די היסטאריע פונעם אומגעלונגענעם אמעריקאנעם פרעזידענט
- ווארין גאמאליעל הארדינג.png (283.76 KiB) געזען 2648 מאל
אט איז מיין באשרייבונג איבער די היסטאריע פון דעם מאדנעם דורכגעפאלנעם פרעזידענט, וועמענס נאמען ווערט נישט געהערט ווי גרויס דאס יאר איז.
קינדער יארן - ביז פאליטיק
ווארין גאמאליעל הארדינג איז געבוירן געווארן אלס פיצל קינד צו זיינע הארדינג עלטערן, אין א פארם וועלכע האט זיך געפינען אין א שטעטל אין אוהייאו, גערופן קארסיקע - היינט (נישט) באקאנט אלץ בלומינג גראוו [נישט אויסמישן מיט די היינטיגע שכונות זרע קודש, דברי חיים און שאגת ארי']. ווארין איז דאן געווארן די עלטסטע אין זיין פאמיליע, עלטער ווי די זיבן קינדער וואס זיינע עלטערן האבן געהאט אין די שפעטערע יארן. עווענטועל, עטליכע יאר שפעטער, האט זיין פאטער זיך אפגעלאזט פון די גאנצע פארמעראציע, און ער איז געווארן א דאקטער אויף די עלטער.
הארדינג האט שטודירט אין פשוט'ע לאקאלע שולעס אין אוהייאו, און דערנאך האט ער ווידער שטודירט פאר דריי יאר אין א צענטראלע הויעך-שולע אין זיין היימשטאט אוהייאו. הארדינג האט דאן פראבירט אריינצושטעקן זיין האנט אין עטליכע ביזנעסער, אין א דרינגענדע פרואוו צו לייזן אפאר גרייצער, ביז אין יאר 1884, ווען ער האט אפגעקויפט די בעלות פון א וועכנטליכע צייטונג וועלכע האט געהאלטן ביים אונטערגיין. הארדינג האט מיט א פעסטקייט באשלאסן אריינצולייגן זיין לייב און לעבן אין דעם צייטונג, און ער האט צוגעזאגט אז ער וועט טון וואס אימער ער קען צו זען דעם צייטונג סוקסירן.
זיבן לאנגע יארן האט ער זיך אליינס געמוטשעט מיט זיין פארוואגלטע צייטונג, ביז אין יאר 1891, ווען ער האט אנגעטראפן זיין פּאָר. אום יולי 8, 1891, איז בתופים ובמחולות אפגעראכטן געווארן די ריזיגארטיגע הייראט-צערעמאניע. הארדינג'ס ווייב - וועלכע האט זינט די חתונה אויך געהייסן הארדינג - איז שטארק צונוץ געקומען אינעם - ביז דאן פארשטרויכלטן - צייטונגעריי, און נישט לאנג שפעטער האבן די הארדינגס זיך געטראפן שטיין אין שפיץ פון א סוקסעספולן טעגליכן צייטונג, גערופן 'די מעריאן סטאַר'.
דאן, עטליכע יאר שפעטער, האט פאסירט עפעס אויף וואס קיינער - ניטאמאל די הארדינגס זעלבסט - האבן זיך געראכטן. ווארין הארדינג האט אנגעהויבן געניסן פון פאפולערקייט צווישן ביזנעסלייט אין זיין געגנט, און ער האט אנגעהויבן באקומען איינלאדענונגען צו זיצונגען פון ביזנעסלייט און ארגענעזאציעס. נישט לאנג האט געדויערט ביז הארדינג איז געווארן גוט מיט די גוטע… ער האט אנגעהויבן אנקניפן באציאונגען מיט מאכער'ס און שושקע'ס דארט אין שטאט, און פון דארט ביז פאליטיק איז דאך נישט מער ווי א קאצן-שפרינג. זעט אויס אז דער קאץ האט טאקע געשפרינגען, ווייל נישט לאנג שפעטער איז הארדינג געווארן געהעריג אקטיוו אין די דעמאלטדיגע רעפובליקאנע פאליטיק.
הארדינג איז געווען א מענטש מיט א שיינע פולע געשטעל, און איבער דעם איז ער אלץ געווען שיין און עלעגאנט אנגעטון, די צוויי פאקטארן האבן אפגעסטעמלט הארדינג אלץ א פירער - אפילו ער האט חוץ זיין צייטונג דערווייל גארנישט געפירט. הארדינג'ס שפעטערדיגע סוקסעס אין פאליטיק ווערט טאקע אין א גרויס טייל צוגעשריבן צו זיין אויסערליכע איינדרוק וואס ער האט איבעראל איבערגעלאזט, ווי איידער סיי וועלכע אינערליכע קוואליטעט וואס ער האט (נישט) פארמאגט.
פאליטישע קאריערע
נאכן זיך געהעריג אריינזען אין פאליטיק, איז הארדינג ערוועלט געווארן אין יאר 1899 צו דינען אלס אוהייאו סטעיט סענעטאר, וואו ער האט געדינט עטליכע יאר, און שפעטער האט ער געדינט פאר צוויי יאר אלס לוטענענט גאווערנאר. אין יאר 1910 האט ער געמאסטן די וואסערן ביים פראבירן צו לויפן פארן געווארנאר זיץ, אבער זיין געלויף איז געקרוינט געווארן אומסוקסעספול. כאטש זיין דורכפאל איז ער געבליבן שטארק אקטיוו אין די רעפובליקאנע פאליטיק, און אין יאר 1915 איז ער ערוועלט געווארן צו דינען אינעם אמעריקאנעם סענאט, וואו ער האט אנגעהאלטן זיין פאזיציע פאר זעקס יאר.
הארדינג'ס פאליסיס זענען געווען מערסטנס געבויט אויף די קאנסערוואטיווע טייל פון די רעפובליקאנע פארטיי, און לויט די קאנסערוואטיווע פאליסיס האט ער אדרעסירט אלע פראבלעמען. הארדינג איז אויך געזען געווארן אלס פאליטיקאנט וועמענס שיטות לויפן גאר שטארק לטובת ארבעטער און ביזנעסלייט.
פרעזידענטליכע געלויף
ווי נענטער די 1920 פרעזידענטליכע וואלן זענען געקומען, אלס מער און מער אנגעצויגן זענען די רעפובליקאנע פארטיי פירער געווארן. נעמליך, זיי האבן זיך געטראפן אן קיין געלונגענע קאנדידאט וואס זאל לויפן מיט א שטארקקייט אויף די רעפובליקאנע טיקעט. אן קיין אנדערע ברירה האבן זיי זיך געוואנדן צו זייער לעצטע אפציע; ווארין הארדינג. הארדינג האט מיט א שמייכל אויף זיין געזיכט אנגענומען דעם פארשלאג, און אויסגעקליבן קעלווין קולידש (וועלכע האט שפעטער געדינט אלס פרעזידענט), אז ער זאל מיטלויפן מיט אים אלס וויצע.
הארדינג האט געוואוסט וואס ער דארף טון צו באקומען די שטיצע פונעם פאלק, און ס'איז נישט געווען שווער, וויבאלד די אמעריקאנע באפעלקערונג האט דאן געהאלטן נאך יארן פון אויפגעבן אויף זייער באקוועמליכקייטן צו קענען ארויסהעלפן די אליאירטע לענדער ביים ערשטן וועלטס קריג. הארדינג האט בסך הכל געדארפט אפעלירן צום פאלק אז ער לויפט צוריקצושטעלן אמעריקע אויף נארמאלע רעלסן. דערפאר טאקע האט זיין קאמפיין אויסגעקליבן "צוריקקער צו נארמאלקייט" פאר זייער סלאגאן.
אט דאס איז וואס אמעריקאנער האבן דאן געוואלט הערן, און באלד ווען זיי האבן דאס געהערט זענען זיי תיכף געווארן הייסע שטיצער און אנהענגער פון הארדינג. די וואל טאג איז אנגעקומען, און הארדינג איז געווען גענצליך רואיג, וואוסנדיג אז ער איז דער ווארשיינליכער געווינער פונעם פארמעסט. די פאקטן האבן נישט אנטוישט הארדינג מיט זיין קאמפיין שטאב, ווען א לענדסלייד זיג איז געקומען זיין וועג, געווינענדיג איבער זעכציג פראצענט פון די אלגעמיינע שטימען. אום מערץ 4, 1921, איז ווארין גאמאליעל הארדינג איינגעשוואוירן געווארן אלס אמעריקע'ס ניין און צוואנציגסטער פרעזידענט.
קורצע פרעזידענטשאפט
די ערשטע זאך וואס הארדינג האט געטון אלס פרעזידענט, איז געווען אז ער האט אויפגענומען די נישט ריכטיגע מענטשן צו דינען אין זיין קאבינעט. ער האט אויפגענומען עקספיריענסלאזע מענטשן וועלכע זענען נאר אויפגענומען געווארן ווייל זיי זענען געווען נאנט מיט הארדינג. כאטש הארדינג האט ערווארטעט אז זיי זאלן זיך צושטעלן און טון גוט זייער ארבעט, האט ער שפעטער איינגעזען אז ער האט געמאכט א געפערליכע טעות.
כאטש די טעות וואס ער איז באגאנגען, האט זיך זיין פרעזידענטשאפט גאנץ גוט אנגעהויבן, ווען קאנגרעס האט באשטעטיגט א נייע בודשעט סיסטעם פאר די פעדעראלע רעגירונג. דאס איז געווען א שטארקע זאך מיט וואס אנצופאנגען א פרעזידענטשאפט. אזוי אויך איז אונטער זיין זייגער פארגעקומען א זיצונג אין אמעריקע צווישן פראנקרייך, ענגלאנד, אמעריקע און יאפאן, וואו די לענדער זענען זיך צוזאמען אדורכגעקומען אויף עטליכע אלוועלטליכע מיינונגס-פארשידנהייטן. די אפמאך איז פאררעכנט געווארן אלס די גרעסטע דערגרייכונג פון די הארדינג אדמיניסטראציע.
אבער חוץ פון דעם האט ער נאר דורגעפירט געזעצן אין איינקלאנג מיט די קאנסערוואטיווע רעפובליקאנע פארטיי, א שטייגער ווי שניידן שטייערן אויף ביזנעסער, דראסטיש שניידן די צאל אייראפעאישע אימיגראנטן ערלויבט אריינצוקומען אין אמעריקע (הלוואי היינט אויף מעקסיקא), און נאך אזעלכע סארט געזעצן.
אנהייב פון יאר 1923, איז הארדינג אריבער א שווערע שטיק צייט אין זיין אדמיניסטראציע. עס האט זיך אנגעהויבן ווען זיין אטוירני דשענערעל האט אים מודיע געווען, אז טשארלס פארבס - די דירעקטאר פון די וועטעראנען ביורא - האט אומלעגאל פארקויפט פאר פריוואטע מענטשן מעדיצינישע באשטאנדטיילן וועלכע האבן באלאנגט פאר די רעגירונג. נאכן באזידלען פארבס ברבים, האט אים הארדינג ערלויבט אפצוטראגן פון אמעריקע כדי אויסצומיידן א געריכטליכע פראצעס. א קורצע צייט שפעטער, האט טשארלס קרענמער - אויך אן איינגעשטעלטער אין די וועטעראנען ביורא - זיך גענומען דאס לעבן. צוויי חדשים שפעטער, איז דשעסי סמיט - די פריוואטע סעקרעטאר פונעם אטוירני דשענערעל - אויך באגאנגען זעלבסטמארד, בלויז איין טאג נאכן האבן א לאנגע שמועס מיט הארדינג אינעם ווייסן הויז. דאן איז געווען די ערשטע מאל וואס שמועות האבן אנגעהויבן צירקולירן אז סמיט, מיט א גרופע גערופן 'די אוהייאו גענג', האבן ביז דאן געניסט פון קארופטירטע אקטיוויטעטן אינערהאלב די הארדינג אדמיניסטראציע.
אין פרילינג פון יאר 1923 ווען די פרשה האט זיך אביסל בארואיגט, האט הארדינג נאכאלץ נישט געקענט קומען צו זיך פון דעם אז זיינע נאנטע האבן אויסגענוצט זיין רואיגע פריינטליכע צוגאנג צו באגיין קארופציע, און ער האט זיך דעריבער ארויסגעכאפט פון וואשינגטאן אינמיטן מאנאט יוני, און ער איז געפארן קיין אלאסקע אויף וואקאציע. אויפן וועג אהיים פון דארט, סוף מאנאט יולי, האט זיך הארדינג אנגעהויבן אפרעדן צו זיינע נאנטע איבער געוויסע ווייטאגן וואס האבן אים אנגעהויבן נאכיאגן. אום אוגוסט 2, אין די פארנאכטס שטונדן, איז הארדינג געזעצן רואיג אין א האטעל אין סאן פראנסיסקא בשעת זיין ווייב האט אים פארגעליינט א צייטונג, און פון איין מינוט אויפן צווייטן האט ער זיך אויסגעצויגן א טויטער. ביז היינט איז נישט קלאר צי זיין טויט איז געווען אין רעזולטאט פון א הארץ אטאקע, אדער א סטראוק.
דאס פאלק וויינט - ביז זיי ווערן גאוואויר…
גאנץ אמעריקע איז איינגעהילט געווארן אין א וויינענדע שטימונג, באוויינענדיג זייער באליבטע פרעזידענט. אבער ווייניג האבן זיי דאן געוואוסט אז די אדמיניסטראציע פון זייער באליבטע פרעזידענט - הארדינג - וועט נאך איין טאג געזען ווערן אויף די ליסטע פון ערגסטע פרעזידענט אדמיניסטראציעס.
באלד נאך הארדינג'ס טויט האבן אויספארשונגען און סקאנדאלן אנגעהויבן באבלען אין לאנד אויף א מאסיווע פארנעם, צילנדיג גאר אסאך פון הארדינג'ס נאנטע מענטשן און אדמיניסטראציע באאמטע. כאטש הארדינג'ס נאמען זעלבסט איז נישט געווען פארמישט אין די אויספארשונגען, איז ער שפעטער באטראכט געווארן אלץ שוואכלינג, צוליב דעם וואס ער האט אגאנצן צייט געוואוסט פון די שרעכליכע פארברעכנס, אומרעכטן און קארופציע וואס קומט פאר אונטער זיין רוקן, און פארט האט ער גארנישט געטון דאס אפצושטעלן. עטליכע האבן דאן גע'טענה'ט אז הארדינג זעלבסט איז אויך געווען פארמישט אין די קרימינאליטעטן, אבער פראסעקיוטער האבן פארקוקט אויף דעם, וואוסנדיג אז באשטראפן הארדינג וועלן זיי שוין סיי ווי נישט קענען…
עטליכע אויספארשונגען האבן זיך געענדיגט מיט שארפע טורמע טערמינען, בשעת אנדערע האבן זיך ארויסגעדרייט פון יוסטיץ. אונטערשטע שורה איז, אז די באשלוס אויסצואוועלן הארדינג פאר פרעזידענט ווערט היינט באטראכט אלס א שרעקליכע גרייז, צוליב אלע דורכפעלער וואס ער האט באוויזן דורכצופירן אין זיין קורצן טערמין אלס פרעזידענט.
