איישישאקהאט געשריבן:↑דינסטאג יוני 18, 2024 9:56 am
אלע יושבים ביי די רביס האבן געלערנט טאג און נאכט?
אלע ירושלימ'ער אידן אלע דורות האבן געלערנט טאג און נאכט?
פליז! אלס איז פונקט געווען ווי היינט, מאנכע האבן געשמועסט, גערייכערט, אדער געזוכט פרצות. און אנדערע האבן טאקע פיין געלערנט.
דאס מיינט נישט אז עס איז ריכטיג בפרט אז מענטשען צאלן דערפאר.... די ציבור כאפט נישט אז כולל געלט איז געהעריג צדקה... די בעלי בתים גיבן דאס פון זייער מעשר.... יעדער קען זעהן אין ווילימסבורג ווי הרב גלאנץ לויפט נאך די יונגעלייט אין בית מדרש פאר פינעפערס צענערס צוואנציגערס...
בנוגע דיין פריעדיגע טענה אז מען דארף גיבן א 'ברייטקייט' פאר די אפקאמינג תלמידי חכמים איז די שאלה וואס דארפסטו דעמאלטס א מסגרת הכולל בכלל?
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
לאז אויף די מוסקלען, קנייטש אויף די שטערן, אטעם טיעף אההה.. געב א שמייכל, טראכט & קוק פאזעטיוו אויף מענטשן & פאסירונגען
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
אין רוב כוללים קומען נישט די געלט פון נדיבים בעם, עס איז דא פראגראם געלט
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
זייער קלאר. ונוהגין כשיטה בתרא.
אחד היה אברהם - שעבד את ה' רק על ידי שהיה אחד, שחשב בדעתו שהוא רק יחידי בעולם ולא הסתכל כלל על בני העולם!
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
זייער קלאר. ונוהגין כשיטה בתרא.
אגב די כלל איז אז ווען די רמ"א ברענגט א יש אומרים פסקנט מען ווי די ערשטע שיטה
לאז אויף די מוסקלען, קנייטש אויף די שטערן, אטעם טיעף אההה.. געב א שמייכל, טראכט & קוק פאזעטיוו אויף מענטשן & פאסירונגען
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
אז דו ברענגסט שוין יא פון די לינק וואס איך האב געלייגט(מקען זעהן לויט די פינטלעך) ברענג אויך די המשך ולכן נהגו בכל מקומות ישראל שהרב של עיר יש לו הכנסה וספוק מאנשי העיר כדי שלא יצטרך לעסוק במלאכה בפני הבריות ויתבזה התורה בפני ההמון (אברבנאל בפירוש מסכת אבות). ודוקא חכם הצריך לזה אבל עשיר אסור. ויש מקילין עוד לומר דמותר לחכם ולתלמידיו לקבל הספקות מן הנותנים כדי להחזיק ידי לומדי תורה שעל ידי זה יכולין לעסוק בתורה בריוח. ומ"מ מי שאפשר לו להתפרנס היטב ממעשה ידיו ולעסוק בתורה -- מדת חסידות הוא ומתת אלהים היא אך אין זה מדת כל אדם. שאי אפשר לכל אדם לעסוק בתורה ולהחכים בה ולהתפרנס בעצמו (גם זה בתשובה הנזכרת).
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
זייער קלאר. ונוהגין כשיטה בתרא.
אגב די כלל איז אז ווען די רמ"א ברענגט א יש אומרים פסקנט מען ווי די ערשטע שיטה
איך האב זיך נישט זיך באצויגן צום כללי הפסק נאר צו נוהכין ופוק חזי מאי עמא דבר. מציאות איז אז מפירט זיך אזוי.
פארוואס זיך נישט צו פירן אזוי איז דא אסאך מקורות און גאנץ שארפע לשונות באט סקען נישט אפסטעמפלען אז מה שנוהגין כשיטה זו היא לא אליבא דהילכתא.
אחד היה אברהם - שעבד את ה' רק על ידי שהיה אחד, שחשב בדעתו שהוא רק יחידי בעולם ולא הסתכל כלל על בני העולם!
1. עס איז קלאר אז כולל איז א נייע זאך וואס אינזערע רבי'ס האבן נישט געהאלטן דערפון. 2. לויט די כללי הבריאה און לויט היסטאריע ביי כלל ישראל ברויך א מאן ארבעטן. 3. אזוי אויך לויטן שולחן ערוך (קוק אריין וואס עס שטייט ווער עס מעג נעמען געלט פון קהל כולל געלט פארן לערנען)
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
אז דו ברענגסט שוין יא פון די לינק וואס איך האב געלייגט(מקען זעהן לויט די פינטלעך) ברענג אויך די המשך ולכן נהגו בכל מקומות ישראל שהרב של עיר יש לו הכנסה וספוק מאנשי העיר כדי שלא יצטרך לעסוק במלאכה בפני הבריות ויתבזה התורה בפני ההמון (אברבנאל בפירוש מסכת אבות). ודוקא חכם הצריך לזה אבל עשיר אסור. ויש מקילין עוד לומר דמותר לחכם ולתלמידיו לקבל הספקות מן הנותנים כדי להחזיק ידי לומדי תורה שעל ידי זה יכולין לעסוק בתורה בריוח. ומ"מ מי שאפשר לו להתפרנס היטב ממעשה ידיו ולעסוק בתורה -- מדת חסידות הוא ומתת אלהים היא אך אין זה מדת כל אדם. שאי אפשר לכל אדם לעסוק בתורה ולהחכים בה ולהתפרנס בעצמו (גם זה בתשובה הנזכרת).
איך קען קאפי פעיסטן אלע פוסקים איבער די נושא - עס איז פיהל שארפער פון וואס איך האב געברענגט
אין קורצן אוודאי איינער וואס קען ווערן א רב דיין אדער מגי"ש וכו' וואס די כלל גייט הנאה האבן פון אים מעג זיך מפרנס זיין פונעם ציבור
איינער וואס פלאנט נישט אדער קען נישט זיין איינס פון די אויבנדערמאנטע, נאר ער זיצט אין כולל אויפן בעסטן פאל ווייל ער איז מחשיב תורה און האט ליעב צו לערנען און אויפן ערגסטן פאל ווייל ער איז פויל אדער פאסט אים נישט צו ארבעטן - און אלע סיבות צווישן - דארף מען שטארק זוכן א היתר צו נעמען כולל געלט פונעם ציבור
נאכאמאל די נושא פון וואס איך רעד יעצט איז נאר איבער א היתר צו נעמען כולל געלט
די קאנסעפט פון כולל בכלל איז אויך גאנץ א שווערע א מענטש ברויך ארבעטן לויט די חוקי הטבע און אזוי איז געוועהן אלע דורות פון אידישקייט פון יהושע בין נון ביז נאכן קריג כולל וויאזוי עס איז אוועקגעשטעלט היינט איז אויסדריקליך א נייע זאך
לעצט פארראכטן דורךtoday not tomorrowאום דינסטאג יוני 18, 2024 12:58 pm, פארראכטן געווארן 1 מאל.
לאז אויף די מוסקלען, קנייטש אויף די שטערן, אטעם טיעף אההה.. געב א שמייכל, טראכט & קוק פאזעטיוו אויף מענטשן & פאסירונגען
אויב שייך צו צייכענען מראי מקומות, בפרט אויף די דריטע.
כל המשים על לבו לעסוק בתורה ולא לעשות מלאכה, להתפרנס מן הצדקה -- הרי זה מחלל השם ומבזה התורה. שאסור ליהנות מדברי תורה. וכל תורה שאין עמה מלאכה גוררת עון וסופו ללסטם הבריות (לשון הטור). וכל זה בבריא ויכול לעסוק במלאכתו או בדרך ארץ קצת ולהחיות עצמו (רבינו יונה ורבינו ירוחם נתיב ב' וכ"כ הרמ"ה). אבל זקן או חולה -- מותר ליהנות מתורתו ושיספקו לו (לכ"ע). ויש אומרים דאפילו בבריא מותר (בית יוסף בשם תשובת רשב"ץ).
זייער קלאר. ונוהגין כשיטה בתרא.
אגב די כלל איז אז ווען די רמ"א ברענגט א יש אומרים פסקנט מען ווי די ערשטע שיטה
איך האב זיך נישט זיך באצויגן צום כללי הפסק נאר צו נוהכין ופוק חזי מאי עמא דבר. מציאות איז אז מפירט זיך אזוי.
פארוואס זיך נישט צו פירן אזוי איז דא אסאך מקורות און גאנץ שארפע לשונות באט סקען נישט אפסטעמפלען אז מה שנוהגין כשיטה זו היא לא אליבא דהילכתא.
עס איז א מנהג טעות פון די לעצטע 40 יאר
לאז אויף די מוסקלען, קנייטש אויף די שטערן, אטעם טיעף אההה.. געב א שמייכל, טראכט & קוק פאזעטיוו אויף מענטשן & פאסירונגען
צו אלע מיינע טייערע חברים דא. -פאר דו הייבסט אן ליינען: כ'מיין נישט קיינעם פערזענדליך, בלויז די אויבנדערמאנטן תגובה אויף וואס די אשכול איז געבויעט, ביטע נישט נעמען פערזענדליך!!- צום ערשט וויל איך מאכן א דיסקלעימער אז כ'האב נאר דורכגעליינט די אשכול אויבן אויף, ממילא קען זיין כ'וועל נאכברענגען וואס אנדערע שרייבן, און איך בעט מחילה פון פאראויס אויף דעם געפערליכן עוולה. והשנית איז אזוי, איך ווייס נישט אויב די מעסעדז וואס פארט ארום קומט פון דא, אדער די תגובה קומט פון דארט, אזויפיל ווייס איך, אז עס איז געשריבן דורך אזא איינער וואס האט נישט קיין שמץ לימוד התורה אין זיך. במחילת כבוד תורתו הגדולה, אזוי אראפצורייסן טויזענטער אינגעלייט וואס זיצן און לערנען אפאר שעה א טאג, אפי' אויב ס'איז נאר צייטווייליג?!? ווי נעמט זיך די היתר?!? ווייל ס'איז דא אסאך וואס טוען גארנישט חוץ קופקענען וכדו'?!? ווער איז גרייט צו נעמען אויף זיך א יאר גלות ליידן ווי דער הייליגער אור החיים הק' ווייל ער הערט ווי מ'איז מבזה א תלמיד חכם און איז נישט מוחה?!? אדער צו פארלירן גילו אליהו ווי ר' יהושע'לע דינובער, ווייל ער האט נישט מוחה געווען אויף כבוד ת"ח?!? און קיינער זאל נישט קומען זאגן אז ס'איז נישטא אזעלכע תלמידי חכמים ווי אין יענע צייט, ווייל היינט א בלאט גמ' איז אזוי ווי טויזנט אין יענע יארן!!! שומו שמים פון אזעלכע דיבורים הקשים הגידים וואס דער שרייבער האט אזוי ארויסדערווישט פון אונטער זיין פעדער, אומבאוויסטזיניג צו די מציאות, און כ'וויל נישט טראכטן וויפיל כולל אינגעלייט האבן עס געליינט און ס'האט זיי געגעבן א ציפ אין הארצן, צו גאר נאך ערגער א שטופ ארויסצוגיין פון כולל פריער, ווייל "כ'טוה ממילא גארנישט אויף מיטן טאג חוץ פלוידערן א גאנצן טאג"!! כ'בין דן לכף זכות אז ס'קומט מסתמא פון עפעס א 18 יעריגער בחור'ל וואס האלט ער איז שוין אלט ווייל עפעס א חבר איז שוין א חתן, ממילא מעג ער שוין האבן העי"ט אויף די שטאט. חכמים הזהרו בדבריכם!! והוי זהיר בגחלתן שלא תכוה!! און צום שלוס וויל איך צולייגן א מעסעדז וואס כ'האב מיט באקומען מיט די ערשטע מעסעדז פון א חבר, וואס 'כמיין ס'איז זייער פאסיג דא: דער שרייבער ברענגט זייער גוט ארויס וויאזוי די אינגעלייט און כולל קוקן אויס ס'איז טאקע א ווייטאג פאר זיי און פאר זייער ווייבער שווער/שוויגער טאטע/מאמע וכו' אבער ער הייבט אן זיין ארטיקל מיט די תנאים און אמוראים אפשר גיימיר צירוק אביסל פריער און כאפן א בליק וואס די הייליגע תורה הקדושה זאגט.... מען זעהט אז יששכר און זבולון האבן געמאכט א געשעפט... איינער איז געווען מער געמאכט צו ארבייטן און די צווייטער איז געווען מער געמאכט צו זיצן און לערנען האבן זיי געמאכט א געשעפט אז די זיץ און לערן און איך גיי ארבייטן און דיך אויסהאלטן.... א שיעור צופרי און ביינאכט איז טאקע חשוב אבער ס'קומט נישט צו צו איינער וואס זיצט בין כותלי בית מדרש איבערן טאג צו ער לערנט 20 פערצענט פון די צייט אדער 90... וואס איז זיכער איז זיכער אז אויב איינער עפענט נישט קיין ספר און ס'פעלט אים געלט אז ער קען נישט באצאלן די רענט האסטו א גוטע טענה אבער כ'מיין אז ענק קענען נישט אזא איינער נאר מען רעדט פון נאך די חתונה די טאטע מיט די שווער העלפן צאלן וואס און די וועלט גייט דיך אן אז שנה ראשונה געבט מען בין הזמנים פארן אינגערמאן און דערנאך גייט ער ארבייטן און מען גייט אריין און די אויבנדערמאנטע סיסטעם..... החותם מתוך מחאה די זוהן פון קהלת
לאמיר ארויסציען די לופט פון דיין באלון... קיינער קיינער האט נישט בארעדט דא 'תלמידי חכמים' דאס איז מובן מאליו מען האט גערעדט פון 'כולל' גראדע איז דא תלמידי חכמים וואס לערנען אין כולל עס איז לאו דווקא אז עס גייט אינאיינעם
שטעלסט אראפ א הנחה אז מען איז מזלזל אין תלמידי חכמים און נאכדעם ברענגסטו מעשיות פונעם אור החיים הקדוש קיינער איז נישט חלילה מזלזל אין תלמידי חכמים אויב יא בין איך מוחה
מען האט גערעדט פון די כולל פענאמענאן ביי טייל אינגעלייט וואס באלאנגען נישט דארט לויטן פוה"א (קענסט מחולק זיין) צוליב פארשידנארטיגע סיבות
די גאנצע אשכול איז געבויט אויף שקר. ״אלע תנאים ואמוראים האבן געטון פאר פרנסה״ שקר! אפשר קענסטו מיר זאגן פון ווי דו נעמסט עס. לאמיר אנהויבן: התנא האלוקי רשב״י, בנו ר׳ אלעזר, ר׳ עקיבא, ר׳ מאיר, ר׳ יודא בן אילעי, ר׳ יוסי, ר׳ חנינא בן דוסא. אפשר קענסטו מיר ברענגן א מקור. אמת אז מען טרעפט אז זיי האבן געהאט נכסים, ווייל אזוי האט מען אמאל געלעבט. נישט געווען קיין גראסערי ווי צו קויפן. מען האט געגעסן וואס עס איז געוואקסן אין פעלד. אמת עס זענען געווען אזוינע וואס האבן יא געטון, אבער צו זאגן ״אלע״ איז א שקר מוחלט.
עיין פירוש המשניות להרמבם פרקי אבות פרק ד משנה ה אל תעשם קרדום לחפור בה
אחרי אשר הסכמתי שלא אדבר בזאת הצוואה מפני שהיא מבוארת, ולדעתי גם כן שדברי בה לא יאותו לרוב חכמי התורה הגדולים ואפשר לכולן, חזרתי מהסכמתי ואדבר בה מבלתי שאשגיח לקודמים או לנמצאים.
דע שזה שאמר שלא תעשה התורה קורדום לחפור בו, כלומר לא תחשבהו כלי לחיות בו, ובאר ואמר כי כל מי שיהנה בעולם הזה בכבוד התורה נוטל חייו מן העולם, פירוש מחיי העולם הבא.
והתעוותו בני האדם בזה הלשון הנגלה והשליכוהו אחרי גיום, ונתלו בפשוטי הדברים שלא יבינום ואני אפרשם, וקבעו להם חוקים על יחידים ועל קהילות, והביאו בני אדם לחשוב בסכלות גמורה שזה מחוייב וראוי שיעזרו חכמים והתלמידים והאנשים המתעסקים בתורה ותורתן אומנותן. וזה הכל טעות, ולא נמצא בתורה ולא בדברי החכמים דבר שיאמת אותו, ולא רגלים שישען עליהם כלל. שאנחנו כשנעיין בדברי רז"ל, לא נמצא אצלם שהיו מבקשים ממון מבני אדם, ולא היו מקבצים ממון לישיבות הנכבדות והיקרות, ולא לראשי גליות, לא לדייניהם, ולא למרביצי התורה, ולא לאחד מהגדולים, ולא לשאר בני אדם מן העם.
אבל נמצא בכל דורי הדורות, ודור בכל קהילותיו, שיש בהן עני בתכלית עניות, ועשיר גדול בתכלית העושר. וחלילה לי שאומר על הדורות ההם שהם לא היו גומלי חסד ונותני צדקה. כי אמנם העני ההוא אילו פשט ידו לקחת היו ממלאים ביתו זהב ופנינים, אלא שלא היה רוצה, אבל היה מסתפק במלאכתו שהיה מתפרנס בה אם בריוח אם בדוחק, והיה בז למה שבידי אדם כי התורה מנעתו מזה.
וכבר ידעת שהלל הזקן היה חוטב עצים, והיה לומד לפני שמעיה ואבטליון והיה כעני בתכלית העניות, ומעלתו היתה כאשר ידעת מתלמידיו אשר נמשלו כמשה ואהרן ויהושע, והקטן שבתלמידיו רבן יוחנן בן זכאי. ואין ספק למשכיל שאילו היה מורה לאנשי דורו ליהנות מהם, לא היו מניחין אותו לחטוב עצים. ורבי חנינא בן דוסא, שיצאת בת קול ואמרה "כל העולם כולו אינו ניזון אלא בשביל חנינא בני, וחנינא בני די לו בקב חרובין מערב שבת לערב שבת", ולא היה מבקש מבני אדם. וקרנא היה דיין בארץ ישראל והוא הוה דלי דולא, וכשהיו באין בעלי הדין לפניו היה אומר "תנו לי מי שידלה במקומי, או תנו לי כדי בטלתי, ואדון לכם". ולא היו ישראל שבדורם לא אכזרים, ולא בלתי גומלי חסדים.
ולא מצאנו חכם מן החכמים, שהיה מגנה אנשי דורו על שלא היו מעשירים אותם חלילה לשם. אבל הם בעצמם היו חסידים מאמיני האמת לעצמם, והיו מאמינים בהשם יתברך ובתורת משה אשר בה יזכה האדם לחיי העולם הבא.ולא היו מתירים לעצמם לבקש ממון מבני אדם, והיו רואים שלקיחתו היה חלול השם בעיני ההמון, מפני שיחשבו שהתורה מלאכה מהמלאכות אשר יחיה בהם אדם ותתבזה בעיניהם, ויהיה מי שעושה זה "דבר השם בזה"(במדבר טו, יא).
ואמנם התעו אלה המתגברין לחלוק על האמת, ועל הפסוקים הפשוטים והנגלים, בלקיחת ממון בני אדם ברצונם או על כרחם, מהמעשים אשר ימצאו בתלמוד מאנשי בעלי מומין בגופותיהם או זקנים באו בימים עד שאי אפשר להם לעשות מלאכה, שאין תחבולה להם אלא לקחת ממון מאחרים, ואם לא מה יעשו הימותו?, זה לא צוותה התורה.
ואתה תמצא המעשה אשר הביאו ראיה ממנו, באמרם "היתה כאניות סוחר, ממרחק תביא לחמה"(משלי לא, יד), בבעל מום שאינו יכול לעשות מלאכה, אבל אם היכולת, לא המציא אליו התורה דרך. ורב יוסף היה מוליך עצים ממקום למקום, והיה אומר "גדולה מלאכה שמחממת בעליה", רוצה לומר עם טורח אבריו, כי בהוליכו העצים הכבדים היה מתחמם גופו בלא ספק, והיה משבח זה ושמח בו, והיה נהנה במה שחלק לו השם יתברך מה שאצלו במעלות ההסתפקות.
ושמעתי המשוגעים המבוהלים הנתלים בראיה שהביאו, באמרם "הרוצה ליהנות יהנה כאלישע, והרוצה שלא ליהנות אל יהנה כשמואל הרמתי", וזה אינו דומה לזה אשר מביאים כלל. אבל זה אצלי הטעאה גדולה מהביא ראיה ממנו, מפני שהוא מבואר ואינו מקום שיטעה האדם בו. שאלישע לא היה מקבל ממון מבני אדם, כל שכן שלא היה מבקש מהם וקובע להם חוקים חלילה לשם. אמנם היה מקבל כבוד לבד, כשהיה מאכסן אותו אדם בעוברו עליו להיות בבית אצלו, והיה אוכל לחמו בלילה ההוא או ביום ההוא והיה שב לעסקיו. ושמואל לא היה נכנס לבית אדם, ולא היה אוכל משום אדם. וכיוצא בזה אמרו חכמים ז"ל, שתלמיד חכם כשירצה להידמות בזה עד שלא יכנס לבית אדם הרשות בידו, ואם ירצה להתאכסן אצל אדם בעוברו עליו לצורך הוצאת הדרך הרשות בידו, מפני שכבר הזהירו מלאכול אצל כל אדם שלא לצורך ואמרו "תלמיד חכמים המרבה סעודתו בכל מקום" וכו', ואמרו "כל סעודה שאינה של מצווה, אסור לתלמיד חכמים ליהנות ממנה".
ולמה אאריך בזה העניין. ואמנם אזכיר המעשה אשר התבאר בתלמוד והוא שאדם אחד שהיה לו כרם והיו נכנסים בו הגנבים, וכל פעם אשר היה רואה אותו בכל יום היה מוצא פירותיו מתמעטין והולכין, ולא היה ספק בו שאחד מן הגנבים נתן עיניו בו. והיה מצטער מזה כל ימי הבציר, עד שבצר ממנו מה שבצר, וצימקם עד שיבשו, ואסף הצמוקים. ודרך בני אדם כשיאספו הצימוקים שיפלו מהם גרגרים מן התאנים ומן הענבים, ומותר לאכלן מפני שהם הפקר, וכבר הניחום בעלים למיעוטם למוצאיהם. ובא רבי טרפון במקרה יום אחד לכרם ההוא, וישב ולקט הצימוקים שנפלו והיה אוכל אותם. ובא בעל הכרם וחשב שזה היה הגנב שגנב ממנו כל השנה, ולא היה מכיר אותו אבל שמע עליו. ולקחו מיד והתחזק עליו, ושם אותו בשק אחד, ושם אותו על גבו להשליכו בנהר. וכשראה רבי טרפון כך, צעק ואמר "אוי לו לטרפון, שזה הרגו". וכששמע בעל הכרם הניחו וברח, לדעתו שחטא חטא גדול. והיה רבי טרפון מצטער מן היום ההוא והלאה כל ימיו, ומתאבל על מה שאירע לו שהציל את עצמו בכבוד התורה, והוא היה עשיר גדול והיה יכול לומר "הניחני ואני אתן לך כך וכך זהובים" והיה נותנם לו, ולא היה צריך להודיע שהוא רבי טרפון, והיה מציל את עצמו בממונו ולא בתורה. ואמרו "כל ימיו של אותו צדיק היה מצטער על דבר זה, ואמר אוי לי שהשתמשתי בכתרה של תורה, שכל המשתמש בכתרה של תורה אין לו חלק לעולם הבא, ונעקר מן העולם", ואמרו בזה "משום דרבי טרפון עשיר גדול היה, והווה ליה לפיוסיה בדמים".
וכן פתח רבינו הקדוש עליו השלום אוצרות בשנת רעבון ואמר "כל מי שירצה לבא לקחת פרנסתו יבוא ויתפרנס, ובלבד שיהיה תלמיד חכמים". ובא רבי יונתן בן עמרם ועמד לפניו, והוא לא היה מכיר אותו. אמר לו "רבי פרנסני", אמר לו "קרית", "לא", "שנית", "לא", "אלא במה אפרנסך", אמר לו "פרנסני ככלב וכעורב", רוצה לומר אף על פי שאין בי חכמה, כמו שיפרנס השם יתברך חיה טמאה ועוף טמא, שאין עם הארץ פחות מהם. ונתן לו, ואחר כך נתחרט באשר פיתהו בדבריו, ואמר "אוי לי, שנהנה עם הארץ מנכסי". ואמרו לו השומעים מה שאירע לו, אולי יונתן בן עמרם תלמידך הוא שאינו רוצה ליהנות בכבוד התורה כשיוכל להשמר מזה, ואפילו בתחבולה. וחקר ומצא העניין כן.
ושני המעשים האלה ישתיקו כל חולק בזה העניין.
ואמנם הדברים אשר התירה אותם התורה לתלמידי חכמים הוא, שיתנו ממונם לאדם לעשות בו סחורה בבחירתו ויהיה השכר כולו להם אם ירצה, והעושה זה יש לו שכר גדול עליו, וזהו "מטיל מלאי לכיס של תלמידי חכמים". ושתמכר סחורתם לפני כל סחורה, ושיקנו להם בתחילת השוק. אלה הם חוקים שקבע להם השם יתברך כמו שקבע המתנות לכהן והמעשרות ללוי, לפי מה שבא בקבלה כי שתי הפעולות האלה יעשו אותם סוחרים קצתם עם קצתם על דרך כבוד, ואף על פי שאין שם חכמה, וכדאי הוא תלמיד חכמים להיות כעם הארץ נכבד. וכן הקילה התורה מתלמידי חכמים חוקי המלכות מן הארנוניות, ואכסניות החיל, וחוקים המיוחדים בכל איש ואיש והם הנקראים "כסף גולגולתם", יפרעו בעבורם הקהל, וכן בנין החומות וכיוצא בהן. ואפילו היה התלמיד חכמים בעל ממון לא יתחייב דבר מכל זה.
וכבר הורה רבינו יוסף הלוי ז"ל לאיש במקום אחד, שהיו לו גנות ופרדסים שהיה חייב בעבורם אלפים זהובים, ואמר שיפטר מתת בעבורם דבר מכל מה שזכרנו מפני שהיה תלמיד חכמים, ואף על פי שהיה נותן במס ההוא אפילו עני שבישראל. וזהו דין תורה, כמו שפטרה התורה מחצית השקל מן הכוהנים כמו שבארנו במקומו, ומה שדומה לזה:
א גוטן אלע טייערע אידן דא רעדט צו אייך דער וואס האט געשריבן די ארטיקל איבער כולל אזוי ווי איך האב געהערט אז איינער האט עס ארויף געלייגט אןיף אייוועלט און סאיז דא אידן וואס האבן טענות דערויף האב איך געשפירט פאר וויכטיג ארויף צן קומען מסביר זיין וואס איך האב געמיינט קודם פאר דער וואס האט געשריבן אז איך האב נישט קיין ברעקל תורה אין מיר און די אלע וואס האבן געשריבן אז איך בין נישט מחשיב תורה וויל איך פשוט לאזן וויסן אז איך האב ברוך השם די זכיה צו זיצן אין כולל אגאנצן טאג און איך נוץ ברוך השם אןיס די צייט ווען נישט וואלט איך שוין געשלעפט באקסעס איך האב פשוט געוואלט ארויסברענגען די נארישקייט פון דעם אז סאיז היינט די אנגענומענע זאך אז מען דארף גיין אין כולל און איינער וואס גייט ארבעטן גלייך נאך די חתונה איז אראפ געקוקט איך אליין האב א גאנצע כתה פון ישיבה וואס צווישן זיי איז אויך דא א שיינע פאר וואס זענען נישט געמאכט צו לערנען אין כולל און איך זעה מיט מיינע אייגענע אויגן ווי זיי גייען צוגרינד בלויז ווייל פון פרעשור פון די ווייב אדער די שווער יעצט אוודאי זענען דא הינדערטער אינגעלייט וואס הארעווען אויף תורה און זייערע ווייבער זענען גרייט צו ארבעטן שווער אז זיי זאלן קענען לערנען אשרי להם ואשרי חלקם איך האב חלילה נישט געמיינט זיי צו אוועק מאכן איך מיין אז יעדער בר דעת וואס האט עס געליינט האט נישט פארשטאנען אנדערש נאר יעדער פארשטייט אויך די סכנה פון אינגעלייט וואס גייען ליידיג כהאב נישט קיין כח צו שרייבן מער יעצט
סקיקט מיר אויס ווי איר האט יעצט געטראפן א זשאב און די קיקסט מיט אן אנדערע גלעזער אויף די נושא.... ווי האט מיר א חתן געזאגט די לעצטע בין הזמנים פאר זיין חתונה אז די קומענדיגע בין הזמנים גייט ער שוין אויך האלטן אז מען דארף קלענערע בין הזמנים פאר די בוחרים..... וד"ל
איך מיין נישט ח"ו ארפצורייסן איך רעד פון די עצם ענין,
מענטשען נעמען די רבי זי"ע און מען געט א לייג ארויף א לחש אז די רבי האט נישט געהאלטן פון קיין כולל, ער האט געוואלט האבן ערליכע בעה"ב וואס זאלן האבן א שיעור אינמיטן טאג... איך בין ניטאמאל ווערד אריינצורעדן אין די נושא ווייל איך בין אזוי ווייט פון וואס די רבי איז געווען.. איך ווייס 2 זאכן אין די נושא, 1. די לחש אז די רבי האט נישט געהאלטן פון קיין כולל ווערט געניצט דורך 2 טייפס מענטשן אדער דורך חבירים וואס ארבעטן אויף זייערע חבירים אין כולל, אדער ווען מען בעהט געלט פון בעה"ב פארן כולל, 2. די רבי האט פינקלעך געוויסט און וואס ער לאזט זיך אריין ווען ער האט געפענט א כולל, טאקע פאר די אינגעלייט וואס ווערן נאכגעשלעפט נאך אנדערע ווייל זיי זענע די וועלכע מען פראבירט אראפצורייסן דא,
צו זאגן אז יעדער זיצט און לערנט א גאנצען טאג אין א צי??!! ערעב איד די ווייסט וואס מיינט זיצן און לערנען 3 שעה און א צי אז די פארלאנגסט פון אים א גאנצען טאג? אוואדי איז דא מענטשען וואס זענען ליידיגע שטריקעס און גייען ליידיג אין כולל, למעשה די וואס לערנען נישט קיין 1 ווארט זענען נישט אין כולל פאר לענגער ווי 3 4 וואכן ס'איז נאר א בריק ווילאנג מען טרעפט א זשאב...
איעדע אינגערמאן וואס זיצט 2 3 יאר און כולל זאל ער זיין וואס ער איז, אפילו די האלטס אז ער איז א ליידיגייער וואס קומט נאר אראפ איינמאל אין א שמיטה טיט עפעס מיטן טאג אז נישט וואלט ער שוין פון לאנג געטאצן..... וד"ל
געט א שיס א סטעיטמנט ווער זיצט אין קיאסק???? וכ"ו, ערעב איד ער איז די זעלבע בשר ודם ווי די ס"ה לערנט ער א גרויס חלק פון טאג און וואס איז וועגן דעם? מעג ער נישט קוקן ארי סאמעט?(און וועגן אנדערע זאכן, יעדער האט זיך זיינע ניסיונת פארוואס ער איז דא אויף די וועלט און עס האט גארנישט צו טון ווייל ער איז א כולל אינגערמאן), איך מאך נישט אוועק אז עס איז אסאך בעסער נישט צו קיקן די זאכן,
זאגסט גוט, אבער דער אנדערער זאגט אויך זייער גוט כאטש ער ווארפט אפשר צופיל ווילדע משלים און סטעיטמענטס, אבער ס'קלאר מ'דארף ארויסרייסן די סטיגמע פון "כולל" בעיקר אין מיידל סקול, צו זיין א טאפּ מיידל קומט נישט צו קיין אפס'ל פון צו זיין א עוורעדזש בחור וואס "ברויך" גיין אין כולל די ערשטע יאר צוויי, ס'ווייב גייט ארבעטן און ער שלאפט... (מ'דארף מסביר זיין די פראבלעם דערפון?...) בנוסף די אלע אנדערע זאכן מיט וואס ער באשעפטיגט זיך ווי די אנדערע האבן שוין פורט געווען
