די אחראים: יאנאש , אור המקיף , אחראי , געלעגער
דאס טאקע מיין איך צו זאגן, אז זיי האבן ספעציעל געשריבן ביכער אראפצופירן דעם יוגנט פון אידישן וועג. דו פארשטייסט אנדערש מיינע ווערטער?
אטא דאס איז דער פראבלעם. מיר האבן זיך געלאזט איבעררעדן פון די אידיאטן אז אונזער יודיש איז א "גרייזיגער זשארגאן", און מיר מוזן צוקומען צו זייערע טובות איר צו פאררעכטן.
נו, דער עולם בעט זיך שוין אפאר וואכן. דערווייל איז אלעס געווען בלויז זיסע חלומות ...ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ זונטאג יולי 07, 2024 10:19 pm
כ'בין שוין צו איבערגעהיצט. מען דארף אייך אלע פשוט אויסלערנען דעם אלטן אויסלייג, וועט איר זען דעם אריגינעלן שיינקייט פון יודיש. און דערווייל, האטס מיר אלע א גוטע נאכט מיט זיסע חלומות.
מיין פלאן איז צו עפענען אן אשכול "לאמיר לערנען אלט יודיש", וואו מ'וועט לערנען דעם עולם די כללים פון אלטן יודישן אויסלייג, די וואקאלן וכו'.יחליצך האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 12:05 amנו, דער עולם בעט זיך שוין אפאר וואכן. דערווייל איז אלעס געווען בלויז זיסע חלומות ...ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ זונטאג יולי 07, 2024 10:19 pm
כ'בין שוין צו איבערגעהיצט. מען דארף אייך אלע פשוט אויסלערנען דעם אלטן אויסלייג, וועט איר זען דעם אריגינעלן שיינקייט פון יודיש. און דערווייל, האטס מיר אלע א גוטע נאכט מיט זיסע חלומות.
זיך איבערהיצן וועט נישט העלפן, ווילאנג דו רעדסט נישט עפעס למעשה'דיג.
כ'האב פארשטאנען אז דו זאגסט אז זיי האבן אראפגעפירט דעם יוגנט פון אידישן וועג, ד.ה. דורך זיי איז עס געשען, נישט אז זיי האבן עס בדווקא געזוכט צו טון.ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ זונטאג יולי 07, 2024 10:15 pmדאס טאקע מיין איך צו זאגן, אז זיי האבן ספעציעל געשריבן ביכער אראפצופירן דעם יוגנט פון אידישן וועג. דו פארשטייסט אנדערש מיינע ווערטער?
דובנאוו זאגט דאס גאנץ קלאר ארויס.
געווענליך האב איך נישט די געלעגנהייט צו שטימען ביי די וואלן פאר אן אייוועלט פורים רב.ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 12:22 amמיין פלאן איז צו עפענען אן אשכול "לאמיר לערנען אלט יודיש", וואו מ'וועט לערנען דעם עולם די כללים פון אלטן יודישן אויסלייג, די וואקאלן וכו'.
אבער כ'קען נישט די סוגיא גרינטליך, נאר וויפיל כ'האב אויפגעכאפט פון ליינען אלטע יודישע "עברי טייטש" ספרים אין אוצר החכמה.
און דא עקא, כ'בין צו א גרויסער פערפעקציאניסט צו מאכן א האלבע ארבעט. ווער רעדט נאך אויב איינער וועט מיר כאפן ביי א טעות, ה' ירחם.
איז דערווייל, ווארט איך אז איינער זאל זיך אויפוועקן פון מיינע ווערטער און קומען אויסלערנען דעם אלטן אויסלייג מיט אלע פיטשעווקעס (און איך וועל אנשטעלן א פנים אז כ'האב שוין אלעס געוואוסט.)
איך האב פאר דיר גינסטיגע אין נישט-גינסטיגע נייעס:ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 12:22 amמיין פלאן איז צו עפענען אן אשכול "לאמיר לערנען אלט יודיש", וואו מ'וועט לערנען דעם עולם די כללים פון אלטן יודישן אויסלייג, די וואקאלן וכו'.יחליצך האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 12:05 amנו, דער עולם בעט זיך שוין אפאר וואכן. דערווייל איז אלעס געווען בלויז זיסע חלומות ...ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ זונטאג יולי 07, 2024 10:19 pm
כ'בין שוין צו איבערגעהיצט. מען דארף אייך אלע פשוט אויסלערנען דעם אלטן אויסלייג, וועט איר זען דעם אריגינעלן שיינקייט פון יודיש. און דערווייל, האטס מיר אלע א גוטע נאכט מיט זיסע חלומות.
זיך איבערהיצן וועט נישט העלפן, ווילאנג דו רעדסט נישט עפעס למעשה'דיג.
אבער כ'קען נישט די סוגיא גרינטליך, נאר וויפיל כ'האב אויפגעכאפט פון ליינען אלטע יודישע "עברי טייטש" ספרים אין אוצר החכמה.
און דא עקא, כ'בין צו א גרויסער פערפעקציאניסט צו מאכן א האלבע ארבעט. ווער רעדט נאך אויב איינער וועט מיר כאפן ביי א טעות, ה' ירחם.
איז דערווייל, ווארט איך אז איינער זאל זיך אויפוועקן פון מיינע ווערטער און קומען אויסלערנען דעם אלטן אויסלייג מיט אלע פיטשעווקעס (און איך וועל אנשטעלן א פנים אז כ'האב שוין אלעס געוואוסט.)
1. אויב באציסטו זיך צום חיבור פונעם בית שמואל אין אבה"ע סי' קכ"ט, קענסטו זיך אביסל בעסער ערקלערן.שווערמער האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 1:56 pm
איך האב פאר דיר גינסטיגע אין נישט-גינסטיגע נייעס:
גינסטיגע – איך האב יא דורכגעטון אביסל די נושא, און נישט גינסטיגע – ניין, די פארצייטישע אויסלייג איז נישט אויסגעהאלטן אויך נישט ניצליך.
יעצט, אלט-יודיש הוט א יא איין שטיקל אוישׂגיהלטני אוישׂליג, אבר קינר וועט עשׂ ניט קענן לעזן. אונ' דשׂ איז גרדי א שאד, וויל דיזע אוישׂליג ווערדן אין שולחן ערוך אבן עזר דאר שמות אנשים גיפסקנט.
ווידער אין די שפעטערע יארן הייבן אן זאכן גיין אין אלע ריכטונגען, און קיין אויסגעהאלטנקייט איז דארט נישטא.
שלמה בירנבוימ'ס אויסלייג איז אזוי איך רוף עס, שלמה בירנבוימ'ס אויסלייג – זיינס, זיין אייגנס. טאקע "אינספירירט" פון אלט-יודיש, אבער ער האט דאס אליין ערפונדן.
ער איז אן ערליכער געווען, און מען וואלט געמעגט אננעמען זיין אויסלייג ביי גאנץ כלל ישראל; דער פון אויבן האט זעט זיך אויס אנדערש געוואלט.
אבר איך דוכט, דשׂ דיזע אוישׂ ליג הבט רעכט, ניקשׂ ווינק פון אוישׂ ליג פון היינט צייט.
ער מיינט צו זאגן אז ס'איז א שאד אז מ'פארשטייט נישט דעם אויסלייג וואס איז גע'פסק'נט אין שמות אנשים.
יויש!ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 4:32 pmאבר איך דוכט, דשׂ דיזע אוישׂ ליג הבט רעכט, ניקשׂ ווינק פון אוישׂ ליג פון היינט צייט.
דר אוישׂ ליג וור ור שטנדליך, ור דר עשׂ אין קאן. גנויא דשׂ היינטיגשׂ אוישׂ ליג, דשׂ וור שינדליך און ור שטנדליך, נייארט ור דר דשׂ קאן אין.
קודם כל די אלע נקודות זיינע, און בכלל, דאס איז אן אויסלייג ער האט אויסגעארבעט, און דאס איז קלאר פון די ארטיקלען דעוועגן, ער האט געמוזט מכריע צווישן פארשידענע מהלכים די אלטע ארטאגראפיע האט פארמאגט.
לאמיר טאקע רעדן וועגן דעם אליינס.
אין פרייער איבערזעצונג:שווערמער האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 6:51 pmיויש!ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 4:32 pmאבר איך דוכט, דשׂ דיזע אוישׂ ליג הבט רעכט, ניקשׂ ווינק פון אוישׂ ליג פון היינט צייט.
דר אוישׂ ליג וור ור שטנדליך, ור דר עשׂ אין קאן. גנויא דשׂ היינטיגשׂ אוישׂ ליג, דשׂ וור שינדליך און ור שטנדליך, נייארט ור דר דשׂ קאן אין.
ביטע זיי זשע מסביר וואס דו שרייבסט דא, ווייל איך האב נישט געקענט מיטהאלטן ביז'ן סוף.
שווער אויסצורעכענען אלע מעלות.
ש'כוח פארן אהערברענגען. (פון nli?)שווערמער האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 6:51 pmאון אויב קענסטו טאקע יענעם יודיש דאן זעץ פאר אונז אלע איבער די עלטסטע כללים איבער אידישע אויסלייג מיר פארמאגן, פון ספר המידות (היינט באקאנט אלס אורחות צדיקים) יאר ש"א.
Screenshot 2024-07-08 184743.jpg
Screenshot 2024-07-08 184805.jpg
איך האב באוויזן צו דערשיפרירן בלויז דאס:
"ערשטליכן איז צו וויסן דאס א יוד ברענגט א חיריק און א צירי, און אן אלף ברענגט א קמץ און א פתח, און א ויו ברענגט א מלאפום און א חולם, און אן ע' ברענגט א סגול.
און ווען צוויי יוד'ן זענען, זאָ איז די לעטער וואס דערפאָר שטייט אלעמאל געפינטלט מיט א פתח און דאס יוד מיט א שווא, און דאס אנדער יוד מאכט א צייכן אז עס קיין חיריק איז; גלייך ווי "איין", "צוויי", "דריי". און דאס פעלט גאר זעלטן.
און דאס אלף, ווען עס הינטן שטייט נאך א פינטל, זאָ טוט עס נישט, דען עס מאכט דער געשריפט א צירונג, גלייך ווי "דיא".
נון, איז דאס ויו און דאס יוד די עיקר'ן פינטל וואס איינער נישט קען אויסקומען, ווייל זי ווערן אין פיל פינטל געברויכט, אלעס איך מיט דער הילף גא' ית' אנצייג ווייל ער מיר צייט פארלייכט...."
עטליכע זאכן מיט וואס בירנבוימ'ס אויסלייג איז אנדערש פונעם אלטן אויסלייג:ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 7:33 pmשווער אויסצורעכענען אלע מעלות.
אין קורצן: עס רעכנט זיך מיט אלע דיאלעקטן; עס איז פשוט און פארשטענדליך; עס גיבט איבער "אלע" קלאנגען, און מיט די גרעסטע פינקטליכקייט וואס נאר מעגליך.
און אוודאי, עס האלט זיך ווי נענטער צום אלטן אויסלייג.
פאר מער ליין אין די אויבן-געברענגטע ארטיקלען.
- די פינטלען האט ער למעשה נישט גענוצט, אפילו ער האט דאס מתחילה פארגעשלאגן.שווערמער האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 9:46 pm
עטליכע זאכן מיט וואס בירנבוימ'ס אויסלייג איז אנדערש פונעם אלטן אויסלייג:
–קודם כל זיין באנוץ פון פּינטלען צו באצייכענען די איכות פון וואקאלן איז נישט געווען איז אלט אידיש, זיי האבן געניצט נקודות בלויז צו פונאנדערשיידן חולם/מלאפום קמץ/פתח חיריק/צירי.
–דער אויבער-פינטל פאר קורצע קלאנגען איז ממש זיין אייגנס, און קעגן די נאטור פון די ארגינעלן אידישן אויסלייג, וואס האט געניצט בלויז לשון-קודש'דיגע סימנים.
–די שווא-קלאנג שרייבט ער אלעמאל מיט א י' און א פינטל דערויף, אין אלט-אידיש איז עס אפט מאל גענצליך נישט דארט, צב"ש פאר א ר', אדער ן' און ל' וואס קומען נאך נג, נק נ' ל' וכו'.
אפשר קענט איר זיך בעסער ערקלערן?
וואס איז דאס?
דאס זענען אלע וואס מ'וואלט טאקע געדארפט פאררעכטן אויב מ'וויל צוריקברענגען דעם אויסלייג.
וואס עפעס "חסידישע"? ס'איז מתנגדיש פונקט אזוי.
- ער האט געוואלט זיין ווי מער אריגינעל, אבער אויך אן ערזאץ פארן יידישיסטישן אויסלייג, האט ער געמוזט זיך רעכענען מיט אלע דיאלעקטן.שווערמער האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 9:46 pmדער אויסלייג פון בירנבוים איז פארשטייט זיך אן ערפינדונג, ער האט מגלה געווען זאכן וואס רוב ליינער האבן שוין געהאט פארגעסן 150 יאר, און געקליבן פון דעם אויסלייג לויט זיין טעם.
ווי געזאגט, עס וואלט נישט שלעכט געווען אז מען נעמט עס אן, אבער זעט זיך אויס ס'נישט באשערט.
מען קען מאכן אן פון-פאראויס-דורכגעפאלענע קאמפיין צוריק צו ברענגן זיין אויסלייג, אבער קום מיר דא בטענת "עס איז אריגינעל".
(די פילע פּינטלען און צייכנס איז אויך עפעס וואס איז געשטאנען אין וועג פון פאפולעריזן דעם אויסלייג, כפה"נ).
ער האט אויפגעהערט בלויז מיט די פינטל אויבן, די אוטערשטע פינטל האט ער געהאלטןביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 11:54 pm- די פינטלען האט ער למעשה נישט גענוצט, אפילו ער האט דאס מתחילה פארגעשלאגן.
גענוי ווי דו זאגסט, פאר א חולם מאכט ער וי' אנשטאט דער ארגינעלער ו'ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 11:54 pmאפשר קענט איר זיך בעסער ערקלערן?
אין אלט-יודיש האט מען נישט געפינטלט א חולם בכלל. מיר זעט אויס אז ו'איז פאר סתם חולם (לויב), וי'פאר 'חאולם' (רויב).
צוויי ספרים וואס טייטשן לשון קודש ווערטער, ביידע פון די ענדע ר' יארן
וועגן דעם אין גענזנפיס. איך רוף עס אזוי ווייל מ'טרעפט עס בעיקר אין חסיד'ישע סיפורים צדיקים, א זאך וואס איז בשעתו ווייניג געווען צווישן מתנגדיםביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 11:54 pmוואס עפעס "חסידישע"? ס'איז מתנגדיש פונקט אזוי.
למעשה גרעדט, צווישן זיין אויסלייג און די יידישיסטישע אויסלייג איז כמעט נישט דא קיין חילוק!ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 11:54 pm- ער האט געוואלט זיין ווי מער אריגינעל, אבער אויך אן ערזאץ פארן יידישיסטישן אויסלייג, האט ער געמוזט זיך רעכענען מיט אלע דיאלעקטן.
- ער האט פארראכטן און כללים'יזירט (א נייע ווארט?...) דעם אויסלייג, האט זיך עס בהכרח אביסל געטוישט.
- ס'איז אים געווען וויכטיג אז בית יעקב זאל אננעמען דעם אויסלייג, וואס אזוי האט עס אויפאמאל באקומען 40,000 באניצער. אבער כדי בית יעקב זאל אננעמען זיין אויסלייג, האט עס געמוזט זיין פארשטענדליך פאר די פוילישע קינדער. דערפאר האט ער געמוזט טוישן דעם שווא סוף ווארט פון י' צו ע' (מייני צו מיינע) ווייל די פוילישע זאגן עס ווי א אפענער קמץ (מיינא). [אגב כאפ איך נישט וואס ער האט אויפגעטון].
אין זיין ערשטן ביכל "יידישקייט און לשון" שרייבט ער נאך מיט א י' (מייני), אבער שפעטער נוצט ער שוין א ע'. אין זיין "יידיש ווערטער ביכל" ווייזט ער אן צו נוצן א ע', אבער ער פארגעסט נישט צו געבן אנצוהערן אז דאס קומט פון די משכילים...
- באמת איז טאקע נישטא קיין עכטע סיבה אויפצולעבן זיין אויסלייג - פון אריגינאלאגישן שטאנדפונקט. ס'איז אבער זיכער אז זיינס איז לעת עתה פראקטישער פונעם אריגינעלן.
- טאקע, די פילע פרטים און פינטלעך האבן געשטערט, און עווענטועל באגראבן זיין אויסלייג נאך דער קריג, ווען טעכנישע סיבות האבן דאס נישט ערלויבט צו נוצן, עיין כאן .
נישט ממש...שווערמער האט געשריבן: ↑ דינסטאג יולי 09, 2024 1:53 pmלמעשה גרעדט, צווישן זיין אויסלייג און די יידישיסטישע אויסלייג איז כמעט נישט דא קיין חילוק!
דער איינציגסטע זאך איז בלויז זיין קורצי י', וואס ער האט אויפגעגעבן למחצה לשליש ולרביע – נעם אראפ דעם פרט (און די ניקוד) און דו טרעפסט זיך שרייבן ייווא יידיש...
אמר"ש (מ'מעג עס ניצן דא?..)ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ מאנטאג יולי 08, 2024 11:54 pmטאקע, די פילע פרטים און פינטלעך האבן געשטערט, און עווענטועל באגראבן זיין אויסלייג נאך דער קריג, ווען טעכנישע סיבות האבן דאס נישט ערלויבט צו נוצן, עיין כאן.
צ/ק – דא האנדלט מען וועגן אויסלייג.ביבליאגראף האט געשריבן: ↑ דינסטאג יולי 09, 2024 4:16 pmנישט ממש...שווערמער האט געשריבן: ↑ דינסטאג יולי 09, 2024 1:53 pmלמעשה גרעדט, צווישן זיין אויסלייג און די יידישיסטישע אויסלייג איז כמעט נישט דא קיין חילוק!
דער איינציגסטע זאך איז בלויז זיין קורצי י', וואס ער האט אויפגעגעבן למחצה לשליש ולרביע – נעם אראפ דעם פרט (און די ניקוד) און דו טרעפסט זיך שרייבן ייווא יידיש...
חוץ פון אויסלייג האט ער אויך א מערכה מיטן גראמאטיק.
ווער רעדט נאך פון זיין ווערטער-אוצר - וואס ער פרובירט צו נוצן נאר טראדיציאנעלע ווערטער.
