אידישע וועלט פארומס

יא יא, אבער דא האט רוח נכאה מעורר געווען אז איינער האט בודק געווען די נייע סארט וואס האט די עדה“ח הכשר און יענער טענה'ט אז ס'איז קוים 50% וואל!!!! רח"ל!!!

וועכע מאטריאלן איז די אנדערע פופציג פראצענט?

שעטנז - וואס דארף מען בודק זיין? גאר א אינטערעסאנטע וויכטיגע שיעור
https://goo.gl/RdFoJH

זייענדיג אין לאנדאן א שטיק צייט צוריק, האב איך קענען געלערנט דעם ר' בעריש זז"ג פון די טערקישע טליתים, א דורכגעווייקטע מאכנובקא-בעלזא חסיד, דאס פארשפרייטן דעם טערקישן טלית איז גלייך אריינגעקומען שוין ביים ערשטן שמועס - גראדע זייער א תוכן'דיגע - עס פארגליסט זיך מיר שוין דאס איינצוהאנדלען.

איך פארשטיי נישט בכלל וואס פאר א ענין איז דאס א טערקישע טלית מיט א הכשר פון שעטנז. דער גאנצ'ע ענין פון טערקישע טליתים איז וואס זיי האבין נישט קען פראבלעם פון שעטנז. אמאל חסידים האבין שטארק מחמיר געווען פון חשש שעטנז, און אסאך פלעגין נישט אנטאן א בגד מיט צמר צוליב דעם. זיי האבין נישט געקענט דאוואנען אן א טלית, דערפאר פלעגט זיי נעמען א טערקישע טלית, וויל זיי האבין נשיט געהאט קען חשש פון שעטנז. היינט אז איז יא א חשש שעטנז איז אראפ דער גאנצע ענין פון טערקישע טליתים. איך האך גארנישט קעגען דער הכשירים, מסתמא זענען זיין גוט. אבער דער ענין פון א טערקישע טלית האבין נישט. דאס איז נישט געווען א ענין פון מאדע, נאר א הרחקה פון שעטנז, און אויב מיר דארפ'ן אויף דעם א הכשר, איז דאס נשיט בעסער פון קען אנדערע טלית.

חובב_ספרים האט געשריבן: איך פארשטיי נישט בכלל וואס פאר א ענין איז דאס א טערקישע טלית מיט א הכשר פון שעטנז. דער גאנצ'ע ענין פון טערקישע טליתים איז וואס זיי האבין נישט קען פראבלעם פון שעטנז. אמאל חסידים האבין שטארק מחמיר געווען פון חשש שעטנז, און אסאך פלעגין נישט אנטאן א בגד מיט צמר צוליב דעם. זיי האבין נישט געקענט דאוואנען אן א טלית, דערפאר פלעגט זיי נעמען א טערקישע טלית, וויל זיי האבין נשיט געהאט קען חשש פון שעטנז. היינט אז איז יא א חשש שעטנז איז אראפ דער גאנצע ענין פון טערקישע טליתים. איך האך גארנישט קעגען דער הכשירים, מסתמא זענען זיין גוט. אבער דער ענין פון א טערקישע טלית האבין נישט. דאס איז נישט געווען א ענין פון מאדע, נאר א הרחקה פון שעטנז, און אויב מיר דארפ'ן אויף דעם א הכשר, איז דאס נשיט בעסער פון קען אנדערע טלית.

נישט ריכטיג.
די טלית דארף נישט קיין הכשר אז עס האט נישט קיין שעטנז, די אלטע מסורה אז די וואל פון טוניס האט נישט קיין שעטנז איז חי וקים, במציאות וואקסט נאך עד היום נישט קיין פלאקס אינעם גאנצן געגענט, עס דארף בלויז א הכשר אז דאס איז טאקע געמאכט פון דארטיגע וואל, און ס'נישט אריינגעמישט קיין שום אנדערע וואל, ווייל די אלע פראבלעמען פון שעטנז איז טאקע נאר געווען מיט די טליתים וואס זענען געווען פארמישט דערין וואל פון די פרעמד, אויף די דארטיגע וואל איז ב"ה נישטא קיין שום חשש.

געדיך אוואש האט געשריבן:

חובב_ספרים האט געשריבן: איך פארשטיי נישט בכלל וואס פאר א ענין איז דאס א טערקישע טלית מיט א הכשר פון שעטנז. דער גאנצ'ע ענין פון טערקישע טליתים איז וואס זיי האבין נישט קען פראבלעם פון שעטנז. אמאל חסידים האבין שטארק מחמיר געווען פון חשש שעטנז, און אסאך פלעגין נישט אנטאן א בגד מיט צמר צוליב דעם. זיי האבין נישט געקענט דאוואנען אן א טלית, דערפאר פלעגט זיי נעמען א טערקישע טלית, וויל זיי האבין נשיט געהאט קען חשש פון שעטנז. היינט אז איז יא א חשש שעטנז איז אראפ דער גאנצע ענין פון טערקישע טליתים. איך האך גארנישט קעגען דער הכשירים, מסתמא זענען זיין גוט. אבער דער ענין פון א טערקישע טלית האבין נישט. דאס איז נישט געווען א ענין פון מאדע, נאר א הרחקה פון שעטנז, און אויב מיר דארפ'ן אויף דעם א הכשר, איז דאס נשיט בעסער פון קען אנדערע טלית.

נישט ריכטיג.
די טלית דארף נישט קיין הכשר אז עס האט נישט קיין שעטנז, די אלטע מסורה אז די וואל פון טוניס האט נישט קיין שעטנז איז חי וקים, במציאות וואקסט נאך עד היום נישט קיין פלאקס אינעם גאנצן געגענט, עס דארף בלויז א הכשר אז דאס איז טאקע געמאכט פון דארטיגע וואל, און ס'נישט אריינגעמישט קיין שום אנדערע וואל, ווייל די אלע פראבלעמען פון שעטנז איז טאקע נאר געווען מיט די טליתים וואס זענען געווען פארמישט דערין וואל פון די פרעמד, אויף די דארטיגע וואל איז ב"ה נישטא קיין שום חשש.

דאס זעט מיר אויס א תרתי דסתרי זאגען די טלית דארף נישט קיין הכשר, און מודה זיין אז איז יא דא פראבלעמען מיט טליתים וואס זענען געווען פארמישט.
איך האב געפונען וואס ב"ד מחזיקי הדת אין א"י זאגען וועגען דעם.

נקודת האמת האט געשריבן: הרב חובב,

איר זענט לגמרי נישט גערעכט.
ווייז מיר איין מקור (חוץ דנהגו כן באיזה קהילות) אז דאינו צריך הכשר כלל כיון שהוא טערקישע טלית. א הכשר/קאנטראל דארף מען נאך אלס.
הרב געדיך אוואש האט זייער שיין מסביר געווען אז כהיום זענען די אלע מעלות נאך אלס דא! ס'דארף טאקע א גוטע הכשר נאכדערצו אז ס'קומט פון אזא פארשטויסענע פלאץ און א גוי'שע פאבריצירער - ועוד אין א וועלט פון אימפארט/עקספארט וואו מ'ברענגט וואל אזש פון אסטראליע, דארף מען אכט געבען אז ס'טאקע טוניס'ער וואל.
שמעתי פון א מקור מוסמך אז רביה"ק מסאטמאר הפסיק מללבוש טערקישע טלית כששמע אז ס'איז נישטא דארט מער קיין רב אדער מ'האט נישט געקענט מער מברר זיין.
אין די ארטיקל וואס דו ברענגסט שטייט נישט קיין ווארט אז בי"ד מחזיקי הדת זאגט עפעס לגריעותא אויף די טערקישע טליתים מיט א הכשר.
אדרבא, פון די ארטקל זעהט מען אז ווילאנג ס'איז געמאכט געווארען דורך אידען איז נישט געווען קיין שום פראבלעם. ווי מסביר געווען אויבן וכמעשה רב מרביה"ק מסאטמאר זי"ע.
וכן רואים אז כמה רבי'ס וחסידים וואס עד היום זענען נישט געגאנגען, אבער מיט די נייע חידשו המנהג הישן. און ס'ווערט מער אין מער.

די פליאה איז גאר אויף די וואס האבען אלע יארען יא גענוצט די טליתים ווען ס'איז געווען זירא קאנטראל. נאר מ'קען מליץ טוב זיין אז מחמת רוב חביבות המנהג קלקלו השורה.

איך האב אויך נישט געשריב'ן קען איין ווארט קעגען טערקישע טליתים מיט א הכשר. נאר, דער גאנצע מעלה פון טערקישע טליתים איז געווען וואס זיי דארפ'ן נישט קען הכשר בכלל. היינט אז זיי דארפ'ן יא א הכשר, פארשטיי איך נישט וואס איז בעסערע א טערקישע טלית פון קען אנדערע טלית. דער אלטער מנהג איז נישט געווען אלץ דער מאדע פון טלית, און נישט מצד דער לאנד ווו דאס טלית אין פאבריצירט. דער מנהג איז געווען א טלית וואס האט נישט קען חשש שעטנז.
ואת"ל א הכשר נעמט אראפ דאס חשש שעטנז, און דאס קריגט צוריק דער אלטער מעלה, אבער דאס איז פארט נישט בעסער פון קען אנדערע טלית מיט א הכשר.

הרב געב דיך א וואש, איר גייט ארום אין סורקעלס, "די מעלה פון טערקישע טלית איז ווייל דארט איז במציאות נישט דא קיין שעטנז" - די השגחה איז טאקע אז סאיז ארגינעל אז סאיז נישט דא קיין שעטנז" בקיצור איני יודע וואס איר ברענגט ארויס, מיט א הכשר איז לענ"ד גארנישט אנדערש ווי אנדערע טלתים, חוץ פון די "נאסטאלגיע" פון גיין מיט א "טערקישן טלית" ווי די "מנהג" איז אזוי.....

נקודת האמת האט געשריבן: אין יא!! "די נאסטאלגיע פון גיין מיט א טערקישן טלי" ווי די מנהג איז אזוי" געווען פאר אזויפיל דורות איז גאר א חשוב'ע זאך!

נו נו פאר דעי חצירות׳ער וואס איז געבויעט אויף די זאכן כל הכבוד!

גוגל, טענהט אז טוניס איז דריט גרעסטע עקספארטירער פון פשתן

טעם וריח האט געשריבן:

נקודת האמת האט געשריבן: אין יא!! "די נאסטאלגיע פון גיין מיט א טערקישן טלי" ווי די מנהג איז אזוי" געווען פאר אזויפיל דורות איז גאר א חשוב'ע זאך!

נו נו פאר דעי חצירות׳ער וואס איז געבויעט אויף די זאכן כל הכבוד!

פארוואס האסטו אויסגעלאזט די (קוואוט)? סך הכל האב איך אייך ציטירט..

מתחילה האב איך געמיינט אז משמועסט זיך דא אויס איבער די נייע עכט טערקישע טליתים, צו ס'האט נאך די אלע מעלות, זה בכה וזה בכה. דערווייל זעה איך אז ס'דא עפעס טיפערס. פאר געוויסע שטערט עפעס געפערליך.
אויב אזוי, איז א שאד די וויכוח. מ'קען עס לאזען אזוי..

טעם וריח האט געשריבן:

נקודת האמת האט געשריבן: אין יא!! "די נאסטאלגיע פון גיין מיט א טערקישן טלי" ווי די מנהג איז אזוי" געווען פאר אזויפיל דורות איז גאר א חשוב'ע זאך!

נו נו פאר דעי חצירות׳ער וואס איז געבויעט אויף די זאכן כל הכבוד!

איז אזוי, לאמיר זאגען אלע טענות איז אמת, אז אויב ס'דארף א הכשר איז נישטא קיין שום מעלה.
קומט א אינגערמאן אן קיין שום חשבון פון מאכן געלט, נעמט די הילף פון חשוב'ע אידען ובראשם א חשוב'ע דיין וואס ס'ברענט אין זיי מנהגי ישראל ולדעתם איז עס החזרת עטרה ליושנה - דאס רופט איר כ'וועל אייך ציטירען " נו נו פאר דעי חצירות׳ער וואס איז געבויעט אויף די זאכן כל הכבוד!"

אויב אזוי, ווי אזוי רופט איר א טלית special edition מעיד ביי טליתניה אין די אלע מוקירי כבוד ה'בית' מאכען שאר נאר צו גיין מיט דעם טלית...
ווי אזוי הייסט דאס?

נקודת האמת האט געשריבן: געדיך אוואש איז גערעכט. פונקט ווי טערקיש מיינט נישט גאנץ טערקיי - נאר טוניס וואס האט באלאנגט פאר טערקיי - איז פונקט אזוי דא חלקים אין טוניס גופא. כ'מיין אז איינער האט אפילו דערמאנט דא אז דאס איז דזשערבא(וואס איז א אינזעל) וואו דארט האבען די אידען בעיקר געוואוינט. בין איך נישט זיכער.

געדיך אוואש האט געשריבן: און מדינת טוניס איז דא א שטאט וואס הייסט טוניס, און לפי ידיעתי הדלה דאכט זיך אז פון דארט קומען די טערקישע טליתים.

די צוויי שטעט זענע אנדערע עקן פון טוניס, אויב קען דא איינער קלארשטעלן פאקטן וואלט געווען א תועלת.

בכלליות זעה איך אז סיי איר און סיי געדיך אוואש שרייבן אז עס דאכט זיך, כמיין, לפי ידיעתי, אם כן קען מען דאך נישט אזוי מברר זיין די ענין לאמתו.

בנוסף צו דאס וואס הרב פומפדותא האט געפרעגט צו סאיז דא א פריערדיגע מקור אז די טערקישע טליתים פלעגט קומען פון טוניס.

נקודת האמת האט געשריבן: אויב ס'איז ווי דממה דקה האט צוגעברענגט.. דאן איז מעיקרא ... ח"ו - אין אויף די פריערדיגע צדיקים האב איך נישט קיין קשיות.

איך האב נישט געשריבען אז פאר 100 יאר צוריק איז געוואקסן פשתן אין טוניס, איך האב געשריבן אז היינט צוטאגס זענען זיי די דריט גרעסטע עקספארטירער פון חוטי ובגדי פשתן, קען זיין אז בימים ההם ווען די טערקישע רעגירונג האט געהערשט דארט איז נישט געווען קיין פשתן.

בכלל האב איך נישט גענומען קיין שטעלונג אין דעם ענין, איך האב נאר געברענגט וואס איך האב געזעהן אויף גוגל, איך זאג נישט למעשה וואס מען זאל זיך פירן

פון א רעפארט אינעם אמעריקאנעם Commerce Reports פון יארע 1919, זעהט אויס, אז דעמאלטס האט זיך געגרינדערט אין טוניס א ריזן פאבריק אויף צו " אויסארבעטן" פלאקס, אלץ א ברענטש פון א גוט גייענדיגן פאבריק אין פראנקרייך, וואס האט פיל צוגעגעבן צום טויניז'יער אקאנעמיע.

מסתבר, אז פון דעם באשטייט די היינטיגע גרויסע עקספארט פון "פלאקס-פעדימער" (ווי די א"ד גוגל באריכט באטאנט "Flax-Yarn"), ד"ה אז די פלאקס ווערט געברענגט רויערהייט פון אייראפע און ווערט בלויז "אויסגעארבעט" אין טוניס.