באשמורת הבוקר.

און די זעלבע זאך איז אויך ערב ראש השנה.

שנת תשפ"ד

א' סליחות

מוצאי שבת 7:55

עלות השחר 5:39

ערב ראש השנה

עלות השחר 5:42

שנת תשצ"ב

א' סליחות

מוצאי שבת 8:47

עלות השחר 5:09

ערב ראש השנה

עלות השחר 5:13

בְּמוֹצָאֵי מְנוּחָה קִדַּמְנוּךָ תְּחִלָּה
הַט אָזְנְךָ מִמָּרוֹם יוֹשֵׁב תְּהִלָּה
לִשְׁמֹעַ אֶל הָרִנָּה וְאֶל הַתְּפִלָּה.

אֶת יְמִין עֹז עוֹרְרָה לַעֲשׂוֹת חָיִל
בְּצֶדֶק נֶעֱקַד וְנִשְׁחַט תְּמוּרוֹ אַיִל
גְּנוֹן נָא גִזְעוֹ בְּזַעֲקָתָם בְּעוֹד לָיִל
לִשְׁמֹעַ אֶל הָרִנָּה וְאֶל הַתְּפִלָּה.

רְצֵה עֲתִירָתָם בְּעָמְדָם בַּלֵּילוֹת
שְׁעֵה נָא בְרָצוֹן כְּקָרְבַּן כָּלִיל וְעוֹלוֹת
תַּרְאֵם נִסֶּיךָ עוֹשֶׂה גְדוֹלוֹת
לִשְׁמֹעַ אֶל הָרִנָּה וְאֶל הַתְּפִלָּה.

די רמב"ם אין הלכות קידוש החודש פ"ד הי"א זאגט:

אין מושיבין לעיבור השנה לא מלך ולא כהן גדול. מלך מפני וכו'. וכהן גדול מפני הצנה שמא לא תהיה דעתו נוטה לעבר כדי שלא יבא תשרי בימי הקור והוא טובל ביום הכפורים חמש טבילות.

דאס יאר בשנת תשפ"ה איז עס די מערסטע בולט, צוליב דעם וואס מ'האט מעבר געווען שנת תשפ"ד, און דאס איז גורם אז יום כיפור איז אקטאבער 12 (למס'), וואס איז די טיפסטע אריין אין די ווינטער וואס עס איז שייך (כמעט), און בעצם איז דא א סברה אז מ'זאל נישט מעבר זיין די אכטע יאר פון די מחזור, וויבאלד לויט תקופת שמואל קומט נאך אויס פסח בחודש האביב, און מ'קען ערשט מעבר זיין די ניינטע יאר פון די מחזור, וואס דאן וואלט יום כיפור דאס יאר געווען סעפטעמבער 12 (למס'), נאר היות מיר רעכענען די קביעות השנה לויט תקופת רב אדא, ממילא איז מען מעבר זיין די אכטע יאר, וואס דאס איז גורם אז יום כיפור פון די ניינטע יאר איז מיט 30 טעג אריין אין די ווינטער. אבער למעשה איז דא א חשש אז די כהן גדול זאל נישט וועלן מעבר זיין די יאר, ממילא האט מען אים נישט געקענט שטעלן בעיבור השנה.

און מרוב עוננו אין לנו לא טבילה ולא טהרה, איז נאר געבליבען צו אויסשמועסן די חילוק אין זמנים פון איין יאר צו די אנדערע.

בשנה זו תשפ"ה שנה ט' למחזור קטן

זמן הדלקת הנרות ערב יום כיפור 6:05

זמן מוצאי יום כיפור 7:32

בשנת תשצ"ג שנה י"ז למחזור קטן

זמן הדלקת הנרות ערב יום כיפור 6:51

זמן מוצאי יום כיפור 8:17

וואס איז א חילוק מיט גאנצע 45 מינוט.

דאס מיינט אז מ'דארף זיך זעצן פריער צו די סעודת המפסקת.

אויך אז יום כיפור ביינאכט האט מען א איבריגע 45 מינוט, ובפרט אז דאס יאר זאגט מען נישט קיין אבינו מלכינו, סה"כ האט מען א גאנצע שעה איבריג, אפשר איז כדאי צו באשטימען א שיעור אין די סדר עבודה/משניות יומא יום כיפור ביינאכט.

אזוי אויך דארף מען זיך רעכענען מיט דעם יום כיפור בייטאג, אז די זמן איז 45 מינוט פריער, נאר היות מ'זאגט נישט קיין אבינו מלכינו ביי שחרית און ביי מנחה, האט מען אפאר מינוט צייט צו אטעמען. אבער מ'דארף געדענקען צו געבן גענוג צייט פאר אבינו מלכינו ביי נעילה, צוליב וואס מ'האט עס נישט געזאגט א גאנצען טאג, ואם לא עכשיו אימתי.