חלילה גויאיש? אידיש נעמט ארויס א בראשית חומיש לערענט דורך והיה לבשר אחד מיט די ראשונים אין דערנאך קומט מיר זאגען וואס איז קעגען די תורה. לערענט חובת החבובות הקדמה זאג די מיר צו מקען צו קומען צו אהבת השם אן זיין אפען מיט געפילען. איר ווילט איך זאל אייך ברענגען נאך מקורות. גענוג געווען מיט די פארהאקטע געפולען וואס היטלער ימש האט גורם געווען. דביקות אין אהבת השם קען מען נאר צוקומען מיט זיין אפען צו די אייגענע געפילען. צו יענעמס געפילען. אין דאן קען מען צו קומען צו והי לבשר אחד.
יא ליידער דארפן מיר צו קומען צו עווערניס פון מענטעל העלט. יארן האבען מיר אין מיר לעבען נאך אלס מיט פארהאקטע געפילען וואס איז קעגען דעם רצון השם.
וואס דען מיינט א קשר צווישן צוויי מענטשן אויב נישט צוזאמברענגען צוויי פארקערטע סארט מענטשן אין א געמיינזאמען קשר? פון וואס דען באשטייט דער קשר צווישן א מאן און א ווייב אויב נישט פון א קעגנזייטיגע פארשטענדעניש און אהבה איינער צום צווייטן?
א קשר דארף מען בויען, און מ'דארף האבן שכל וויאזוי דאס צו בויען, נישט יעדע זאך וואס מ'דערציילט בויעט א קשר, געוויסע זאכן קענען האבן א פארקערטע אפעקט.
איינמאל די קשר איז געבויעט און די אהבה איז דא, איז מעגליך די צייט רייף אז מ'זאל "קענען" אלעס דערציילן, דאס מיינט אבער נאכאלץ נישט אז מען "דארף" אלעס דערציילן.
יש נשיםחסרות מדע, שעושות מריבה עם בעליהן על צרכי הבית שאינו מביא, והוא שטות גדולה. ממה נפשך: אם הבעל עני ואין ידו משגת, דיו צערו ודחקו ובשתו וכלימתו, שמתבייש לגלות לאשתו שאין ידו משגת. וצריכה האשהלהיות בעלת שכלולא תוסיף צער על צערו, אלא אדרבה,תנחמהו בנועם שיח שפתותיהותאמר לו: אל תצטער על חסרון כיס, כי לא יזנח לעולם ה' ויבואו ימים אשר יש בהם חפץ, שנשבע לחם ונהיה טובים, או יהיה נחת שלחננו מלא דשן לעולם הבא, כי לא כל אדם זוכה לשתי שלחנות, והעולם הזה הבל וריק, יקום אבי אכל בשמחה לחמך, כי גם על הלחם לבדו יחיה האדם. וכהנה דברים טובים תדבר לו בחן וחסד, עד שיהא שמח ויתן הודאה על חלקו, גרמא טבא דנפל בחולקיה:
ווען דער רמב"ם שרייבט"וכן צוו על האשה שתהיה מכבדת את בעלה ביותר מדאי ויהיה עליה מורא ממנו ותעשה כל מעשיה על פיו, ויהיה בעיניה כמו שר או מלך, מהלכת בתאות לבו ומרחקת כל מה שישנא, וזה דרך בנות ישראל ובני ישראל הקדושים והטהורים בזיווגן, ובדרכים אלו יהיה ישובן נאה ומשובח", לייגט ער נישט במה דברים אמורים, נאר אויב דער מאן איז א מוצלח, אבער אויב דער מאן האט א שוואכקייט אדער א דורכפאל קען זי מזלזל זיין אין אים... אויך דער כסף משנה שרייבט עס נישט צו...
און לאמיר שוין צולייגן נאך א שטיקל שבט מוסר פרק כ"ד:
◄ ווייז ספוילער
לכןכראות האשה בעלה בדוחקתרבה עליו ברחמים לפני המקום ערב ובקר וצהרים שירחמו בזכותה או בזכותו או בזכות בניו בהצטרפות שלשתם יחד, ואדרבה בימי דוחקו תראה לו פנים צוחקותויפייסהו בדברים ויחזיקהו בהבטחות,ובראות האיש אהבת אשתו עמו אף שהוא בחוסר כל, נכנס שמחה בלבו ומסיר דאגתו, ועי"כ יתעלה ומתרומם כוכב מערכתו בבני חיי ומזוני.
אם רואה האשהשאירע לבעלה איזה תקלהאו עלילת ממון שהעלילו עליווהוא עצב ודאוג,תדבר על לבו דברי תנחומים, ויקבל הדברים הקשים בעיניו בדברים המושכים לבו של אדם בדברי חן ופנים צוחקות, ותאמר לואהבת עולם אהבתיךראיתי פניך כראות פני מלאכי אלקים וע"כ יצאתי לקראתך לשחר פניך ואמצאך, לכה דודי נרוה עד הבוקר נתעלסה באהבים... וכשמוע האיש דברי פיוסים כי נעמו, מסיר עצבותו מלבו...
תמיד האשה תצייר צורת בעלה כאילו הוא בפניה תמיד ודמות צורתו יחקוק בלבבה כאילו הוא מלך, וכשהוא עני לבוש בלבושים קרועיןתדמה בדעתה שהוא כמלך ששינה בגדיוכדי שלא יכירו אותו, כדרך שהמלכים עושים, כמו שמצינו בשאול כשהלך לבעלת אוב, אשר זה יגרום להתגבר אהבתו עליה.
דארף מען נאך עפעס צולייגן צו די הייליגע ווערטער? א קלוגע ערליכע פרוי, אפילו זי זעהט דעם מאן בתכלית השפלות וועט זי אים ווייטער ליב האבן און כסדר מחזק זיין, נישט חלילה אראפקוקן און אים גיין בארעדן...
וואס דען מיינט א קשר צווישן צוויי מענטשן אויב נישט צוזאמברענגען צוויי פארקערטע סארט מענטשן אין א געמיינזאמען קשר? פון וואס דען באשטייט דער קשר צווישן א מאן און א ווייב אויב נישט פון א קעגנזייטיגע פארשטענדעניש און אהבה איינער צום צווייטן?
א קשר דארף מען בויען, און מ'דארף האבן שכל וויאזוי דאס צו בויען, נישט יעדע זאך וואס מ'דערציילט בויעט א קשר, געוויסע זאכן קענען האבן א פארקערטע אפעקט.
איינמאל די קשר איז געבויעט און די אהבה איז דא, איז מעגליך די צייט רייף אז מ'זאל "קענען" אלעס דערציילן, דאס מיינט אבער נאכאלץ נישט אז מען "דארף" אלעס דערציילן.
די רעדע איז נישט איבער א חיוב ענין. עס איז די פשוט'ע קאנסעקווענץ פון א געזונטע און אפענע רילעישאנשיפ וואס דו האסט א מיט א צווייטן, וועלכע באשטייט פון אן אנקאנדישינעל קשר צווישן די צוויי. א מענטש וואס שפירט זיך גענוג אפן מיט א צווייטן, ווי אויך שפירט ער נישט ביי זיך אז ער "טאר נישט" באגיין קיין גרייזן נאר נעמט זיך אן מיט זיינע שוואכקייטן, האט פשוט נישט קיין פראבלעם צו דערציילן שוואכקייטן פאר דעם נאנטסטן מענטש אין לעבן.
יש נשיםחסרות מדע, שעושות מריבה עם בעליהן על צרכי הבית שאינו מביא, והוא שטות גדולה. ממה נפשך: אם הבעל עני ואין ידו משגת, דיו צערו ודחקו ובשתו וכלימתו, שמתבייש לגלות לאשתו שאין ידו משגת. וצריכה האשהלהיות בעלת שכלולא תוסיף צער על צערו, אלא אדרבה,תנחמהו בנועם שיח שפתותיהותאמר לו: אל תצטער על חסרון כיס, כי לא יזנח לעולם ה' ויבואו ימים אשר יש בהם חפץ, שנשבע לחם ונהיה טובים, או יהיה נחת שלחננו מלא דשן לעולם הבא, כי לא כל אדם זוכה לשתי שלחנות, והעולם הזה הבל וריק, יקום אבי אכל בשמחה לחמך, כי גם על הלחם לבדו יחיה האדם. וכהנה דברים טובים תדבר לו בחן וחסד, עד שיהא שמח ויתן הודאה על חלקו, גרמא טבא דנפל בחולקיה:
ווען דער רמב"ם שרייבט"וכן צוו על האשה שתהיה מכבדת את בעלה ביותר מדאי ויהיה עליה מורא ממנו ותעשה כל מעשיה על פיו, ויהיה בעיניה כמו שר או מלך, מהלכת בתאות לבו ומרחקת כל מה שישנא, וזה דרך בנות ישראל ובני ישראל הקדושים והטהורים בזיווגן, ובדרכים אלו יהיה ישובן נאה ומשובח", לייגט ער נישט במה דברים אמורים, נאר אויב דער מאן איז א מוצלח, אבער אויב דער מאן האט א שוואכקייט אדער א דורכפאל קען זי מזלזל זיין אין אים... אויך דער כסף משנה שרייבט עס נישט צו...
און לאמיר שוין צולייגן נאך א שטיקל שבט מוסר פרק כ"ד:
◄ ווייז ספוילער
לכןכראות האשה בעלה בדוחקתרבה עליו ברחמים לפני המקום ערב ובקר וצהרים שירחמו בזכותה או בזכותו או בזכות בניו בהצטרפות שלשתם יחד, ואדרבה בימי דוחקו תראה לו פנים צוחקותויפייסהו בדברים ויחזיקהו בהבטחות,ובראות האיש אהבת אשתו עמו אף שהוא בחוסר כל, נכנס שמחה בלבו ומסיר דאגתו, ועי"כ יתעלה ומתרומם כוכב מערכתו בבני חיי ומזוני.
אם רואה האשהשאירע לבעלה איזה תקלהאו עלילת ממון שהעלילו עליווהוא עצב ודאוג,תדבר על לבו דברי תנחומים, ויקבל הדברים הקשים בעיניו בדברים המושכים לבו של אדם בדברי חן ופנים צוחקות, ותאמר לואהבת עולם אהבתיךראיתי פניך כראות פני מלאכי אלקים וע"כ יצאתי לקראתך לשחר פניך ואמצאך, לכה דודי נרוה עד הבוקר נתעלסה באהבים... וכשמוע האיש דברי פיוסים כי נעמו, מסיר עצבותו מלבו...
תמיד האשה תצייר צורת בעלה כאילו הוא בפניה תמיד ודמות צורתו יחקוק בלבבה כאילו הוא מלך, וכשהוא עני לבוש בלבושים קרועיןתדמה בדעתה שהוא כמלך ששינה בגדיוכדי שלא יכירו אותו, כדרך שהמלכים עושים, כמו שמצינו בשאול כשהלך לבעלת אוב, אשר זה יגרום להתגבר אהבתו עליה.
דארף מען נאך עפעס צולייגן צו די הייליגע ווערטער? א קלוגע ערליכע פרוי, אפילו זי זעהט דעם מאן בתכלית השפלות וועט זי אים ווייטער ליב האבן און כסדר מחזק זיין, נישט חלילה אראפקוקן און אים גיין בארעדן...
ויש להאריך עוד, ומפני איחור הזמן נסיים בזה.
ברענגסט ארויס אסאך גוטע פונקטן בנוגע דעם חילוק פון אמאל און היינט, ספעציפיש דאס אז פרויען זוכן היינט ווייניגער חתונה צו האבן, ווייל זיי מיינען אז עס איז זיי גוט אזוי.
אבער דיין פוינט אז אמאל האט מען געדארפט היטן אויף די אויטאריטעט און וואטשן אז די רעספעקט זאל נישט פארשוואונדן ווערן, דאקעגן היינט איז אנדערש, איז נישט ריכטיג. אמאל, טאקע וויבאלד דער מאן האט מער געהאט די נאטירליכע אויטאריטעט, ער איז נאטירליך געווען שטארק, האט אים נישט געשטערט צו דערציילן זיינע שוואכקייטן, עס האט נישט אראפגענומען פון זיין רעספעקט, וויבאלד זיין רעספעקט איז געקומען פון אן אנדערע פלאץ אינגאנצן, פון א פלאץ וואו א מאן איז א מאן און א פרוי איז א פרוי. דער מאן האט זיך נאטירליך געשפירט אלס דער שטארקער מאן, און די פרוי האט נאטירליך געשפירט א רעספעקט צום עצם מאן.
היינט איז עס טאקע שווערער אין דעם הינזיכט, טאקע צוליב די סיבות וואס דו האסט ארויסגעברענגט. אבער נישט דאס איז די סיבה פארוואס עס איז גוט צו זיין אפן. פארקערט, די היינטיגע קולטור לאזט דייקא נישט מענער זיין אפן, וויבאלד מענער שפירן זיך שוואך היינט, זיי שפירן ווי זייער פאזיציע אלץ מאן איז נישט שטארק, און די פרויען'ס מאנגל אין צורך פאר א מאן היינט געבט בלויז צו צום פראבלעם.
נאר וואס דען? דער מאן דארף נאך אלץ טון זיין חלק און זיין אן אפענער און שטארקער (און שוואכער) מאן, און מיט דער צייט וועט ער שניידן די ריכטיגע.
